Bruggeske 1999-1-maartWeb

-

Bruggeske

Driemaandelijkse uitgave van de Culturele Kring van Kapellen "Hogbesecte" vzsv.

't Vieuggeske

In d it nummer...

- Bladwijzer 1- Pr imeur voor Hogbescote 2 - 4- L iz i Meynendonckx 4- Mededeling 4- Ereleden 1999 5 - 6- Een kunstenares van b i j ons Els Van Doorslaer 7 - 10- 11 november 1918._ 80 jaar geleden Neel 2) 11 - 21- Gert Van Eylen 22- De familie Spetb te Kapellen 23 - 34- Familienamen 34 - 35- Mijmer ingen van een Kapellenaar over... vroeger 36 - 38- Cursus: " H oe kan ik mijn stamboom opmaken?" 38

driemaandelijks t ijdschrif t van de Culturele Kring" Hoghescote v .z .w " t e Kapellen.

2etel: Parkweg 2 - 2950 Kapellen - tel: (03) 664.5722.

31e jaargang - nummer 1 1 m aart 1999.

ledere auteur is verantwoordelijk voor de inhoud van de door hem ondertekende bijdrage.

Verantwoordelijke uitgever: Balbaert Roger Parkweg 2 - 2950 Kapellen. (03) 66457.22_Kaftontwerp: T. Hanssens.Redactie: Eikvarenlaan 19 - 2950 Kapellen — Tel: (03) 605.50.86.

1999 - Copyright "Hoghescote v.z.w" Kapellen.

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, gereproduceerd en/of openbaar gemaaktdoor middel van druk, fotocopie, microfilm of op welke andere wijze ook zonder voorafgaandeschriftelijke toestemming van de uitgever.

De Culturele Kring "Hoghescote v.z.w" werd opgericht op 23 december 1968.Zetel: Padmeg 2 - 2950 Kapellen.

Het Van Dyck-jaar wordt te Kapellen geopend.In samenwerking met het gemeentebestuur van Kapellen en met de heer Raymond Nieberdingis Hog hescote er in geslaagd om 3 weken voor de stad Antwerpen het Van Dyck-jaar te openenin Kapellen.

Tijdens een grote info-beurs op v r ijdag 23 en zaterdag 24 apr il 1999, ingericht door detoeristische dienst van de gemeente Kapellen, is ook Hoghescote aanwezig in het winkelcen-trum Promenade. In de ruimte naast Het Kruidvat zal er een unieke postzegeltentoonstellingvoor het publiek open gesteld worden onder het thema Van Dyck.

De heer Raymond Nieberding, geboren Kapellenaar is de eigenaar van de meest volledigepostzegelverzameling ter wereld. Wij zijn dan ook terecht fier om U de gelegenheid te gevendeze unieke collectie te komen bewonderen en dit op:

Profiteer van de gelegenheid om na uw bezoek aan de postzegeltentoonstelling ook een kijkjete nemen op de groots opgevatte toeristische beurs, ingericht door de toeristische diensten vanKapellen, Brasschaat, Kalmthout, Essen, Wuustwezel en Brecht. Het geheel wordt ondersteunddoor talrijke attracties.

Wie was Antoon Van Dyck ?

Een primeur voor Hoghescote

vrijdag 23 april 1999 tussen 9uur en 21uurzaterdag 24 april 1999 tussen 9uur en 20uur.

2

Bruggeske jg 31 — maart 1999 — nr 1.

Antoon Van Dyck werd geboren op 22 maart 1599 in het huis "Den Berendans" op de GroteMarkt te Antwerpen, in de schaduw van de O.L. Vrouwkathedraal, waar hij enkele dagen latergedoopt werd. Op 11 jarige leeftijd gaat hij in de leer bij Hendrik Van Balen in de huidige nogbestaande school van de Dames aan de Lange Nieuwstraat. Wanneer hij 14 jaar is schildert hijzijn eerste zelfportret en op 16 jarige leeftijd, wij zijn nu in 1615, heeft hij al een eigen atelier enleidt hij reeds leerlingen op. Van Dyck, die nu ingeschreven wordt in de Sint-Lucasgilde, verwerfthet -meesterschap-, hij was een echt wonderkind.

In 1618 wordt Van Dyck de beste medewerker van Rubens, maar Rubens noemt hem zijn besteleerling. Deze benaming zal hem zijn leven lang achtervolgen, zodanig zelfs dat hij Antwerpenhiervoor zal verlaten. Hij vertrekt voor de eerste maal naar Engeland in 1620, waar hij voorkoning James I werkte (schilderde). In 1621 gaat hij naar Italië en ondergaat er sterk de invloedvan Tiz iano en Tintoretto. I n Palermo geniet Van Dyck van d e guns t van d e Spaanseonderkoning. Tussen 1625 en 1627 krijgt hij veel roem bij de stedelijke aristocratie van Genua.

Wij schrijven nu 1627 en Van Dyck is terug in Antwerpen waar hij belangrijke opdrachten krijgtvoor kerken en kloosters. Hij wordt bovendien hofschilder in Brussel door de Spaanse InfanteIsabella. Aan het Haagse Hof schildert hij tevens portretten van Frederik Hendrik, de prins vanOranje Nassau en zijn familie.

In 1632 trok Van Dyck voor de tweede maal naar Engeland om er als hofschilder voor koningCharles I te werken. Hij werd er in de adelstand verheven en werd vanaf toen aangesproken metde titel van "Sir".

Anthonis Van Dyck had een werkplaats in Blackfriars (London) met een aanlegsteiger op deTheems zodat de koning hem kon komen opzoeken, en een zomerresidentie in Eltham in Kent.Van Dyck huwde in 1639 met Mary Ruthven, een adellijke hofdame van de Engelse koningin.Op 1 december 1641 wordt zijn dochter Justina geboren. Een week later, op 9 december, sterftVan Dyck plots in Blackfriars. Hij wordt begraven in de Sint-Paulskathedraal in London. Dooreen hevige brand in London is zijn graf er in 1666 verloren gegaan.

Van Dyck was zeker een z o groot schilder als Rubens. H ij wordt dan ook de Prins derPortrettisten genoemd en in d e schilderkunst kan men hem bes t vergelijken met Durer,Rembrandt en Francisco Goya, alle vier waren beroemd als schilders van religie, portrettisten,landschilders en etsers.

Al de in dit artikel vernoemde schilders en nog vele andere ontdekt U op de tentoonstelling.

Wie is Raymond Nieberding ?

De 57 jarige Kapellenaar Raymond Nieberding was vroeger drukker van beroep. Hij begonreeds zeer vroeg met het verzamelen van postzegels. Sedert 1989 is zijn verzameling uitgebreidmet postzegels uit heel de wereld.

De heer en mevrouw Nieberding.(Foto familie Nieberding)

3

't Bruggeske jg 31 — maart 1999 — nr 1

Door het enorme aanbod van postzegels iselke verzamelaar praktisch verplicht om z ichtoe te leggen op bepaalde thema's. Z o ookvoor Raymond. Na aanvankelijk voor bloemenen dieren gekozen te hebben beperkte hij zichlater tot de figuur van Onze Lieve Vrouw. Laterwerd he t thema uitgebreid t o t d e volledigebijbel, he t meest vertaalde boek ter wereld.Zowel het Oude als het Nieuwe Testamentkomen aan bod.

Nog later werd ook de geschiedenis van hetVaticaan met het leven v an a l de vroegerepausen aan zijn verzameling toegevoegd.

Een volgende s tap was he t opzoeken v anpostzegels met afbeeldingen van kerstallen endit in alle landen van de wereld.

De kroon op het werk werd gezet door z ijnunieke verzameling rond het thema v an d eVlaamse schilders.

Dank zij verschillende internationale contactenis zijn collectie tot ver buiten de grenzen vanBelgië mee r dan overbekend. Tentoonstel-lingen i n Duits land, Neder land, Frankr ijk ,Spanje, Portugal en Italië werden steeds metoverdonderend succes ingericht.

Alle postzegels worden tentoongesteld op ecru-kleurige kartonnen platen voorzien van denodige bijhorende teksten.

't Bruggeske jg 31- maart 1999 — nr i .

Hoghescote is dan ook ten zeerste verheugd dat Raymond Nieberding uiteindelijk ook in zijngeboortedorp Kapellen de kans krijgt om zijn rijke verzameling en zijn laatste aanwinsten tentoon te stellen en dit bij gelegenheid van het Van Dyck-jaar.

Tijdens de tentoonstellingsdagen zullen Raymond Nieberding en z ijn echtgenote permanentaanwezig zijn om alle gewenste vragen te beantwoorden.

LIZI MEYNENDONCKX, l i d van onze kring, is zeker geen onbekende. Z o "leent" z ij onsmeerdere malen haar "stem" voor het inspreken van diverse commentaren op videobanden diedoor ons werden opgenomen.Lizi betreedt ook geregeld het podium om haar toeschouwers te boeien met prachtige gedichtenen teksten.Zij doet dit nu op zondag 28 maart om 11 uur in de Raadzaal van het Gemeentehuis in de Chr.Pallemansstraat. Bij het voordragen van haar poëzie wordt z ij muzikaal begeleid door MikeSmeulders op accordeon. Wel een aparte combinatie maar zeker een aanrader! Kaar ten150/200 Bef.Zij is die dag wel zeer actief want in de namiddag te 16 uur verwacht zij U in het Arboretum,Heuvel 2 in Kalmthout. Na een poëtische wandeling door het Arboretum ver tolk t z i j e e nkeuze v an gedichten: "Gratie v an G roen" samen-gesteld door Bie Wouters. De muzikaleomlijsting is van Katleen de Vylder, harpiste.Wij kunnen U deze kunstmanifestaties ten zeerste aanbevelen.

Jef HERMAN.

Verz ameling van dokumentat ie voor het archief van de heemkringHoghescote!!!

Alle dokumentat ie over Kapellen is welkom!

Wij denken aan foto's, doodsprentjes, doodsbrieven, postkaarten ,krantenknipsels, oude menukaarten, geboortekaart jes, oude trouwboekjes,oude notarisakten, huwelijksaankondigingen, oude rekeningen van Kapelse

firma's enz, enz...

g ee f ons een seint je en we komen even langs.8 i j voorbaat hartelijk dank!

Dan k zij uw medewerking en steun kunnenwij ons archief over Kapellenverder uitbreiden.

4

Y Bruggeske jg 31- maart 1999 — nr l .

Baron Frederic Speth Langeveldstraat, 51 1180 BrusselBeersman Arthur Haagdoomlaan, 33 2950 KapellenBlanke r s- L e e r s

Dorpsstraat, 53 2950 KapellenBrans Marc L. van Vlaanderenlaan,38 2950 KapellenCleiren Walter Jachthoomstraat, 26 8800 RumbekeCoenen Roger Scheidreef, 2A 2950 Kapellende Clip pele- Van den Kerckhove Vijfdedreef, 5 2950 KapellenDe Ridder Lodewijk Kon. Elisabethlei, 9 2950 KapellenDe Schepper Herman Sparrenlaan, 24 2950 KapellenDe Schutter Michel P. Michielsenstr, 13 2640 ModselD i l l i ë n- Sm e t s

Rode Kruislaan, 3 2950 KapellenDon v i l-M a n na e r t s

Chr. Pallemansstr. 22 2950 KapellenEggermont-Raemaekers Heidestraat, 74 2950 KapellenGee/hand de Merxem Chr. Kapelsestraat, 200 2950 KapellenGera ets Willy Sevenhanslei, 41 2950 KapellenGe u d e n s- S m e t s

Bevrijdingslei, 39 2950 KapellenGijsen Gerard Dorpsstraat, 62 bus I 2950 KapellenGreefs Armand Koerspleindreef, 25 2950 KapellenHerman Joseph Sparren/aan, 19 2950 Kapellen!yens Rene Spechtenlaan, 14 2950 KapellenJacobs Marcel Konijnenberg, 40 2180 EkerenJanssens Frans Kapelsestraat, 291 2950 KapellenJanssens Johan Antwerpsesteenweg, 36 2950 KapellenJanssens-Backx K. Denneburgdreef, 8 2950 KapellenJennes Alexander Boerendijk, 3 2180 EkerenKerstens Hugo Meetjeslandstraat, 48 2660 HobokenKetelaars-Van Aert Guyotlei, 9 2950 KapellenKeukelinck Roger Oorderseweg, 19 2180 EkerenKooien Michel Kon. Astridlaan, 35 1R16 2950 KapellenLathouwers Kapelsestraat, 126 2950 KapellenLemmens-Thyssen Beukendreef, 18 2950 KapellenLenaeds Jacques Hoe vensebaan, 57 2950 KapellenMannaerts- Van Scharen Chr. Pallemansstraat, 18 2950 KapellenMater Salvatoris Dorpsstraat, 40 2950 Kapellen

Bouwbedrijf J. Valckenborgh Starrenhoflaan, 5 2950 KapellenCopy Service Center Dorpsstraat, 39 2950 Kapellenlveg Kapellen Chr. Pallemansstraat, 62 2950 KapellenKredietbank Kapellen Antwerpsesteenweg, 20, 2950 Kapellen

danken wij ook de hiemavermelde ere-leden:

Ereleden 1999

Naast onze trouwe sponsors:

5

Y Bmggeske jg 31- maart 1999 — nr 1.

Meynen AlbertMeyvis-BruyninckxMuchez Ludo vicusOsterrieth M.B.Osterrieth MaxPeeters ArmandS c h e l fo u t- E l s e v i e r sSpur WilhelminaStokm ans JanStrijbos-De SmedtTeysen ComeelVanbree ErikVan Cauwenberghe JacquesVan den Bleeken RogerVan den Kerckhove Ph.Van den Kieboom KarelVan de Perre AlfonsVanderhaeghe JanVan de Weyer PeterVan DoeselaerVan Dooren GastonVan Doorn PaulusVan Erck RudyVan Helved-JoosenVan Herck DavidVanhoyland Andrevan Linden- VerheyenVan Mechelen FransVan Mechelen-LoopmansVan Regemorter-SpethVan Son-BastiaenssensVan Strifdonck-OsterriethVan Wassenhove JulienVerbiest-VerhaegenVerbist-AndriesVercammen- Van RielVin geroets GeerardVissers ElzaVolant- VerbraekenWeyten-HotagWittock-SmetWuyts-Adriaensen

Korte Spelierlaan, 9Hoe vensebaan, 72Sparrenlaan, 27Frankrijk/ei, 104Ph. Spethstraat, 139Chr. Pallemansstraat, 72

Berkenlaan, 11Marcottedreef, 14Lifsterlaan, 13Dennen/aan, 4Claessensdreef, 136Kapelsestraat, 18Streepstraat, 115J. Breugelmansstr., 21Hoogboomsteenweg, 8Bevrifdinngslei, 24Hoevensebaan, 188/3Kapelsestraat, 21Pinksterbloemlaan, 5Ergo de Waellaan, 100Dorpsstraat, 28Asterlaan, 7Kapelsestraat, 41De R. d'Alkemadeln, 13Kapelsestraat, 47/1Bouwhandelstraat, 30Denneburgdreef, 25Gr. H. Cometlaan, 7Hof van Delftlaan, 48Streepstraat, 17Groenendaallaan, 356/61Dorpsstraat, 21Kasteeldreef, 3Antwerpsesteenweg, 6Dorpsstraat, 33

295029502950200029502950

Nieuwelaan, 4 2 9 5 0rue de chenal, 54 6 9 2 9Middendreef, 40 2 9 5 0Berkenlaan, 91 2 9 5 0Koerspleindreef, 28 2 9 5 0Rubensheide, 30 2 9 5 0Hoogboomsteenweg, 277 2950

29502950295029502950295029502950295029502950295021802100295029502950260029502140295029502180295020302950295029502950

KapellenKapellenKapellenAntwerpenKapellenKapellenKapellenDa verdisseKapellenKapellenKapellenKapellenKapellenKapellenKapellenKapellenKapellenKapellenKapellenKapellenKapellenKapellenKapellenKapellenKapellenEkerenDeumeKapellenKapellenKapellenBerchemKapellenAntwerpenKapellenKapellenEkerenKapellenAntwerpenKapellenKapellenKapellenKapellen

6

Een kunstenares van bij ons... Els Van boorslaer.

't Bmggeske jg 31- maart 1999 — nr l .

Andermaal gaan wij op zoek in onze gemeente naar sluimerendtalent. Ons oog valt op Els, beter gezegd op haar werken. Naaronze bescheiden mening verdient ze het ten volle om eens in dekijker te worden gezet. Bij de eerste vraag hebben we reeds moreleproblemen — u weet wel: aan een dame vraag je haar leeftijd niet!Maar wat doe je als de dame zelf op de proppen komt: "1k bengeboren te Antwerpen op 23 augustus 1946." Dus gaan we meteenverder: v ade r G as ton w a s jarenlang hoofdgr iffier o p h e tvredegerecht te Borgerhout. Moeder Maria Goossens was en is nogsteeds een bezorgde huishoudster.

Els groeide op in de metropool en ging samen met haar broer naar de kleuterschool in hetBoelaerpark te Borgerhout. Vanaf haar twaalfde richtten haar stappen zich naar het ProvinciaalTechnisch Instituut St. Godelieve te Antwerpen, waar zij de naad- en modewereld ontdekt heeft.Diezelfde mode moedigde haar tekentust aan.

Op 25-jarige leeftijd huwde zij Emile D'Hondt, afkomstig uit Edegem, maar reeds woonachtig inde Philippe Spethstraat in Kapellen. Al snel kreeg het echtpaar twee schatten van dochtertjes enwerd Els een bezorgde huismoeder. Aangezien haar echtgenoot meer en meer — beroepshalve— in het buitenland verbleef, kreeg Els meer behoefte aan een zinvolle vrijetijdsbeoefening.Vooreerst sloot zij zich aan als lid van K.A.V. Kapellen, eerst als kernlid, iets later als bestuurslid.

September 1997- Els actief op de open monumentendag in Kapellen.

7

't Bruggeske fg 31- maart 1999 n r 1

Ondertussen gingen de kinderennaar school, en zoals iedereenwel zal weten: een school kansteeds vrijwilligers gebruiken...Resultaat: Els werd lid van hetoudercomité en een hobbygroep,en tens lot te w e r d z e z e l f sleesmoeder. " E ls w a t i s e e nleesmoeder?" "Hulp bieden aanleerlingen m e t lees moeilijk -heden." Dat weten we dan ookweer. Bovendien b leef z e a lsnaaister ac tief, w a n t o o k d i taspect k on z e n ie t z o maarmissen, tot...

Ze een s treep trok onder hetvoorgaande, e n haar interessezich plots toespitste op tekenenen schilderen. Ze bezocht aldusverscheidene tekenateliers i nKapellen, waaronder de acade-mie St . Lucas , w aar z e e e nalgemene opleiding genoot b i jMichael Verhaeren. Maa r ookGriet Va n d e Berg, J e f VanCampen, Pierre Muts en HarryBuyck z i jn h a a r leermeestersgeweest.

Waar ze zich aanvankelijk beperkte tot tekenen, schakelde ze al heel snel over naar de wereldvan het aquarel. Bij Harry tenslotte leerde zij bovendien de technieken van het schilderen metolieverf.

Via groepstentoonstellingen heeft ze, zowel voor haar aquarellen als voor haar olieverf- doekjesal enkele prijzen in de wacht gesleept. Dat zulks grote voldoening geeft, hoeft allicht geenbetoog.

Nu even onze persoonlijke beoordeling: Els heeft zich ontpopt tot de specialiste van hetaquarelleren, meer bepaald het fijnere genre, een genre dat uiterst vrouwelijk overkomt. Watdacht u van een reeks balletdanseressen, waarbij uiteraard zachte kleuren één worden met deachtergrond. Bovendien durft Els het aan om minder voor de hand liggende onderwerpen uit tekiezen.

Enkele voorbeelden: een golfslag, niet meer of niet minder. Onwillekeurig trek je het hoofd weg,om de spetterende waterdruppels te ontwijken. O f Fredje De Burggraeve, in volle actie. O fgalopperende paarden in de Camargue. O f het hoofd, meer bepaald de helm van een F-16piloot. Als dat niet origineel is...

Kortom: dit is talent om naar uit te kijken en om nog heel veel van te verwachten!

8

Jack Vanummissen.

9

't Bruggeske jg 31- maart 1999 — nr 1.

't Bruggeske jg 31- maart 1999 — nr 1

10


11 november 1918... 80 jaar geleden. (deel 2 en slot)Schram Antonius Ludo vicus Georgius Maria.

Antonius Schram werd te Antwerpen geboren op 25 september 1895 als zoon van GeorgesJoseph Antoine Marie Schram, notaris te Kapellen, en van Elisabeth Francisca Arts, geboren teAntwerpen op 21 januari 1872.

Het gezin Schram woonde in de Dorpsstraat nr 12 en telde 4 jongens en 4 meisjes:• J oz ef Schram, geboren te Antwerpen op 16 mei 1894,• Antonius Schram,• Raymond Schram, geboren te Antwerpen op 14 januari 1899,• Willem Schram, geboren te Antwerpen op 23 september 1900,• Mar ia Schram, geboren te Antwerpen op 11 mei 1902,• Cornelia Schram, geboren te Antwerpen op 20 februari 1906,• Joanna Schram, geboren te Kapellen op 24 oktober 1907,• Agnes Schram, geboren te Kapellen op 1 augustus 1914.

Antonius Schram werd op 27 december 1915 opgeroepen als milicien voor het vervullen van zijnmilitaire dienst. Na zijn opleiding werd hij op 25 februari 1916 ingedeeld bij het 7de linieregiment.Op 1 januari 1917 ging hij over naar het 17de linieregiment 9de Compagnie, en in mei vanhetzelfde jaar werd hij bevorderd tot sergeant en even later tot adjudant. Zijn stamnummer was2.364.

Bij de bestorming van de gemeente Moorslede op 29 september 1918, samen met de Britsetroepen, werd hij dodelijk gekwetst. Hij werd begraven op een kleine militaire begraafplaats,gelegen op 500 meter zuidelijk van de militaire sanitaire loods Broodseynde bij Moorslede.

Het schepencollege van Kapellen gaf op 30 september 1919 de toelating voor de overbrengingvan de stoffelijke resten naar de gemeentelijke begraafplaats. O p een fiche in de militairearchieven van de kazerne Koningin Elisabeth te Brussel staat vermeld dat de stoffelijke restenvan Antonius Schram clandestien werden opgegraven en op 16 maart 1923 overgebrachtwerden naar Kapellen voor herbegraving.

Antonius Schram bleef ongehuwd. Voor bewezen diensten aan het vaderland werden hem 4frontstrepen toegekend.

De naam van Antonius Schram staat niet vermeld op het monument van de gesneuvelden, dochwel op de gedenkplaat in de inkomhall van het gemeentehuis Jaarlijks op 11 november wordtzijn naam ook herdacht tijdens het doden-appel.

Speller Georges Leopold Cel/na Corneel.Werd geboren te Antwerpen op 24 april 1898 als zoon van Spelier Constant Georges, controleurder douanen en Tasiaux Rosine Augustine Victorine.Het gezin woonde in de Kerkstraat nr 4 te Kapellen en telde, naast Georges, nog 2 ouderebroers, ni.• Armand Eduardus Seraphinus Cornelius, geboren te Meerdonk op 2 februari 1893,

• Rene Jacobus, geboren te St.-Jans-Molenbeek op 10 april 1895.

11

Onmiddellijk bij het uitbreken van de eerste wereldoorlog nam de jonge student, op 16 jarigeleeftijd, dienst in het leger als oorlogsvrijwilliger.

Hij meldde zich op 2 augustus 1914 in het Militair Depot 2DA in de vroegere St-Bernardusabdijte Hemiksem, waar hij ingedeeld werd als soldaat 2de klas bij het 6de linieregiment van het 2deBelgische Legerkorps. Zijn stamnummer was 63.953.

IENIS VAN

r ont r vaderlandsliefde 3 . n;emaltd,i i 31 1 6 1 , 6 t i ' t.1 1 e e tt v oo r

••

12


Op 23 of 24 september 1914, in het militairdossier bestaat hierover onzekerheid, werd hijgemuteerd naar he t 5de Linieregiment t eKontich.

De piepjonge rekruut trok met z ijn eenheidterug achter de Yzer waar hij deelnam aan devreselijke slag bij Ramskapelle van 29 tot 31oktober 1914. Het 5de linieregiment lag aanhet station van Ramskapelle doch moest dezestelling op 29 oktober 1914 verlaten onder dehevige beschietingen van de Duitsers.

Op 3 0 oktober 1914 v ielen z i j vanuit hetzuiden v an het dorp d e molen aan welkehevig verdedigd werd. Met de hulp van het6de linieregiment en een Franse compagnieJagers werd Ramskapelle op 31 oktober 1914terug ingenomen. D e talr ijk e Belgis c hegesneuvelden wer den verzameld b i j d eKoolhofbrug om nadien begraven te worden.

Volgens de verklaringen van z ijn broer 1 stesergeant Rene Jacques Speller is GeorgesSpeller aan z ijn z ijde gesneuveld o p 3 1oktober 1 9 1 4 l a n g s d e s poor l i jn t eRamskapelle.

Hij werd begraven op 10 meter zuidelijk van het signaal SG van de tramhalte van Ramskapelle.

Op 20 februari 1915 meldde Kapitein Commandant Lebaigue vanuit Villingen in naam van hetRode Kruis van Charleroi aan het Rode Kruis van Antwerpen dat Georges Speller roemrijkgesneuveld was. Hij vroeg ook om de familie te verwittigen. Deze brief kwam toe te Antwerpenop 12 maart 1915. De familie werd op de hoogte gebracht door de burgemeester van Kapellen.

Het schepencollege van Kapellen verklaarde z ich op 6 september 1924 akkoord met deoverbrenging van de stoffelijke resten van wijlen Georges Speller naar het de gemeentelijkebegraafplaats voor de teraardebestelling op de familiegrond.

Tijdens de gemeenteraad van 10 september 1924 werd een schrijven voorgelezen van het"Komiteit der plechtigheden der herbegraving van wijlen G . Spelier" met het verzoek omdezelfde maatregelen t e voorzien voor de begrafenis als deze die toegepast werden b ijvroegere herbegravingen. Gemeenteraadslid Dammen betreurde dat de vaandels van d edeelnemende maatschappijen met een Belgische driekleurige strik dienden versierd te worden.Gezien dit echter de uitdrukkelijke wens was van de familie Speller werd met 8 stemmen tegen 2de voorziene rouwplechtigheid voorzien op 14 september 1924.

De vroegere "losweg" toebehorende aan het spoorwegbeheer werd eerst officieus en laterofficieel omgedoopt in Georges Spelierlaan.

Van Heide François Joseph

De begrafenisstoet verlaat het gemeentehuis.

't Bniggeske jg 31- maart 1999 — nr

Werd geboren te Rijsel op 1 januari 1891 als zoon van Francisca Van Heule. Na zijn huwelijkmet Joanna Smits vestigde het jonge paar zich te Kapellen, Essenhoutstraat nr 16.

Na het vervullen van z ijn legerdienst in de lichting van 1911 werd hij op 1 augustus 1914opnieuw binnengeroepen als soldaat 2de klas in de 4de legerdivizie, 4de artillerieregiment.

Na twee jaar zwaar frontleven werd hij op 26 december 1916 gemuteerd naar het 10deartillerieregiment. Door ontberingen en slechte levensomstandigheden diende hij tussen 16december 1917 en 28 januari 1918 opgenomen te worden in het militair hospitaal te Beveren.

Op 27 oktober 1918 werd hij "gepakt" door de gas en onmiddellijk overgebracht naar het St.-Michielshospitaal te Brugge waar hij op 2 november 1918 overleed en op 4 november 1918begraven werd.

François Van Heule staat niet vermeld op de gedenkplaat in de inkomhall van het gemeentehuisen ook niet op het monument van de gesneuvelden. Hij wordt jaarlijks ook niet herdacht tijdenshet dodenappel op 11 november.

In de boeken van de bevolking werd zijn overlijden verkeerdelijk ingeschreven onder de naamVan Heul Frans. Door vonnis van de rechtbank van Antwerpen d.d. 16 augustus 1924 werqbevel gegeven om de juiste en volledige naam op te nemen in de gemeentelijke registers, ni.Van Heule François Joseph.

13

14

Valkenborg Pieter FransPieter Valkenborg werd te Stabroek geboren op 7 april 1894 als zoon van Petrus JoannesValkenborg, aardewerker, en Batens Amelia. Het gezin telde naast Pieter nog 2 broers, nl.Constant, geboren te Stabroek op 9 april 1882 en Alfons, geboren te Stabroek op 20 november1899, en een zuster Louisa Angelina, geboren te Stabroek op 14 maart 1892.

Gelijk een dief in den nacht, z o kwamde dood. I n den slaap verrast werd hij aande trouwe vriendschap zijner str i jdmakkers-,

onttrokken.j.ZALIGE GEDACHTENIS V A N

PETRUS VALKENBORGHECHT G ENO O T V A N

• JOAN N A CAUWELAERSgeboren te Stabroeck, den 7 Apr il 1894, en gevallenvoor het Vaderland bij Boesinghe, den 8 Jull 1918.

Begraven te St. Sixte.

Grooter vaderlandsliefde heeft niemand,dan hi j , die zijn leven ten beste geeft voorzijn l and.

Als soldaat, als dappere Belg, heb i kmijn leven opgeofferd om mijne broederste redderit om autaar, haard en Vader landte verdedigen.

Duarhare Echtgenoote, l i ef kind, bl i j f tmijn steeds indachtig, m aar weent ni etover mij gel ijk zij die geene hoop hebbenik hen enkel naar een beter vaderland ver-trokken ; i n den hemel zien w i j elkanderweder

Rust i n vrede, eenvoudige ware held,vroom was uw leven en streven, gr oot uwlijden en str ijden, wij vergeten u nooit.

.mun _resat bermberilgbeld. t o o dag. afl.H. Her ' van lot us bescherm Bolgie. 3 o o dog. aft.

R . i • p .Dr. V. D. Bergh, Cappellen

't Bruggeske jg 31- maart 1999 — nr

Pieter Valkenborg vestigde zich na zijn huwelijk in de Kapelsestraat nr 197 te Kapellen waardochter Mathilda geboren werd. Beroepshalve was hij metserdiender.

Bij het begin van de ls te wereldoorlog werd hij op 23 september 1914 opgeroepen als miliciennaar het opleidingscentrum van de 2de legerdivizie te Honfleur.

Als soldaat 2de klas met stamnummer 73.896 werd hij op 17 februari 1915 ingedeeld bij het 6delinieregiment in de 2de legerdivizie. Na een kort verblijf tussen 2 juli 1917 en 31 juli 1917 bij het23ste genie keerde hij op voornoemde datum terug naar zijn vroegere eenheid.

Na bijna 4 jaar verblijf aan de Yzer werd hij op 8 juli 1918 dodelijk getroffen in een loopgraaf teBoezinge. Hij werd begraven te Krombeke nabij de St.-Sixtusabdij. Voor bewezen aan hetvaderland werden hem 5 frontstrepen toegekend en het oorlogskruis met palmen.

Van Camp Petrus JosephusGeboren t e Stabroek op 1 ok tober 1890 in d e Grote Molenweg, schuin tegenover deSigarenstraat, als zoon van Josephus Petrus Joannes Antonius Van Camp en Joanna ElisabethLuyckx.

Van den Wyngaert loseph Constant

Het gezin Van den Wyngaert telde 7 kinderen:• Josephus, geboren te Kapellen op 18 augustus 1883,• Jacobus, geboren te Kapellen op 16 juni 1885,• Joseph Constant, geboren te Kapellen op 30 oktober 1888,

15

't Bruggeske jg 31- maart 1999— nr l .

igh tea baste i.am •veTtimsaia

, i Z a t i g e.G e d a c ht e n i s v an

: •:•-ETRPS JOSEPHUS VAN CA

P A UL INA y 4 r ,' ,DECKERS

Soldaat hij het 27 lOtte4gim erasiabreitek; -bp Oc ober g t ! neuv e l d

op het veld van eC,' t e • t i r a ʻ et t l i 4 r ' 94 4

Ais -61dliat i l c

mi jn le • autaar,. hùrd en Vaderland .te

hebt - . 4 I 104"'tlij&leri zal eindiren d e kroon des ker i s

voor owe zielen, de glorie fidoi onAland zul len nooi t vergaazi t •••

0.1***e. 'wil nice wefi•IiO4

•,nlijk zij die geene hoophetitaa.Zorg

on k i nd dat ik helaas nietheb nrhiea.1(0aded;aer . tin leer voor leur

•die blued err l eVai i..V,011: h a d v e e r z i j n

iia;Zijd du ur baattl r 4i l i l i ad.• ...,'itijiii•jt.iigi.4,1ioyiieritibi•id,

•4#.0'44. oft,P . •

Na het behalen van z ijn diploma van loodgieter trad Petrus Van Camp in dienst van deAntwerpse Waterwerken in de Montebellostraat te Antwerpen.

Op 11 mei 1912 huwde hij te Stabroek met Deckers Paulina, geboren te Stabroek op 13 juli1891. Het jonge gezin heeft enkele maanden te Putte gewoond op de Driehoek en is daarna op28 oktober 1912 verhuisd naar de Essenhoutstraat nr 45 te Kapellen.Het gezin telde 1 dochter ni. Van Camp Maria Paulina, geboren te Kapellen op 27 januari 1915.De dochter zou haar vader nooit zien.

Op 1 augustus 1914 werd Petrus Van Camp opgeroepen als soldaat 2de klas, stamnummer56.533, in het 7de linieregiment in de 4de legerdivizie.

Door ontberingen werd hij z iek en voor verzorging opgenomen in een lazaret te St.-Joris-Nieuwpoort. Dit veldhospitaal werd op 7 november 1914 getroffen door een obus en Petruswerd dodelijk gewond. Hij werd ter plaatse begraven door een onderwijzer uit Sta broek.

De weduwe Van Camp is in 1922 opnieuw in het huwelijk getreden met Jan Quick.

Hij werd geboren te Kapellen op 30 oktober 1888. Zijn vader, Van den Wyngaert Jan Frans,geboren te Kapellen op 13 januari 1843, was landbouwer van beroep en overfeed te Kapellenop 25 augustus 1915. Zijn moeder was Van Tilborgh Maria, geboren te Ekeren op 2 december1853 en overleden te Kapellen op 20 september 1916.

• Mar ia Theresia, geboren te Kapellen op 3 februari 1893,• J an Baptist, geboren te Kapellen op 11 september 1894,• Paulina, geboren te Kapellen op 19 april 1897• Joanna.

't Bruggeske jg 31- maart 1999 — nr l .

Joseph Van den Wyngaert was landbouwer op de hoeve van zijn ouders in de Kerkstraat nr 54(tegenover de huidige parking van de St.-Jozefskliniek).

Bij de loting op 30 juni 1908 trok hij het slechtenummer 115 en hij moest op 16 november1908 zijn legerdienst beginnen te Gent bij het2de linieregiment met als stamnummer 55.016.

4440,••••••:. •

Op 1 5 september 1910 zwaaide h i j a f a lssoldaat 2de klas, doch op 4 mei 1913 werd hijterug opgeroepen voor een kampperiode t eBeverloo.

Bij het uitbreken van de vijandelijkheden werdhij op 1 augustus 1914 opgeroepen v ia hetmobilisatiecentrum van Dendermonde en werdhij ingedeeld in de 1 ste legerdivizie bij het 2delinieregiment, 2de bataljon, 2de compagnie.

Op 18 augustus 1914, de oorlog was slechts 2weken bez ig , w e r d h i j s a me n m e t 2 1medestrijders t e O p linter in een loopgrachtgedood i n d e wijk "Huisje". O p d ie datumsneuvelden in deze wijk niet minder dan 227soldaten

Hij werd teraardebesteld op de begraafplaats te Grimde bij Tienen onder het nummer 231.

De graftombe van Joseph Constant Van den Wyngaert te Grimde.

16

Van der Linden François Theophiel

't Bruggeske jg 31- mead 1999 — nr 1,

Theophile Van der Linden werd geboren te Ekeren op 11 augustus 1893. Zijn vader wasJoannes Van der Linden, schoenmaker, geboren t e St.-Niklaas op 11 februar i 1850 enoverleden te Kapellen op 15 december 1927. Zijn moeder was Maria Mathilda Muller, geboren teLeut op 28 juni 1850 en overleden te Kapellen op 28 september 1908.

Theophile Van der Linden behoorde tot de lichting 1913 waar hij zijn diensttijd volbracht bij de2de batterij van het ls te regiment veldartillerie met als stamnummer 26.028.

Beroepshalve was hij schoenmaker. In 1914 huwde hij met Prudentia Carolina Plancke, geborente Wondelgem op 9 maart 1894 en overleden te Deume op 12 april 1982.

Het jonge gezin vestigde zich in de Stationsstraat nr 2. Op 20 maart 1914 werd hun zoonFrançois Joan nes Amandus geboren.

Bij het uitbreken van de vijandelijkheden werd hij op 1 augustus 1914 terug opgeroepen voor deverdediging van de Antwerpse fortengordel.

Op het ogenblik dat deze verdedigingswerken dienden ontruimd te worden onder de druk van deDuitse aanvallers verbleef Theophile wegens ziekte in het ziekenhuis. Na zijn herstel kon hij op9 oktober 1914 via Nederland zijn eenheid terug vervoegen. In maart 1915 werd hij ontslagenvan zijn militaire verplichtingen, doch in juni 1916 werd hij terug opgeroepen zodat hij vanaf 24augustus 1916 opnieuw actief was in de 2de compagnie van de vestingtroepen van Calais.

Na een nieuw verblijf in het militair hospitaal van 29 september 1916 tot 6 oktober 1916 werd hijop 8 december 1916 gemuteerd naar het 7de artillerieregiment met de rang van korporaal.

Op eigen verzoek werd hij op 26 februari 1917 teruggezet in de rang van soldaat. Het was pasop 19 december 1917 dat hij terugkeerde naar zijn vroegere eenheid, ni. de 2de batterij van het1 ste artillerieregiment binnen de ls te legerdivizie.

Op 29 oktober 1918 kreeg hij de toelating om met zijn vriend, de Kapellenaar Van Pachtebeke,op familiebezoek te gaan in Brugge. Tijdens deze verplaatsing werden beide jonge mannengetroffen door een van de laatste Duitse bommen.

Van Pachtebeke werd slechts licht gekwetst aan de hand doch Theophile Van der Linden werdzwaar gewond aan de buik. Hij werd nog overgebracht naar de kliniek van Loten huile waar hijechter op 2 november 1918 overleed. Hij werd begraven te Aalter.

Voor de bewezen diensten aan het vaderland werden hem 5 frontstrepen toegekend en hetoorlogskruis met palmen (K..B. 18 februari 1924).

De weduwe van Theophile Van der Linden verhuisde op 1 december 1919 naar Antwerpen,Engelselei ni 185. Later huwde zij op 11 september 1920 opnieuw met Commissaris Cornelius,geboren te Kapellen op 3 januari 1895, kleermaker van beroep. Het gezin vestigde zich op deHoevensebaan n i 2, waar hun zoon Commissaris Lucien Amandus werd geboren o p 15december 1922.

Theophile Van der Linden leefde voor de muziek en h i j was bovendien een uitstekendklarinetspeler. Hij was daarenboven ook zeer sportief aangelegd want voor zijn legerdienst werdhij zelfs wielerkampioen van de provincie Antwerpen. Tijdens die wedstrijd reed hij op een fietsDe Mol van de latere garage Hendrickx op de Antwerpsesteenweg (momenteel overgebrachtnaar Brasschaat).

17

Van Offelen JosephWerd te Antwerpen geboren op 16 juli 1882. Hij huwde te Kapellen op 29 februari 1908 metConstantia Louisa De Laet, geboren te Ossendrecht op 2 september 1890. Het jonge gezintelde 1 dochter, ni. Maria Louisa Van Offelen, geboren te Kapellen op 22 november 1907 envestigde zich in de Streepstraat 33.

Beroepshalve was Joseph Van Offelen tolbeambte en hij woonde in de Streepstraat nr 33.

Op 1 augustus 1914 vervoegde h i j opnieuw he t Belgisch Leger als soldaat 2de k las,stamnummer 56.333, in het 8ste linieregiment.

Op 23 augustus 1914 sneuvelde hij te Boninne nabij Marche-les-Dames.

De jonge weduwe verhuisde met haar kind op 2 december 1918 naar Antwerpen, Wipstraat nr 2en op 6 februari 1929 vestigden zij zich te Merksem, Lange Bremstraat nr 14.

Bij K.B. van 16 juni 1925 werd Joseph Van Offelen benoemd tot Ridder in de Orde van Leopoldli en gelauwerd met de Oorlogspalmen.

Van Hoydonck Jan ConstantWerd geboren te Antwerpen op 1 november 1894. Zijn vader, Van Hoydonck Daniël Henri,geboren te Kapellen op 14 september 1875 was een zelfstandige schilder welke overleed op 31december 1940. Zijn moeder was Jaspers Rosalia, geboren te Kapellen op 27 januari 1870 enaldaar overleden op 1 mei 1942.

18

Bruggeske jg 31- maart 1999— nr l .

De familie V a n Hoydonck woonde i n d eLindenstraat n i 6, momenteel Ph. Spethstraatnr 16.Van Hoydonck Jan Constant had nog 3 broers:• Henricus Constant, geboren te Kapellen op

31 oktober 1901, metser,• Petrus Ludovicus, geboren te Kapellen op16 februari 1903, metser,• Franciscus, geboren te Kapellen op 16 juni

1912, schilder.

Beroepshalve was Jan Constant Van Hoydonckmetselaarsknecht bij David Van Herck en na dewerkuren was hij helper-kolendrager bij Bullensuit de Drie Koningen.

De levenslustige Jan Constant was eerst eenhardloper b i j e e n loper s c lub v a n d eGeuzenhoek e n nadien voetballer b i j F .C.Kapellen dat toen zijn thuiswedstrijden speeldein de Koerspleindreet.

Jan Constant vervulde z ijn legerdienst in deFalconkazerne op de Falconrui te Antwerpenals soldaat 2de klas, stamnummer 73.914, bijhet 6de linieregiment toen de oorlog uitbrak.

Van Rompaey Auguste Jean

19


Door de barre oorlogsomstandigheden werd hij zwaar ziek opgenomen in het militair hospitaaltijdens de periode van 24 augustus 1915 tot 4 oktober 1915.

Vier lange jaren bracht hij door in het slijk en de modder van de loopgraven en op 8 juli 1918werd hij bij een stormaanval te Boezinge getroffen door een ontploffende obus en sneuvelde hijsamen met zijn Kapelse vriend Pieter Heystraeten.

Op 9 juli 1918 werd hij begraven op de begraafplaats Dozinghem te Westvleteren in het grafnr24.Voor bewezen diensten aan het vaderland werd hij gelauwerd met de Herinneringsmedaille 14-18, de Yzermedaille, het Zilveren Kruis met Palmen en het Bronzen Kruis met 2 Zwaarden. Laterwerden hem 5 frontstrepen toegekend en werd hij opgenomen in de Orde van Leopold

Op 15 december 1922 gaf het schepencollege van Kapellen zijn goedkeuring om het stoffelijkoverschot v an J an Constant Van Hoydonck ov er t e brengen naar he t erepark o p d egemeentelijke begraafplaats.

Werd geboren te Herentals op 18 augustus 1884als zoon van Henricus Leopold Van Rompaey enJoanna Ludovica Van Pael.

Op 27 november 1901 verhuisde hij van Berchem,Kazernestraat 7/8 naar Kapellen, Beenhouwers-dreef nr 50.

Hij huwde t e Kapellen met De Winter ColetaMathilda, geboren te Duffel op 3 februari 1885.Het gezin woonde achtereenvolgens nog op deHoevensebaan nr 55 en later in nr 42.

August Van Rompaey was helper in de smederijvan Bevers in de Dorpsstraat.

Het gez in V a n Rompaey-De Winter te lde 4kinderen:• Mar ia Delphine Louisa, geboren te Kapellen op

21 februari 1909,• Vic tor ina Hendr ik a Augus ta, gebor en t eKapellen op 26 januari 1912,• Lepold Petrus Henri, geboren te Kapellen op17 april 1913,• Leopold Albert, geboren te Kapellen op 29 mei

1915.

Nadat hij zijn militaire dienst beëindigd had in 1909 werd hij bij het begin van de wereldoorlogopnieuw onder de wapens geroepen als soldaat 2de klas met stamnummer 69.509 in de 2delegerdivizie, 6de linieregiment, 4de bataljon, ls te compagnie.

Reeds tijdens de eerste vijandelijkheden werd hij vrij ernstig gekwetst en afgevoerd naar hetMilitair Hospitaal te Bergen op Zoom waar hij overleed op 23 oktober 1914 te l lu u r in de voor-middag. Z ijn stoffelijk overschot werd overgebracht naar Antwerpen e n begraven o p hetSchoonselhot Na de oorlog is de weduwe opnieuw in het huwelijk getreden met Rutten Albert.

Vileyn Arthur Cam/el

Indi en Go d m e t ons i s , w i e k an i e tstegen ons . R o m . v ut, 31.

Bid voor de Ziel van Zal igerARTHUR CAMIEL VILEYN

Echtgenoot vanMaria Elisabeth Geboers

Ie Sergent m a joor b i j het 3e l in ie r eg im entGeboren te Veurne. den 7 November z890 en aldaar inhet gas that: godvrucht ig overleden, don 7 januar i 1916aan de gevolgen zijner wonden, bekomen op bet veld vanter, t er verdediging van zi jn V a d e r l a n d ,

VOORZIEN VAN OE H. H. SACRAMENTEN

Di t is de wi l des Vaders die mi j gezondenheeft, dat i k niets van al w a t hi j mi j gege-ven hee f t l a te v erl o ren g a a n ; m a a r ,hetopwekke ten jongs ten dage.

H. Joan. v t, 36.En zoo zul len wi j a l t i j d met God z i jn.

I Thes s .V rouw en doc hter s c hept dus moed i n

den He e r en i n de s terk te z i j ner macht.Eph. v i , t o

Waak t, s taat vast i n ' t geloof C o r . x v i , 9Gods oogen bez i c ht i gen heel d e aarde

en verleenen s terk te aan hen, d i e i n He mgelooven. 2 Paral . xv i , 9.

H . H a r t van Jesus, bescherm België.3o0 d. al l .

R . I . P .

Zijn weduwe verhuisde op 21 oktober 1918 naar de Hoogboomsteenweg nr 132.

Verresen Constant

20

't Bmggeske jg 31- maart 1999 — nr 1.

Werd te Veurne geboren op 7 november 1890als z oon v an Lodewijk Eduard Viley n e nMathilde Sophie Couzijn.

Op 19 apr il 1913 trad h ij t e Ekeren in hethuwelijk met Maria Elisabeth Geboers, geborente Ekeren op 20 mei 1890. Het gezin vestigdezich te Kapellen, Kerkstraat nr 1 en telde eendochter Margaretha Joanna Vileyn, geboren teKapellen o p 1 6 nov ember 1913 . Ar thu roefende het beroep uit van tolbeambte.

Op 1 augustus 1914 werd hij onder de wapensgeroepen o m diens t r e nemen a l s l s t esergeant i n d e 1 ste legerdiv iz ie, 3 d elinieregiment, met stamnummer 54.487.

Op 8 januari 1916 te 13uur werd hij ernstiggekwetst a a n h e t rechterbeen d o o r e e nschrapnelontploffing en dit terwijl hij met z ijneenheid onder een hevige beschieting lag in deloopgrachten van de voorste linie.

Door collega's werd hij nog afgevoerd naar hetmilitair hospitaal te Hoogstade waar hij op 18januari 1916 overleed.

In het militair dossier staat vermeld dat hij een moedig onderofficier was met een onberispelijkstaat van verdienste. Hij werd gelauwerd met 1 frontstreep.

Op de gedenkplaat in het gemeentehuis staat vermeld dat hij sneuvelde te Veurne op 17 januari1916. Volgens de boeken van de bevolking overleed hij op 20 januari en volgens de akte vanoverlijden gebeurde dit op 19 januari.

Werd geboren te Kapellen op 13 maart 1889 als zoon van Joannes Baptista Verresen enJoanna Catharina Greefs. Hij had nog 1 broer, nl. Joannes Josephus, geboren te Kapellen op29 februari 1884, dokwerker, en een zuster Ludovica Verresen, geboren te Kapellen op 24oktober 1875.

Constant Verresen bleef ongehuwd inwonen bij zijn ouders, Essenhoutstraat nr 145.

Bij het uitbreken van de ls te wereldoorlog werd hij opgeroepen om dienst te doen in het 10delinieregiment, 2de compagnie, 3de bataljon als soldaat 2de klas met stamnummer 55.737.

Tijdens hevige gevechten werd hij zwaar gekwetst en overgebracht naar de ambulancepostL'Océan in De Panne waar hij overleed op Kerstdag, 25 december 1916 te 10u30 in devoormiddag.

Roger Balbaert.


it Zi jn d ro ev e ti jden .

t aijn droeve tijden als d'oorlog woedtAls mensen m'n slacht lijk dierenAls mensenbloed bij beken vloeitAls vreed en liefde liggen geboeidAls haat en kwaadAls nood en doodgrijnzen en vloeken en tieren

Waar is nu toch mijn arme man'k verga van angst9k sterf ervanAch wa t verschil met vorig jaarWe zaten hier zo blij tegaarBij 't wiegje van ons jongste kind.

Ach god, ach godHeb meelij met mijn bitter lotHoor, zeg it dochtertjeMoeder lief, 'k heb vader geschrevenEen schone briefEn dat wij hem zo gaarne zienEn dat gij toch zo droevig zijtEn dat ik dan ook dikwijls krijt.

De moeder aanhoort lt eenvoudig gedichtEn grijpt uit de wieg it onnozele wichtEn roept en snikt0 Heer, o Heergeef ons de man en de vader weerTerwijl de moeder aan 't bidden wasTerwijl het meisje haar briefje lasTerwijl het jongetje reed en liepTerwijl het wicht in zijn wiegje sliepDaar verre in it vreemde verwoeste landgelegen aan de eenzame kantM e t doorboorde borstEn hijgende van dorstDaar lag de vaderDe dappere heldTe sterven

- Van alle foto's geplaatst bij dit relaas" 11 november 1918... 80 jaar geleden (26 d e e l e n s l o t ) , i s d efotograaf onbekend.- Familie Dondelinger-Roland — dokumentatie uit hun bidprentjesverzameling.

21

-

y . • • , , , , • •

Owl Van Elden. Volgde in het begin van de jaren '70 lessen tekenen en olieverf aan de TekenacademieRuncvoorthof (Gard van Mechelen, Frank-Ivo Van Damme) te Merksem.Na een onderbreking van ongeveer 15 jaar terug gestart in De Oude Pastorij te Kapellen, onder leidingvan Johan Janssens, een zeer bekwaam leermeester in een brede waaier van technieken, waarondergrafiet, houtskool en pen.Vanaf 1993 lid van Creatief Kalmthout (Trefpunt Heide) waar zij les kreeg van Jef Van Campen, eengekend Antwerps aquarellist. Sinds 1996 is Hannelore Uchner lesgever en zij bracht heel wat bij op gebiedvan akwareltechnieken, kleur en composities.Gert Van Eylen doet soms mee aan groepstentoonstellingen in De Oude Pastorij en in Trefpunt.

22

• ç i,E5, stAK e,p_Ekr

Y Bruggeske jg 31- maart 1999 — nr 1.

be famille 5peth te Kapellen.

OORSPRON6 VAN DE NAAM.

't Bmggeske jg 31- maart 1999 — nr 1

Te Kapellen kennen we een "Philippe Spethstraat" en een "Home Philippe Speth". Een straat,plaats of gebouw naar een persoon noemen gebeurt niet zomaar zonder reden. We weten datde naam Speth thuis hoort bij eigenaars van gronden, kastelen of speelhoven. Wie en wat wasde familie Speth te Kapellen ?

Zoals vele eigenaars van vroegere buitenverblijven in het Antwerpse was ook de familie Spethvan vreemde afkomst.

De naam zelf zou terug gaan tot een heel ver verleden en zijn oorsprong hebben in Duitsland.Ver doorgevoerde opzoeking naar de herkomst van de naam door een baron von Speth werdensamengevat in diens boek "Die Spethen und die Weiser".Het past niet in de aard van deze bijdrage om over dit boek van de baron uit te wijden, maarenkele, zo kort mogelijk gehouden merkwaardige vermeldingen, achten we toch toegelaten.

De naam zou reeds voorkomen in Romeinse geschriften uit de 3de eeuw (de Romeinen zoudende enige Europeanen geweest zijn in die periode die schrift gebruikten).Het gebeuren is het beboste bergdistrict Spessart (vroeger nog Spethenhart) in het westelijkdeel van wat nu Duitsland is. Het was een bolwerk van een Speth dynastie die een federatie vanplaatselijke Germaanse stammen beheerste.

Door een derde-eeuwse Romeinse schrijver werden die stammen vermeld als de Alamannen.Het waren deze stammen die al lange jaren strijd voerden tegen de Romeinen om hun gebiedtegen de uitbreidingszucht van het Romeinse Rijk te beschermen.Deze laatsten slaagden er nooit in om het oude Spethenhart-bolwerkbestendig te bezetten.Rond de 5de eeuw had de Speth-dynastie zich verplaatst naar de Elzas en in diezelfde periodevoor een korte tijd in Baden.

De naam Speth verscheen later in verschillende varianten, te veel om op te noemen, maarverbonden aan namen van dorpen en districten van familienamen was er nog geen sprake.

Tot geruimen tijd na de 8ste eeuw werden er geen schriften meer gevonden met vermeldingenvan d e naam Speth, maar rond de 13de eeuw begon de naam weer te verschijnen ingeschriften aangaande verhandelingen v an gronden. Men acht het voor mogelijk dat depersonen daarin vernoemd, afstammelingen konden zijn van de aloude Speth-dynastie.

Wat nu betreft de genealogie van de huidige Speth-familie, daarvoor konden wij putten uit hetlijvige boek van Dorothy Speth-Perry uit Amerika die de USA en Europa afreisde om de overalverspreide leden van de familie op te zoeken.

Wij houden het bij de Belgische tak.

De eerst genoemde in gezegd boek was een Hans Spaeth, geboren in 1585 te Neuffen(Duitsland) die in 1615 huwde met een Ursula die stierf in 1635. In 1644 hertrouwde Hans metAgnes Bross.

23

Johan Frederic Otmar Speth 1851- 1920(Foto familie Speth)

24


We gaan de ganse afstammingnatuurlijk n i e t v olgen, m a a rnemen een sprong in de tijd enbelanden in de vorige eeuw bijeen dok te r J ohan Freder icSpaet, geboren te Stuttgart in1807 en overleden in 1881. Hijwas gehuwd m e t Freder icaJustine Stab en het gezin teldeverschillende kinderen.

In 1869 gaf dokter Spaet z ijnkinderen de raad hun land teverlaten om te voorkomen datze onder de overheersing vande Pruisen zouden vallen.

Allen gav en gevolg a a n d ieraad, behalve een z oon Kar ldie z ich t e Stuttgart vestigde.Een andere zoon Gustaaf troknaar de Verenigde Staten vanAmerika.

Een z oon Frederic, uitz iendevoor een betrekking, plaatste inverschillende dagbladen adver-tenties en kreeg aanlokkelijkeaanbiedingen uit Lausanne enuit Antwerpen.

Hij verkoos de grote haven aan de Schelde d ie een betere toe-komst beloofde dan d ebekoorlijke Zwitserse stad.

Als 19-jarige jongeling belandde h i j dan te Antwerpen, kort voor de Frans-Duitse oorlog van1870, en in 1871 huwde hij met N. Wery. Na elf jaar huwelijk werd hij weduwnaar maar in 1883hertrouwde hij met Emelie Good.

Hij trad in dienst b i j een fi rma v oor import en export waar hij al spoedig een post met groteverantwoordelijkheid verwierf. Rond 1888 volgde hij zijn werk-gever op en zette de zaken voortonder de naam Fr. Speth en Co.

Hij had vooral belangstelling voor olie en bouwde een van de eers te tankschepen v anEuropa. Het was nog een zeilschip, een driemaster, want de maatschappij kon zich nog geenstoomschip veroorloven. In 1891 trok hij naar Amerika waar hij contact nam met de StandardOliemaatschappij van New Jersey.

In samenwerking met deze machtige maatschappij en met andere Belgische en Hollandsezakenmensen werd een nieuwe oliemaatschappij gesticht, de American Petroleum Co, voorinvoer en verdeling. Met karren, getrokken door paarden en voorzien van een bel, werd er insteden en dorpen aan de huisvrouwen van deur tot deur kerosine geleverd.

M. Frédéric Speth, presidentvan 1891 tot 1920.(Foto familie Speth)


Eén van de eerste tankschepen inEuropa. Gebouwd 1887 in Engelandvoor de firma Speth en Co.(Foto famile Speth)

Het vlugge succes liet Fred. Speth toe zich nog met andere handelstaken bezig te houden. Zostichtte hij een maatschappij voor de verkoop van smeerolie, een bank in Rotterdam, alsook eenmaatschappij voor invoer en verkoop van terpentijn-producten.

In tussentijd, in datzelfde jaar 1891 kocht hij te Kapellen een groot landgoed met kasteel (hetPharazijnshof) dat hij in 1895 liet afbreken om er een nieuw landhuis in cottage-stiji te latenbouwen, het thans nog bestaande "Irishor in de Kapelsestraat.

H et Phar az i j nshot . (Foto Hoghescote v.z.w.)

25

DE FAMILIE SPETH TE KAPELLEN.

In 1912 liet hij het gebouw vergroten door aanbouw van een zijvleugel en een toren met hoogdak, die het geheel een voornamer uitzicht zou geven.

Uit zijn eerste huwelijk had Frederic Speth twee kinderen, Alice Marie, geboren in 1875, diehuwde met Maximiliaan Osterrieth, een zoon Walter die stierf toen hij pas 23 jaar was.Uit het huwelijk Speth-Good werden nog vijf kinderen geboren:

• William op 28 december 1883 en te Brussel overleden in oktober 1963,• J an, ook Hans genoemd, geboren in 1885 en gehuwd met Marie Bause, dochter

van een Antwerps advocaat,• Maurice, geboren in 1886 en gehuwd met Alice Byche. Het echtpaar kwam in 1937 om het

leven door een auto-ongeval,• Amelie, geboren in 1891 en gehuwd met Eduard Pecher,• Charles, geboren in 1893 en gehuwd met Suzanne Blaess.

Frederic Speth stierf in 1920 (zijn echtgenote Emelie Good was reeds in 1905 overleden).

De Antwerpse familie Speth. (Foto genomen in 1900) van links naar rechts:Jean, Frédéric (Vader), William, Maurice, Walter en in het midden vooraanChar l es. (Foto familie Speth)

Het Kapelse domein was overgegaan naar zoon Jan, gehuwd met Marie Bausse.

Zoon Charles bezat te Kapellen een eigendom, vroeger gekend als kasteel "Middelbeek", thans"Home Philippe Speth", z o genoemd als herinnering aan hun zoon Philippe die tijdens debevrijding van Nederland in 1945 om het leven kwam.

De oudste zoon William die te Brussel woonde, schreef enkele dagen voor zijn overlijden inoktober 1963 een brief aan Dorothy Speth-Perry in Amerika: "Over het kasteel te Kapellen, -zegde hij daarin - dat het niet langer meer aan de familie toebehoort, maar dat zijn broeder Janin het park enkele jaren geleden een schoon huis bouwde waar zijn weduwe Marie Bauss nogwoont."

26

't Bmggeske fg 31- maart 1999 — nr 1.

Het "oude" irishot. (Foto E Hoelen)


H et " ni euw e" i nshof . (Foto Hoghescote vim.)

Twee van haar dochters, haar zoon en de kinderen bouwden allen een woonst op dezelfdegronden (over dezen komen we verder terug).

Verder schreef William dat zijn schoonbroer Maximiliaan Osterrieth, de man van zijn halfzusterAlice, hetzelfde deed (diens woonst was het thans nog bestaande "Heidehof", een weinig voorbij"Irishor, dat dus vroeger tot het domein Speth behoorde.

De ingangspoort van "Heidehor is een prachtig voorbeeld van smeedijzerkunst. Zij werd in 1920door Maximiliaan voor 1.000 BEF aangekocht. Men zegt dat die poort een nabootsing zou zijnvan de vermaarde poorten op de Place Stanislas te Nancy (Frankrijk), maar dan op kleinerschaal.

27

D om ei n M i ddel beek . (Fotograaf niet gekend)

Y Bruggeske jg 31- maart 1999 — nr 1.

Misschien meldenswaardig in William's br ief wat hij over z ijn vader vertelde. In 1900 hadFrederic Speth een groot en schoon huis laten bouwen waar hij tijdens de winter verbleef. Dithuis is nu (aldus William in 1963) in bezit van vaders's achter-kleindochter Evelyn Pecher die hetoverliet aan het Britse Consulaat te Antwerpen.

•••,i':"••••f7tild H of . - •

H et dom ei n H e i deho t (Fotograaf niet gekend)

De zwaarste periode die vader Speth moest doormaken was de dood van zijn vrouw EmelieGood, een verlies dat hij maar moeilijk te boven kwam.

Tijdens de oorlog 1914-1918 bleef hij met moed thuis om zijn belangen en die van zijn vriendente verdedigen. Hij had al een tijdje geleden de Belgische nationaliteit bekomen en zijn zonendienden in het Belgisch leger, zijn partner en schoonbroer Charles Good in Londen.

28

Gedurende zijn twee laatste jaren stelde hij bijzonder veel belang in zijn merkwaardige galerijvan moderne schilderijen. Hij hield van bloemen en las veel, hij sprak met ons (aldus William)over Marcus Aurelius, over Maurice Maeterlinck, die zozeer door zijn vrouw gewaardeerd werd.Hij kende de theorieën van Sigmund Freud al voor Freud bekendheid verwierf.

De dag dat vader Speth stierf, 3 december 1920, waren arbeiders nog druk bez ig metversieringen voor zijn woonst.

William besloot zijn brief met Dorothy te bedanken hem de gelegenheid gegeven te hebben omover zijn vader te spreken en om de herinneringen opgehaald te hebben die hem zo dierbaarzijn.

Uit het reisverslag van Dorothy Speth-Perry, op zoek naar familieleden in Europa, noteren weover haar bezoek aan België het volgende: "Na de lunch gebruikt te hebben bij William teBrussel kwam Kapellen aan de beurt en werd er overnacht bij Charles Speth op het Iris goed.Charles toonde Dorothy het vroeger zomerverblijf van zijn vader dat nog in bezit was van defamilie, maar thans (1965) uitgeleend werd als jongensschool. Op het uitgestrekte goed warenschone landschappen met aangelegde vijvers, zwanen en ander gevogelte, een zeer grootzwembassin, bomen van allerlei soorten en heesterplant-soenen, bloemen en grote vlakten metprachtig gazon. Voor het onderhoud van dit alles was er personeel nodig, meiden, butler,hoveniers, enz."

Na haar bezoek aan Charles trok Dorothy naar de familie Osterrieth-Speth op het Heidehof.

HERALDIEK EN 6ENEALO6IE ROND DE FAMILIE SPETH.

Spetii

29

Bruggeske jg 31- maad 1999 — nr i .

In het reeds hoger genoemde familie-boekvan Dorothy Speth komt ook een afbeeldingvan familiewapen voor. Hetzelfde i s ookvermeld in het armorial van J.B. Rietstap enis omschreven als volgt:"Van azuur, e e n schuinbalk v an k eel ( =rood), beladen over heel de lijn met eendruivenrank v a n a z u u r waar aan z e sdruiventrossen v an goud, vergezeld v anzowel in het hoofd als in de voet van eenwassenaar (sikkelmaan) van goud met daarboven een zespuntster van hetzelfde. Alshelmteken o p e e n gekroonde he lm d ewassenaar met de ster"

Nu dient het wel gezegd dat een rode balkop een blauw schild niet volgens de regelsvan de heraldiek is, die zegt dat geen kleurop kleur of metaal op metaal mag geplaatstworden. Alhoewel niet volgens de regels,ontmoet m e n a f e n t o e n o g z u lk eafbeeldingen.

De oorspronkelijke bedoeling van de heraldiek was dat een schild goed te onderscheiden moestzijn, let maar op onze hedendaagse verkeerstekens die naar die regel ontworpen werden.

Voor het wapen Wery voor de eerste echtgenote van Frederic Speth, geeft Rietstap op dienaam twee verschillende wapens. Het ene van azuur, een keper vergezeld van drie vijfpunt-sterren, alles goud. Het andere van zilver, een rode leeuw, vergezeld van 8 blauwe schelpen,zoomsgewijs geplaatst.

Voor de tweede echtgenote Emelie Good, moeten we voorlopig het wapen schuldig blijven.Wat is er op dit gebied te vernemen over de aangehuwde families ?We volgen de kinderen van Frederic Speth Sr.

30

't Bruggeske ig 31- maart 1999 — nr 1

Van Alice, uit z ijn eerste huwelijk, hebbenwe vernomen dat ze huwde met MaximiliaanOsterrieth, die op Heidehof woonde.

Te Antwerpen is de naam Osterrieth vooralverbonden aan he t prachtige gebouw inRococo-stijl op de Meir dat naar de familiedie het vorige eeuw bezat Hotel Osterriethgenoemd bleef.

De familie zou afkomstig zijn uit Straatsburg,in d e loop v an d e 16de eeuw aldaargevestigd.

Het wapen is gevierendeeld: 1 en 4 op roodeen Paaslam zilver, 2 en 3 van zilver, eenrood kruis, helmteken het Paaslam uit hetschild staande op de helmwrong.

Voor de overige kinderen kunnen we slechtseen wapen noemen voor de echtgenoot vanEmelie, Ed u a r d Pe c h e r e n v o o r d eechtgenote van Charles, Suzanna Blaes.

Een wapen Pecher is niet te v inden b ij Rietstap, maar in het werk "Families nobles e tPatriciennes d'Anvers" van J.R. de Terwagne komt het wapen wel voor:"Een schild van keel, een keper van goud vergezeld in de linker bovenhoek van een opgaandezon en in de voet een adelaar alles van goud."

Op de naam Blaes geeft Rietstap slechts één wapen en wel voor de familie afkomstig u it Oos-tenrijk, ni. van keel een schuinbalk van zilver, helmteken een vlucht zoals het wapen.

In de heraldiek is een schuinbalk, indien niet anders vermeld, een rechter schuinbalk. In hetandere geval wordt uitdrukkelijk gesproken van een linkerschuinbalk.

Voor de kinderen van Gustaaf kunnen twee wapens vermeld worden, voor de dochter Emelie envoor Jan Walter.


De dochter was gehuwd met David Rahuse, een familie met d ie naam, afkomstig v anAmsterdam, voerde een wapen van zilver, een kasteel met ter linkerzijde een toren, het geheelin natuurkleur en vergezeld in de rechterbovenhoek van een rode anker, links schuin geplaatst.

Jan Walter was gehuwd met Jacqueline van Cutsem uit een familie die een gevierendeeldwapen voerde waarvan het is te en het 4de kwartier op sinopel (= groen) twee getande sikkelsvan zilver met de steel goud, de punten omhoog en naar elkaar gericht, vergezeld van driezespunt-sterren, twee in het hoofd en de andere tussen de sikkels, 2de en 3de kwartier op zwartdrie palen van goud, een schildhoofd van zilver beladen met drie zware merletten.

Met de kinderen van het echtpaar Speth-Bauss komt er verandering in het wapen Speth.

31

Er waren drie dochters en een zoon, dochter Helena was gehuwd met Lucien Morren uit eenfamilie die een wapen voerde van sabel (= zwart), drie gouden sterren volgens ene bron metzeven punten, volgens een andere met acht of zes naargelang het een oudere of een jongeretak betreft (denkt men).

Een andere dochter Jacqueline was gehuwd met Pierre van Regemorter. Op die naam geeftRietstap twee verschillende wapens, een van sabel, een balk van zilver beladen met drie rodeheraldische rozen en vergezeld van drie wassenaars van zilver, twee in het hoofd en een in devoet.Het andere wapen is van goud, een wassenaar van azuur, geflankeerd door twee zwarte nagelsen in het hoofd drie rode schuinkruisjes naast elkaar.

Wapenschilden van de familie Van Regemorter.

Bruggeske jg 31- maart 1999 — nr 1.

De enige zoon Frederic Speth, geboren in 1917, werd doctor in de rechten, buitengewoonprofessor aan de Vrije Universiteit van Brussel, Vice-President van de Opperste Raad van deJacht en titelvoerend lid van de Internationale Raad van de Jacht.Wegens verdiensten op allerlei gebied werd hem op 9 juni 1971 de persoonlijke titel van baronverleend met een geheel nieuw wapen en dit dan wel volgens de heraldische regels.

De tamelijk omslachtige beschrijving gaat in heraldische termen als volgt: "Van zilver een balkvan keel vergezeld in het hoofd van drie kruisjes van hetzelfde, en in de voet van eengroenspecht in natuurkleur. Het wapen getopt met een helm zilver, gekroond, getralied,omzoomd en halssnoer van goud, gevoederd en bevestigd van keel, helmkleden zilver en keelen helmteken een vlucht rechts van zilver en links van keel, leuze "Libere" in rood op een wimpelvan zilver. Bovendien voor de titularis het schild getopt met een baron-kroon (7 parels) engehouden door twee herten in natuur, het geheel op een sokkel van grijze steen".

Baron Frederic Speth was gehuwd met Jacqueline Janssen, geboren in 1920. Het echtpaarwoonde op 't Goedje" in de Bloemenlei te Kapellen.

Het armoriaal van de Belgische adel geeft slechts één familie Janssen, er dient onderscheidgemaakt te worden met nog enkele andere families, maar dan wel Janssens.

De familie Janssen (zonder S-uitgang) was afkomstig uit Tienen en de oudste tak voerde eenwapen "doorsneden van rood en zwart, op rood (bovendeel) een uitkomende leeuw van goudhoudende in de rechter poot een zespuntige ster eveneens goud, op zwart drie wassenaars ofsikkelmanen van zilver".

Aan verschillende leden werd de titel van baron verleend. Voor dezen is het schild dan: "getoptmet een kroon van zeven parels waaruit een gekroonde helm met als helmteken de uitkomendeleeuw van het bovenste deel, de helmkleden zijn van goud en zwad en het schild gehoudendoor twee leeuwen in natuurkleur, als leuze RECTITUDO van goud op een rode wimper

Voor de tweede tak is het nagenoeg hetzelfde maar de drie wassenaars worden dan dr iegouden besanten of penningen en de helmkleden zijn van goud en rood.

Uit het huwelijk Speth-Janssen kennen we vier kinderen, een dochter Catharina en drie zonenJean, Stephaan en Jacques. Van de dochter, geboren in 1942, weten we dat ze gehuwd is metAndre de Barsy. Het echtpaar vestigde zich waarschijnlijk te Brussel.

32

't Bruggeskejg 31- maart 1 9 9 9— t i r 1 .

De familie de Barsy voerde een wapen van zilver, dr ie schuinbalken van keel ( = rood),helmteken een aanziende morenkop met hoofdband van zilver.

Aldus is het wapen nog te zien in het kerkje van Strud op de grafsteen van Bernard de Barsy,heer van Courrière, overleden in 1752. Strud is een gehucht van Haltinne ten zuiden vanAndenne aan de Maas.

Nu we het toch over heraldiek hebben, terloops iets vermeld uit een brief van William Speth teBrussel aan Dorothy Speth in Amerika, op 6 mei 1962, waarin h ij ook spreekt over hetfamiliewapen.

"Het heeft lang geduurd om te schrijven", zo begint zijn brief, "omdat er tijd nodig was om degevraagde documentatie te vinden. Het wapen Speth", zegt hij verder", bestaat in het Armoriaalvan Rietstap en ik zend U daarvan een foto, er is nog een ander wapen Speth von Swiespalten,maar dat heeft niets met onze familie te maken.

De kosten van deze kleine foto zijn niet noemenswaardig, slechts de prijs van een kerstkaart enbeschouw het dus als zo. Indien U er meer verlangt voor de kinderen, kunt U deze gemakkelijkverkrijgen.

33

Maar----- (en hij zet een streep achter dat woord), indien U graag een geschilderde reproductiein kleur zou willen zoals die bij Rietstap is beschreven"getopt met een kroon van zeven parelswaaruit een gekroonde helm met als helmteken de uitkomende leeuw van het bovenste deel, dehelmkleden zijn van goud en zwart en het schild gehouden door twee maar niet afgebeeld, danwordt dat wel kostelijker.

Letterlijk vertaald -schreef William verder-, daar het miniatuurwerk is en moet gedaan wordendoor een heraldiek specialist, ik heb navraag gedaan over het wapen dat zorgvuldig geschilderdin kleur en goud met helm en natuurlijk op een groter blad papier, zou dat dan ongeveer twintigdollar kosten."

Deze brief besloot William met te zeggen dat hij een foto bijvoegde van zijn dochter en haarechtgenoot op het terras van hun huis in Kapellenbos ten noorden van Antwerpen. Genoemdedochter zou dan Gisele Speth geweest zijn en haar echtgenoot baron Eduard Cazenave de laRoche.

NOTEN - VERWIJZINGEN.

1. Dor othy Speth-Pery: "Our Speth Lineage". Meer dan 300 pagina genealogie en brieven. Tal van interessante gegevens over leden vande familie Speth in Amerika en Europa. Vele foto's en portretten genomen tijdens haar zoektochten naar leden Speth.

2. H e t wapen Speth, vermeld in het Armoriaal van J.B. Rietstap is dat van een familie afkomstig uit Munchen.3. H e t nieuwe wapen Speth is nog niet opgenomen in het Armoriaal van de Belgische adel van baron de Ryckman de Betz.4. I n 1991 werd door Ph. de Bauman de Ryckholt en Georges de Hemptinnes ter

gelegenheid van de veertigste verjaardag van de regering van koning Boudewijn een nieuw armorial van de Belgische adel uitgegevenen daar is het heraldisch goed verantwoorde wapen van de familie Speth dan ook in opgenomen.

5. Paul Arren: "Kastelen in Kapellen". Uitgave ter gelegenheid van de Openmonumentendag 13 september 1992.

FAMILIENAMEN.Alle familienamen hebben een bepaalde betekenis. N ie t alti jd i s deze betekenisgemakkelijk te onderscheiden o f te achterhalen. Genealogisch onderzoek is meestalhierbij onontbeerlijk.

De oorspronkelijke bedoeling van familienamen kennen we reeds: allereerst het onder-scheid mogelijk maken tussen individu's met dezelfde voornaam. (vanaf ca het jaar 1000moeten we spreken van doopnaam o f heiligennaam). Later om het verschil te onder-kennen tussen bepaalde familie- of herkomstgroepen. Nog maar sinds ca 200 jaar omeen vaste identiteit te verschaffen.

Etymologisch zijn de familienamen van Vlaamse , Kempische , Brabantse , Zuid-Neder-. landse oorsprong in te delen in een aantal groepen , volgens hun zichtbare betekenis en

vorm.

Hierna volgt een poging tot indeling.Vooraf dient gezegd dat deze indeling ver van voile-dig is en erg summier. Ze geeft slechts beperkte mogelijkheden en is slechts bedoeldals richtlijn.

34

Bruggeske jg 31- maart 1999 — nr 1.

J. Goolenaerts

Indeling van de familienamen:

A. - Volgens hun betekenis:

't Bruggeske fg 31- maart 1999 — nr 1.

• Patroniemen: namen van mannelijke patroonheiligen. Vb. : Peeters (H. Petrus);Bernaerts (H. Bemardus); Janssens (H. Joannes)

• Metroniemen: namen van vrouwelijke patroonheiligen. Vb. : Cleiren (H. Clara); MadenH. Maria)

• Toponiemen: namen van plaatselijke herkomst. Vb. : Van Leuven; Van Tilborgh; Vanden Bosch

• Namen van fysieke eigenschappen of gebreken: Vb. : De Crom; De Staercke; DeGroot

• Namen van karaktereigenschappen of gebreken: Vb. : Meganck (meegaand); DenBraeven (braaf) ; De Dulle (kwaad) .

• Namen van beroepen: De Wever; De Backer; De Jaegher.• Verwijz ing naar kerkelijke feesten: Kerstens; Christiaensens; Van Paesschen.• Verwijz ing naar zekere (soms adellijke) titels : De Maerschalck; Hertoghs; De

Burchgraeve; Coninckx.• N a m e n van kleuren ; Vb. : De Wit; De Gryse; Van Rooy; De Bruyne.• N a m e n van dieren : Vb.: De Haes; De Vos; Bevers; De Haene.• N a m e n van de seizoenen : Vb. : De Winter; Somers; Eric Herfst.

B - Volgens de vorm:

1. De relatievorm- eindigen op ...s of op ...x. Vb; : Peeters (Petruszoon); Hendrickx (Hendrikszoon);Wouters (Wouterszoon)- eindigen op ...en of op sen. Vb. : Jansen (Janszoon); Willemsen (lAtillemszoon)- eindigen op ...ingh of op ...inck of op ...ing (betekent: behoren tot.)Vb. : De Vlaeminck; Bontinck; LovelingUltzonderingen: Palinckx ; Harings (verwijzen naar diemamen)

2. De herkomstvormen- beginnen met ...van of met ...van de ...Vb. : Van Beeck; Van Dyck; Van den Broeck(broeck is moeras)- beginnen met ...ver... (ver is de samentrekking van ...van de...) Vb. : Verplaetse;Verbruggen; Vermeulen; Verbeeck

3. De beroepsvormen- eindigen op ...er of op ...aar of op ...ier o f op ...eir. Vb. : Vissers; De Schutter;Dobbelare Valckeniers ; De Clippeleire.- eindigen op ...man. Vb. : De Veerman; Winckelmans; Loopmans.

4. De Germaanse verbasterde vormen :- eindigen op ...aert of op ...aard o f op ...aart. (Germ. Hart : bet. Sterk)Vb. : Planckaert; Clauwaert; Calluwaerts; Balbaert.- eindigen op bald , verbasterd tot . . . bau t o f nog ...bout. Vb. : Hutsebaut;Callebaut; Rombouts. (doopnaam van Germ. oorsprong).

Geraadpleegde bronnen :"De naam is ..." door Wim Daniels. Uitg: Kosmos Utrecht - Antwerpen."Woordenboek der Familienamen" door Prof. F. De Brabandere. Uitg: Gemeentekrediet;

35

A.M. Jennes.

Bruggeske jg 31- maart 1999 --- a r t

Mijmeringen van een Kapellenaar over... vroeger.Toen ik geboren werd op 15 maart 1926 te Kapellen op de Hoevensebaan woonden mijn oudersnog bij mijn grootouders, rechtover "Het Bruggeske". De geboorte ging door bij het licht van eencarbuurlantaam terwijl dokter Libbrecht de bevalling leidde.

In het onderste deel van zo'n lantaarn bracht men calciumcarbide. Daarop werd water gegotenen er ontstond methaan of mijngas. Door een fijne opening kwam het in het bovenste deel. Ditwerd aangestoken. Hierachter werd een holle spiegel geplaatst zodat men een lichtstraal kreegdie een schaars licht verspreidde. Aan de voorzijde zat een ruitje. De rest van de zijkanten enboven- en onderkant was volledig met metaal afgesloten. Deze lantaarns kon men dragen maarook honden- en paardenkarren of -koetsen werden er 's avonds mee verlicht. Bij strenge vorstbevroor het water wel eens en dan stond men zonder licht. Het manvolk zette dan hunwaterkraan open en zodoende had men water aan 37° graden warmte.

Om mijn geboortegewicht te kennen haalde mijn grootvader een heurzel (!). ik werd in eenongebruikte verse handdoek geknoopt en gewogen. Een heurzel bestaat uit een veer strek inspiraal gespannen. Onder aan de veer was een haak bevestigd waaraan men het te wegenvoorwerp kon hangen. Boven beyond zich een ring die men kon vasthouden of ophangen aaneen haak. Een wijzer schoof over een verticale plaat waarop met streepjes de gewichtenaangeduid werden. Dit toestel werd zeer lang gebruikt door de voddenrapers bij het opkopenvan "vodden, oud ijzer en kernijnenvellen".

In 1927 huurden mijn ouders een woning met een half verdiep naast de kruidenierswinkel "DeKetting". Er was een gemeenschappelijke ingang met brede gang tangs de Stationsstraat. Ditalles was eigendom van de familie Van de Perck. De broer hiervan was dokter Van de Percksenior. Wij hadden een tuin langsheen de Stationsstraat met een oude gemetselde muur erlangs tot aan de familie Van Aerden, bierhandelaar. Naast ons huis was een dubbele inrijpoort.Achter in de gemeenschappelijke tuin was ook een gemetselde muur met een poortje er in. Ditgaf uit in de tuin van de familie De Beenhouwer-De Beuckelaer. Deze hadden een zoon Willydie een maand ouder is dan ik.

Als verdere herinneringen aan ons verblijf in de Stationsstraat zie ik nog het beeld van onzeoverbuur, mevrouw Speller die wij steeds eerbiedig met "madam" aanspraken. Haar zoon wasgesneuveld in de eerste wereldoorlog.

Toen mijn grootouders in 1930 gingen rentenieren bouwden zij een woning in de Gasstraat bijnategen de spoorweg aan, naast de familie Jetke Dilliën.

In 1931 verhuisden wij naar de Guyotlei omdat onze woning afgebroken werd. Ook de tuinmuurverdween e n h ie r werd naas t Van Aerden een woning gebouwd door d e familie D eBeenhouwer-De Beukelaer. Waar onze oude woning stond zou later apotheker Fortin zichvestigen, opgevolgd door apotheker Robert Herman.

In de dreef (nu Hofstraat) lag aan het einde van het rechte stuk een groot woest terrein,begroeid met bunt (pijpestro). Dit hoorde bij het "glasfabriekske". Hier werden regelmatig kleinehoeveelheden rood slib gestort. Het deel in de richting van de spoorweg was enkel achteraantegen de spoorweg bebouwd met enkele woningen o.a. van de familie Van Ginderen. Verderwaren e r allemaal uitgangen v a n tu inen v a n bewoners u i t d e Gass traat e n d eAntwerpsesteenweg. In het eerste deel van de dreef stonden altijd grote huifkarren van defamilie Ketelaars geparkeerd.

In de Guyotlei stond naast de huidige uitgang van het station een woning van de NMBS. Hierwoonde Peer Bellon die "piqueur" was.

36


Zo werd toen de ploegbaas van de pickers of de baanarbeiders van de spoorweg genoemd. Zijnzoon was op dat ogenblik onderwijzer in de gemeenteschool van Kapellen en zou veel laterJules De Beenhouwer als schoolbestuurder opvolgen.

De huidige parkeerplaats voor auto's was een tuin tot aan de Gasstraat. Deze tuin wasafgezoomd met een oude, prachtige dikke beukenhaag, waar wij in de maand mei "nneulders"(meikevers) vingen.

Een aparte belevenis was de jaarlijkse Kapellen-kermis. Voor het station stond gewoonlijk een"rups". Wat de kinderen het meest aantrok was de kleine paardenmolen van "De Makker". Ditmolentje had geen motor en moest met mankracht in beweging gebracht worden. Dat deed "DeMakker" zelf maar als veel kinderen meehielpen wan was het voor hem gemakkelijker. Trekkenhield in dat men er mocht opspringen en gratis meerijden. Moest hij remmen dan r iep "DeMakker" "Slijpe Trien". Z ijn oud orgeltje bleef regelmatig haperen e n dan moes t h i j d emuziekboeken een duwtje geven, terwijl ondertussen tien tot vijftien maal dezelfde noten uit deklankkast kwamen.

Naast de molen stond de echtgenote van "De Makker". O p schragen lagen enkele bredeplanken. Daarop stond een soort grote eenvoudige roulette. Tegen betaling mocht men ze latendraaien boven de verschillende vakjes met snoep, zoals spinnen, neuzen, enz. lets dat er hetmeest was waren "nobbelewietjes" of "dobbelwietjes". Het leken hoopjes gedroogd gekleurdschuim, geel, rose of wit. De frisheid er van was soms ver te zoeken.

Na de economische crisis van 1930 besloot mijn grootvader in 1931 om opnieuw te gaanbakken. Cornelis Putcuyps, een broer van mijn grootmoeder, bouwde achter hun huis in de

Gasstraat een bakkerij. D e ov en werd ges took t me t houtafval v an d e schrijnwerkerijVerschueren uit de Gasstraat. Soms mochten wij in de geburen een brood wegbrengen. Zokunnen wij ons nog de juffrouwen Champy herinneren in de huidige L. Bevemagestraat.

Mijn oom "Nonkel Armand" begon met patisserie te maken. Om deze te bewaren had hij ijskastgemaakt. Dit meubel was gewoon in hout getimmerd, waarin een dubbelwandige zinken bakzich beyond. In deze dubbele wand, ongeveer 7 à 8 cm breed werden brokken ijs langs boveningegooid.

Het ijs zelf werd in de morgen of de vroege namiddag gebracht door een wagen van "DenYskelder". In de ijskelder werden blokken ijs vervaardigd van ongeveer een meter lang en 20 cmbreed in het vierkant. De leverancier had een lederen schort voor en een juten zak dubbelgeplooid op de linker schouder. Deze blokken werden voor de deur gelegd van de afnemers o.a.bakkers, beenhouwers, café's, enz, twee of drie stuks al naar behoefte.

Deze ijsfabriek "Den Yskelder" was heel bekend en lag in de buurt van het station Antwerpen-Dam en het Albertkanaal. Met de opkomst van d e moderne koelkasten is "Den Ysboer"opgedoekt.

Mijn "Nonkel Armand" speelde, samen met mijn moeder, ook van 1928 tot ongeveer 1931 in decinema van "Sus De Bruyn" als begeleider van de stomme film. Mijn oom speelde viool en koosde muziek, mijn moeder speelde piano. Deze cinema lag op de Antwerpsesteenweg tussenbakkerij Van Look en de garage van Stan Mol (Hendrickx). Rechtover de zaal van "Sus DeBruyn" stond op de Hoevensebaan de cinema van "Stan van Jannekes".

Wat mij uit ons verblijf in de Guyotlei ook nog bijstaat is de huisverlichting met gas. In de lampzat een witachtig weefsel dat, wanneer men er het gas door liet lopen en aanstak, een wittegloed begon te verspreiden. Men verkocht deze "kouskes" bij "Lampzwart".

37

Bruggeske jg 31- maart 1999 n r 1.

De persoonsnaam ken ik niet meer maar wel dat deze winkel op de hoek stond van deGasstraat en de Stationsstraat. Op de andere hoek was een beenhouwerij, genaamd "Bij deJood". Hiernaast stonden twee prachtige notenbomen die van de schoolkinderen in de maandoktober steeds grote belangstelling kregen vanwege de vruchten.

Louis Verpraet.

N.B. Bovenstaande teksten werden letterlijk overgenomen uit enkele brieven die wij mochten ontvangenvan apotheker op rust Louis Verpraet, waarvoor onze hartelijke dank.

Nieuwe cursus:Woe kan ik mijn stamboom opmaken ?"

Tijdens de genealogische avond van 4 februari 1999 bleek dat heel wat mensen problemenhebben bij het opstellen van hun stamboom.

Om hieraan te verhelpen richt Hoghescote, in samenwerking met de Vlaamse Vereniging voorFamiliekunde (V.V.F.) een aangepaste cursus in.

De lessen hebben plaats op de hierna vermelde data, telkens tussen 20uur en 22uur, op dezolder van De Oude Pastorij, Dorpsstraat, 45 te Kapellen.

29 april 1999 l e s 1 Init iat ie en de eerste stappen.6 mei 1 9 9 9 l e s 2 Burgerlijke stand en parochieregisters.11 mei 1999 l e s 3 Volkstellingen en bevolkingsregisters.20 mei 1999 l e s 4 Notariaat.25 mei 1999 g e l e i d bezoek aan het Nationaal Centrum voor Familiegeschie-

denis te Merksem.

De lessenreeks wordt gegeven door de heer Georges Vervoort, lid van de Vlaamse Verenigingvoor Familiekunde en auteur van verschillende genealogische artikels en bronnenbewerkingen.

De cursisten ontvangen een handboek "Speuren naar je voorouders". Deze handleiding (prijs300 BEF) is in de cursusprijs inbegrepen.

Deelnemingsprijs: leden van Hoghescote: 800 BEF voor de ganse reeks.niet-leden: 1.000 BEF.

Inschrijven kan via de rekening van Hoghescote nr 413-7205071-65 met de vermelding cursus.

Uiterste datum voor inschrijving: 23 april 1999.Bijkomende inlichtingen bij ons bestuurslid Jan Vanderhaeghe, tel. 665.15.56.

38

COPY SERVICE CENTERDorpsstraat 39 - 2950 Kapellen

Tel: (03) 605.42.67

* Al uw copijen aan een snelheid van meerdan 5000 copijen per uur

• Copijkaarten verkrijgbaarvanaf 1000 copijen

* Sorteren, bundelen enmeten automatisch

• Kwaliteit is onze grootste troef* Verkoop en bijmaken van stempels* Verkoop van faxen, rekenmachines,

draadloze telefoons* Verkoop van bureelbenodigdheden

- Linten voor schrijfmachines- Rookwaren- Frisdranken- Snoep

Open : alle dagen van8 tot 12.30 & 13.30 tot 18 u.Zaterdag van 9 u. tot 18 u.

elektriciteit & aardgas

intercommunale voor energieAntwerpsesteenweg 260 - 2660 Antwerpen - Hoboken

Tel. (03)820 05 11 Fax (03)829 10 67

ca/t c a e z O ) 6eAdJtel6(14,(4 ea acto/r otea(ie(/t

uw kantoor te KapellenChristiaan Pallemanss traat 66

- ALGEMENE AANNEMINGEN - RUIVBOUWWERKENSCHRIJNIVERKERIJ - MEUBELMAKERIJ

KEUKENINRICHTINGEN -

STARRENHOPLAAN 5 - 2950 KAPELLEN - Tel: (03) 660.14.20

Onze gezinnen.., z e d o e n n i e ts l i e ve r

dan bouwen. Ze bouwen aan hun huis,

aan de toekomst van hun kinderen, aan

later. Soms zien ze het groot, dan weer

klein. Wij van KBC Bank & Verzekering

staan altijd klaar om hen te begeleiden.

In al hun ondernemingen. Want onze

gezinnen, daar hebben we het nu eenmaal

voor. http://www.kbcbe

KBC BANK 8, VERZEKERING VERENIGTDE KREDIETBANK, ABB-VERZEKERINGEN EN CERA BANK.

K B CSank 8, Verzekering

Bruggeske 1999-1-maartWeb

Documents

Transcript of Bruggeske 1999-1-maartWeb