De ‘capability approach’:kader voor ons dagelijks werk ?

Walter Van TrierHIVA (KU Leuven) /SHERPPA (Ugent

Kan de ‘capability approach’ meer zijn dan een sterk en inspirerend kritisch instrument

en, integendeel, de kern vormen van een hernieuwd en mobiliserend maatschappelijk project voor de arbeidersbeweging

en/of dat in zich de mogelijkheid draagt tot het vormen in samenwerking met andere sociale bewegingen van een ‘hegemonisch blok’ als alternatief voor het neo-liberale beleid?

TOPICS• Kernbegrippen• Onaf• Sen: ‘liberaal’ en ‘distinguished distinguisher’• … onvermijdelijk onaf• Gelijkheidstreven• Maatschappelijke (?) rijkdom• Arbeid, werk, activiteit of tewerkstelling• Terzijde: ‘complexe indicatoren’ • Keuzes maken en ‘reasons to value’• Et alors … ???

KERNBEGRIPPEN

• ‘Capabilities’• ‘(Achieved) Functionings’ – ‘Beings’ / ‘Doings’• ‘Well-being’ – ‘Quality of Life’

“Capability and Well-being”, 1993

“Functionings represent parts of the state of a person – in particular the various things that he or she manages to do or be in leading a life. The capability of a person reflects the alternative combinations of functionings the person can achieve, and from which he or she can choose one collection. The approach is based on a view of living as a combination of various ‘doings and beings’, with the quality of life to be assessed in terms of the capability to achieve valuable functionings.” (p.31) (my italics)

“Goods and People” (1983)Seventh World Congress of the International

Economic Association

•“… the process of economic development is best seen as an expansion of people’s ‘capabilities’. This approach focuses on what people can do or can be, and development is seen as a process of emancipation from the enforced necessity to ‘live less or be less’. The capability approach relates to, but fundamentally differs from, characterizing development as either (1) expansion of goods and services, or (2) increase in utilities, or (3) meeting basic needs.” •“Another foundational issue concerns understanding the process of economic expansion and structural change through which capabilities can be expanded. This involves focusing on the ‘entitlements’ of people, representing the command of households over commodity bundles.”

KERNBEGRIPPEN

• ‘Capabilities’• ‘Functionings’• ‘Well-being’

• ‘Entitlements’• ‘Goal rights’

TOPICS• Kernbegrippen• Onaf• Sen: ‘liberaal’ en ‘distinguished distinguisher’• … onvermijdelijk onaf• Gelijkheidstreven• Maatschappelijke (?) rijkdom• Arbeid, werk, activiteit of tewerkstelling• Terzijde: ‘complexe indicatoren’ • Keuzes maken en ‘reasons to value’• Et alors … ???

ONAF• Geen doctrine. Geen theorie. Geen (zelfs tegen)

‘pensée unique’. Misschien leidraad, maar zeker geen ‘programmatische’ leidraad

• Inspiratiebron !!!• “Mot(s) caoutchouc” ou “mot(s) port-manteau”• Verder uit te bouwen– In welke richting? Welke onderdelen?– Op basis van welke brokstukken uit de tekst van Sen• Economist? ( Wall Street Journal, …)• Liberaal (individualistisch) … of romanticus … of marxist?• ‘distinguished distinguisher’?

“Rights and Capabilities” (1982 – 1983)

•Vier verschillende noties moet men onderscheiden: •Goed (bv. rijst)•Karakterisiek (bv. calorieën afgeven)•‘Functioning’ (bv. leven met een tekort aan calorieën)•Nut (bv. plezier of voldoening van verlangens verkregen door het functioneren) “Characteristics represent, of course, an abstraction from goods, but relate to goods rather than persons. Functionings are, however, personal features; they tell us what a person is doing. Capability to function reflects what a person can do.”

“Markets and the Freedom to Choose”(in: The ethical foundations of the market economy,

ed. Horst Sieber), 1994

•Naar aanleiding van Friedman en Friedman “Free to Choose”

•“Freedom to Achieve” (being free to be non-hungry if one so chooses)•“Achievement” (being non-hungry)•Freedom to Act” (being free to seek and accept work to earn an income, no matter whether one actually finds work, or earns enough in that work).

ONVERMIJDELIJK ONAF ?

• Risico van ‘vertaling’ en ‘meerduidigheid’– ‘mogelijkheden’, ‘kansen’, ‘vermogen’,

‘handelingsbekwaamheid’,– “capability refers to the real opportunity to live

the life anybody has reason to select (de choisir)” (Jean De Munck)

• Belang van contextualisering• Belang van ‘onvermijdelijke individualisering’• ‘Situaties’ of ‘Procedures’

TOPICS• Kernbegrippen• Onaf• Sen: ‘liberaal’ en ‘distinguished distinguisher’• … onvermijdelijk onaf• Gelijkheidstreven• Maatschappelijke (?) rijkdom• Arbeid, werk, activiteit of tewerkstelling• Terzijde: ‘complexe indicatoren’ • Keuzes maken en ‘reasons to value’• Et alors … ???

CRUCIALE KWESTIES VOOR DE (TRADITIONELE) ARBEIDERSBEWEGING

• Gelijkheidsstreven– ‘equality of what’– ‘equal concern and respect’

• Maatschappelijke (?) rijkdom• Arbeid, werk, activiteit of tewerkstelling

• Noodzaak van ‘complexe indicatoren

TOPICS• Kernbegrippen• Onaf• Sen: ‘liberaal’ en ‘distinguished distinguisher’• … onvermijdelijk onaf• Gelijkheidstreven• Maatschappelijke (?) rijkdom• Arbeid, werk, activiteit of tewerkstelling• Terzijde: ‘complexe indicatoren’ • Keuzes maken en ‘reasons to value’• Et alors … ???

KIEZEN - KEUZEPROCESSEN• ‘Is meer keuze beter?’• Geen ‘willekeurige keuze’:– “de valeur socialement reconnue”– “redelijke”, “beredeneerde” of “te verantwoorden”

keuzes• ‘Mogelijkheid tot kiezen’ versus ‘verplichting tot

kiezen’

• “Gérer le qualitatif?” “Hoe arbitreren tussen kwalitatief verschilende opties?”

KEUZEPROCESSEN• Hoe werkt de conversie van ‘capabilities’ in

‘functionings’? Of in vroegere terminologie: ‘entitlements’ in ‘capabilities’?

– Nudge !!!

• Hoe komt men tot maatschappelijk (h)erkende waarderingen? Of hoe beoordeelt men op basis van ‘well-being’ van personen een maatschappelijke toestand?

– Collectieve keuze ???

Et alors … ???

Onder welke voorwaarden …

kan de ‘capability approach’ meer zijn dan een sterk en inspirerend kritisch instrument? En, integendeel, de kern vormen van een hernieuwd en mobiliserend maatschappelijk project voor de arbeidersbeweging? En/of dat in zich de mogelijkheid draagt tot het vormen in samenwerking met andere sociale bewegingen van een ‘hegemonisch blok’ als alternatief voor het neo-liberale beleid?