De opgang van het model van de individuele verantwoordelijkheid

Ides Nicaise, HIVA / Dept. Ped. Wet. (KU Leuven)

Meervoudige crisis

Meervoudige crisis (vervolg) Begonnen als crisis van de middenklasse, maar snel

uitgedeind naar de zwakste groepen Massale werkloosheid Budget-deficits => besparingen op sociale uitgaven Migratie van jongeren en kansarmen

Verrechtsing (racisme, werklozenjacht, afbouw publieke diensten)

Dictatuur van Europees economisch beleid (cf. aanbevelingen aan lidstaten)

VAN ROSANVALLON TOT DALRYMPLE

Deel 1

Sociaal-democratische visie: de actieve welvaartsstaat als antwoord op de nieuwe sociale kwestie

Rosanvallon (1981): crisis van de verzorgingsstaat ‘sociale verzekering’ is gebaseerd op de veronderstelling van

(a) toevallige spreiding van risico’s, en (b) wederkerigheidsprincipe => recht op bescherming gebaseerd op bijdragen

in werkelijkheid zijn de sociale risico’s geconcentreerd bij jongeren en laaggeschoolden. Die zijn sinds de 1e oliecrisis gevangen in vicieuze cirkel: vinden geen werk => kunnen niet bijdragen => niet beschermd

De nieuwe sociale kwestie (vervolg)

Rosanvallon (1995): de nieuwe sociale kwestie Oplossing voor crisis van de herverdelende

welvaartsstaat = tewerkstellingsbeleid voor kansengroepen (om de vicieuze cirkel van uitsluiting te doorbreken en toegang te krijgen tot sociale zekerheid)

Sociale uitsluiting is meer dan een inkomenstekort. Uitsluiting = niet-participatie => niet-burgerschap => geen toegang tot basisrechten.Recht op arbeid is even belangrijk als het recht op een minimuminkomen

Neo-liberale visie: ‘arbeid moet lonen’

‘Arbeid moet lonen’ (making work pay) is één van de 4 basisprincipes van de EU-strategie voor modernisering van de sociale zekerheid

Gebaseerd op ‘afhankelijkheidstheorie’: sociale uitkeringen nemen de prikkel tot werken weg en ‘vangen’ gezinnen in armoede

Verlaag uitkeringen, stel voorwaarden, sanctioneer, beperk uitkeringen in de tijd, koppel rechten aan plichten…

Veel uitkeringen, en bijna alle sociale minima in de EU liggen beneden de armoededrempel (m.a.w. armoede is de remedie tegen armoede)

Arbeid moet lonen (vervolg): modernisering of minimisering van sociale bescherming?

Huidige situatie: afkalving van sociale bescherming door toedoen van Ideologie van ‘arbeid moet lonen’ Budgetproblemen in ganse Westerse wereld Sociale dumping in uitgebreide EU

Conservatieve visie: onderklasse-theorie

Onderklasse = ‘niet-verdienstelijke armen’ (19de eeuw)= klasse die leeft van inkomensoverdrachten en waar afhankelijkheid overgeërfd wordt van generatie op generatie => cultuurdeficit als oorzaak van armoede (Lewis, Los hijos de Sanchez, 1961; Wilson, The ghetto underclass, 1989; Dalrymple, Leven aan de onderkant, 2001)

Moraliserende nadruk op persoonlijke verantwoordelijkheid (zie bv. hervorming bijstand in VSA, 1995): bijstand werkt afhankelijkheid en tienermoederschap in de hand => schaf bijstand af om armoede te bestrijden

Elementen in EU armoedejargon: activering, rechten en plichten, ‘jobloze gezinnen’ als oorzaak van kinderarmoede…

De actieve welvaartsstaat: goed of slecht voor sociale inclusie?

naargelang de ‘policy mix’ zal de actieve welvaartsstaat uitmonden in Meer tewerkstelling Lagere lonen en zwakkere arbeidsvoorwaarden Lagere sociale bescherming Méér (i.p.v. minder) armoede

HET BELEID T.A.V. JONGERENDeel 2

Jongeren zijn proefkonijnen van sociale innovaties(bv. Rosettaplan, activeringsplan gestart met jongeren en geleidelijk uitgebreid tot ouderen)

Moraliserend politiek discours is sterker t.a.v. jongeren => bv. verlenging wachttijd=> bv. verstrenging sancties

Jongeren als pilootgroep van sociaal beleid

Wat vragen jongeren zelf ?(European Youth Forum) Garantieplan met

opleiding, Werk Vrijwilligerswerk Financiële veiligheid(bv. New Deal for Young People in VK, N-Europees

activeringsbeleid, Oostenrijks garantieplan) Kansen: keuzemogelijkheden Gevaren: dwangmaatregelen

Sociale investeringslogica

Vb. learnfare (N-Europa)… Vb. omzetting leerplicht in kwalificatieplicht (NL)

…

…doel is uitbreiden van inzetbaarheid op lange termijn

…+ inschakeling in kennissamenleving