Driemaandelijks tijdschrift l januari - februari - maart 2013 l Afgiftekantoor Gent X l P509065

informatieblad voor alle boseigenaars

Inh

ou

d

- Over bomen en hout

- Bosgroepnieuws

- Bossen maken voor vleermuizen een wereld van verschil

- Weetjes uit de boswetgeving

- Gluren bij de buren

- Cursusaanbod

- Brandhoutzoekers

België - Belgique

P.B.

GENT X

BC 10132

Jaargang 9 l Nr 1

gesubsidieerd door

VU, Jozef Dauwe, p.a. Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzw, Woodrow Wilsonplein 2, 9000 Gent

CO

LOFO

N

Maak kennis met de bosgroepen

Een bosgroep heeft als doel u als boseigenaar praktische ondersteuning te bieden bij het beheer van uw bos. In een bosgroep zijn vele boseigenaars uit uw streek ver-enigd. Samen met hen kan u vrijwillig meewerken aan een mooie toekomst voor het Vlaamse bos.“Baas in eigen bos”, dat is het basisprincipe van de bos-groepen. De bosgroepen informeren adviseren en orga-niseren, maar u beslist steeds zelf over het beheer van uw bos.

Wat heeft de Bosgroep zijn leden te bieden?

GRATIS DIENSTVERLENING

1. Informatie De bosgroep beantwoordt uw persoonlijke vragen over de technische, wettelijke en

financiële aspecten van bosbeheer. U kunt ook deelnemen aan theorie- en praktijkcur-sussen in verband met bosbeheer.

2. Advies op maat van uw bos U kunt een afspraak maken voor een terreinbezoek aan uw bos. Het resultaat is een

beheeradvies op maat van u en uw bos. 3. Hulp bij uw bosadministratie De bosgroep helpt u bij het aanvragen van subsidies en kapmachtigingen. Ook het

opstellen van een bosbeheerplan kan begeleid worden.

DIENSTVERLENING TEGEN VERGOEDING

1. Betaalbare bosarbeid U kunt een aanvraag indienen om tegen een voordelige prijs onrendabele werken

in uw bos te laten uitvoeren. Voorbeelden zijn: bestrijding woekerende exoten, vrijstellen van jonge aanplantingen, onrendabele dunningen en hakhoutbeheer, aanleg van een bosrand,… De juiste tarievenlijst dient u bij uw bosgroep op te vra-gen.

2. Organisatie van beheerwerken De bosgroep coördineert de beheerwerken bij meerdere boseigenaars samen zodat

ze voor bos en eigenaar efficiënter en goedkoper worden. Wilt u werken uitvoeren in het bos dan kan de bosgroep die organiseren. U kunt deelnemen aan de gezamenlijke houtverkoop van de bosgroepen indien u hulp wenst bij de verkoop van bomen die u wenst te kappen.

3. Cursussen en excursies De bosgroepen organiseren jaarlijks tal van cursussen zoals ‘kettingzaag, bosmaaier,

houten constructies, enz. Leden kunnen hieraan deelnemen tegen een voordelig tarief.

Uw bos, onze zorg

Jaargang 9– nr 1

De bosbode is een tijdschrift van de drie Oost-Vlaamse bosgroepen

RedactieHans Scheirlinck, Sylvie Mussche, Maud Plouy, Klaas Van Roy, Karen Dequidt, Kristof De Rous, Maarten Decoene, de Limburgse Bosgroepen

FotografieCover: Vildaphoto Yves AdamsHans Scheirlinck, Sylvie Mussche, Maud Plouy, Maarten Decoene, Leen Vandaele, Klaas Van Roy, Maria Van Broeck, de Limburgse Bosgroepen, kistenfabriek DDS, www.lefibo.com, duurzaambouwen.wordpress.com, Wikipedia, Hans Scheirlinck, Annemie Hannosset, Pascal Van Hees, Vildaphoto Rollin Verlinde en Yves Adams, Fotolia

Lay-outKoloriet – Leefdaal

DrukParys Printing N.V – Evergem

PapierDeze publicatie werd gedrukt op kringlooppapier ‘Reprint’

Oplage9 000 exemplaren

Verantwoordelijke uitgeverJozef Dauwep.a. Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzwWoodrow Wilsonplein 29000 Gent

Raad van bestuur BONGedeputeerde Jozef Dauwe, Leen Meersschaert, Frans De Jonghe, Ingrid Puylaert, Luc Claus, Nicole Van Duyse, Pierre d’Alcantara, Maurits Adriaenssens, Guy Bonsecour, Tom Van Holsbeke.Raad van bestuur MOVGedeputeerde Jozef Dauwe, Jan Verbeke, Marc Dilewyns, Francis De Beir, Geert de Visscher, Kris Janssens, Willy Van Hoey, Dirk Abbeloos,Werner Pycke, Steven Roosen, Jozef Wittouck, Norbert Van StichelRaad van bestuur VADGedeputeerde Jozef Dauwe, Willy Bauwens, Johan Detemmerman, Raoul D’Hoossche, Paul Lievens, José Tack, Jozef Van Crombrugge, Jan Van Huffel, Peggy Van Laethem, Paul Vanderroost

Uw gegevens werden opgenomen in een databank die wordt beheerd door de Bosgroep. De gegevens in deze databank zul-len enkel worden gebruikt in het kader van de werking van de Bosgroep en niet voor andere doeleinden. Indien u niet wenst dat uw gegevens in deze databank zijn opgenomen of indien u uw gegevens wenst te wijzigen, kunt u dit steeds doorgeven aan de Bosgroep.

3

Word gratis lidHet feit dat u dit tijdschrift ontvangt betekent niet auto-matisch dat u lid bent. Iedere boseigenaar die dit wenst kan gratis lid worden van de bosgroep die actief is in zijn streek.Uw lidmaatschap geeft recht op de dienstverlening van de bosgroep. Het lidmaatschap houdt geen verdere ver-plichtingen in.

Digitale BosbodeWil u graag papier besparen en wenst u de Bosbode enkel nog digitaal te ontvangen? Graag een seintje aan uw bosgroepsecreteriaat!

Wenst u vrijblijvend advies en hulp bij het beheer van uw bos? Contacteer ons:• Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzw p.a. Provincie Oost-Vlaanderen – Dienst Milieubeleidsplanning Woodrow Wilsonplein 2 - 9000 Gent Tel. 09/267 78 60 bosgroepnoord@oost-vlaanderen.be Coördinator: Sylvie Mussche

• Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen vzw p.a. Provincie Oost-Vlaanderen – Dienst Milieubeleidsplanning Woodrow Wilsonplein 2 - 9000 Gent Tel. 09/267 78 60 bosgroepmidden@oost-vlaanderen.be Coördinator: Maud Plouy

• Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender vzw Veemarkt 27 - 9600 Ronse Tel. 055/21 62 80 vlaamseardennen@bosgroep.be Coördinator: Hans Scheirlinck

Woord voorafBeste boseigenaar en bosliefhebber,

Het deed me –zoals steeds- veel plezier om tijdens

de nieuwjaarsreceptie van de bosgroepen, heel wat

boseigenaars en bosgroepsympathisanten te ont-

moeten. Het is voor mij altijd opnieuw bijzonder

leerrijk om van u te horen wat uw bekommernissen

en zorgen over uw bos zijn. Op die manier kan ik me

nog beter inzetten om voor u en uw bos het beste na

te streven.

Dat 2013 een belangrijk jaar wordt voor onze bos-

sen, staat als een paal boven water. Enerzijds is er

de interne staatshervorming, waar ik u in de vorige

BosBode reeds over inlichtte. En anderzijds is er de uitdaging van

de implementatie van de Instandhoudingsdoelstellingen in de

Natura 2000 gebieden. In navolging van de Europese richtlijnen

moet Vlaanderen immers aantonen welke maatregelen het gaat

nemen om het verlies aan biodiversiteit in deze Speciale Bescher-

mingszones (= de Natura 2000 gebieden) te stoppen. Velen van

jullie –boseigenaars– zullen rechtstreeks te maken krijgen met

deze nieuwe richtlijnen aangezien deze op bijna de helft van het

Vlaamse bosareaal van toepassing zullen zijn. Er is een groeiend

besef dat men deze enorme uitdaging enkel tot een goed einde

kan brengen als men de private boseigenaar hierbij betrekt als

een volwaardige partner. Zo pleitte de Minaraad in haar advies

dat het aangewezen is het huidig aankoopbeleid grondig bij te

sturen en bijvoorbeeld het voorkooprecht niet langer toe te pas-

sen indien de nieuwe boseigenaar zich akkoord verklaart om de

Instandhoudingsdoelstellingen te helpen realiseren. Hiervoor

zou hij op eenzelfde ondersteuning en subsidiëring moeten kun-

nen rekenen als de natuurverenigingen actueel krijgen, wordt in

ditzelfde advies gesteld. Op die manier zouden private boseige-

naars een volwaardige partner worden om het bos- en natuurbe-

leid in Vlaanderen te helpen realiseren. De Koepel van Vlaamse

bosgroepen volgt dit lopend proces van dichtbij en waakt er mee

over dat de rechten van de betrokken boseigenaars maximaal ge-

respecteerd worden.

In deze BosBode leest u opnieuw heel wat interessante zaken

over het bos; zowel over de wetgeving, over houtproductie als

over de natuurwaarden van het bos. Ook ons cursusaanbod 2013

kunt u in deze BosBode terugvinden. Voor elk wat wils.

Ik wens u veel leesplezier!

Jozef Dauwe

Voorzitter Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzw

Voorzitter Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen vzw

Voorzitter Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender vzw

Duurzame houtoogst, een natuurlijk procesEenzelfde bos op een gelijkaardige

standplaats (d.i. de combinatie bodem-

gesteldheid en klimaat) groeit jaarlijks

gemiddeld evenveel bij, ongeacht of er

nu hout uit geoogst wordt of niet. In

bossen waar er geen bomen worden ge-

veld zal na verloop van tijd de hoeveel-

heid hout die jaarlijks bijgroeit, gelijk

zijn aan de hoeveelheid hout die op een

natuurlijke manier afsterft en krijgt men

4

Over bomen en hout

-

- -

-

HO

UT

GE

BR

EK

EN

+

+

+ +

VERCHIPPEN

• Spaan- en vezelplaten• Papier• Biomassa voor energetische valori-

satie

• Blokplaten• Pallets en industriële verpakking• Deuren en ramen (kaders)• Meubelcomponenten

• Fruitkistjes• Multiplex

ZAGEN

AFROLLEN EN SNIJDEN

W e staan er vaak niet bij stil, maar hout is alomtegenwoordig in ons dagelijks leven. Boseigenaars zetten er zich sinds mensenheugenis

voor in om de maatschappij te voorzien van hout. Tot voor enkele decennia gebeurde de verwerking van de bomen uit het bos zeer lokaal waardoor de ganse houtketen zichtbaar en tastbaar was voor de betrokken boseigenaars.

Tegenwoordig is de houtmarkt een mondiaal gebeuren en worden stammen en afgewerkte houten producten de wereld rond getransporteerd. In dit ar-tikel trachten we een beeld te schetsen wat er gebeurt met de stammen die geoogst worden in onze Vlaamse bossen.

bossen met grote hoeveelheden dood

hout.

De voorbije decenia werd er in onze

Vlaamse bossen vaak veel minder hout

geoogst dan er bijgroeide wat geleid

heeft tot relatief hoge voorraden hout in

onze bossen. Zo zou er naar schatting

bijna dubbel zoveel hout staan in een

gemiddeld Vlaams bos dan in een even

groot bos in het Verenigd Koninkrijk.

Symbolisch zou men kunnen stellen dat

door het niet afhalen van de ‘intresten’

(= bijgroei) de ‘spaarboek’ (= houtvoor-

raad in het bos) aardig is aangedikt. Ge-

schat wordt dat er in Vlaanderen slechts

ongeveer een kwart van de jaarlijkse

bijgroei wordt geoogst. Uiteraard is dit

een gemiddelde en rekening houdend

met de bossen waar er weinig of geen

hout uit wordt geoogst.

Het wordt algemeen aanvaard dat glo-

baal gezien de bossen in Vlaanderen op

een duurzame manier worden beheerd.

Het samenspel van een degelijke wet-

geving terzake en de verantwoordelijk-

heidszin van de betrokken eigenaars

liggen hiervan zeker mee aan de basis.

Sommige bosgebieden hebben ook

reeds een label van goed bosbeheer ge-

kregen. Een vrij hoge instapdrempel ten

gevolge van administratieve verplich-

tingen en controlekosten, zorgt er voor

dat dergelijke certificering (voorlopig)

hoofdzakelijk beperkt blijft tot de open-

5

Over bomen en hout

6

bare bossen. Het blijft uitkijken naar ver-eenvoudigde systemen die ook private eigenaars met een beperkter bosdomein toelaten het goede bosbeheer dat zij voeren te laten certificeren.

Over het totale volume hout dat jaarlijks wordt geoogst uit de Vlaamse bossen zijn er geen gedetailleerde gegevens beschikbaar, maar dit wordt geschat op ongeveer 300.000 m³. Hiervan is onge-veer 1/3e afkomstig uit openbare bossen en wordt verkocht door het Agentschap voor Natuur en Bos. De boseigenaars verkopen via de Vlaamse Bosgroepen jaarlijks gemiddeld 70.000 m³ hout, waarvan ongeveer 15% brandhout. De rest wordt door private boseigenaars zelf te koop aangeboden.

In Vlaanderen zijn de 3 belangrijkste boomsoorten goed voor ruim de helft van de houtvoorraad in onze bossen. Onze dennenbossen (grove den en Cor-sicaanse den samen) bevatten meer dan 1/3e van de Vlaamse houtvoorraad op stam. De derde boomsoort nl. populier is goed voor zo’n 15%. Het leeuwenaan-deel van de jaarlijks houtoogst bestaat dan ook uit dennen- en populierenhout. We gaan eens van dichterbij bekijken op welke manier de bomen uit onze bossen worden verwerkt.

Populierenhout, van lucifer tot fruitkistGrote delen van het Vlaamse landschap worden gekenmerkt door aanplantin-gen van populier, zowel in bosverband als onder de vorm van lijnbeplantingen. Veel van deze aanplantingen kwamen er mede onder impuls van de luciferindus-trie die rond de helft van vorige eeuw in onze contreien floreerde. Inmiddels is de luciferindustrie volledig verdwenen en vond de industrie nieuwe toepassin-gen voor deze grondstof.

Het onderste deel van de populieren-

stam en mooi gesnoeide exemplaren

worden gebruik om als afrolhout. Hierbij

wordt een stamstuk geschild en het lan-

ge vel hout dat op die manier ontstaat

wordt verder verwerkt tot afgewerkte

producten. Door het terug verlijmen van

de houtvellen krijgt men multiplexen

die na het aanbrengen van een afwer-

kingslaag bijvoorbeeld gebruikt worden

als keukenbladen of meubelpanelen.

Eén van de Vlaamse bedrijven die de po-

pulierenstammen verwerkte tot derge-

lijke hoogwaardige eindproducten heeft

enige tijd geleden de deuren gesloten

zodat dergelijke verwerkingsunits niet

meer in Vlaanderen aanwezig zijn.

Een andere toepassing van het afrollen

Per gezin van 4 personen verbruiken we ongeveer 10 kilogram hout per dag! De helft hiervan consumeren we onder de vorm van papier en karton, de rest als verpakkingsmateriaal (paletten, fruitkisten,…) of in hoogwaardige toepassingen zoals houten meubelen en constructiemateriaal. Slechts een klein deeltje wordt gebruikt als brandhout.

De hoeveelheid hout die jaarlijks in Vlaanderen wordt geoogst, is slechts vol-doende om de inwoners van een stad als Gent op een duurzame manier van hout te voorzien. Al de rest van het hout dat we in Vlaanderen verbruiken, moe-ten we importeren. Dit gebeurt voornamelijk onder de vorm van halffabricaten zoals gezaagd hout en papierpulp, of onder de vorm van afgewerkte producten zoals meubels, plaatmateriaal of papier. Een deel wordt ook ingevoerd als rond-hout (= stammen) om in Vlaanderen te worden verwerkt.

Populierenstammen liggen klaar voor transport

7

zijn fruitkistjes. Hierbij wordt het houtvel versneden en de plankjes die men zo be-komt worden gebruikt voor de fabricage van fruitkistjes. Eén van de marktleiders van de Benelux hierin is een Vlaams be-drijf met vestigingen in Oudenaarde en St.-Truiden (DDS Kistenfabriek). Een be-langrijk deel van de kwaliteitsstammen van populier afkomstig uit de Vlaamse bossen worden in dit bedrijf verwerkt.

Minder kwaliteitsvolle delen van popu-lierenstammen wordt verzaagd tot vb. blokplaten en verpakkingshout om dan verwerkt te worden tot paletten en hou-ten kisten. In Vlaanderen zijn er diverse zagerijen waar populierenstammen ver-zaagd worden met onder andere vesti-gingen in Ieper (zagerij Demey), Ronse (zagerij Van Schorisse), Holsbeek (Ca-luwaerts) en Lummen (Jorissen). Deze bedrijven verwerken gezamenlijk tien-tallen vrachtwagens populierenhout per dag en de kans dat een populierenstam afkomstig uit uw bos hier wordt ver-zaagd is dan ook groot.

De toppen van populier alsook de hout-resten afkomstig van de zagerijen wor-den verwerkt tot papier. In Lanaken is er een papierfabriek (Sappi) waar het rest-hout van populier verwerkt wordt tot pa-pierpulp. Ook naar de papierfabriek van Virton wordt resthout afkomstig uit onze bossen afgevoerd. Een andere toepassing van takhout van populier is de verwerking in spaan- en vezelplaten. Deze industrie heeft be-langrijke vestigingen in onze bosarmste provincie meer bepaald in de omgeving van Wielsbeke en Oostrozebeke met be-drijven als Unilin en Spano.Een verwerkingsproces van houtresten dat de laatste jaren in opmars is, is het verchippen van de takken om gebruikt te worden in verbrandingsinstallaties. Een goede zaak om onze CO2-uitstoot onder controle te helpen krijgen, op voorwaar-

de dat hiervoor geen kwaliteitsvol hout wordt gebruikt. Een gevaar dat echter steeds groter wordt door de toenemen-de vraag naar houtchips.

Den, van mijnstut tot OSB-plaatDe intensieve bebossingsprojecten die tijdens het Interbellum werden uitge-voerd, hebben er voor gezorgd dat actu-eel den de meest voorkomende boom-soort is in onze Vlaamse bossen. Deze bossen werden aangelegd met als doel om op jonge leeftijd te worden gekapt en het hout te gebruiken als stutpalen voor de Limburgse mijnen. De mijnen zijn in-middels al lang gesloten en het dennen-hout, vaak afkomstig uit dunningskap-pen, wordt nu gebruikt in talloze andere toepassingen.

De dikste en meest kwaliteitsvolle (=wei-

nig knoesten) stammen worden ver-

werkt tot constructiehout en bouwhout

(vb. bekistingen). De dunnere naald-

houtstammen worden vaak verzaagd en

gebruikt voor allerlei toepassing in de

verpakkingsindustrie: paletten, houten

kisten, fruit- en aardappelkisten, enz…

Eén van de toonaangevende bedrijven

die hierin gespecialiseerd is, is gevestigd

in Zulte (Lefibo). Dit bedrijf verwerkt

jaarlijks ruim 230.000 m³ rondhout dat

deels afkomstig is uit onze Vlaamse bos-

sen.

Een andere belangrijke toepassing voor

het Vlaamse naaldhout is de verwer-

king tot OSB-platen. Hierbij worden de

minderwaardige dunne dennenstam-

metjes verchipt tot dunne houtschilfers

die vervolgens terug met elkaar verlijmd

worden tot platen. Deze platen worden

Naaldhout van mindere kwaliteit wordt vaak verwerkt tot plaatmateriaal

8

gekenmerkt door een hoge sterkte en worden veelvuldig gebruikt in de bouw-sector (o.a. in houtskeletbouw). Een productie-eenheid van dergelijke OSB-platen bevindt zich in Genk (Norbord).

Duurzame houtproductie, een blijvende uitdagingDit beknopte overzicht, dat zeker verre van volledig is, toont aan dat de bos-arme regio Vlaanderen een belangrijke houtverwerkende industrie heeft. Deze industrie verwerkt de duurzaam gepro-duceerde en hernieuwbare grondstof hout tot hoogwaardige eindproducten en creëert daardoor een grote toege-voegde waarde. De geglobaliseerde houtmarkt zorgt er voor dat nog veel van de stammen afkomstig uit onze bossen onverwerkt worden verscheept naar lan-den zoals China en India om dan later als afgewerkte producten (gedeeltelijk) op onze (Europese) markt terug te ko-men. Vanuit duurzaamheidsstandpunt kunnen hierbij grote vraagtekens wor-den geplaatst en kansen om extra toe-gevoegde waarde en bijkomende tewerk-stelling in eigen regio te creëren blijven zo jammer genoeg onderbenut. Het is duidelijk dat het Vlaamse bosare-aal ondanks zijn beperkte oppervlakte een niet te verwaarlozen bijdrage levert aan de grondstoffenvoorziening van deze houtverwerkende industrie. Blij-vend investeren in multifunctioneel bos-beheer waarbij naast de natuurwaarden en de recreatieve functie ook evenwaar-dige aandacht is voor duurzame hout-productie is dan ook noodzakelijk.

OSB-platen vinden vaak een toepassing

in houtskeletbouw

Ruim 1/3e van de

houtvoorraad in de

Vlaamse bossen staat

in dennenbestanden

9

Nieuwjaarsreceptie

Op zaterdag 24 november 2012 had BON haar derde editie van de tweejaarlijkse leer- en werkdag voor leden, vrijwilligers en sympa-thisanten. Met 24 enthousiaste deelnemers verzamelden we in het Ontmoetingscentrum Boudelo in Klein-Sinaai voor een korte in-leiding. Daarna staken we de handen uit de mouwen in het bos tijdens de workshops aan-planten bosrand, vellen van bomen, snoeien, bestrijding Amerikaanse vogelkers en aandui-den dunning. De deelnemers konden zowel in de voor- als in de namiddag 1 workshop kiezen. Dat het concept werd gesmaakt, werd bevestigd tijdens het afsluitend drankje.

Op donderdagavond 24 januari was er -volgens traditie- de nieuwjaarsreceptie van de bosgroepen in Kasteel Sanderling in De Pinte. Enkele sfeerbeelden…

Bosgroepnieuws Algemeen

Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord

Hou(t) van je bos : een dag waarop meer werd geleerd door samen te werken

Een bosrand met inheemse struiken werd aangeplant

Inverde begeleidde de workshop ‘Vellen van bomen’

Workshop ‘bestrijding Amerikaanse vogelkers’

10

Zoals u reeds eerder in de bosbode kon lezen, is Bosgroep Oost-Vlaanderen

Noord actief bezig met de bestrijding van Amerikaanse vogelkers in verschillende boscomplexen. Amerikaanse vogelkers woekert immers enorm op onze zandige bodems en krijgt bijgevolg als bijnaam ‘bospest’. De soort verdraagt veel scha-duw en kan op die manier een dominante positie innemen in onze bossen. Tegelijk worden de inheemse soorten zoals lijster-bes, hazelaar en sporkehout weggeconcur-reerd. De aanwezigheid van Amerikaanse vogelkers in onze bossen op zandbodems is een echte hindernis voor een bosbeheer dat meer diversiteit en inheemse soorten nastreeft.

Financiële ondersteuning van de provincieElk jaar voorziet het provinciebestuur van Oost-Vlaanderen een budget voor soortenbeschermingsprojecten waar-mee verenigingen aan natuurbeheer kunnen doen. De bosgroep vroeg bij de provincie een budget aan voor be-strijding van Amerikaanse vogelkers. In januari 2012 kreeg de bosgroep bericht dat we een budget toegekend kregen van de subsidie ‘Soortenbescherming’ waarmee Amerikaanse vogelkers in pri-vate bossen kon bestreden worden. Sa-men met de subsidie Groenjobs van het Agentschap voor Natuur en Bos, zette de bosgroep de toegekende middelen prioritair in in het boscomplex Klooster-bos en gedeeltelijk ook in het boscom-plex Patotterij.

Wat realiseerden we?Het boscomplex Kloosterbos is gelegen te Wachtebeke. Ongeveer 90 ha bos is er eigendom van de provincie Oost-Vlaan-deren en aansluitend daarop liggen nog heel wat private eigendommen. Zowel de provincie als de bosgroep zijn reeds enkele jaren actief om de Amerikaanse vogelkers in het complex onder controle te krijgen. Daarbij is het belangrijk dat de percelen waar de vogelkers werd bestre-den, worden nabehandeld. De zaadbank van Amerikaanse vogelkers is immer meestal zeer groot. In de jaren na de eer-ste bestrijding kiemen veel van deze za-den en ontstaat in het bos een kruidlaag die bijna uitsluitend uit Amerikaanse vo-gelkers bestaat. Deze zaailingen moeten op hun beurt aangepakt worden. Met de middelen die ter beschikking waren van de provincie en de groen-jobs, kon de bosgroep in 2012 in 12,6 ha privaat bos in het Kloosterbos een

nabehandeling uitvoeren. Bovendien kon ook in 5,1 ha privaat bos een eer-ste behandeling opgestart worden. Con-creet betekent dit dat alle bosbestanden in de kern van het boscomplex nu een eerste behandeling kregen en dat we de toestand in het Kloosterbos momenteel ‘vogelkersarm’ kunnen noemen. Uiteraard moet de ontwikkeling in het bos opgevolgd worden en zal het nodig zijn om in de toekomst nog nabehan-delingen van Amerikaanse vogelkers te voorzien. Door de handen in mekaar te slaan, lukt het de provincie Oost-Vlaan-deren en de bosgroep zeker en vast wel om de vogelkersarme toestand in het Kloosterbos te behouden!

Interesse voor bestrijding in uw bos?De bestrijding van Amerikaanse vo-gelkers vraagt een gezamenlijke aan-pak voor alle boseigenaars in een bos-complex. Gezien de kostprijs van de werkzaamheden kunnen wij niet in elk boscomplex de bestrijding aanvatten. Contacteer ons om te weten of in uw buurt reeds bestrijding van Amerikaanse vogelkers lopend is. De bosgroep bekijkt per aanvraag wat mogelijk is.

Kloosterbos ‘vogelkersarm’ dankzij steun van de provincie

gesubsidieerd doorAmerikaanse vogelkers woekert in

veel bossen op zandbodems

11

Speciaal op de planning voor 2013 is dat onze bosgroep tegen 1 oktober 2013 de verlenging van haar definitieve erkenning moet aanvragen. Hiervoor zullen wij een beleidsplan opmaken voor de komende 6 jaar. In dit beleids-plan zullen de krijtlijnen voor de bos-groepwerking voor de komende jaren worden vastgelegd. De mening en in-put van de leden-boseigenaars en de bosgroeppartners is heel belangrijk opdat we een goed beleidsplan zou-den kunnen maken. Daarom zullen de leden en de partners via een enquête bevraagd worden over de bosgroep-werking. Tijdens de algemene verga-dering wordt tevens een discussie- en denksessie voorzien met de leden over de doelstellingen van de bosgroep voor de komende 6 jaar. Op basis van al deze informatie zal een werkgroep het beleidsplan vormgeven.

Vanaf 1 april 2013 zal Klaas, die sinds mei 2008 bij ons als medewerker bos-beheer actief was, niet meer bij ons aan de slag zijn. Hij zal zijn loopbaan verder zetten bij de bosgroep Groene Corridor.

‘Na 5 jaar werken in de Oost-Vlaamse bossen, kreeg ik de kans om in de bossen van bosgroep Groene Corridor te starten. Dit zijn de bossen waar ik mijn jeugd sleet en waarmee ik me nauw ver-bonden voel. Gedurende mijn tijd in Oost-Vlaande-ren heb ik veel opgesto-

ken, maar vooral veel leuke, enthousi-aste mensen leren kennen. Nu moeten we dus afscheid nemen, maar onge-twijfeld lopen we elkaar nog wel eens tegen het lijf tijdens één of ander bos-groep-evenement. Het ga jullie goed!’

Op zaterdag 4 mei heeft de bos-

groep haar jaarlijkse algemene le-

denvergadering. Deze zal plaatsvinden

in het Cultureel Centrum van Wachte-

beke. Op het programma staan de ge-

ijkte punten zoals het jaarverslag en de

jaarrekening 2012 en de planning en

begroting voor 2013. Aansluitend zal de

Algemene Vergadering beslissen over de

invulling van 8 bestuurdersmandaten.

Het tweede gedeelte van de algemene vergadering zal dit jaar niet bestaan uit een wandeling, maar wel uit een discus-sie- en denksessie over het beleidsplan voor de komende jaren. Meer informatie hierover leest u in nevenstaande rubriek.Naar goede gewoonte, zal de algemene vergadering afgesloten worden met een lekkere en gezellige lunch. Wie dit wenst kan na de lunch nog deelnemen aan een gegidste wandeling in het Kloosterbos.Bosgroepleden krijgen half maart hun persoonlijke uitnodiging met de post of via mail toegestuurd.

Bent u nog geen lid, maar wenst u toch graag aanwezig te zijn op de algemene vergadering? Contacteer dan gerust het bosgroepsecretariaat.

Interesse in de Raad van Bestuur?Als u boseigenaar bent en lid bent van de

bosgroep, kunt u zich kandidaat stellen

voor onze raad van bestuur. Van een be-

stuurder bij de Bosgroep Oost-Vlaanderen

Noord vzw wordt het engagement ver-

wacht om -samen met andere bestuurders

en de bosgroepcoördinator- te zorgen dat

de bosgroep goed functioneert. Meer con-

creet kunnen volgende zaken aangehaald

worden als taken van een bestuurder:

• interesse hebben om mee na te den-

ken over het uitbouwen van een goede

dienstverlening voor de boseigenaars,

• ongeveer elke 2 maand een avondverga-

dering bijwonen die een drietal uur duurt,

• gemotiveerd zijn om mee te helpen aan

het uitbouwen van de bosgroep als ver-

eniging en mee na te denken over het

optimaal besteden van onze beschikbare

middelen,

• voorbereiden van de jaarlijkse Algemene

Vergadering,

• (vrijblijvende) deelname aan werkgroe-

pen om bepaalde thema’s meer uit te

diepen.

Belangrijk om aan te denken is dat een

dergelijke intense zakelijke samenwerking

tussen de bestuurders niet kan zonder een

flinke dosis kameraadschap, zonder enige

inmenging van politieke of maatschappe-

lijke overtuiging. Dit uit zich - ondanks de

vaak drukke vergaderagenda - in gezellige

vergaderingen en een goede groepsgeest!

Opmaak beleidsplan 2014-2019

Afscheid van Klaas Van Roy

De Algemene Ledenvergadering van 2012

Wenst u ons te contacteren ?Bosgroep oost-Vlaanderen noord VzW

P.a. Provincie Oost-Vlaanderen

Dienst Milieubeleidsplanning

Woodrow Wilsonplein 2

9000 Gent

Tel. 09/267 78 60

bosgroepnoord@oost-vlaanderen.be

Coördinator: Sylvie Mussche

Algemene Ledenvergadering

12

De bosgroep blijft groeienIn 2012 mocht Bosgroep Midden Oost-

Vlaanderen 111 nieuwe leden verwelko-

men. Zij zijn samen eigenaar van meer

dan 200 ha bos. In totaal zijn nu 421

boseigenaars lid van de bosgroep. Sa-

men beheren ze 1331 ha bos. Dat is al

25% van al het bos in de streek.

Aantal terreinbezoeken verdubbeldDe bosgroep kan sinds de aanwerving

van een extra medewerker bosbeheer

veel meer aanwezig zijn in het bos. In

2012 legden Maarten en Maud 241 ter-

reinbezoeken af, een verdubbeling in

vergelijking met 2011. De helft daarvan

om beheerwerken in bossen van de le-

den voor te bereiden en op te volgen. Zo

zijn onze leden zeker dat kappingen en

aanplantingen vakkundig worden uitge-

voerd door de aangestelde aannemers.

Daarnaast werd een 60-tal keren ken-nisgemaakt met nieuwe boseigenaars en een andere 60 keer vroegen bekende leden nieuwe adviezen over het verder beheer van hun bos.

Bos in veranderingIn het voorjaar van 2012 organiseerde de bosgroep een gezamenlijke houtverkoop voor zijn leden. Twaalf boseigenaars ver-kochten samen meer dan 5 000m³ hout, een duurzame grondstof. Gemiddeld werd een verkoopsprijs van 36 euro per kubieke meter gehaald. Een onverwacht mooie opbrengst op een sterk schom-melende houtmarkt.Na eindkap van populieren moet uiter-aard herbebost worden. De bosgroep maakte ontwerpplannen voor de herbe-bossing van 16 hectare bos.We mochten ook meerdere enthousias-telingen helpen bij het aanleggen van compleet nieuwe bossen op voormalige

landbouwgrond. Zo kwam er 5 hectare bos bij.Met hulp van projectsubsidies van het Vlaams Gewest en de Provincie konden een tiental leden geholpen worden met het vrijstellen van jonge bosaanplantin-gen en het laten kappen van onveilige randbomen.

Samenwerking op lange termijnVoor ongeveer een vijfde van de bossen in beheer bij de leden, ongeveer 250 ha, werd in 2012 de opmaak van een geza-menlijk uitgebreid bosbeheerplan be-geleid. Zo wordt de samenwerking op lange termijn tussen de verschillende eigenaars van één groter bos georgani-seerd. De bosbeheerplannen beschrij-ven de acties die nodig zijn om het ac-tuele bos te laten evolueren tot de door de eigenaars gewenste “ideale” bosbeel-den.

Dankzij uw vertrouwen haalt de bosgroep mooie resultaten

Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen

De bosgroep is een vzw. Suggesties en opmerkingen bij de resultaten, planning en budgetten zijn dus welkom tijdens de jaarlijkse Algemene Ledenvergadering. Uw mening is van tel.Noteer alvast zondag 28 april 2013 in uw agenda. Boseigenaars die lid zijn van de bosgroep ontvangen hiervoor nog een persoonlijke uitnodiging. Net als vorig jaar maken we er een aan-gename en leerrijke bosdag van. U kan kiezen uit meerdere activiteiten: een boswandeling met gids, een mini-cursus bosbeheer, een lezing, een praktische demonstratie,….enzovoort. Kortom, voor ieder wat wils én met tijd voor een babbel, hapje en drankje.

Om alle misverstanden te vermijden: dat u de Bosbode ontvangt betekent niet automatisch dat u echt lid bent van de bosgroep. Ontving u geen uit-nodiging voor onze nieuwjaarsrecep-tie? Ontving u vorig jaar geen uitnodi-ging voor de Algemene Vergadering? Dan bent u nog niet geregistreerd als lid van de bosgroep. Uw lidmaat-schap is belangrijk voor u, voor uw bos en voor de bosgroep. Contacteer het secretariaat van de bosgroep om dit gratis in orde te laten brengen.

Beschikbaar voor elk lidTerreinbezoeken voor advies, cursus-sen, het organiseren van een gezamen-lijke houtverkoop, het organiseren van bebossingen en herbebossingen …de basisdienstverlening zetten we uiteraard onverminderd voort.

Extra aandacht voor enkele focusgebiedenDe eigenaars van bos in Deinze en Melle zullen in 2013 voor de eerste keer kun-nen kennismaken met de werking en dienstverlening van de bosgroep. Zij zullen hier persoonlijk toe uitgenodigd worden.In Oosterzele en Berlare is de bosgroep al langer actief. In 2013 zal het 5 à 6 jaar geleden zijn dat de eerste beheerwerken werden uitgevoerd. Tijd voor een opvol-gingsronde. In deze gebieden zullen alle boseigenaars opnieuw de kans krijgen om beroep te doen op de diensten van de bosgroep. De bosgroep maakt hier tijd en middelen voor vrij.In Sint-Lievens-Houtem en Serskamp wordt, na een wervingsronde in 2012, gestart met de opmaak van nieuwe ge-zamelijke beheerplannen.De leden die deelnemen aan de lopende initiatieven rond de Makegemse bossen

in Merelbeke en het Kravaalbos – He-renbos – Kluisbos in Aalst kunnen er op rekenen dat de bosgroep deze met veel inzet verder zal begeleiden.

Vraag uw gratis en vrijblij-vend terreinbezoek aanWenst u ondertussen meer informatie over de dienstverlening van de bosgroep -die eventueel kan helpen bij het beheer van uw bos- dan kan u steeds contact opnemen met het bosgroepsecretariaat om een afspraak te maken voor een gra-tis en vrijblijvend terreinbezoek aan uw bos.

13

Wat mag u in 2013 van de bosgroep verwachten?

Ledendag op 28 april 2013 u komt toch ook?

Wenst u ons te contacteren ?Bosgroep Midden oost-Vlaanderen VzW

P.a. Provincie Oost-Vlaanderen

Dienst Milieubeleidsplanning

Woodrow Wilsonplein 2 - 9000 Gent

Tel. 09/267 78 60

bosgroepmidden@oost-vlaanderen.be

Coördinator: Maud Plouy

14

O p zaterdag 27 april organiseert de Bosgroep haar jaarlijkse Algemene

Vergadering. Dit jaar zijn we te gast in het bosgebied Steenbergse Bossen gelegen in Zottegem, meer bepaald op de grens van Erwetegem en St-Goriks-Oudenhove. Het boscomplex ligt op een heuvelflank en be-vat talrijke bronbosjes. Het zuivere kwel-water dat hier naar boven komt in combi-natie met een grote verscheidenheid aan bodemtypes zorgt voor een gevarieerde en prachtige voorjaarsflora. Deze wandeling is een unieke gelegenheid om dit pareltje van de Vlaamse Ardennen te ontdekken. Alle leden en sympathisanten zijn van harte welkom!

Voor het administratieve deel komen we samen in Feestzaal De Linde, Gaver-land 55 te Zottegem (Erwetegem). Dit jaar loopt het 3-jaarlijks mandaat van enkele bestuurders af en zullen er dus bestuurdersverkiezingen plaatsvinden. Elk werkend lid dat gemotiveerd is om zo’n mandaat op te nemen kan zich kan-didaat stellen om bestuurder te worden bij de Bosgroep. Voor meer informatie

over het engagement als bestuurder kunt u steeds contact opnemen met het secretariaat. Kandidatuurstellingen die-nen uiterlijk op maandag 15 april binnen te zijn.

Onder voorbehoud van eventuele wijzi-gingen door de Raad van Bestuur, ziet de agenda van de Algemene Vergadering er als volgt uit: 9u30: Ontvangst9u45: Administratief gedeelte

• Voorstelling van het activi-teitverslag 2012 en de plan-ning 2013

• Goedkeuring rekeningen 2012 en begroting 2013

• Wijziging van de statuten• Verkiezing leden Raad van

Bestuur10u30: Wandeling in de Steenbergse Bossen te Zottegem13u00: Mogelijkheid tot deelname aan lunch

Deelname aan de Algemene Vergadering is gratis voor onze leden en hun partner.

Wie dit wenst kan na de wandeling ook nog een hapje blijven eten. Inschrijven bij de Bosgroep is evenwel verplicht!

Algemene Vergadering 2013

Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender

Wenst u ons te contacteren ?Bosgroep VlaaMse ardennen tot dender VzW

Veemarkt 27 - 9600 Ronse

Tel. 055/21 62 80

vlaamseardennen@bosgroep.be

Coördinator: Hans Scheirlinck

De Steenbergse

Bossen hebben

een grote

diversiteit aan

bloemen en

planten

15

V leermuizen zijn dol op bossen. Tus-sen de bomen jagen ze op insecten,

in holle bomen en achter loshangende boomschors verschuilen ze zich en bren-gen ze hun jongen groot. De bosranden gebruiken ze dan weer als trekroute en open plekken doen ‘s nachts dienst als jachtterrein. Met enkele eenvoudige maatregelen wordt jouw bos een plek waar heel wat soorten vleermuizen zich prima thuis voelen!

Van schuilplaats tot vliegrouteBomen zijn op de één of andere manier van belang voor zowat alle 21 vleermuis-soorten die Vlaanderen rijk is. Naast de bosvleermuis verkiezen ook de baard-vleermuis, de watervleermuis, de rosse vleermuis, de franjestaart, de ingekor-

ven vleermuis, de Bechsteins vleermuis en nog zes andere soorten het bos als leefgebied. Een aantal soorten gebruikt boomholtes als schuilplaats of brengt er zijn jongen groot. Andere soorten ge-bruiken bomen of bos alleen om voedsel te zoeken of als vliegroute. Voor vleer-muizen is het belangrijk dat er een ge-varieerd aanbod van bomen aanwezig is. Sommige soorten schuilen het liefst onder loshangende boomschors, terwijl andere liever holtes bewonen die door een specht werden uitgehakt.Ook voor hun voedsel zijn vleermuizen afhankelijk van bomen. In de buurt van bomen leven immers veel vliegende insecten, en die zijn het geliefkoosde hapje van zowat alle vleermuissoorten. Bomen in lanen, langs bosranden en in houtwallen vormen ten slotte ook on-misbare ‘vliegroutes’ tussen en binnen leefgebieden.

Vleermuizen en structuurZoals voor veel planten- en diersoorten is een gevarieerd bos ook voor de vleer-muis een verademing. Het bos gewoon zijn gang laat gaan (=nulbeheer) is niet

Bossen maken voor vleermuizen een wereld van verschil

Vliegende franjestaart in de kruinen

Een boom als deze biedt nog vele

jaren mogelijkheden voor vleermuizen

16

noodzakelijk de beste manier om er vleermuisvriendelijk bos van te maken. Door bosranden aan te planten, deze gericht te beheren, het bos te dunnen en open plekken te maken, creëer je een bos waar vleermuizen zich thuis voelen. De vrijgekomen ruimte wordt immers snel ingenomen door kruiden en natuur-lijke verjonging en op die manier bekom je al snel een grotere variatie in de bos-structuur.

Voor vleermuizen is het ook belang-rijk dat oude, zelfs dode bomen blijven staan. Vleermuiskenners raden aan om minstens één dikke dode boom per hec-tare te laten staan. Zo krijgen spechten en schimmels de kans om holtes te ma-ken waar vleermuizen zich in kunnen verschuilen en jongen kunnen groot brengen. Heb je een jong bos met wei-nig holle bomen, dan kunnen vleermuis-kasten tijdelijk een oplossing bieden.

Vleermuizen en boomsoorten Ook voor de samenstelling van je bos geldt: hoe gevarieerder, hoe beter. Met bepaalde soorten zit je sowieso goed. Boskers, Europese vogelkers, linde en zelfs robinia zijn toppers omdat ze veel insecten aantrekken. Ook eik en beuk zijn voor vleermuizen een meerwaarde. Eiken kunnen erg oud worden, en krij-gen in de loop der jaren heel wat natuur-lijke holtes waarin vleermuizen zich kun-nen verschuilen. Beuken worden minder oud, maar hebben toch al snel heel wat spechtengaten en holtes. De Amerikaan-se eik krijgt dankzij de vleermuis toch nog een ecologische waarde. In onze bossen is deze soort namelijk vaak de enige oudere loofboom met geschikte nestholtes.

Verstoring door boswerkzaamhedenEen kapping zorgt voor variatie in het bos, en dat is precies waar vleermui-zen tuk op zijn. Maar de werkzaamhe-den kunnen het leven van de vleermuis ook danig verstoren. Het hele jaar door kunnen er immers vleermuizen in de bomen huizen. In bepaalde periodes zijn vleermuizen echter extra kwetsbaar: tijdens de lente, wanneer de jongen wor-den grootgebracht, en tijdens de winter, wanneer de vleermuis zijn winterslaap houdt. Wanneer je weet hebt van kolo-niebomen in je bos laat je de werken dan ook best tussen half september en half oktober gebeuren. Op dat moment zijn de vleermuiskolonies meestal al uit-eengevallen in kleinere groepen en moet de winterslaap nog beginnen. Wanneer je beslist te kappen, kan je beroep doen op een specialist ter zake om goed te

De rosse vleermuis bewoont oude spechtengaten

17

controleren of er nog vleermuizen in de boomholtes zitten. Die observeert dan of er in de avondschemering dieren uit-vliegen.Bomen kappen is trouwens niet altijd een must om je bos te dunnen. Je kan de bomen ook ringen, en dat is meteen de meest vleermuisvriendelijke dunnings-techniek. Een geringde boom kan nog een hele tijd rechtop staan en biedt in de loop der jaren veel mogelijkheden als schuilplaats voor vleermuizen. Het hout kan dan uiteraard niet als grondstof wor-den gebruikt. Geringde bomen kunnen na een tijdje onstabiel worden, en dat kan gevaarlijk zijn. Daarom ring je niet nabij paden en wegen. Ook het rooien van bomenlanen doe je best zo geleide-lijk aan mogelijk. Vleermuizen kunnen dan langer in de bomen verblijven of de tijd nemen om te verhuizen.

Tref je tijdens boswerken een boom met vleermuizen aan? Neem dan deze regels in acht:- In de zomer, wanneer de vleermuizen

erg actief zijn, is het beter de werken een tijdje te stoppen. Het diertje krijgt zo de kans een andere schuilplaats te zoeken.

- In de winter houden vleermuizen een winterslaap, en zijn ze niet in staat om zelf uit te vliegen. Je brengt het dier dan best naar een andere, gelijkaardi-ge plek (een boomholte of vleermuis-kast). Een ijskelder is niet geschikt voor vleermuizen uit boomholtes. Hier overwinteren andere soorten, met andere klimaateisen.

- Draag stevige handschoenen om te beletten dat je gebeten wordt. Een vleermuis die wordt opgepakt, zal bij-ten om zich te beschermen. Er bestaat dan een (weliswaar kleine) kans dat ze een ernstige ziekte overdraagt.

- Als blijkt dat je een vleermuisboom hebt geveld, laat je de gekapte boom best nog een nacht liggen vooraleer je ze verzaagt. De vleermuizen kunnen ‘s nachts een andere schuilplaats zoe-ken.

- Vleermuizen zijn vaak veel kleiner dan verwacht. Ze kruipen weg in gaten of spleten. Wees tijdens boswerken dus extra waakzaam.

Bosbeheerplan Blekkervijver

Toen de bosgroep Oost-Vlaanderen Noord plannen maakte om een bosbeheerplan te laten opmaken voor het boscomplex Blekkervijver te Sint-Maria-Aalter rees al snel de vraag ‘Wat met de vleermui-zen?’. Het bos heeft immers een gezegende leeftijd en er zijn talrijke dreven dode en holle bomen aan-wezig. Aangezien wij geen kenners zijn, werd be-roep gedaan op enkele locale specialisten die met een bat-detector (toestel die het ultrasone geluid van de vleermuizen hoorbaar maakt) aan een in-ventarisatie begonnen. Toen het hele bos gescreend was, bleken er een groot aantal soorten -waarvan zelfs enkele bedreigde- aanwezig te zijn. Van enkele soorten werden zelfs koloniebomen vastgesteld. Er werden in het beheerplan dan ook maatregelen voorzien die de dieren ten gunste moeten komen. Dreven worden gefaseerd gekapt, open plekken worden open gehouden en in zones met kolonie-bomen worden geen werken uitgevoerd.

Van de Grootoorvleermuis is een kolonieboom

aanwezig in het boscomplex Blekkervijver

Vleermuis gevonden: wat nu?

BRON: ’t Limburgs Bosbelang nr 33,

zomer 2011 -

18

De bos- en natuurwetgeving in Vlaan-deren is complex. Het gebeurt maar

al te vaak dat de bosbeheerders door de bomen het bos niet meer zien. Met deze rubriek willen we daar verandering in brengen.

De wetgeving die relevant is voor de aanleg en het beheer van boswegen en verhardingen is zeer uiteenlopend. Het gaat onder meer over de wetgeving in-zake ruimtelijke ordening, bos, natuur en onroerend erfgoed. Dit artikeltje probeert kort de hoofdlijnen weer te geven waar u als bosbeheerder rekening moet mee hou-den.

Aanleg van een nieuwe bos-weg of verbreding van een bestaande bosweg?Als u een nieuwe bosweg wil aanleggen of een bestaande verbreden, is de eerste vraag die u zich moet stellen of dit een ontbossing is. Indien de werken gebeu-ren in functie van het bos zelf (bv. voor exploitatie of aanleg van een wandel-pad), dan is het geen ontbossing. In dat geval dient u de aanleg van de nieuwe bosweg/verbreding van de bestaande bosweg duidelijk te omschrijven in het (uitgebreid) bosbeheerplan. Is er geen bosbeheerplan, dan kunt u hiervoor een machtiging aanvragen bij het Agent-schap voor Natuur en Bos.Indien de nieuwe bosweg niet in functie van het bos wordt aangelegd, maar bv. een doorgangsfunctie heeft, dan is het wel een ontbossing. In dat geval dient u voor de aanleg van de nieuwe bosweg/verbreding van de bestaande weg alle geldende regels voor ontbossingen te volgen. In dat geval moet je steeds een stedenbouwkundige vergunning voor

ontbossing aanvragen bij de gemeen-te. Indien de bosweg niet gelegen is in woongebied of industriegebied, dient bovendien eerst een ontheffing op het ontbossingsverbod aangevraagd te wor-den (meer info hierover in een volgende bosbode).

Aanbrengen van verhardin-gen aan een boswegEen verharding aangebracht op de grond, wordt volgens onze wetgeving ruimtelijke ordening beschouwd als het ‘realiseren van een constructie’. Voor de aanleg van een verharde weg is bijgevolg steeds een stedenbouwkundige vergun-ning vereist. Onder de aanleg van een weg valt niet alleen het realiseren van een nieuwe weg, maar ook het aanpas-

sen van een bestaande weg waarbij de verharding gewijzigd wordt of het weg-profiel aangepast wordt. Een verharding omvat alle verhardingen waarbij nieuwe materialen, die niet eigen zijn aan de bo-dem, worden gebruikt.De stedenbouwkundige vergunning moet aangevraagd worden bij de ge-meente die dan zelf advies hierover zal vragen aan het Agentschap voor Natuur en Bos. Voor de aanleg van een niet-verharde bosweg die geen ontbossing betreft (bv. exploitatieweg, wandelpad, brand-weerweg) is geen stedenbouwkundige vergunning noodzakelijk. Er worden im-mers geen constructies aangebracht en het reliëf van de bodem wordt niet ge-wijzigd.

Onderhoudswerken aan bestaande boswegen?Onder onderhoudswerken wordt vol-gends de wetgeving ruimtelijke orde-ning verstaan ‘werken, andere dan sta-biliteitswerken, die het gebruik van een constructie voor de toekomst ongewij-zigd veilig stellen door het bijwerken, herstellen of vervangen van geërodeerde of versleten materialen of onderdelen’. Voor het onderhouden van een bestaan-de weg is geen stedenbouwkundige vergunning vereist. Concreet betekent dit dat een bestaande weg waar een ver-harding aanwezig is, mag onderhouden worden met hetzelfde materiaal zonder dat daarvoor een stedenbouwkundige vergunning moet aangevraagd worden.

Meer info?Contacteer het Agentschap voor Na-tuur en Bos (www.natuurenbos.be) of uw bosgroep!

Weetjes uit de boswetgeving ... aanleg en onderhoud van boswegen ?

Aanleg van uw bosweg : hoe zit het

met de vergunningen?

19 19

In deze nieuwe rubriek ‘Gluren bij de bu-ren’, bespreken we een speciale verschij-

ning, opmerkelijke vondst of tip uit het bos van één van onze leden. In dit num-mer hebben we het over een wonderlijk massale groei van paddestoelen op een boom in het bos van Ferdi en Maria Van Broeck uit Sint-Niklaas.

‘In ons bos in de Puitvoet, hebben we een boom die sinds enkele jaren dood is. Zo’n dode boom is leuk want er komen spech-ten naartoe en af en toe groeide er een paddestoel op. Er was dus steeds wat te beleven bij deze boom.’ begint Ferdi zijn verhaal.‘Op een mooie herfstdag eind oktober vorig jaar, schrokken we ons echter een hoedje. De boom stond opeens volledig bedekt met grote beige paddestoelen. De paddestoelen groeiden van de voet van de boom tot wel 10m hoog en sommige waren wel 15cm groot!’Maria: ‘Zoiets mooi hadden we in ons bos, maar ook in de omringende bossen nog nooit gezien! Die paddestoelen moeten er echt op één of twee nachten gekomen zijn want tevoren hadden we nooit iets opge-merkt.’

De paddestoelen in kwestie bleken Ho-ningzwammen te zijn. Dit is een zwam waarvan bij ons in België verschillende varianten voorkomen. Ze groeien altijd op hout en je kan ze herkennen aan de zwarte schoenveters (dit zijn de ‘wor-tels’) die je net onder de schors van de geïnfecteerde bomen aantreft. De zwam heeft een kwalijke reputatie want hij zou gezonde bomen dood kunnen maken. Dit is niet de volledige waarheid. De wortels van de zwam beschikken over het vermogen om beschadigde wor-tels te detecteren van op een afstand.

De schoenveters kunnen dan verzwakte bomen aanvallen totdat ze het begeven. Bij een gezonde boom zal de Honing-zwam dus niet tot de aanval over gaan.

Bij Ferdi en Maria is de boom waarschijnlijk gestorven door toedoen van de zwam na ver-zwakking door te laat dun-nen, bodemverdichting of een schommeling in de grondwa-tertafel. De zwam nam dan enkele jaren de tijd om met zijn ‘wortels’ de volledige stam te doorgroeien. Daarbij worden de toekomstige pad-destoelen reeds als knopjes aangelegd. Wanneer het weer geschikt is –vorige herfst was niet té nat en zacht- kun-nen deze plots op enkele da-gen ‘als paddestoelen uit de grond’ schieten.In dit geval gebeurde dit op een dode grove den in het boscomplex Puitvoet te Sint-Niklaas.

De volgende dagen liepen op het bosgroepsecretariaat nog enkele meldingen binnen van stammen met paddestoelen erop. Dikwijls ging het hier ook om de Honingzwam.

Oproep!Hebt uzelf ook een speciale verschij-ning, opmerkelijke vondst of tip te mel-den? Contacteer dan snel het secretari-aat van uw bosgroep. Het is altijd een troef wanneer u er ons een mooie foto kan bij bezorgen!

Gluren bij de buren

Ferdi bij zijn prachtige boom vol Honingzwammen. Auteur : Maria Van Broeck

De zwarte schoen-

veters net onder

de schors zijn de

‘wortels’ van de

zwam.

Foto: Fabio Stergulc

20

Activiteitenkalender

Bosgroep Midden Oost-VlaanderenGegidste wandeling – BuggenhoutbosOver Wintereiken en lenteblOemen; Over duurzame kappingen en bOsuitbreiding.zOndag 12 mei van 14.30u tOt 17u

U bent van harte welkom voor een lentewandeling in Buggen-houtbos op zondag 12 mei. Onze gids kent het gebied op zijn duimpje. Als voormalig boswachter kent hij zowel de geschie-denis, de toekomst als het praktisch beheer van het bos.

De eyecatchers van het Buggenhoutbos zijn ongetwijfeld de imposante eikenbomen die het bos domineren. Nergens in Vlaanderen staan zoveel wintereiken als in het Buggenhoutbos. Voordien vond je hier vooral beuken, waaraan het domein én de gemeente hun naam te danken hebben. Enkele oude beukenbe-standen van 1850 getuigen nog van dat oude Buggenhoutbos. In de lente ontdek je bosanemoon en gele dovenetel. In de vallei van de Hollebeek tref je de vuursalamanders aan, waarvoor het Buggenhoutbos hun meest noordelijke woonplek is in België.

Het oorspronkelijke Bug-genhoutbos van onge-veer 400 hectare groot heeft heel wat bedreigin-gen moeten doorstaan. Zo verdween 240 hectare bos tijdens de Eerste We-reldoorlog om plaats te ruimen voor landbouw-grond. In 1933 kocht de Belgische overheid de resterende 140 hectare Buggenhoutbos en hield het houtrovers buiten het domein. Het Agent-schap voor Natuur en

Bos streeft naar een herstel van het oude bos. Zo plant het in de toekomst nog eens twintig hectare bosuitbreiding.

Gids: Gustaaf Van Gucht, de vorige boswachter van Buggen-houtbosPlaats van afspraak: om 14.30 u op de parking van Buggen-houtbos op de Kasteelstraat recht tegenover de boskapel en rechts van taverne “De Groene Wandeling”.De wandeling is gratis, maar inschrijven is verplicht! Inschrij-ven kan via bosgroepmidden@oost-vlaanderen.be of 09/267 78 60 (maximum 25 deelnemers)

Bosgroep Oost-Vlaanderen NoordBedrijfsbezoek bij bosboomkwekerij Sylva Van Hulle, Waarschootzaterdag 27 april, van 14u tOt 17u

In de vorige editie van de Bosbode kon u al kennis maken met het reilen en zeilen in de boomkwekerij. Verschillende bos-groepleden lieten weten geïnteresseerd te zijn in een bedrijfs-bezoek om alles met eigen ogen te mogen aanschouwen. Op 27 april is het zover en gaan we op bezoek bij de bosboomkwe-kerij Sylva Van Hulle in Waarschoot.

De familie Van Hulle kent een lange traditie in de boomkweke-rij. Sinds ze zich meer gingen toeleggen op de bosboomkwe-kerij konden ze doorgroeien tot een topper van wereldformaat. Momenteel wordt de firma gerund door bosbouwingenieur Jan Coussement. In de lente draait alles om het zaaien en (ver)planten van nieuw plantsoen. We maken kennis met ver-schillende soorten en methodes. De firma bezit verschillende certificaten omwille van zijn succesvolle, milieubewuste teelt die uitgebreid wordt toegelicht.Onder begeleiding van Jan Coussement en zijn team komen we te weten welke weg ons plantsoen al heeft afgelegd vooral-eer het in onze bossen wordt aangeplant.

Begeleiding: Jan Coussement, zaakvoerderPlaats van afspraak: ‘t Hand 10, 9950 WaarschootHet bezoek is gratis, maar inschrijven is verplicht! Inschrijven kan via bosgroepnoord@oost-vlaanderen.be of 09-267 78 60 (maximum 25 deelnemers).

21

Cursusaanbod 2013De kettingzaagcursussen zijn dit jaar opnieuw een succes. De

inschrijvingen lopen heel snel binnen. Alle cursussen Ket-tingzaag ECS1 (Onderhoud & afkorttechnieken), Kettingzaag ECS3 (Gevorderde technieken) en Kettingzaag ECS4 (Moeilijke vellingen) zijn volzet. Voor de andere cursussen zijn er nog plaatsjes vrij. Dus wees er snel bij als je interesse hebt.

Nieuw! Inschrijven kan nu ook via de vernieuwde website van de bos-groepen www.bosgroep.be.

Stap 1: ga naar www.bosgroep.beStap 2: Op de bruine balk klikt u op Vorming en daarna Cur-

sussen BG (= cursussen Bosgroep). Stap 3: selecteer uw bosgroep (Oost-Vlaanderen Noord,

Midden Oost-Vlaanderen of Vlaamse Ardennen tot Dender).

Stap 4: kies de gewenste cursus en schrijf uw gegevens in de voorziene ruimte.

Uiteraard kan u zich nog steeds telefonisch of via email inschrij-ven bij de betreffende bosgroep.

PRAKtIJKcURSUSSEN

Kettingzaag: Liggend hout onder spanning (LHOS) (max. 6 deelnemers)

Tijdens deze eendaagse cursus leer je op een veilige, ergono-mische en efficiënte manier omgaan met hout onder span-ning. Dit voornamelijk voor het opwerken van kruinhout, stormschade en wegen vrij te maken van omgewaaide bomen. De aangeleerde technieken zijn zeer nuttig voor het onttakken van gevelde bomen. Ook het werken met de Tophendel ket-tingzaag komt aan bod.

Voorkennis ? Kettingzaag Module I of ECS 1. Wanneer ? Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender (VAD): Vrijdag 8 november 2013(NOG 4 PLAATSEN)Waar? in werkingsgebieden van organiserende bosgroepen. De exacte locatie wordt later meegedeeld.Kostprijs ? Boseigenaars die lid zijn : € 12,50; overige deelnemers : € 73

Vlaamse Ardennendag - zondag 26 mei Beleef de Scheldevallei

Zondag 26 mei 2013 is dé trefdag voor alle gezinnen en organisaties met een hart voor natuur, bos en landschap in de Vlaamse Ardennen. Wij bieden je een zeer ruime waaier van boeiende activiteiten aan waarbij je kennismaakt met pareltjes bos, natuur, water en landschap in de Scheldevallei. Zo zit je meteen ook goed om de biodiversiteit in de regio te verkennen!

De uitvalsbasis voor deze Vlaamse Ardennendag is het Provinciaal Natuuredu-catief Centrum De Kaaihoeve in Zwalm (Oude Scheldestraat 16, Meilegem). Op het programma staan tal van vrije en gegidste wandelingen, fietstochten, een zoektocht, avontuurlijke activiteiten voor jong en oud in en rond het cen-trum. Je kan er ook kennismaken met de organisaties die zich inzetten voor de natuur in de Vlaamse Ardennen.

Kinderen worden verwend in en rond De Kaaihoeve met een wateractiviteit, een creastand, een kookactiviteit, braakballen pluizen, een blotevoetenpad, speciale activiteiten voor kleuters over dieren in de tuin, grime en andere rand-animatie Meer info op: www. vlaamseardennendag.be

22

‘Hakhoutbeheer en knotten van bomen ‘ (max 6 deelnemers) Tijdens deze tweedaagse cursus leert u hoe u op een veilige manier bomen kan knotten. Ook het beheer van hakhout komt uitgebreid aan bod. Hakhoutbosjes en/of knotbomen zijn im-mers een ideale manier om in je eigen brandhout te voorzien.

Voorkennis ? Kettingzaag Module I of ECS 1. Wanneer ? Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender (VAD): Vrijdag 29 en zaterdag 30 maart 2013 (NOG 2 PLAATSEN)Waar? in werkingsgebied van VAD. De exacte locatie wordt later meegedeeld.Kostprijs ? Boseigenaars die lid zijn : € 24,50; overige deelnemers : € 97

‘Snoeien van bomen’ (max 10 deelnemers)

Deze cursus is bedoeld voor iedereen die begeleidingssnoei bij bomen wil uitvoeren. U leert waarom en wanneer bomen gesnoeid worden en u leert de juiste snoeitechniek toepassen.

Wanneer ? Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen (MOV): Zaterdag 28 september 2013Waar? in werkingsgebied van MOV. De exacte locatie wordt later meegedeeld.Kostprijs ? Boseigenaars die lid zijn : € 12,50; overige deelnemers : € 73

‘Houten constructies’(max. 6 deelnemers)

Deze tweedaagse cursus is bedoeld voor iedereen die met eenvoudige middelen houten toestellen (banken, tafels…) uit ruwe stamstukken wil maken. U leert verschillende houtsoor-ten en hun toepasbaarheid kennen, met de kettingzaag rechte planken zagen uit een boomstam en verschillende verbindin-gen maken om tot een werkstuk te komen.

Voorkennis ? Kettingzaag Module I of ECS 1. Wanneer ? Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender (VAD): Vrijdag 22 en zaterdag 23 november 2013Waar? in werkingsgebied van VAD. De exacte locatie wordt later meegedeeld.Kostprijs ? Boseigenaars die lid zijn : € 24,50; overige deelnemers : € 97

‘Werken met de bijl’ (max 8 deelnemers)

Je maakt kennis met de verschillende soorten gereedschap-pen terwijl theorie en praktijk voortdurend worden afgewis-seld. De nadruk ligt op slaggereedschap zoals bijlen en kap-messen. Over deze laagtechnologische werktuigen valt heel wat te leren: vorm en functie, kwaliteit, gereedschapskeuze, werktechniek en slijpen. Handzagen en takkenscharen komen zijdelings aan bod. Ze zijn handig voor specifieke klussen of in combinatie met slaggereedschap.

Wanneer ? Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen (MOV): Zaterdag 9 november 2013Waar? in werkingsgebied van MOV. De exacte locatie wordt later meegedeeld.Kostprijs ? Boseigenaars die lid zijn : € 12,50; overige deelnemers : € 73

23

tHEORIEcURSUSSEN

‘Herkennen van boom- en struiksoorten in de zomer’ (max.

25 deelnemers)

Aan de hand van een rijk geïllustreerde presentatie worden de inheemse bomen en struiken en enkele veelvoorkomende exoten besproken. De nadruk ligt op eigenschappen voor de soortherkenning, maar ook standplaatskenmerken en mogelijk (hout)gebruik worden besproken. Tijdens een terreinexcursie wordt het herkennen van bomen en struiken grondig geoefend.

Wanneer ? zaterdag 25 mei 2013Waar? Centraal in Oost-Vlaanderen. De exacte locatie wordt later meegedeeld.Kostprijs ? Boseigenaars die lid zijn : € 12,50; overige deelnemers : € 30

‘Houtsoorten herkennen en toepassen’ (max 25 deelnemers)

Houtsoorten herkennen is helemaal niet zo moeilijk als vele mensen denken. Een korte inleiding volstaat om je het verschil te leren kennen tussen de belangrijkste houtsoorten van onze West-Europese bossen. Na afloop van deze cursus bekijk je meubels, vloeren en houten constructies gegarandeerd met andere ogen.

Wanneer ? Zaterdag 23 november 2013Waar? Centraal in Oost-Vlaanderen. De exacte locatie wordt later meegedeeld.Kostprijs ? Boseigenaars die lid zijn : € 12,50; overige deelnemers : € 30

BrandhoutzoekertjesVia deze rubriek brandhoutzoekertjes brengen we regelmatig verkopers van brandhout en geïnteresseerde afnemers met elkaar in con-tact. Hierbij beperkt de Bosgroep haar inbreng enkel tot het geven van informatie en advies. De verkoop gebeurt rechtstreeks tussen de verkoper en de geïnteresseerde.

Momenteel zijn bij de Oost-Vlaamse bosgroepen volgende loten brandhout beschikbaar gemeld. Meer informatie is beschikbaar bij de respectievelijke bosgroep.

BRANDHOUTAANBOD

Bosgroep OOST-VLAANDEREN NOORD 09/267 78 60

- Aalter - 40 cm droog en gekliefd hout: 3/4 Beuk, Eik en 1/4 Els en Berk, 65 € / stère- Stekene - Kroonhout afkomstig van kaalkap, gratis- Lokeren (Eksaarde) - Kroonhout populier, gratis, omgeving Kruiskapel

Bosgroep MIDDEN OOST-VLAANDEREN 09/267 78 60

- Aalst - 60-tal bomen fijnspar, gezaagd maar nog niet gekliefd- Hamme - 10 m³ afgezaagd loofhout, diam. tussen 10 en 20 cm van dunning. Het hout dient nog in stukken gezaagd te worden

Ook uit andere Oost-Vlaamse regio’s krijgen de bosgroepen regelmatig vraag naar brandhout. Meestal van particulieren die bereid zijn om ervoor te werken. Zoekt u als boseigenaar dus naar een goedkope manier om uw hakhout nog eens af te zetten of om kroonhout te laten opruimen: contacteer ons!

Bos te koop:- Te Herzele (Hillegem) 3.5 ha bos (Populier) + 3 ha akkerland (boomkwekerij) Contacteer Bosgroep Vlaamse Ardennen voor meer informatie

- perceel te koop : Erpe-Mere (Erondegem) contacteer : eigenares 0494/62 73 78

- diverse bosjes o.a. Hamme, Moerzeke, Lede en Belsele contacteer de eigenaar 0475/70 54 28

- Te Oudenaarde (Leupegem) 0,80 ha (gemengd loofbos) - Te Ninove (Aspelare) 0,60 ha (gemengd loofbos) + 0,16 ha weiland Contacteer Bosgroep Vlaamse Ardennen voor meer info