De macht van burgers
Naar een nieuw economisch en poli6ek model
Anne Snick Socius Trefdag 19 november 2015
Twee vragen
• Waarom is de macht van burgers (vandaag) belangrijk? – Crisissen als spiegels van een onhoudbaar model – Veerkracht als antwoord ‘outside the box’
• (Hoe) kunnen burgerini6a6even tot een nieuw economisch model bijdragen? – De economische func1e opnieuw centraal – Nieuwe kaders en heLomen nodig
Bij wijze van inleiding: wePen van de thermodynamica
1. Aarde als gesloten systeem (maar niet-‐geïsoleerd)
2. Er komt niets bij (planeet groeit niet)
3. Er gaat niets weg (tenzij een paar satellieten)
4. Dus: als hier iets groeit, zuigt dat elders leeg (exploita6e); afval hoopt zich op (externaliteiten)
5. Zonne-‐energie als enige bron van (cyclische) ontwikkeling (leven en dood)
There is no alterna6ve (planet)
Oeps ! De wePen (?) van ‘de economie’
Produc6viteit = $ Tijd
De economie als ‘wetenschap’ -‐ Menselijk construct
(humane wetenschap) -‐ Negeert fysische wePen -‐ Maar doet zich zelf voor
als natuurwet (‘TINA’)
1. Groei en winst in € geld uitgedrukt, dus ‘eindeloos’
2. € virtueel gecreëerd , maar reëel betaald via produc1viteitsgroei
3. Posi6eve handelsbalans (export) op globale schaal on-‐mo-‐ge-‐lijk
4. Mondiaal: ‘externaliteiten’ met levensbedreigende impact
5. ‘Wiskundig’ streven naar meer, langer, groter … (en niet naar zinvol/kwaliteitsvol leven en sterven binnen cyclisch-‐ontwikkelend ecosysteem)
Intermezzo: de impact van het huidige geldontwerp (€)
Geldcrea6e vandaag: • Digits op bankrekening als
‘schuld’ of ‘lening’ • Niet (meer) gedekt door
reële waarde, kan dus eindeloos groeien (zoals getallen)
• Terug te betalen met posi6eve interest
• Waar halen we interest vandaan? Bij elkaar !
Gevolgen van dit € systeem: ! geld schaars; winst verplicht;
eigenbelang ra1oneel; specula6e slim …
! middel-‐doel omkering ! exploita6e is de norm (sociale
wetgeving tegen excessen)
Crisissen als wake up call (gesteld dat we 6jdig bijsturen)
mens
planeet
Waarom burgerini6a6even? Logheid van het economische systeem
Natuurhistorische excursie Miljoenen jaren zonne-‐energie opgeslagen in fossiele vorm ! Niet cyclisch, maar eenmalig ! ! Miljoenen keer de ‘jaarlijkse’
energietoevoer ineens (schijnbaar onbeperkt ) beschikbaar.
Dit leidde tot (sociale construc6es):
1. Gecentraliseerde produc6e (bron ! distribu6e)
2. Enorme (€) infrastructuur voor ‘eenmalig gebruik’
3. Centralisa6e van ‘arbeid’ (jobs) 4. Consump6epatronen …
Bedrijven: privéwinst -‐ monetaire groei = eigenbelang
Economisch systeem vergt groei & concurren6e ! doel op zich
Delocalisa6e & automa6sering
Planned obsolescence, marke6ng, story of stuff
Structurele werkloosheid
Uitpulng planeet Klimaat
Tewerkstelling (employ people)
Inspelen op (echte?) noden consumenten
Armoede
Zinverlies Zorgverlies
Lock-‐in van het (huidige) economische systeem
€
Groene/inclusieve groei in mondiale concurren6e
Beleid
Quota/normen
Sociale en milieuwePen
Milieutaks $
Overheidsremedies raken niet aan de wortels van de kwaal
€
Sjoemelsooware … externaliteiten
IPCC
€
Maatschappelijke noden (€ herverdeling)
Bedrijven: belas6ngen in euro’s
Poli6ek ijvert voor groei & concurren6e
Delocalisa6e
Sociale strijd
(gender) defini6e van arbeid (job) & inkomen
Structurele werkloosheid
Van jobs naar automa6sering
Loonma6ging Armoede Zinverlies Zorgverlies
Lock-‐in van het (huidige*) poli6eke systeem
€ €
* NB De herverdeling € werkte prima voor Westerse samenleving in naoorlogse periode (andere context, risico’s beperkter, externaliteiten niet gekend)
Uitpulng planeet Klimaat
En nu het goede nieuws: economische ‘wePen’ maken we zelf (net als cartoons)
… but we can no longer look away from THE EXTERNALITIES !
Veerkracht ‘Niches’ Efficien6e, ‘Regime’ Diversiteit en verbondenheid Stroomlijnen, lineair (jungle) (monocultuur)
Duurzaamheid Governance
0%
100%
Window of Viability
(Naar: Ulanowicz et al, 2009)
Intermezzo: duurzame systemen : balanceren tussen efficiën6e en veerkracht
Terug naar de kernvraag
Kapitalis/sch systeem
Economie als sub-‐systeem (banken, bedrijven, wePen, infrastructuur …)
Eigen € groei als DOEL Mens en planeet als
MIDDELEN (employ) Tot bodem bereikt is
(lock-‐in) ?
Post-‐kapitalis/s/sche samenleving
Economie als maatschappelijke func,e = ‘efficiënte toewijzing van schaarse resources aan noden van allen’
Welzijn van mens en planeet (weer) als poli6ek DOEL
Vergt dus andere MIDDELEN (defini6es, organisa6evormen, regelgeving, ruilmiddelen, beleid …)
Andere oplossingen = veerkracht !
En dus… de poten6ële (veer)kracht van burgers in dit verhaal
Beleid = groei s6muleren, reguleren
markt
Burger wordt (tewerkgesteld, geac6veerd, ingeburgerd, verzorgd …)
Monopolie banken €
Onvervulde noden OnbenuPe talenten (on-‐economisch)
?
Veelheid aan andere rollen & rela6es onder
de radar
Context: economische, sociale en ecologische crisissen
€
Maatschappelijke veerkracht: burgerini6a6even stellen economische func,e weer centraal (met steun van het beleid ?)
Monopolie € ?
Micro-‐economie: lokale noden vervullen, alle
resources benuPen
Doelen: welzijn, zorg, solidariteit…
Innova6es door burgers = zich samen anders organiseren
…
Vermarkten van goederen en diensten
Lets
Rep café
crowdfund
Beleid = reguleren ?
Beleid = afschuiven ?
Innova6es voor burgers en winst
€
Ander geld
Rol van het middenveld in deze nieuwe economie : de co-‐crea6eve kracht van burgers ondersteunen
Patenten, privéwinst
Back-‐up beleid balans
Macro-‐economie: sociale innova6es met impact op
‘noden’
Waarden: welzijn, geluk, sociale cohesie
co-‐crea6ef poten6eel -‐ innova6es door burgers
CSA
Rep café
SK organisa6es
Voedselteams
Co-‐crea6eve commons
Groei-‐beleid
(groene enz) innova6es in het ‘regime’
€ €Ander geld
Aangepaste kaders en heLomen
Bestaande wetgeving Premisse van exploita6e (die
ingeperkt wordt) Definieert rela6es al6jd als
concurren6eel (en in termen van € geld) Verhindert opschalen van
zinvolle economische alterna6even
Sharing economy / Commons Premisse van samenwerking
(die correct geregeld wordt) Heeo geëigende kaders en
heLomen nodig, o.a. eigen geldsystemen (Janelle Orsi)
Regelluwe ‘werf’ & leerruimte Kri6sche massa ontwikkelen
(tot wetgeving volgt)
Cultuurhistorische nabeschouwing De inzet van innova6e: het systeem verbeteren… ?
… of verandering van paradigma ?
Dank voor uw aandacht
Top Related