Bruggeske 1996-3-augustusWeb

Hugheseote

HeemkundigeKring

Kapellen

Driemaandelijkse uitgave van de Heenzkundige Kring van Kapellen "Hogheseote" vzov.

" ' t Uruggeske "

28e jaargang - nummer 3 1 augustus 1996.

In dit nummer...- Bladwijzer 59- In memoriam Jeanne Veraart 60 - 64- Spreuken en gezegden uit de zeemanstaal. 65- Wandelzoektocht door Kapellen. 66- Jaarlijkse reis... Aken! 66 - 68- De vleermuizenkolonie te Oelegem. 69- Bezoek Antwelps tram- en autobusmuseum. 69 - 70- Paleografie ( oud schrift lezen)

70- Kapelse figuren: " Mandus de Rus ". 71 - 72- Ereleden van Hoghescote. 72- Cathaliin Mortelmans (-4- 1 6 6 9 ) , d e e l 2 .

73 - 79(Een geval van heksen waan uit Kapellen.)

- Onze voorouders leren kennen.. 80 - 88- Heemkundige infolmatie. 89 - 90- Kruiswoordraadsel. 90 - 91

driemaandelijks t ijdschrif t van de Heemkring " Hoghescote " t e Kapellen.

Verantwoordelijke uitgever: Balbaert Roger, Parkweg - 2950 Kapellen - tel: 664,57.22.

Verz ameling van dok umentat ie voor het archiefvan de heemk r ing Hoghescote!!!

dok umentat ie over Kapellen is welkom!Wij denken aan foto's, doodsprentjes , doodsbrieven, pos tkaar ten,

k rantenknipsels , oude menukaar ten, geboor tekaar tjes , oude trouwboek jes ,oude notar is ak ten,huwelijk s aank ondigingen, oude rekeningen van Kapelse

fi rma's enz, enz...

geef ons een seintje en we komen even langs.

CI j voorbaat hartelijk dank! Dank zij uw medewerking en steun

k unnen wij ons archief over Kapellen verder uitbreiden.

't Bruggeske jg 28 - augustus 1996 - nummer 3. 59

gn meynoriamMejuttrauw3eanne1Leraart

Wij danken de Heer voor het leven vanMEJUFFROUW

Jeanne VERAARTGeboren te Kapellen op 10 januari 1910

en godvruchtig thuis overleden op 9 juni 1996.Dit melden U:Paul en Chrysantha HENDRIC1OC - JANSSENS,

haar neef en nicht;Johan en Mart VAN H AVER BEKE - HENDRICKX, Miel en Toon,Jef en Annemie HENDR1CKX - VAN ASSCHE, Geert en Tinneke,Katrien HENDRICKX,

Woonst: Fortsteenweg 26 - 2950 KapellenRouwadres: Marnixdreef 52 - 2500 LierBegrafenissen Jan Ketelaars, Kapellen. Tel. 031664.20.58.

haar achterneven en achternichten;De familie VERAART.De Plechtige Eucharistieviering, waartoe U vriendelijk wordt uitgeno-digd, heeft plaats op vrijdag 14 juni 1996 om 11 uur in de parochiekerkSt.-Jacobus te Kapellen.Samenkomst en gelegenheid tot groeten in de kerk vanaf 10,40 uur.Vrienden en kennissen, di e we vergeten hebben persoonli jk eenrouwbericht te sturen, worden hierbij beleefd uitgenodigd.

Bloemen, noch kransen.

ren van de recente lokale geschiedenis, niet alleen

Mejuffrouw Jeanne Veraart be-hoorde tot de groep personen diedestijds het init iat ief nam tot op-richting van de Culturele K r in gvan Kapellen. Gedurende de pe-riode die de bekendmaking in hetBelgisch Staatsblad v oor a f gingtot maanden nadien heeft zij ons,tijdens de talr ijke vergaderingen,met haar kennis en wi jz e r a a d g e -

vingen bijgestaan e n haar w o-ning ter beschikk ing van de be-stuursleden gesteld

Mejuffrouw Jeanne Veraart b e -hoorde bes lis t t o t diegenen diebijzonder goed op de hoogte wa-

van onze gemeente, maar ook deomringenden.Een waardevolle darne is n ie t meer. H a a r inspanningen i n samenwerking met detoenmalige leden van de raad van .bestuur, liggen aan de basis van de verdere ontwikkelingvan de culturele Kr ing Kapellen. I n dat verband zal Mejuffrouw Jeanne Veraart in onzeherinnering b li jv e n v e r d e r l e v en .

Viering van 25 jaar heemkring Hoghescote in 1993. Mejuffrouw Jeanne Veraartwas daar samen met nog andere oprichters van de heemkring bij aanwezig.

W. Van Glabbeek.

60 ' t Bruggeske jg 28 - augustus 1996 - nummer a

Jeanne Veraart was een van de stichters van de culturele Kring Hoghescote. Gezien haaronverwacht o v e r li jd e n o p z o n d a g 9 j u ni L i. h e ef t h et b es t uu r van H og he sc o te gemeend dat

het paste om een artikel te hernemen, verschenen in " 't Bruggeske "v an januari 1985.

Mensen van bij ons...7eanne Veraart.

Wij waren op bezoek in de gezellige en prachtig gerestaureerde woning van eenpionier, een stichter van de Culturele Kring van Kapellen. .Jeanne Veraart. Bij onzegastvrouw, welke begiftigd i s met een fantastisch geheugen voor feiten u i t hetverleden, voelden wij ons onmiddellijk thuis. .en Jeanne begon te vertellen, vlot,spontaan, overzichtelijk zodat het ons geen moeite kostte om een en ander op teschrijven.

Onze gastvrouw stamt af van een zeer oude en bekende familie. Om het geheeldegelijk te situeren geven wij op een volgende bladzijde een kleine genealogischeschets van de familie.Om niet al te ver te moeten teruggaan in het verleden zien wij dat de grootvader vanJeanne, ni. Jan Baptist Veraart, geboren is in Nieuw Vosmeer in Nederland op 23mei 1838 en gehuwd was met Maria Louisa Van den Bosch, geboren te Ekeren op 9december 1836, in Kapellen het beroep uitoefende van landbouwer.

De hoeve van de familie Veraart lag in het centrum van de gemeente op de plaatswaar nu " De Hoorn", "De Draak", "Optiek Verboven", en zoverder gevestigd zijn tot"Het Bruggeske" inbegrepen langs de zijde van de Hoevensebaan en de huizen totde woning van advocaat Jaspers inbegrepen in de Dorpsstraat.

Op de hieronder afgedrukte foto ziet U een afbeelding van deze hoeve.

Bruggeske jg 28 - augustus 1996 - nummer 3. 61

62

Gerardine Veraart Jules Veraart Jeanne Veraart Alex Veraart

Kap. 8.6.1904 Kap. 26.3.1908 Kap. 10.1.1910 Kai). 1.12.1911Antw. 11.9.1930 Kap. 20.11.1987 Kap. 9.6.1996 Kap. 27.11.1990Geh. Dr Janssens Dokter Huisvrouw Pater.

STAMBOOM VAN DE FAMILIE VERAART.

OUDERS: Johannes Baptist VeraartKapellen 15.5.1870Kapellen 6.11.1929

Louisa Catharina De BalderRumst 22.12.1873Kapellen 5.1.1939

GROOTOUDERS LANGS VADERS ZIJDE:Jan Baptist Veraart M a r i a Louisa VandenboschNieuw Vosmeer 23.5.1838 E k e r e n 9.12.1836Kapellen 11.8.1922 K a p e l l e n 7.12.1927

GROOTOUDERS LANGS MOEDERS ZIJDE:Petrus Joh. De BalderRumst 5.12.1832

Anna Maria VanderauweraRumst 22.10.1842

OVERGROOTOUDERS LANGS GROOTVADERS ZIJDE:Adrianus Veraart A n n a Maria De BieBergen op Zoom H u l s t e r e n

1.1.1810 1 3 . 2 . 1 8 0 8Nieuw Vosmeer S t e e n b e r g e n

9.3.1851 2 2 . 2 . 1 8 9 2

OVERGROOTOUDERS LANGS GROOTMOEDERS ZIJDE:Joh. Bap. Vandenbosch J o h a n n a Cornelia JacobsCappellen 19.12.1792 L i l l o 4.3.1794Cappellen 12.12.1862

BETOVERGROOTOUDERS LANGS OVERGROOTVADERS ZIJDE:Jan Baptist Veraart A n n a Catharina TholenaarBergen op Zoom H u l s t e r e n

17.3.1777 1 1 . 1 2 . 1 7 8 2

BETOVERGROOTOUDERS LANGS OVERGROOTMOEDERS ZIJDE:Marinus De Bie A n n a Cornelia VandermoerHulsteren 11.8.1767 H u l s t e r e n 24.9.1809

BETOVERGROOTOUDERS LANGS OVERGROOTVADERS ZIJDE:Guith. Vandenbosch A n n a Catharina BogaertsCappellen 5.1.1761 C a p p e l l e n 1761Cappellen 17.1.1843 C a p p e l l e n 8.6.1823

BETOVERGROOTOUDERS LANGS OVERGROOTMOEDERS ZIJDE:Jacobus Jacobs A n n a Cornelia De BieLillo 8.4.1765

't Bru ggeske jg 28 - augustus 1996 - nummer 3.

De weide van grootvader Veraart lag in de Rubensheide waar nu de villa "Rozenhorstaat van de familie Pamir'.

Rond 1870 stopte Jan Baptist met zijn landbouwbedrijf en begon hij het beroep vanbrouwer uit te oefenen. De stiel leerde hij bij Cassimir Van Reeth uit Aartselaar.

In 1900 ging Jan Baptist op pensioen. Hij liet de brouwerij aan zijn zoon JoannesBaptist Veraart en hij verhuisde naar de Dorpsstraat, naar het huis waar nu hetRestaurant Bambou is gevestigd.

De vader van Jeanne Veraart, welke in de beginperiode het brouwersproces van zijnvader verder toepaste en alleen bier van hoge gisting brouwde, liet dit principe in1922 varen en hij stapte over op het brouwen van bier van lage gisting.

Op 17 juli 1930 werd de brouwerij verkocht aan brouwer Cornelis door bemiddelingvan de notarissen Schram uit Kapellen en Van Roosbroeck uit Merksem.

En zo komen wij terecht bij Jeanne Veraart. Zi j werd geboren te Kapellen op 10januari 1910. Tot haar 9e jaar ging zij op school bij de Zusters in de Engelselei, waarzij achtereenvolgens in de klas zat bij zuster Gertrude voor de kleuterklas en bijzuster Euphemia voor het lager onderwijs.

Zij verliet daarna voornoemde school en werd intern in het pensionaat in Melsele,waar zij verbleef tot haar 16e jaar.

• • ••• . , •

't Bruggeske jg 28 - augustus 1996 - nummer 3.

De voormalige brouwerij Veraart te Kapellen.

63

In 1938 werd door Maurice Lambrechts de 51e St. Mauritiusscoutsgroep opgerichten onmiddellijk werd Jeanne Veraart Akela bij de welpen, waar zij samen in leidingstond met Maggy Cornelis.

Een andere scoutsleider uit Kapellen, namelijk Albert Lynen, heeft vele jaren lateraan Jeanne Veraart gevraagd om ook eens naar de stichtingsvergadering van eenculturele kring te komen.

En Jeanne ging en zij heeft zich ook aktief ingezet om deze kring tot grote bloei tebrengen, en di t in samenwerking met zovele anderen, onder andere Maurice enMarcel Lambrechts, Louis Vervliet, Henri Simon, S ta f Bogaerts, Wa l te r VanGlabbeek, Mon De Beuckelaer, Albert Lynen, enz.

Na enkele jaren heeft zij het roer aan jongeren overgegeven, maar toch volgt zij nogmet aandacht en interesse de activiteiten van de "Culturele Kring" van Kapellen.

rnacirt 1997!

Een da tum om ni;t reeds te noteren!op die dag zal onze jaar lijkse

Algemene Ledenvergader ing plaatsv indenin de salons van het Ontspanningsc entrum van het

Minis ter ie van 7inanc iën.(Denneburg, de vroegere Douaneschooi)

64 't Bruggeske ig 28 - augustus 1996 - nummer 3.

Spreuken en gezegdenontleend aan de

zeemanstaal.

Op vrijdag 14 juni 1996 brachten wij een bezoek aan het kerkschip in de haven vanAntwerpen. Onze gids gebruikte heel wat zeemanstermen welke hij echter vakkundigtoe-lichtte voor zijn aandachtig luisterende toehoorders. Via de heer A. Meynenkwamen wij in het bezit van een een leerrijk boekje van J. Van Beylen: " Spreukenen gezegden ontleend aan de zeemanstaal ". Voor onze lezers willen wij enkeleminder gekende spreuken nader toelichten:

- "Zo vet als een Spaans anker " = iemand die graatmager is."In het schip van Sint Annuit zitten = niet getrouwd geraken.

- " Als he t geti j verloopt, verzet men d e bakens " = a ls d e omstandighedenveranderen moet men andere maatregelen treffen.- "Op een vals bestek varen 1d = o p h e t v e r k e e r d e p a d z i j n .

- " Een Blankenbergse rekening maken = iets zeer ingewikkeld doen o f ietsnodeloos moeilijk maken.- " Van brak water moet je geen koffie maken 1 = het is moeilijk van slechte zakeniets goeds te maken.- "De breeveert ien opgaan 1' = het slechts pad opgaan, meestal toepasselijk op

mensen die een losbandig leven leiden.- "Van Duinkerke ten haring varen "= aan een moeilijke (hopeloze) zaak beginnen.

- "Op een platte kaart varen '' = niet geheel volgens de richtlijnen handelen.- "Veel streken op zijn kompas hebben "= handig, listig zijn.- "Kuit of haring vangen w i l l e n weten hoe de vork aan de steel zit.- "Ui t de lijken gewaaid zijn = in de war zijn, geen uitkomst weten.

- " Een vrouwenhaar trekt meer dan een marszeil " = een vrouw kan een groteinvloed uitoefenen op de gang van zaken.- "Van de mast een schoen pen maken " = van een goede zaak een slechte maken.

- "Kl ei n schip, klein zeil alles dient in verhouding te zijn, niet boven zijn stand

leven.- "Met anderen in een schip reden " = zijn vrouw niet voor zich alleen hebben.- "De teer kost meer dan het schip " = de inzet is het resultaat niet waard.- "Onder zijn beste tuig liggen " = op zijn best gekleed zijn.

N.B. D e 13e tentoonstelling "Schippers scheppen schoonheid", maquettes vanschepen, schilderijen en hobby-werk van varenden en oud-varenden heeft plaats inhet kerkschip te Antwerpen, Haven 526, Noorderlaan, 499, Antwerpen op 10-11-15--17-18-24 en 25 augustus telkens van 14uur tot 19uur. Gratis toegang. Inlichtingen

03/568.63.73 of 03/568.80.30.

't Bru ggeske ig 28 - augustus 1996 - nummer 3. 65

U27u4uücl&13Qc2212,c3dite C i C )W k 2 C 3 t d

b)(22 i)C 3 LO & YZ /L t i l YC/W fi rC ip &i j ij C2 J1 g

Op zaterdag 31 augustus 1996 richt onze heemkring" Hoghescote "e e n g r o t e w a n d el z o e k to c h t in d o or h ee n

het centrum van Kapellen, onder het motto:

66

Komende activiteiten van heemkring Hoghescote

"Leer bfw gemeente nog wat beter k ennen"

Samenkomst tussen 13.30 en 14 uurop het kerkplein, aan de hoofdingang van de kerk.

krijgt er een wegwijzer en een lijstje met 26 vragen, U hebt rustig de tijd om decirca 2,5 ktry a f te wandelen en goed uit uw ogen te kijken.

Alle oplossingen kunnen ter plaatse worden gevonden.Er zijn hoegenaamd geen strikvragen!

U hebt geen boeken nodigt

U kan uw antwoorden afleveren tussen 16.30 en 17 uurin café De Draak, Hoevensebaan Kapellen.

Er zijn tientallen waardevolle prijzen te winnen.Inschrijving: 50 fr.

Wij verwachten alle leden van onze culturele vereniging alsook alle rechtgeaardeKapellenaren voor deelname. Ook vrienden en familieleden zijn van harte welkom.

Zorg wel voor schrijfgerei

d44RIIIMSE SUCCISRE/49/Vele leden herinneren zich ongetwijfeld nog onze succesreis 1995 naar Delft.

Dit jaar hebben wij voor u uitgezocht:

Het neus je van de zalm! •

t Bruggeske jg 28 - augustus 1996 - nummer 3.

Wij ve rw a ch te n v e l e belangstel lenden o m d e e l t e n e m e n o pZATERDAG 7 SEPTEMBER 1996 aan onze reis naar ons buurland Duitsland.Wijbieden U volgend programma aan:

1 Vertrek te 7u30 aan het kerkplein in Kapellen.

2. Tussen 10u30 en 11 u30 maken wij een prachtige rondvaart op de Rursee. Meteen luxe-boot varen wij van Schwammenauel naar Rurberg.

3. Na het aanleggen van de boot wandelen wij naar een uitzichtpunt waar wij e e nprachtige k i j k hebben o p d e wondermooie Rursee, waarna w i j v o o r h e tmiddagmaal verwacht worden i n h e t stemmige Restaurant Eifelkrone. On zegastheer Felix wil ons verwennen met een heerlijk etentje en vrolijke heimatmuziek.lets om nooit meer te vergeten.., of om later nog eens terug te keren.

At., . •

' * I•, ., ,i, ,. .L i,;,„, ,I : i: :,=,: : :] ., .6 '-' *'--- .,,,r'-' .

_ ,. .. .• •• •• •.. .. .• W'.----

Tinainlionsamustw% _.,",44:tg„,• t, ,,--„,„,-, •, -_-,.---1----e7:::.

ItatisancusititrIonanti!.; A.. .•

4. Na het middagmaal rijden wij verder naar AKEN. Twee nederlandstalige gidsenleiden ons rond doorheen de "Altstadt", he t oudste gedeelte van deze prachtigestad. Wij bewonderen de Dom, het Stadhuis en de vele kunstwerken.

5. Op zaterdag 7 september is er in Aken ook nog een internationaal treffen vanoude ambachten, en dit verspreid over de ganse binnenstad.

't Bruggeske ./g 2 8 - a u g us t u s 1 99 6 - n um me r 3.

67

6. We vertrekken terug naar Kapellen omstreeks 20 uur zodat wij rond 22 uur terugthuis zijn.

7. Practische inlichtingen:*e r zijn slechts 54 plaatsen in de bus,* wij vragen U om zo vlug mogelijk in te schrijven en het inschrijvingsgeld te betalenaan Roger Balbaert, Parkweg, 2 Kapellen, tel. 664,57.22* voor uw deelname van 1.100 BE per persoon bieden wij U:- een luxe-autobus - drinkgeld van de chauffeur,- een boottocht op de Rursee - een heerlijk middagmaal,- een geleide wandeling doorheen Aken met nederiandstalige gidsen,* breng ook nog enkele Duitse marken mee.Schrijf vlug in !

68

Een zicht op de Domstad Aken.

Bruggeske jg 28 augustus 1996 nummer a

Bezoek aan de vleermuizenkolonie in het fort van Oelegem.Op donderdagavond, 26 september 1996 bezoeken wij onder de leiding van een deskundigegids DE VLEERMUIZENKOLONIE IN HET FORT VAN OELEGEM

VLEERMUIZEN

onbekend... onbemind?

Bezoek aan het Antwerps tram- en autobusmuseum.Door allerlei omstandigheden

is het geplande bezoek aan hetAntwerps tram- en autobusmu-seum niet kunnen doorgaan op19 mei laatstleden.Geen nood, geen paniek... u it -gesteld is niet verloren.

Op zondag 27 o c t o be r 1 9 96

brengen wi j, z o n de r f o ut , een

bezoek aan voornoemd prach-tig museum. W i j verzamelenom 13:130 op het kerkplein en

' t Bru ggeske jg 28 - augustus 1996 - nr 3.

Wij verzamelen om 19.00 uur ophet kerkplein en rijden met eigenwagens naar Oelegem.

Indien u vervoetproblemen hebtzorgen wij voor transport.

Deelname in de onkosten:60 BF per persoon.

Te voorzien:- warme kledij,- waterdicht schoeisel,- zak/amp.

Iedereen dient te beseffen datvleermuizen nuttig zijn. U krijgtde nodige en juis te uit leg overwat u kan doen als er v leer-muizen in uw huis rondvliegen.

Uiteraard is er ook gelegenheidom het fort zek te bezoeken . . .eveneens een aanrader.

69

rijden met eigen wagen naar de park ing van de kerk van de H. Familie van ElsdonkEdegem. Indien U verToerproblemen hebt zorgen wi j v o o r e e n o p l o s s i n g . O m t e b e g i n n e n

maken wij e e n k l ei n e, dock p ra ch ti ge wandel ing langs de vesten van het fort.

Een gids wacht ons te 14'1.45 op om ons gedurende 2 uur rond te leiden in dit oord vannostalgie en heimwee naar het verleden. Na het bezoek aan het tram- en autobusnmseum iser nog gelegenheid om gratis een k ijk je te nemen in het nabijgelegen karremmiseum.Deelname in de onkosten: 50 BF per persoon. Gezien het aantal deelnemers beperkt is tot25 vragen w i j U om zo v lug moge li jk i n t e s c h ri jv e n b i j R o g e r B a l b a e rt , P a r k we g , 2 ,

Kapellen ,tel. 664.57.22 en dit voor 15 october 1996.

En wij bieden u nog Neer.

Een cursus "Paleografie", d.w.z. een opleiding om gemakkelijker oud schriftte kunnen lezen. Een elementaire kennis van paleografie is een noodzaakindien p l a n n e n hebt om te beginnen met uw kwartierstaat of stamboom (ziedienaangaande ook verder in dit nummer van 't Bruggeske). E r is een reeksvan 4 lesavonden voorzien

Indien U belangstelling hebt vragen wij U nu reeds om een eerste kontakt te nemen metRoger Balbaert, tel. 664.57.22.

70

op 31 oktober, 7 november, 14 november en 28 november 1996.De lessen worden gegeven in "De Oude Pastorij

doorde heer Eugeen van Autenboer.

Aanvang van de lessen 19 u. 30 - einde 21 u. 30Deehiameprijs: 100,431per les.

Bru ggeske jg 28 - augustus 1996 - nummer 3,

Kapelse figuren

"frlandus de nus".

Wij ontvingen van de heer Lathouwers uit de Kapelsestraat een beschrijving van eenpersoonlijke getuigenis van een Kapels drama.

Dinsdagavond, 21 februari 1956...stil en ongezien was er de vorige nacht een zwaarpak sneeuw gevallen. Gans de dag waaide er een scherpe, bijtende oostenwind, dieheelder wolken stofsneeuw voor zich uitjoeg. Het vroor fel, bij iedere stap kraakte desneeuw onder de voet. Niettemin waren rond acht uur in het lokaal bij 'Zulma d eNoorse-getrouwen met opgestoken kraag en haastige stap binnengevallen. En nuzaten zij daar gezellig rond de kleine feljagende kachel. In hun gezelschap beyondzich die avond een vreemde gast: Mendel Harmatz, in Kapellen beter gekend als'Mandus de Rus'.

Alhoewel hij dicht tegen de roodgloeiende stoof stond kloeg Mandus fel over een1rillige1 kou in de rug. Na nog enkele borrels jenever mee te hebben gedronken,

wenste Mandus het gezelschap een goede avond en verdween in de donkere,ijskoude nacht.Drie dagen later werd in zijn krotwoning zijn lijk gevonden, half verslonden door zijnhongerige honden.

_

In dit krochtje werd vrijdag het lijk van Mendel Harmatz ontdekt. Men bemerkt hetkacheltje me t daarnaast de matras die 'Het Ruske' als legerstede gebruikte.

Intussen werd het plaatijzerendak neergehaald.

Ver van zijn geboorteland vond alzo een eenzaam mens een triestig levenseinde.Mandel Hermatz werd geboren op 5 januari 1885 te Vilnius, destijds een middelgrotestad i n tsaristisch Rusland. Heden i s Vilnius d e hoofdstad van d e republiekLithouwen.

't Bruggeske jg 28 - augustus 1996 - nummer 3 71

Mandus was de zoon van Tangel Harmatz en zijn moeder heette Sapip. Na deeerste wereldoorlog verliet hij Vilnius en vestigde zich als horlogemaker in de OudeBaan (thans Rubensheide) te Kapellen. "Laat het water maar over Gods akkerlopen" was zijn levenshouding met het gevolg dat hij in moeilijkheden geraakte. Naeerst nog in de Mertensstraat gewoond te hebben kreeg hij van de Commissie vanOpenbare Onderstand (het huidige 0.C.M.W.) een stuk weiland ter beschikking inhet "Rood", juist achter het mastenbos van Sjarel Jennes. In een houten kot dat methaken en ogen aan elkaar hing, leefde hij daar tesamen met een varken, kippen,ganzen, eenden en een viertal kwaadaardige honden, die zijn sjofele bedoeningmoesten bewaken.

Uurwerken herstellen deed hij nog maar zelden, maar hij had zich een paard en een"kramakkelige" wagen aangeschaft, waarmee hij klein vervoer deed. Vooral Je fVerresen, de oudijzer-koopman uit de Kapelsestraat, bezorgde hem regelmatig watwerk. A l s kledij droeg Mandus onveranderlijk een zwarte hoed, e e n bruineuitgerafelde overjas en rubberen botten. Hij was in Kapellen dan ook een kleurrijkefiguur wanneer hij los te paard gezeten, zo fel door de toen nog rustige stratengaloppeerde dat de vonken uit de kasseien sprongen.

Als Rus werd hij tijdens de oorlog wel enkele keren door de Duitsers lastig gevallen,maar werd telkens terug vrij gelaten. Zelfs na de oorlog moest hij voor het Belgischkrijgsgerecht verschijnen voor vermeende hulp aan de vijand maar ook hier werd hijvrijgesproken. Mandus sprak tamelijk goed Vlaams en was een zachtaardig mensdie over het algemeen veel vrienden telde.

Zijn onverwacht overlijden werd door onze gemeenschap dan ook aangevoeld als dedood van iemand van bij ons. Gazet van Antwerpen publiceerde op 27 februari 1956een artikel op de eerste bladzijde van de krant met als titel: "Russische zonderlingstierf een verstikkingsdood in Kapelse uitkant". Vier dagen na overlijden werd zijngeschonden lijk ontdekt.

72

Lathouwers.

Ereleden 1996 van Hoghescote.

In het vorige nummer van 't Bru ggeske drukten we reeds een lijs taf van de ereleden van onze verening

Wij ontvingen ook nog een financiële steun van de onderstaandeleden welke wij volgaarne toevoegen aan lijs t van ereleden 1996:

Dhr Jennes Alexander, Boerendijk 3 - 2180 Ekeren.Dhr Lenaerts Jacques, Hoevensebacin 57 - 2950 Kapellen.

Het bestuur dankt van harte alle leden en alle ereleden voor hun vertrouwenin de heemkring Hoghescote.

't Bru ggeske jg 28 - augustus 1996 - nummer 3,

eathal i jn Pllortelmans (+ 1 6 6 9 )

Een geval van heksenwaan in het Kapel len van de 17e eeuw.(2e deel en slot)

Tweede geval: Kapelse vrouw wordt door voetverbranding gedwongen te bekennendat zij een tovenares is.

We vernemen di t verhaal u i t een getuigenverhoor van 12 mei 1669 (13). Tweesoldaten van het fort Filip (14) bevestigen daarbij dat zij samen met de drossaardvan Ekeren op het fort van Kallo geweest zijn aan de overkant van de Schelde. Zijhebben er een oude vrouw uit Kapellen aangetroffen die er te bed lag met verbrandevoeten en benen. De ongelukkige heeft hen dan toevertrouwd hoe ze door enkelepersonen op een kar was geplaatst geweest onder bedriegelijk voorwendsel om naarhaar kleinzoon te rijden die haar zogezegd voor zijn dood nog eens wilde zien. Zewas dan door die lieden over de Schelde gezet en gebracht in het huis van desergeant van het fort van Kali°. Daar werd haar het vuur letterlijk aan de schenengelegd om haar te doen bekennen dat ze een tovenares was of niet.

De afloop leest U in de navolgende letterlijke weergave van het bewuste document:Compareerde voor de schepenen ondergenoemt Diego van de Peine oudt ontrentvierentwintich laeren ende Jan Baptista Deny oudt over de vijfentwintich laerenbeyde soldaten op de fort genaemt den Flip ende hebben eendrachtel(ilck), tenversoecke e n d e requisitie v a n d e n heere Drossardt Haegenberch verclaertgheattesteert ende gheaffirmeert b i j solemnelen e e d e i n handen v a n d e nonderschreven schepenen gepresteert - waerachtig te wesen dat sy attesta riten opheden dato deser beneffens den requirent (15) ende Adriaen Ysaax hebben geweestop de fort van CaHoff alwaer sij hebben gesien te bedde liggen ten huyse van densergeant van voors(chreven) fo rt van Cal/oil eene vrouwe met naeme CathalilnMortelmans huilsvrouwe van Jan Simons, d e welcke aen hun attestanten heeftverclaert ende geseght hoedat Jan Jansen Vermeulen alias Potbacker ende Thomasde Greeff haer hebben met finesse geset op de kerre van den selven Jan Jansenalias Pot backer ende hebben den selven Jan Jansen ende Thomas de Greeff aende voors(chreven) Cathaliln Mortelmans geseilht dat Jan de Greeff waervan de selveCathalijn Monte/mans is grootmoeder, haer Cathalijn Mode'mans voor sijne doodtnoch eens wilde sien, alswanneer den voors(chreven) Jan Jansen alias Potbackerbeneffens sijne huysvrouwe de voors(chreven) Cathaliln Mode/mans met de selvekerre hebben gevoed tot den huyse van Passchier Podry ontrent het voors(chreven)fort de Flip ende heeft de voors(chreven) Jan Jansen alias Potbacker bene f- f e n ssijne huysvrouwe, d e n voors(chreven) Thomas d e Gre e ff ende Jan... aliasMandemaecker, d e selve Cathalijn Monte/mans gebrocht ende geleijt o p h e tvoors(chreven) fort van Calloil ten huilse van den sargeant aldaer ende verclaerdede selve Cathalijn Mortelmans dat sil haer hebben geieljt in de camer van den selvenhuyse, alwaer den voors(chreven) Jan Jansen alias Potbacker ende Thomas deGreeff heer hebben gebonden in eenen stoel ende hebben haere handen achter-

't Bruggeske jg 28 - augustus 1996 - nummer 3. 7 3

aen den se/yen stoel gebonden ende heeft den voors(chreven) Jan de Greeffgebrocht twee oft drij mutsaerden ende heeft de selve doen branden ende seijdeden se/yen Jan de Greeff dat men de toovenaerse soude /aeten branden ende sijdealsdan den voors(chreven) M a n d e m a e c k e r dat men haer soude braedenende h e e ft d e n se /yen Jan ... alias Mandemaecker d e voorseyde CathalijnMode/mans met den stoel getrocken aen het selve vier ende heeft gaen sitten ophaere cnien ende heeft haere beenen ende voeten gesteken aent vier soo dat haerebeenen sijn gebraeden o ft verbrandt ende se/ide den voors(chreven) Jan.. .aliasMandemaecker aen haer Cathalijn Morte/mans dat sij soude clappen ofte sil eentoo venaerse was ofte niet, ende seyde sil Cathalijn Morte/mans dese woorden ick enben geen toovenaerse maer hetgene dat ick lilde dat tilde ick voor mijne sonde endeick mach dencken d a t i ck martelaerse sterve, seggende d e selve CalthalijneMode/mans daemaer noch wat sal ick seggen he t is Potbacker die de meesteoorsaecke is van het feyt, redenen van weten-schap allegerende (16) verclaeren sijattestanten dat sij, tgene voors(chreven) is, alsoo van den voors(chreven) CathalijnMode/mans op heden hebben hooren seggen ende verc/aeren, sonder archlistactum ter presentie van Peeter de Moor ende Nicasius Thijsmans schepenen inEeckeren desen twaelfsten may 1669.

Bij zulke zaken wordt men natuurlijk benieuwd om de afloop ervan te kennen.Gelukkig bracht ons verder archiefonderzoek enkele interessante bijzonderhedenaan het licht. Zo b.v. konden we de genealogische schets van de betrokken familiesreconstrueren; ze is op bladzijde 75 weergegeven. Bekijkt men ze, dan bemerkt mendat de daders te vinden zijn onder de eigen familie van Catharina Mortelmans, hetslachtoffer.

Thomas en Jan de Greeff zijn haar eigen kleinzonen, kinderen van Barbara Diericx,een dochter uit haar eerste huwelijk. En de vrouw van Jan Jansen Vermeulen, diegeholpen heeft om de ongelukkige te ontvoeren, heette Cornelia De Gree t zij waseen nicht - een kind van een oom van vaders zijde va n de genoemde Thomas JanDe Greeff. Deze familieband tussen daders en slachtoffer is wel een opmerkelijkeomstandigheid die we even onthouden want we komen daar nog op terug. Hoe is hetnu verder met Catharina Mortelmans verlopen ?

Haar andere familieleden hebben zich haar lot wel ter harte genomen. PetronellaSymons, vermeld als Nelleken, haar stiefdochter - een voorkind van haar man JanSymons, uit zijn eerste huwelijk,- heeft haar verzorgd en bewaakt gedurende de tijddat zij te Kallo ziek heeft gelegen. En die Jan Symons, haar man in tweede echt,heeft zelfs drie bedevaarten ondernomen, één naar het H. Bloed te Hoogstraten,één naar de Sint-Bernaardsabdij te Hemiksem en één naar het Monnikenhof teBerendrecht. Blijkbaar gebeurde dat met als intentie de genezing van het slachtoffer,want de kosten van de bedevaart werden ten laste gelegd van haar erfgenamen bijde vereffening van haar erfenis.

Wel een eigenaardige oplossing, toen gold de regel: iets voor iets en niets voorniets, zelfs in zake bedevaarten. En dan is er Cornelius Diericx, een zoon uit haareerste huwelijk. Die heeft de pastoor van Ekeren, de E.H. Rampaert, gaan halen metpaard en kar en hem naar Kallo gevoerd om er de zieke te gaan bezoeken.

74 ' t Bruggeske jg 28 - augustus 1996 - nummer 3.

De uitgaven voor het varen en voor kost en drank van de pastoor zijn ook terug tevinden in de erfenisrekeningen. We spreken hier van haar erfenis want CatharinaMortelmans i s inderdaad korte ti jd na het voorval te Ka llo overleden. U i t eeninventaris van d e goederen van h e t sterfhuis (17) vernamen w e nog enkelebijzonderheden.

MORTELMANShaar le man CatharinaDIERICX O rond 1599Adrianus + Kallo 1669

x Ekeren 1618

Bru ggeske jg, 2 8 - a u g us t u s 1 99 6 - n um me r 3.

x Kapellen1641

haar 2e man d i e n s le vrouwSYMONS H E Y N D R I C X DE BIEJan de jonge D i g n a + Kap.1641

x Ekeren 1624

I I I 1 - - - - - - 1 i 1 IDIERICX D I E R I C X D I E R I C X DI E RI CX S Y M O N S SYMONS S Y MO NS S Y MO NSJoannes B a r b a r a C o r n e l i u s Catharina Co rn e liu s Gerardus Ke rst ia e n P e t ro n e lla' Ekeren ' Ekeren c ) Ekeren ' Kapellen ' Kapellen ' Kapellen ° Kapellen ' Kapellen1621 1 6 2 3 1 6 2 8 1 6 3 5 1 6 4 2 1 6 4 5 1 6 4 0 1 6 3 6

x x x ( N e l l e k e n )DE ROY D E GREEF V E R H E Y D E NMagdalena Th o ma s C o r n e l i u s

de oudeL. _ — — --

1

DE GREEF Thomas x J ANS E N GYBS CatharinaI I I

DE GREEF Sebastiaen D E GREEF Thomas de oudex Ekeren 1630 x Kapellen 1642

CORNELISSEN MEULDERS Anna D I E R I C X Barbara (zie boven) J

1 i I I I l 1DE GREEF CORNELIA D E GREEF D E GREEF D E GREEF D E G R E E F DE G RE E F

x M a r i a A d r i a n u s T h o m a s junior Ja n M a r g a r e t aJan JANSEN VERMEULEN ' Ekeren ' Ekeren ' Ekeren ' Ekeren ' Ekerenalias POTBACKER 1 6 4 5 1 6 4 7 1 6 4 9 1 6 5 2 1 6 5 7

Deze genealogische schets brengt aan het licht dat de schuldigen te vinden zijn onder de eigenfamilie en verwanten van het slachtoffer. De namen van de medeplichtigen zijn hier onderlijnd.

Er waren a a. sommen betaald geweest:- aan de sergeant van het fort van Kalb voor kost en huisvesting van de zieke,- aan Andries Diericx voor het "cureren" (18) van het verbrande been,- aan Peter van lshoven voor het afhalen te Kallo van het lijk en voor de wagen diehet stoffelijk overschot vervoerd heeft,- aan de pastoor te Kallo voor kerkrechten,- aan de koster aldaar voor kosterrechten,

75

- aan de veerman voor het overvaren van het dode lichaam,- aan de gasten die hielpen overzetten,- aan de pastoor van Wilmarsdonk voor het passeren van het lijk.

De exacte datum waarop Catharina Mortelmans gestorven is kennen we niet wantnoch t e K a llo n o ch t e Kapel len i s h e t overli jden ingeschreven i n d eparochieregisters. Is dit een vergetelheid o f is het mogelijk dat zij in niet-gewijdegrond begraven werd zoals dat te voren gebruikelijk was geweest voor heksendieals ketters behandeld werden? D i t laatste zou ons ten zeerste verwonderen.Catharina moet meer dan zeventig jaar oud geweest zijn want zij trad reeds in 1618in het huwelijk met Adriaan Diericx.

Ze is alleszins binnen de drie à vier weken na de feiten, namelijk voor 6 juni 1669gestorven; immers o p d i e d a tu m werden re e d s d e meubelen, huisraad,landbouwalaam en de dieren van haar erfenis openbaar verkocht. Op 9 juli daarnawas het de beurt aan de granen te velde (19). De betrokken familie was trouwenszeer bemiddeld.

Ze woonden bij de kerk van Kapellen, daar stond hun hoeve met meer dan 15gemeten land, ongeveer 7 ha. Daartoe behoorden al de gronden rond het kerkhoflangs beide zijden en over de ganse lengte van de huidige Kerkstraat.

Zij bezaten nog een stede in de Hooge Biest met gronden in de Schrieck, land in dePolder van Ettenhoven en in die van Muysbroeck, een grote heide bij de Cauheyde,enz. (20). Nu we meer inzicht gekregen hebben in de sociale en familiale toestandvan de betrokkenen kunnen we gaan peilen naar de ware toedracht van de zaak.

Bij ons rijst een sterk vermoeden dat men hier niet echt te doen heeft met een gevalvan geloof in heksen. We zegden reeds dat de schurkenstreek gepleegd werd doorfamilieleden van het slachtoffer. Maar verwanten hebben er normaal geen belang bijom hun grootmoeder voor een heks te laten doorgaan. H ie r moeten anderemotieven aan de basis van het misdrijf gelegen hebben. Trouwens zijn er in hetdocument geen vermeldingen d i e laten uitschijnen d a t d e vrouw van enigekwaadstichting verdacht werd.

Het "maleficium", de eerste en belangrijkste hoedanigheid waaraan men een heksmeende te herkennen ontbreekt hier (21). Verder bemerken wij dat de trawanten debekentenis wilden afdwingen dat zij "al dan niet" een tovenares was, wat er op wijstdat zij niet vast geloofden in hun beschuldiging, zij waren niet zeker van hun stuk.Wat stak er dan wel achter hun handelswijze?

Wij menen dat het eerder gaat om een bedekte vorm van geldafpersing onder hetmom v a n e e n heksenvervolging. Catharina Mortelmans w a s immers e e nwelstellende vrouw en ter ontlasting van de daders kan verondersteld worden dat zij,als afstammelingen ui t haar eerste huwelijk, door haar ten achtergesteld werdentegenover de Symonsen, de kinderen uit haar tweede echt. Op dat ogenblik leefdezij immers in de kring van de familie van haar tweede man Jan Symons.

76 ' t Bru ggeske jg 28 augustus 1996 num m er 3.

De hofstede aan de kerk van Kapellen werd voor de ene helft bewoond doorChristiaan Symons, een voorkind van haar man, en voor de andere helft doorCornelius Symons, haar eigen zoon uit haar tweede bed. zij moet bij een van heningewoond hebben.

Waarom hebben ze de ongelukkige vrouw zo ver weggevoerd - naar een eenzaamfort van Kallo in het graafschap Vlaanderen, dat toen voor ons Brabanders vreemdgebied was ? In de eerste plaats om hun vrije gang te kunnen gaan en mogelijk omte ontsnappen aan de rechtsvervolging in onze eigen streek. Anderzijds was hetblijkbaar ook om het slachtoffer bang te maken. Ze hebben haar mogelijk enkelwillen bedreigen om haar op het idee te brengen geld of goed te beloven om alzoaan de marteling te ontsnappen.

Door de kranige weerstand van de vrouw hebben zij vermoedelijk verder moetendoordrijven dan ze voorzien hadden. Al zou het dan in di t ietwat gecompliceerdtweede geval eerder om geldafpersing gaan, toch komt de heksenproblematiek erweer bij te pas. In verband daarmede kunnen we weer enkele vaststellingen doen:

* het volk geloofde in 1669 nog steeds in de kwade hand, zoniet zou de werkelijkebedoeling van de booswichten maar al te duidelijk geweest zijn.* het moet toen nog gebruikelijk geweest zijn dat het volk zelf de heksen aanpakte.De daders hebben zich blijkbaar laten inspireren door dit gebruik.

* de overheid in persoon van de drossaard verschijnt er op het toneel om uit temaken of er geen maatregelen tegen de misdadigers moeten getroffen worden. Hetgerecht neemt dus een objectieve houding aan inzake heksenwaan.

Besluit. Deze bijdrage was bedoeld o m i n onze omgeving d e situatie inzakeheksenwaan in de 17e eeuw te onderzoeken. Wi j stelden hierbij vast, nt. in onseerste gedeelte waar we een algemeen overzicht van de geschiedenis van hetheksengeloof brachten, dat in die eeuw de ommekeer naar meer redelijkheid to tstand kwam. D e twee gevallen va n b i j o n s u i t d i e periode d i e w e nadienbehandelden illustreren die ommekeer voldoende en laten ons toe uit te maken opwelke wijze die evolutie zich stilaan voltrok.

We mogen samenvattend stellen:

* dat op het einde van de 16e eeuw, de intellectueel ontwikkelde mens zich reedsbewust was van de onredelijkheid van het geloof in heksen.

* deze trend ging verder inde 17e eeuw zodanig dat toen van overheidswegepractisch geen vervolgingen meer ingesteld werden tegen van hekserij verdachtepersonen.

* omdat de gehele gedachten- en gevoelswereld van de massa vele eeuwen langgevoed was geweest door de denkbeelden van duistere machten en geesten, bleefhet gewone volk nog vasthouden aan het bestaan van heksen en tovenaars, d i tniettegenstaande de gevorderde ideeën van de ontwikkelde mens.

't Bruggeske jg 28 - augustus 1996 - nummer 3. 77

* daar de gewone man geen beroep meer kon doen op het gerecht om zich teverdedigen tegen de vermeende kwade hand, gaat hij zich zel f verweren tegenheksen door een rechtstreekse agressie tegen hen.

* daardoor krijgt het gerecht in de 17e eeuw, die we de eeuw van de ommekeerkunnen noemen, haar handen vol o m d e van hekserij verdachte personen tebeschermen tegen de wraaknemingen van het yolk.

* omdat hen aldus de weg naar zelfberechtiging afgesloten werd, hebben de mensenzich ten slotte gewend tot meer passieve verweermiddelen tegen heksen en tegende kwade hand. Het geloof daarin bleef immers zo taai dat in plaats van daaraan teverzaken men op zoek ging naar de middeltjes waarvan het bestaan ons bekend isgeworden ui t de verhalen van onze grootouders. We bedoelen hier b.v. gewijdevoorwerpen die onder de drempel van de deur werden ingemetst, het gebruik vanwijwater, gewijd zout, het planten van een vlierboom, het binden van een strobandrond een boom, het belezen bij voorkeur met het St.-Jans Evangelie, enz... U i t onzegedachtengang zo u me n verder kunnen besluiten d a t d i e verweermiddelenvoornamelijk in de 18e eeuw zullen ontstaan zijn en toen hun grote uitbreidingmoeten gekend hebben. Een thesis die best het voorwerp van een verder onderzoekzou kunnen uitmaken.

V.E. WAUTERS.

Noten:(1) Maes, L T. , Un proces de sorcellerie en 1642, évalue à la lumière d e récentes études

européennes et d'après la legislation et la théorie du droit du XVIle siècle.In Studia Mecheliniensia - Handelingen van de Koninklijke kring voor Oudheidkunde, Letteren enKunst van Mechelen, deel DOKIX, jrg. 1976, p. 243-268.(2) Linskens, R., " Wat 'n !even!" 6. Religie en religieuzen in de middeleeuwen. Kapellen, 1980, p.139-179.(3) Roeck, F., "Hedendaags heksengeloof in de provincie Antwerpen", in "Noordgouw", Antwerpen,jig. 1966, afl. 3, pg 143-160.(4) Cohn, Norman, "Europe's inner Demons". Paladin, Frogmore, St. Albans, Herts AL2 2NF (Eng.).(5) Handers, mi Jan, 'Van Criminele Saken ende quaede feyten - Ernst en zotheid in het oud recht',Hasselt 1961, p. 133-147.(6) Informatie preparatoir: zo bestempelde men getuigenverhoren afgenomen door de gerechtelijkemacht schout of drossaard - om uit te maken of een verdachte al dan niet diende vervolgd te worden.(7) R.A.A. Ek. 190 f ' 108.(8) De Plaetse: is het dorpsplein en bij uitbreiding het centrum van het dorp.(9) Een moord werd vroeger niet noodzakelijk met de doodstraf gesanctionneerd. De dader moest ineerste instantie de familie van het slachtoffer geldelijk schadeloos stellen, eventueel kwam daar alsstraf een bedevaart bij naar een heilige plaats. Slechts in geval van verzwarende omstandigheden alsrecidivist - hervalling dus - of banditisme, werd de dader uit het dorp of de streek verbannen. Hij werddan gebrandmerkt op een of ander lichaamsdeel met het brandijzer van het dorp. Meestal ging deverbannene dan de weg op van de landloperij en van nog grotere criminaliteit Het is op d ieverbanning dat Peeters hier zinspeelde.(10) Akte van recordatie: dit is een schriftelijke vastlegging van een onder eed afgelegde getuigenis.(11) R.A.A. EK 190 f ' 109.(12) Een getuigenis in rechte is slechts betrouwbaar als de getuige geen belang in de zaak h e f t engeen "maagschap", d.i. geen familie is van de beklaagde.(13) R.A.A. E K 364: l ia s me t wezenrekeningen va n 1714, waartussen foutie f een bundelschepenbrieven van 1669 gerangschikt werd,

78 't Bru ggeske jg 28 - augustus 1996 - nummer 3,

(14) Fort Filip: is een versterking op de rechter Schelde-oever ten noorden van Oosterweel. DeEkerse dijk of Wilmarsdonkse dijk heeft er zijn beginpunt en loopt dan landinwaarts. Over deze in1652 gebouwde dijk moet de tocht met de kar gegaan zijn.(15) Requirant: betekent verzoeker, hier dus drossaard Haegenberch.(16) "Redenen van wetenschap allegerende" betekent zoveel als: "opdat het zou bekend worden".(17) R.A.A• Ek. 333: Staat van goed .d. 10.3K.1670.(18) Cureren: is het medisch behandelen door een geneesheer.(19) R.A.A. Ek. 332: akte van liquidatie d.d. 6.3.1670 betreffende de opbrengst van de geveildegoederen.(20) R.A.A. Ek. 364, zelfde bundel schepenbrieven als hiervoor (13): akte van deling d.d. 13.6.1669.Zie ook R.A.A. Ek. 335: akte van deling d.d. 16.1.1672.(21) Het "maleficium" betekent het "verrichten van kwaad".


Villa Van Dyck,

Een ziehtkaart van Kapellen! Kan iemand,van de lezers ons wijzer maken en vertellen

in welke straat deze villa stond?

D

79

0/V2E voonouoms LEI? Elt1 KENAIEN.

Wanneer wij er toe besluiten om opzoekingen te verrichten naar onze voorouders,moeten wij vooreerst weten wat we juist willen. E r zijn namelijk twee voornamevormen van onderzoek, namelijk de kwartierstaat (doen we het slechts gedeeltelijk,dan heet dit de stamreeks) en de eigenlijke stamboom. W i j willen eerst sprekenover datgene d a t veru i t h e t meest beoefend word t e n misschien o o k h e taantrekkelijkst is, met name de kwartierstaat. L a a t de echte stamboom aan despecialisten, of bewaar het voor later wanneer u tot die categorie toetreedt.

Wat i s een kw a r t i e rs ta a t ? De kwartierstaat legt alle gegevens vast van deouders, d e grootouders, d e overgrootouders enz. D e z e gegevens omvattenfamilienaam en alle voornamen, geboorteplaats en -datum, pleats en datum vanhuwelijken, pleats en datum van eventueel overlijden, beroep; achtereenvolgendeadressen, eventuele bijzonderheden, die we verder in de tekst zullen bespreken.

Belangrijk is inderdaad dat we ons niet beperken tot het louter noteren van data endorpsnamen. Veel interessanter wordt het als we ook trachten door te dringen tot deleefwereld van die mensen die ons uiteindelijk hun bezittingen hebben nagelaten enwat vermoedelijk veel belangrijker i s : ook hun genen, hun eigenschappen, d ieervoor hebben gezorgd dat wij ze l f beschikken over bepaalde capaciteiten eninteresses, d ie ervoor hebben gezorgd da t wij ze l f beschikken over bepaaldecapaciteiten en interesses, zowel verstandelijk als physisch. H e t zijn die genen diede kleur van ons haar hebben bepaald, van onze ogen, onze lichaamslengte,misschien ook ons gewicht, ons karakter, onze gebreken, en ga zo maar door.U kan moeilijk ontkennen dat dit alles niet uiterst belangrijk is !

'Van wie maken we de kw a r t i e rs ta a t 'V a n o n s z e l f o f v a n o n z e k i n d e r e n . H e t

grote verschil is dat, indien we die van onze kinderen maken, we automatisch ookdie van onze echtgenoot of echtgenote opmaken.

De persoonsfiche en de nummering. Noteer alvast dat het onontbeerlijk is omzeer zorgvuldig te werk te gaan. H e t aanleggen van een persoonsfiche is geenoverbodige luxe. Hierop noteert u alle gegevens (zie opsomming hierboven) over depersonen d ie u natrekt. M a a k bi j voorbeeld een werkblad - daar wi j u n ie tonderschatten laten wij het aan uw eigen verbeelding en initiatief over om zulkwerkblad op te maken - en voorzie u van een flink aantal copies van d i t zel fgemaakte werkblad.

Een internationaal erkend systeem van nummering maakt het mogelijk om korrekt entoch eenvoudig te n al ien ti jde een ju ist inzicht te hebben i n d e onderlingeverwantschap. D i t werkt als volgt : de persoon van wie wij vertrekken krijgt hetnummer 1 (u zelf of uw kinderen, dit is uw keuze). D e vader van nummer 1 krijgt hetdubbele, dus 2, de moeder het nummer van haar man plus 1, dus 3. D e grootvaderlangs vaderszijde wordt d u s 4 , d iens vrouw wordt 5 , d e grootvader langsmoederswijde wordt 6 (het dubbele van 3) en de andere grootmoeder wordt 7. E nzo kan men een aardig eindje doorgaan, maar dat had u al lang begrepen

80 Bruggeske jg 28 - augustus 1996 - nummer 3.

R t u a r t i r r o t a a t4F amilienaam

V o o r n a.m e ng r a r7f 4P /S - Peéer

8F amilienaam ' 4 . . .R O C / C 5 / qVoornamen • 4 0 4 / : / : 5

• t e A'C t /t ) e //87 op

Beroep : 1/e/divacA terKet.̒m

te o p 3 - .091te ....k:apeiler7

op - eV- / /Fezx te

meto pzr-s,t876

Beroep ; : T c l h e a t a b i tte . . . lc aft t e i t c /7

1-

9F amilienaam : Wt,PS.7 ...

op 9 L9 6 ' - 19 4 8

Voornamen Ett•Asahae.12

1F amilienaam

K S / 1Voornamen

....

te kaAe/ten _op - 07 - 194/C'Beroep-: 2 3E ʻ 2' t er z de . ,

2F amilienaam. R o c MSi9Voornamen

7?etras • 167 t elTolbeati 4te. te I r a/p e t /e n

op . 0 4 / Z . - . i f / 4Beroep : 7.7i7 1hear,71)te.I te ...Ekerentibil'w)op 21/ - 4.6 19114'

te Eire ter/op (27-met

F amilienaamV4ERKENS

Voornamen

Natit2 - .teto n -.....//abertirla.' t e . . E / f t : e n

op . 1 2 7 - 19.J5tie E k e r e nop 46 - / 9 8 2


te e i j e nop .15 - 1 9 . 1 . 3met

5F amilienaamt5NOCCKX frlatz:zz:-Voornamen

Madeleine Pl•ty ltil e

te K ate )e i l en

op 48 - e •t te i t-a 4e il e/ 2

o p 40 7 - 1 - *159

6• F amilienaam

: V i t E R I C e : V SVoornamen

Ludo L'L S --Armelnel -* te EkerenopBeroep t5r n i al

t te 5k et e t2

-

te E k erenop 4_3 - 4 E - 1 9 2/met

7F amilienaam •P O RT A E L SCR

Voornamen

Nari a - Stijavete .EketE17

op -241 - 2- 1f.9.t.

te 4/ref- e nop ( - 125•

Kwartierstaat van CROCKSA Jan Pieter Paul.( Ate familienamen en data zijn fictief.

• te o p .1.!•,t-_,/Vt te o p IX-9• 11'7

1 0

F amilienaam 5 N i O LCC K X 7 0 a . /2 / 2 . e . s •

Voornamen •

* te ..,(Cap.ctlen o p J l f e r f CBeroep:te X I / D e l / e n o p 12-.1- ft2,3te . : k a / o e t t e n o p .267- - O f f

met

11F amilienaam

Voornamen : C o r n e . I C a .•te o p . 7. , . / 1. *. t c f 54

t e . 6 . / . / e 1 7 o p . . _21729

12

t t e , S k e t n e - 1 7

Voornamen : E l .-a z 2 c r s ce i s P e t 1 .7 4 ! , s

Beroep: S m . &

x te Ek e r e n

F amilienaam

* te Eket7er2

.1/44TRKENS

op 4' - 41 • /Is?

oP 477 Y.! .. / 7 494op / 8 7 . f e»

met

13F amilienaam . . .

Voornamen

* te : , E k e r e n op.,: JO- /rk-te Ek eren o p e ? - f- /741

14F amilienaam

Voornamen - s P o i v i a i e v s -

* te . . . E k e t e n o p 2 . 7 . 2 . 7 . 17go

Beroep : . . z a t r z d h . o v w e rtte ....eket7ea op . . ..9 /9 2 1

te o p ,. 4 / -met

15F amilienaam • R O E . C I C x E NVoornamen • : P / 4 2 /-2./ 2 C /J e . t a -

te E k e t e n o p 4 - • A f t. .4 't te Eiceren o p it t y ( 1 ,

81

82

GEZIN:

Indien in leven, wonende:

Generatie:

Kwartierstaat:

Nrs.

Man V r o u w

Familienaam

Voornamen

°/ = t e

''/ = de

get. / p.

get. i m.

fs V fa

fs M fa

•i- (+) te

/ I - (r) de /

Oud • a l s , o u d : a l s :

get.

get.

Doodsoorzaak

Testament

Afwijk. schri j fw.

Handtekening

oo/X te, de

get.:

X•kontrakt.

Afwijk. schriyw.

Opm.:

Beroep • Funk tie

Diplom.-Ondersch.

ander X te

» X de

met

ander X te

0 X de

met

Geraadpleegde bronnen / Bi jzonderheden,

- Foto's - Trouwboekjes - *•a k t e - X -a k t e - - f - a k t e .

Bijlagen: Bidprentjes • Rouwbrieven

Voorkant van de " gezinskaart "...( Met dank aan de V.V. F. te Merksem)

't Bru ggeske jg 28 - augustus 1996 - nummer 3

Nr.:

Nr.:

Nr.:

Nr,:

Nr.:

Nr.:

Nr.:

Nr.:

▪ =

ti)oo/X g e t

met g e t

• =

t

ooiX

met

• =

t

ooiX

met

't

t (t )

oo/X

met

'/ =

oo/X

met

KINDEREN:

(t)

ooiX g e t .

met g e t .

p

t (t)

oo/X g e t

met g e t

01 = p

(t)

ooiX g e t .

met g e t .

n i

get.

get.

n i

get.

get.

n i

get.

get.

get.

get.

't Bruggeske jg 28 - augustus 1996 - nummer a

en de achterkant van de " gezinskaart ".( Met dank aan de V.V. F. te Merksem)

83

Het i s bovendien gebruikelijk om voor e lk nummer nog een Romeins cijfer teplaatsen I voor de persoon waarmee men aanvangt, II voor de oudere generatie (deouders), Ill voor de volgende generatie (de grootouders) enz.

Hoe beg innen w e t e zoeken ? Behulpzaam kunnen zi jn : trouwboekjes,bidprentjes, overlijdensberichten, oude foto's en alle andere mogelijke gegevens vandie aard. Nuttig is het om familieleden op te zoeken en aan te spreken om aldusinicihtingen te verzamelen omtrent wat we zoeken.De oudste personen kunnen meestal he t meest vertellen over wat en wie onsbezighoudt. Op die manier moet het mogelijk zijn om reeds een fiche in te vullen vanons ze l f (eventueel o o k onze echtgenoot o f echtgenote), onze ouders, onzegrootouders.

De volgende stap : Aldra zitten we vast. D i t betekent dat we ons moeten begevennaar de gemeentelijke diensten van de bevolking en de Burgerlijke Stand. D a a rtrachten we een copie te bekomen van de akten, die ons verder op weg zullenhelpen (geboorte, huwelijken, overlijden).

Het is erg leuk om in het bezit te komen van een copie van deze akten. Weliswaarmoet zulks betaald worden (260,- fr. per akte) doch het geeft ons de mogelijkheidthuis rustig alles na te lezen en uit te pluizen.

Praktisch bekeken : We vinden in het trouwboekje van onze ouders de plaats ende datum van geboorte van onze grootouders. Wi j begeven ons naar die gemeenteen vragen er naar de desbetreffende akten. He t kan helemaal geen kwaad vooraf tetelefoneren o m d e juiste dagen e n uren van opening te kennen, te n eindeteleurstellingen te vermijden. H e t is tijdsbesparend om bij navraag reeds zelf overde juiste data te beschikken.Indien zulks echter ontbreekt en we moeten gissen : elke gemeente beschikt overtienjaarlijkse tabellen (zeg maar indexen) of ook klappers genoemd. Hierin kan mentamelijk snel, onder de juiste naam, de gezochte datum terugvinden.

In de meeste gevallen wordt er getrouwd in de gemeente waar het meisje woont.Vroeger was dat niet anders. I n die gemeente zullen we de huwelijksakte gaanzoeken. W e zoeken in de tienjaarlijkse tabellen voor de periode van de geboorteonzer ouders, Meestal vinden we dit huwelijk 1 tot 15 jaar vbibr de geboorte van hetoudste kind. Hebben we eenmaal deze akte gevonden, dan moeten we daarinandermaal nieuwe gegevens noteren o ve r nieuwe personen, nameli jk onzeovergrootouders.

De overlijdensakten zijn heel wat moeilijker te vinden en bieden meestal weinignieuwe gegevens. D e personen die we zoeken kunnen ondertussen verhuisd zijnnaar een andere gemeente. Hoe oud zijn ze geworden ? Slechts 25 jaar of wel 90 ?Dit alles is best mogelijk en maakt het er niet gemakkelijker. op. Zu l ks betekentechter dat het niet uitgesloten is dat we in 8 verschillende klappers moeten gaanzoeken, of in een andere gemeente, maar welke ? En dan nog A l l e s vinden doeje niet zo dadelijk. So ms helemaal niet. Ma a r geen nood. D e microbe heeft onsgebeten en zal niet zo snel loslaten, wel integendeel

84 't Bru ggeske jg 28 - augustus 1996 - nummer 3,

Wat vinden we in een akte ?

1. De geboorteakte (zie voorbeeld 1)

Op 15 april 1877 wordt te Dilsen deze akte opgesteld. Opgelet d e geboorte hadéén dag vroeger plaats n a me l i j k op 14 april. M e n had en heeft immers 3werkdagen tijd om de aangifte te doen. D e voornamen van het kindje zijn MariaHelena.Vader is Charles Louis Pouders, oud 35 jaren, ambtenaar der douanen van beroep,wonende te Dilsen (dus in het jaar 1842 kunnen we in Dilsen zijn geboorteakte gaanzoeken).en van Anna Mathilda Hanssen, zijn huisvrouw, oud 31 jaar. H a a r geboorteaktezoeken we ook in Dilsen in het jaar 1846, dus vooreerst in de klapper van 1840 tot1850.

„liet ioar aelittien honderd zevert-en-zeventig, den __-,,, - J e r i — ,-;:7-6;-,-2,/ 6/ • , I.

, i S v o n 1. o r l 8

'-'-e-.1.7 7.,,,,?----5,--e-.-*- ,-e.A--,.....---,,,z,,,,,E,2,-- ..,Z•2---" ,47,•..e.-.-ez,-"-t•-...-- ,---1-aa•-,-

, - - - " - e,' ••'- - , - , -- . -. . /e -e --- --e, ., ,

/dewelke ons vertoond heeft een kSlid van liet ,--z---1--,,,,,,,,,,, g e s l a c h t , in dezeg, meen le , op ----)•••-e-e--ke--,-e--"-e----- • geboren, -ten .7,,--0,.- Itpc,-,--20-et--z-w-A,g,c--V: twit

_ , - , - - , . - , t , . . , 2 - , . . e - • t r Z , 4 , J 9 _ , e ' . 4 , 7 1 . 4 6 Z - • • • . , . , , , r , , , , , . . .

_ _ _ _ _7_ , ---. . t--, , , , --• . --- , , ,, ,, z, .. -. -

,

' - • . * - • • • • , A- J 7'2 - - - 1 7 3 - . .C F— , • , , 4 _ ,,, 7 , '.7.. : Z -- • • --7.' - --:-P r ' C'Z"- - - -7.

Alweike 'verlaaring e l j,v e i n i n g g e d a a n z i j n i n t e g e n wo o r d i n he i d van

--- , woonaChtig te , , , - --'----'--- ,van beroep, ow1 , . - , , , e . .-- j a r e n

-----z,----r - - - - -- A -7, , woonach ti a-r ;e2--e------ ,

an beroep, o u d . . - - - - - - , - --. . e _ e . , , - - ,- • j a r e n .

en Iran

m a a n d - e - A • l e n f

1 1: t'71( I f van den Burt- i,h c f n S t a n d d e r n e e nt e

Lind, ri v e r s e henen

En na gedane voorlezing aan den dekiarant en de getuigen,

/(- ' ' /f.,;-jy /,-/m• - - - - - -

azZ(----

't Bruggeske Jg 28 - augustus 1996 - nummer 3.

De - -/ 7

Voorbeeld 1

De huwelijksakte der ouders zoeken we eveneens in Dilsen in het jaar 1875, er watvoor of ten laatste in het jaar 1876. W e vragen dus de klapper van 1870 tot 1880,lukt dit niet de vorige van 1860 tot 1870.In tegenwoordigheid van o o k die namen noteren wij want e r staat vaak eenberoep, een ouderdom en een verwantschap bij.

85

I

' 7771

••••••,

- ;

-•• 0 , 71. " 1

_ • • • - *7 . -

z 7-•

t Bruggeske jg 28 - augustus 1996 - nummer 3.

Let op de handtekeningen : het is interessant om te weten wie kon schrijven en wieniet. Schreven de mensen hun naam wel helemaal juist o f deden ze het eerderfonetisch ?Tenslotte bezit u aldus de handtekening van één uwer voorouders, wat op zich almerkwaardig is

2. De huwelijksakte (zie voorbeeld 2 - blz 86)

Op 7 juli 1868, huwelijksakte van Lambertus Cabergh, agent van politie, op 16 maart1838 te Tongeren geboren (de huwelijksakte i s dus duidelijk preciezer wat degegevens betreft), a ldaar laatst gehuisvest, meerderjarige zoon va n MichaelCabergh en van Maria Joanna Collaers, beiden overleden (hun overlijden zoekenwe in Tongeren voor 1868, echter zonder zeker te zijn dat we de akten aldaar welzullen vinden...) en Maria Joanna Maeyens, zonder beroep, op 18 december 1848 teAntwerpen geboren, aldaar gehuisvest, minderjarige dochter van Petrus JacobusMaeyens, herbergier, en van Elisabeth De Ridder, beiden alhier gehuisvest enhierbij zijnde (zij zijn dus nog in leven en hun overlijdensakten zullen we later inAntwerpen zoeken na 1868).Vervolgens vier getuigen, twee broers (van elke kant een) een gebuur en eencollega en tenslotte een aantal prachtige handtekeningen.Gans links bovenaan bemerken we nog de adressen van de bruidegom en de bruidvan voor hun huwelijk, Haarstraat 12 wijk 4 en Leuvenstraat 23 wijk 4.

'Ten )are cizLizend .a e n t h o n d e r d e n n e g en t i g, den

ten,. i v e v e r s e h e n e n voor onsr(-)

• -Burgerlij ken Stand dev ge e e n ,

A;iiblenatzï uun den

provincie Antwerpen,

,• (-7

e Q / C F - V- y

_AL_ ,-„c : , , r • T 4 - c " - e _ _ c t

-,r , /)

, 7 6 7 2 -e_Ve7- , •

:

„a77„z„,,,

't Bruggeske jg 28. augustus 1996 - nummer 3

Voorbeeld 3.

/

Wij hebben ons van voormeld overlijden verzekerd. Waarvan akte, door ons ten Gemeente•huize in dubbel opgemaakt, en na voorlezing geteekend

87

N r

3. De overlijdensakte (zie voorbeeld 3)

Op 26 april 1898 te Oorderen, aangifte van overlijden door Joannes BaptistaAertssen, rentenier, oud 59 jaar, en Jacobus Josephus Aertssen, landbouwer, oud48 jaar, beiden wonende te Oorderen, zonen van de overledene, doen de aangifte.Overleden op 25 april (1 dag vroeger) in zijn woonhuis Kerkstraat nr. 24 (noteerzonder fout dit adres) : Antonius Aertssen, burgemeester der gemeente, geboren teStabroek o p 25.12.1812, zoon van Joannes Jacobus Aertssen e n van MariaCatherina Ysackers (beiden overleden, doch hier kunnen we weeral vlot verder gaanzoeken); echtgenoot van Joanna Maria Van Linden (die dus in 1898 nog in levenwas).Enkele bijzonderheden:

Enkele praktische tekens om het vele geschrijf iets in te korten:Wij noteren voor een geboorte: 'D

voor een huwelijk: xvoor een overlijden: +

Indien de parochie vermeld staat, noteer die a.u.b., later zien we wel hoeveel tijd ditkan besparen. Indien het om een natuurlijk kind gaat, zal dit kind vanzelfsprekend denaam van de moeder meekrijgen. Hier spreken we van kwartierverlies. De gegevensvan de vader zullen openstaan, en die ganse tak zal oningevuld blijven, tenzij. , Devader komt opduiken, huwt, en bij het huwelijk het kind erkent en adopteert. Meestalzal het kind van familienaam veranderen en zal dit, vaak in het rood, vermeld staanin de huwelijksakte.

Bij verdwenen gehuchten is het vaak nuttig en zelfs nodig om oude kaarten teraadplegen o f om inzicht te krijgen in het annexeren van grongebied door een o fandere gemeente of door het zelfstandig worden van een gemeente.Dit laatste kan best geraadpleegd worden bij de plaatselijke heemkundige kring wantde antwoorden zijn lang niet altijd gemakkelijk.

Mocht u na lez ing van d it eerste deel over genealogie vragen daarover hebben o f destamboom-microbe voelen jeuken. a a r z e l niet om kontakt met mi j o p t e n e m e n ! M i j nadres: Jac Vanummissen - Dorsvlegellaan 2, 2950 Putte - Kapellen. Tel: 605.31.38.

Wordt vervolgd

Jac Vanummissen.


HEEMKUNDIGE INFORMATIE

1. BOEKENNIEURS

Dictionnaire des noms d e famille en Belgique ro-mane. Auteurs : Jules Herbillon ( + ) en Jean Germain.Het werk is voornamelijk gew i jd aan de typisch Ro-maanse, Waalse en Picardische antroponyntie, zowelvan uit het oogpunt van de bestudeerde familienamen(ca. 75.000) a ls da t v an de bronnen die geraadpleegdwerden. Interessant gegev en i s o.a. een alfabetischelijs t van de 15.330 mees t voorkomende hedendaagsefamilienamen in Wallonië en Vlaanderen.

Le Patrimoine r ur al de wallonie. L a maison paysan-ne. Deze uitgave is a ls het ware een samenvatting vanhet werk dat " Le Centre d' histoire, d ' architecture etdu bâtiment de l ' Universite catholique de Louvain"sedert meer dan tien jaar !evert

• Uitstraling van de Vlaamse Kunst in Europa 15de-17de eeulv. Een multi-media uitgavevan vi jf CD -R om's. De eeuw van Van Eyck - De eeuw van Bruegel - De eeuw van Rubens

- De e e u w van Rembrandt - D e eeuw van Vermeer. Cottfiguratie voor PC's: eencompatibele PC (minstens een prcessor 80486 SX-25, MS-DOS versie 5.0, MicrosoftWindows 3.1 o f recenter. Apple Quick Time-extensie voor Windows. 8 Mb RAM, 5 Mbbeschikbaar op de harde s c hi j f E e n 1 4 -d u i m s s c h e r in ( 6 4 0 x 4 8 0 p i x el s ) m et 2 56 k l eu r en .

Een CD-ROM-leeseenheid e n d e bijbehorende CD-ROM-extensies (mins tens eenleeseenheid met dubbele snelheid voor een aanvaardbare raadpleging van de CD-ROM)Een compatibele geluidskaart MPC verbonden niet externe luidsprekers. Een muis. Hetwerk wordt uitgegeven met de steun van Vlaamse Gemeenschap.

' De Hond als Gids in de kunst en in de stud. Een werk van Laurent van België. 136 biz.,120 illustraties, waarvan 100 in kleur, gebonden versie 980 BF.

o Vormgeving in Vlaanderen 1980-1995. 220 biz., zwart-wit en kkurillustrafies Prijs : 1.250BF. - Domein de Renesse herleeft. 10 jaar vzw Domein de Renesse. Auteur: Marc V a nden Cloot. 264 biz. 500 BE

• Molens van de frontstreek Auteur : John Verpaalen. 190 blz. 130 fato's, 895 BF. Tebestellen bij uitgeverij De Klaproos Koksijde.

O Handleiding bi j d e l e s s e nr e e k s ' B eh e er k e rk e li j k en r e li g ie us p a tr i mo n iu mr . 156 blz. 695

BF. Te bestellen bij KADOC, Hamingenstraat, 39, Leuven.

• Monumentconimissies in de praktijk. Auteur drs M.P. Bres s ers . 8 5 blz. 1 0 .11 . T ebestellen bij Huis De Pinto, St. Antoniusbreestraat, 69, Amsterdam.

?Bruggeske jg 28 - augustus 1996 - nummer 3 8 9

2. TENTOON,S'TELLINGEN en STUDIEDAGEN

' Oscar en F lor is Jespers: D e moderne jaren. Hessenhuis Antwerpen. 2 2 ju n i tot 3november 1996. Toegangs prijs : 1 0 0 B F , 7 5 B F v o o r - 2 5 , + 3 p as e n g r o ep e n v an 20

personen, gratis voor -12 jaar.' 25 jaar De Kiekenhoeve Essen. 25 augustus: Ambachtendag van 11 uu r tot 18 uur(paling roken, kuiper, klompenmaker, smid, zagerij, enz. Thema: 'Een dorp werkt, leeft enfeestt.• Genealogische contactdag. Zaterdag 26 october 1996 van 10 uur tot 16 uur, c o n t a c t dagvoor alle gen ealogen die op zoek zijn naar hun voorouders in de regio Antwerpen, Kempenen Polder, Midden en west Noord Brabant. Deze dag gaat door in de sporthal van hetCollege, Rouwnwer, 7 te Essen.• Mus eum i n s tr ip. Museumstukken a l s figuranten i n een str ipverhaal. J ube l-parkmuseum, Jubelpark, 10, 1000 Brussel. T o t 29 september, a lle dagen, behalve opmaandag, van 10 uur tot 17 uur.

KRUISWOORDRAADSEL.

De oplossing van het kruiswoordraadsel nr 2 verschenen in " 't Bruggeske " van de maand mei 1996 is alsvolgt:

Horizontaal. 1. Robert - mat 2. Delderenne 3. Er 4. Keurvels 5. Buks - py 6. Ase - ge - bas7. Noorse 8. Sb -vlerken 9. Era - fn 10. Muls - bremVertikaal.Vert ikaal. I . Rd - balsem 2. oe - kus - bru 3. Bleeken - al 4. ed - us -ov 5. re - golf 6.trevieren 7. ere - sr 8. mn- beker 9. an - spa 10. tel - ys nam.

Waarschijnlijk was voornoemd kruiswoordraadsel aan de moeilijke kant. Wi j ontvingen slechts 5 goedeoplossingen. Een onschuldige hand gaf als winnaar op: Dhr Hurts Willy , Palmenlaan, 22, 2940 Hoevenen. Deprijs wordt eerstdaags thuisbezorgd.

OPGAIZEITI_IICRISIVOORDRAADSEL NR 3.

Horizontaal.

1) DE culturele kring van Kapellen. 2) Bereden lansier van het Duitse leger tijdens de eerstewereldoorlog - niet gesloten. 3) Bosgod - de lezer heil ( latijnse afkorting) 4) Van hetwerkwoord sassen - europeaan 5) Ontplofbaar mengsel - ontzag 6) Adelaar (engels) 7) Zeergroot hert met plat gewei - degen (frans) 8) - 9) Hemellichaam - glucinium 10) Muzieknoot -medeoprichter van de culturele kring van Kapellen.

Vertilcaal

1) Straat in Kapellen. 2 ) Afstand gemeten van de nulmeridiaan in oostelijke r ichting(afkorting) - meis jesnaam - selenium 3) Straat in Kapellen. 4) Wrok - en volgende 5) Loot -plechtige verklaring - muzieknoot 6) Echtgenote 7) Bloem op avondjapon - een vrouw methaar op haar tanden 8) Voorzetsel - v luchtig (alleen de medeklinkers) 9) Pasgang van eenpaard - mengsel om te bakken zonder einde - autokenletters van Griekenland 10) Romeinszwaard aan I zijde snijdend - plaatselijke verdikking der huid door sterke verhoorning.


4

:•:,f:

• •V.•

,?'

;:•!:,i,'2:;

• '-:-':',•••i i •iSi

• ,:?>'''':;': .5;z1-,;,,,,,re,p??.,is'iigf:';

4 . / . :,. . / v.'. i:i' g..;,',A,i•

;'''-i', •• . 4:-.. i'''

-,:'

' ' '- -.24•-: .: -

: , ;,:.• ;x>V:

:.-:';,?:.,-,:',-r.:'-i

:/:4";sx•••:>:

:,...,:' • .:.,,:>:'..,.,,,0:1•?/

7

17,1

1 0

KRUISWOORDRAADSEL NR 3.

1 2 3 4 5 ( L -, 7 B F , i c i

De oplossingen van kruiswoordraadsel nr 3worden verwacht v66r 15 oktober 1996 bij:

Balbaert Roger - Parkweg 22950 Kapellen.

Uw naam -

Uw adres-

Veel puzzelgenoegens!

Bmggeske jg 28 - augustus 1996 - nummer 3, 9 1

2. TENTOON,S'TELLINGEN en STUDIEDAGEN

' Oscar en F lor is Jespers: D e moderne jaren. Hessenhuis Antwerpen. 2 2 ju n i tot 3november 1996. Toegangs prijs : 1 0 0 B F , 7 5 B F v o o r - 2 5 , + 3 p as e n g r o ep e n v an 20

personen, gratis voor -12 jaar.' 25 jaar De Kiekenhoeve Essen. 25 augustus: Ambachtendag van 11 uu r tot 18 uur(paling roken, kuiper, klompenmaker, smid, zagerij, enz. Thema: 'Een dorp werkt, leeft enfeestt.• Genealogische contactdag. Zaterdag 26 october 1996 van 10 uur tot 16 uur, c o n t a c t dagvoor alle gen ealogen die op zoek zijn naar hun voorouders in de regio Antwerpen, Kempenen Polder, Midden en west Noord Brabant. Deze dag gaat door in de sporthal van hetCollege, Rouwnwer, 7 te Essen.• Mus eum i n s tr ip. Museumstukken a l s figuranten i n een str ipverhaal. J ube l-parkmuseum, Jubelpark, 10, 1000 Brussel. T o t 29 september, a lle dagen, behalve opmaandag, van 10 uur tot 17 uur.

KRUISWOORDRAADSEL.

De oplossing van het kruiswoordraadsel nr 2 verschenen in " 't Bruggeske " van de maand mei 1996 is alsvolgt:

Horizontaal. 1. Robert - mat 2. Delderenne 3. Er 4. Keurvels 5. Buks - py 6. Ase - ge - bas7. Noorse 8. Sb -vlerken 9. Era - fn 10. Muls - bremVertikaal.Vert ikaal. I . Rd - balsem 2. oe - kus - bru 3. Bleeken - al 4. ed - us -ov 5. re - golf 6.trevieren 7. ere - sr 8. mn- beker 9. an - spa 10. tel - ys nam.

Waarschijnlijk was voornoemd kruiswoordraadsel aan de moeilijke kant. Wi j ontvingen slechts 5 goedeoplossingen. Een onschuldige hand gaf als winnaar op: Dhr Hurts Willy , Palmenlaan, 22, 2940 Hoevenen. Deprijs wordt eerstdaags thuisbezorgd.

OPGAIZEITI_IICRISIVOORDRAADSEL NR 3.

Horizontaal.

1) DE culturele kring van Kapellen. 2) Bereden lansier van het Duitse leger tijdens de eerstewereldoorlog - niet gesloten. 3) Bosgod - de lezer heil ( latijnse afkorting) 4) Van hetwerkwoord sassen - europeaan 5) Ontplofbaar mengsel - ontzag 6) Adelaar (engels) 7) Zeergroot hert met plat gewei - degen (frans) 8) - 9) Hemellichaam - glucinium 10) Muzieknoot -medeoprichter van de culturele kring van Kapellen.

Vertilcaal

1) Straat in Kapellen. 2 ) Afstand gemeten van de nulmeridiaan in oostelijke r ichting(afkorting) - meis jesnaam - selenium 3) Straat in Kapellen. 4) Wrok - en volgende 5) Loot -plechtige verklaring - muzieknoot 6) Echtgenote 7) Bloem op avondjapon - een vrouw methaar op haar tanden 8) Voorzetsel - v luchtig (alleen de medeklinkers) 9) Pasgang van eenpaard - mengsel om te bakken zonder einde - autokenletters van Griekenland 10) Romeinszwaard aan I zijde snijdend - plaatselijke verdikking der huid door sterke verhoorning.


Bruggeske 1996-3-augustusWeb

Documents

Transcript of Bruggeske 1996-3-augustusWeb