; . ..

booos I •

nieuwsbrief

bijeenkomst

De tweedehuidfaçade is een klimaatgevelconcept

dat sinds eind jaren tachtig in ontwikkeling is. Het

principe is dat de gewenste binnenklimaatcondities

worden geregeld door de actieve werking van de

tweedehuidfaçade en dat de gebouwtechniek slechts

bijspringt. Bij dit concept kan duurLame zonne­

energie worden aangesproken en kan gebruik worden gemaakt van

thermische luchtstroming (schoorsteeneffecr). Op enige afstand van de

thermisch geïsoleerde binnengcvd wordt een cnkdglas scherm om het

gebouw 'getrokken'. Door openingen in de buitengevel wordt de

spouw geventileerd met buitenlucht. En door het openen van deuren

of ramen in de binnengevel is het mogelijk op natuurlijke wijze met

buitenlucht te ventileren. In de spouwruimte is plaats voor een

zonregulerings-installarie.

Op woensdag 10 december is er de

gelegenheid enige voorbeelden te

bestuderen.

Dr. Just Renekens (gevclspecialisl) en de heer/. J::mstvan de Firma Josef

Ganner (gevelbouwer) lichten de eeme twee klimaatgevelprojecten in

Düsseldorf. Te beginnen met de in aanbouw zijnde Stadtror in

Düssseldorf. a de lunch wordt het programma vervolgd met een

9 stichting industrieel bouwen nederland

,

bezoek aan het Victoriahaus, een kanroonoren in Düsseldorf die voor een dcd al is opgeleverd.

L .J

~ ,I 1 n

In het centrum van het Ruhrgebied is in februari 1997 een kantoorgebouw met een

tweedchuidfaçade geopend. De ronde open toren heeft een diameter van 32 meter en een hoogte van

120 meter. Door de toepassing van extrablank glas als 2e huid is het gebouw zeer transparant. Het

hoofdkantoor van de Konzerncentrale RWE und Ruhrkohle

is hier gevestigd, een vertegenwoordiger van het architecren­

bureau lngenhoven, Overdiek, Kahlen & Partner uit

Düsseldorf zal uitleg geven over het ontwerp en de bouw.

PRO G RAM MAP ROG RAM MAP ROG R

08:00 Verzamelen Motel Van der Valk Eindhoven 10:00 Stadttor in Düsseldorf

11:45 Lunch 13:00 Victoriahaus in Düsseldorf 14:45 Rit naar Essen 16:00 RWE in Essen 19:30 Terug in Eindhoven ... Stadttor . Düssel dorf

Maximaal 20 aangeslotenen kunnen deelnemen. Over vervoer en een eventuele bijdrage in de

vervoerskosten word t u nader geïnformeerd.

Geïnteresseerd in deelname? Inschrijving via deze antwoordkaart.

,

De

•••••••• , ••• 0 n t wik k e 1 n 9 I 0

uitdaging van afbouwpuzzel

de

Wie stoor t zich aan de verwarm i ngsmonteur di e over de net geschi l derde tr ap naar boven loop t ? De schilder ? Waar schijnlijk we l . Ma ar na een ko rte verbal e expl osi e ( en het vert rek van de monteur) zal hij de schade wee r herstellen.

W at gebeurt er aJs blijkt dat de tegelzetter de prachtige, dure, in die speciale kleur hbllW

gefubriceerde tegeltjes tegen de wand vall de 3e woning reclm heeft gezet) T envijl de rl ,ln nemer de

3c woni ng links bedoelde. Ook h ier waarschijnlijk kortstondig kwade gezichten en daa rna

rech tzettcn.

En dc voorrij kostcn vall de loodgicler dan, ,ds hi j voor dc 7e, de Se of de 9c keer voor een uu rtje op

een werk moet verschij nen) Als h ij om 15.00 uur klaar is, g:l;lt hij dan naar een volgend werk of houdt

hij het voor gezien) Hoc rendabel is een 100dgiClct°

eigenlijk. hoeveel uur pcr dag werkt hij no u ech t)

~~;~~~~~~~~~?~~~;;:=====~~"Allcmaal vragen die te m'l.kCIl hebben met I de complexite it vat) hct Jfbollwproces.

~~~ Kansen en uitdagingen voor Oll t\vcrptrs,

a;m nemers en WcleyeLlJlciers

t.e over. l il her aAJoll\vproces is

nog veel te winnen. Dat za.!

ook wel moelen want als wc,

zo~ls T ommeI verk!:tarde, in

de VI I EX-locaties blijven bouwen terwijl de N\XI R aanroonr dar leegstand dri ngt, da n word t prij,­

perfo rmance opeens wel héél bclangrij k.

Faalkosten, af~(cmm ingsvcrliczcn en onrend;lbcle aC! ies tijdens de Abouwhsc zullen daarb ij essentieel

zijn. De pogingen die d'l;uroe in de hi slo rie zijn ondernomen zijn vrijwel allen gebaseerd op schelding

van leidingen; Malma, D ULl D ip CE i\ , IN H Z.A+ en :l nden;n . De invloed op cic:: afbOllworgan isatie

opent de optie voor een industriële aan pèl k, w;qrbij tevens flexibil iteit in ontwerp , productie en

gebruiksf.1sc binnen handbere ik komen .

\Xf ic voel t zich geroepen eens te brainstormcn ovcr di t item)

\Xfie on twikkel t m ee ;1a l1 ecn haal bare foll ow-up )

\\lic rc;[geert)

Jos Lichrenberg, Bestu urslid Booosting, D irecleur A+ , buro voor bOllwl' roductontwikkding

03

I I ADRFS

I I pü S1t.'ODr

,-

a '~l;.1S 9

flexibele hallenbouw

Buro A+ uit Roermond, (l3 üoosting) is onder ausp ici<:n v,m Stich ting BOllwinnovatie Limburg bezig

met de omvvi kkcl ing van het Q-BuS project. O -BuS staat voor Quality Build ing System . Het is een

flex ibel bcdrijSballensysteem, waarb ij het dak, m':t a.llc techn ische voorzieningen, op stahoogte word t

gemonteerd. Via een kolom, die zich in het m idden bevindt en door het dak steekt en wien wordt

de dakconstructie opgevijzeld tot cen plaast ingshoogtc V'Ul max imaal 8 fllC tèr. H" cwd de constructie

duurder is d,ul nQtmaal, zijn cr ved voordden. Tijdsbesparillg (op- <;11 :,fkliI1111I1..:n van sr~ i ge[s vervalt),

vergroting van de veiligheid vall werkncmers (door het werkcll op stahoogr<.:) en verhoging van ck

kwali teit dtJor naLlwkcurigcr werken. Het syHccm is b ip.O!1ckr gesch ikt voor roe-passing in

W,"kclwmPbC""h"W' OOt:~ ~

C Komt OF \,c<..:J1sdag 10 dccembtT 1997 V;11) ( ,00 Wt jlJ .30 lUl" ni:!a- de

Booosting hijct:nk.oll1sr '0(; rwe~dehu idf.1çadc ' rt bscn ~I\ 1 l i.i"c1dorF l11èt personen. (AVA) (zit' ~ir. ;[//lIlg. 01 -( 2)

o Komt up dondcrd.!; 15 j.l ntl"l"; I <)9~ va n 15.00 tol 1') .. 10 L1 ur 1l;1Hr de Flcx-bijccnkom.,r/n icuwj;t;lr.,horrc! tè Mucrdijk mer P,:'-'OIlC'-1.

(A Vil) (zit lIr. 'il pag. 05-0(,)

Postbus 10197 3004 AD Rotterdam

:=' ()ntv~ng[ graag inform:1ric over p~urlcip ;Hi~ bij Buoosti ng.

:J Bestelt hcr hock

L.

Rpt1f;if'(U1ft!'1i: 125,Oü

Nirt-pllrticipf1it&fll: f YJ . '50

V ·I\ooo,til')!, in heeld" ( 1994/95)

o 'Booosting in o<:flrijf (1 092)

I... "Tussen trad iti e el1 cxper imCll( ' (198'1)

.J

-(AVA)

L

FLASH : F LE X '~ jb)'~ l i te'] t @ls strsrteg1e

Een goed begin van het nieuwe jaar: een middag in het teken van producton t wikkeling in de praktijk. De hoofdrolspelers zijn Flex building & interior systems. industrieel ontwerpers (Booosting) en GE Capita7 Ye7lowcabin. leverancier van tijdelijke ruimtes.

E ind 1995 is Flex building & inrerior systems benaderd door GE Capital Yellowcabin voor het

bedenken van een oplossing voor her probleem dat het bedrijf ondervond als verhuurder van 'tijdelijke

wi ll1te' : op klantspeciflcJti e verbouwde units kwamen terug en waren niet meer in te zetten. Om de snelle levenijd te garanderen moest een Cl10rme voo naad worden aangehouden. Flex building &

interior systems werd gevraagd een unitsysteem te ontwikklen dat inspeelde op de uitgangspunten van

GE Capita l Y c1lowcabin: flexibiliteit, snelheid en betrouwbaarheid.

Plex building & interior systems heeft FLASH

ontwikkeld. Een strategisch unitsysteem waarbij

elke unit volledig flexibel is in zijn gevelopbouw

en indeling. In feite wordt gestandaardiseerd op

componentennivo en niet meer op unitnivo,

waarbij een wand- of een raampaneel als

component onderscheiden wordt.

Alle wijzigingen aan de unit kunnen binnCl1 zeer

korte tijd worden uitgevoerd en de units

kunnen gekoppeld en gestapeld worden Wt

gebouwen met een hoge gebru ikswaarde qua comfort en esthetiek. Het elektrisch systeem is even

flexibel als de indeli ng van de unit. Doordat een unit slechts bestaa t uit een vloer, een daksectie en

vier kololm11.cn, waarbij de gevclclemenren per project worden ingevuld, zal het aantal units dat op

voorraad behouden moet worden drastisch worden gereduceerd en zal de bezettingsgraad per unit

aanzienlijk toenemen .

In septembcr 1997 is hcgo nncn mct de prod uctie van de nieuwe units.

,

.J

r

L

i !II[". __ ... ;_ .. __ ...... - ' ..... _ .......... ___ ._ ',---............ _. __ ........ ... --.-....... ..

i I ... T······

, i

i

! . ..................... -······-- ···---·-.. ··B.lIIIIiIE!Il!IiIIIIIiI!lII!I!!.······· .. ---.. ···--··! .. ·- ·-··· r· -..

I ~i ... ·r-· .. ·-·-r· .... ··

! :

... t· + ............. .. ......... _......... .. ... .. .. .. . .... ..... -....... . .. ··· .. ···-...... · .. ·r .. ·······j · j , !

[XI(j.l_'''_''_'''_''-i .. jr-''_' _ .. _ .. _---_ ._ .. _-._ .. _--._----+ ______ +---_"_ ... _ .. _ .. -_ ... _ .. _ ... _"_-__ 0 ' r . -----"-----.-------- .. _ u • . _ • • __ ••• _r•· .. --~._ . _- -------jrs;;

Op donderdag 15 j;llluari 1998 organiseert rlcx building & interior systems een middag bij haar

opdrachtgever in het zen uwcentrum te iI,1ocrdijk om u uitleg te geven over de ontwikkeling VJn dit

product.

H et bcscu ur van Booosting maakt tevens van de gelegenheid gebruik om met haar aangeslotenen een

glas te heffen op een nieuw inventief jaar. U bent van harte welkom.

PRO G RAM MAP ROG RAM MAP ROG RAM MAP ROG RAM M A

15:00 Ontvangst en opening

door j,'Jolike Post, voorzitter Booosting

15:15 'De wijde wereld van de tijdelijke ruimte'

door Anc de" Ha1'tog, plantmanager van GE Capita! Yellowcabin 15:30 'f'LEXibilitcit aJs strategie'

door drs i,. Hann Boomsma, directeur van Flex building & interior systems

15:50 'De ontwikk1eing van het Flash-unitsysteem'

door ir Edk Roscam Abbing, projectmanager Flex building & interior ~ystems

16: 15 Tegenlezing door Prof. ir A. van Rande-tl (onder voorbehoud)

16:45 Discussie 17:00 Rondleiding en demonstratie van het FLASH.systeem bij GE Capita! Yellowcabin

18:00 Nieuwjaarsborrel Booosting

19:00 Einde

Geïnteresseerd in deelname? Inschrijving via de antwoordkaart.

•

L.

Verslag van de bijeenkomst bij Hoogovens op donderdag 2 oktober 1997

mogelijke spatten van staal en zi Booostingleden de Hoogovens-fabri te komen, klaar voor een onderkoelde discussie over drie nieuwe ontwikkelingen: het emailledak, het schaal dak van het Nomadisch Paviljoen en Star-Frame.

Het emailledak is een prille innovatie. Op basis

van geëmailleerde staalplaat zijn dakelementen in

omwikkeling, die uitmunten in duul7..aamheid

en architectonische expressie. Ze passen qua

uitstraling zeer goed bij de high-tech look van

photovoltalsche cellen, dus daar kan wel eens een

markt ontsraan. Voor het zover is dient

Hoogovens een zaken partner te vinden die kan

gaan werken aan de integratie. Want emaille

heeft een nadeel: er kan naderhand niet meer schadevrij aan worden gesleuteld. Dus moet er een goede

aansluiting worden gevonden met schoorstenen, dakkapellen en noem maar op. Mooi is het

emaillesraai zonder twijfel en het biedt vergaande mogelijkheden voor 'versiering' via inprinten van

tekst of beeld. Grote vraag voor menig Booosting-lid is ecl1ter, of de markt hierop zit te wachten en

of de maat- en integratieproblemen ooit goed

zijn op te lossen. Voorlopig gaat Ark/te van

PoppeL, bouwkundig geschoold productmanager,

ongestoord verder met verkennen, onze

suggesties uiteraard in gedachten houdend.

Voor het Nomadisch Paviljoen dat in 1989 in

het atrium van het Haagse stadhuis moet

komen, heeft rekenmeester Jan Marcus van

Hoogovens een bijzonder scnaaldak bedacht.

,

.J

r

L

11

Her werd een hyparschaal uit twee lagen profielplaat type SAB 70R/SOO. Afmetingen van 10 bij 13

meter, met een hoogteverschil van 5 meter. Zo eenvoudig als dit klinkt was het niet om de lichte constructie voldoende stabiliteit mee te geven. Voor een snelle berekening van een dergelijke

geometrisch niet-lineaire constructie is de computer onontbeerlijk, hoe srom dat ding volgens MarclIS

feitelijk ook is. Het leverde mooie plaatjes op van de spanningen in het gekromde dal<:vlal<, met als

eindresultaat een lichtgewicht schaaldak zonder stijve rand en met, op slechts drie - bijna willekeurige

- plaatsen een ondersteuning. De oplossing besrond mede uit het haaks op elkaar bevestigen van de

profielplaten. Kortom, een sterk staaltje denk- en rekenwerk, gepresenteerd door een enthousiaste

rekenmeester. Het moet gezegd, dit onderdeel leverde nauwelijks vragen en discussie op. Het was ook

best wel moeilijke materie.

Veel gemakkelijker te beoordelen is het derde

'nieuwtje', dat niet echt nieuw is: Star-Frame.

Opnieuw wordt getracht om als alternatief voor

hoU(, beron, kalkzandsteen e.d. staal als

constl'uctiemateriaal voor wonl11gcn te

imroduccren. Voordeel is het lichte gewidu en

de korte bouwtijd, nadeel is - zo vonden enkele

bezoekers - dat cr geen beh.oefte aan zou zijn.

Discussiestof te over dus, maar Star-Frame

directeur Ad Reinen stond sterk in zijn schoenen.

Hij kondigde bijvoorbeeld een alliantie aan met

een grote woningbouwer. Een dergel ijk

demonstratieproject is hard nodig, want ook hij

vindt de Nederlandse bouwmarkt 'zeer, zeer

conservatief. Vooralsnog wordt gemikt op vier marktsegmenten: woningcasco's, gevelsluitende

elementen, oproppen van flats en lichte bovenbouw voor nieuwe woningen, waarbij de eerste twee

de speerpunten vormen. Vooral de gevelsluitende elementen blijken erg populair te worden, aldus

Reinen. We gunnen hem voorlopig het voordeel van de twijfeL ...

Pieter de Mos, journalist

,

.J

• Vers l ag van de seminar ' Archi t ectu ur Maken V'

op vrijdag 24 oktober 1997

Wat is er loos met gl@zcefl1 doos?

de

Dat was de vraag waarop een groep studenten aan de TU Del ft vrijdag 24 oktober een antwoord moest geven.

Dat antwoord kwam in de vorm van acht ontwerpen, aangevuld met een drietal lezingen van

architecten. Ruim veenig Booosting leden toonden zich geïnteresseerd en schaarden zich bij één in het

Nederlands Architectuurinstituut om het antwoord aan te horen. Het symposium 'Architectuur

Maken V' kon beginnen.

Voor de mensen die net aanschuiven eerst een korte toelichting. In 1992 werd de eerste 'Architectuur Maken'

('AM) gehouden. Dat was een anderhalfcl..aags symposium met workshops om de toen nieuwe

afitudeerrichting Bouwtechnologie aan cI.e TU Delft te introduceren. Dat vonnde het begin van een serie

van activiteiten waaraan Booosting en de afitudeerrichting Bouwtechnologie samenwerken. Doe! van deze

activiteiten was en is om contact tussen opleiding en praktij/ç te leggen en te behouden; de vierde 0 van

Booosting. Bij 'Architectuur Maken IJ' werkten Booostingieden en stu(üm en aan ontwerpen voor een

intelligente woning. Bij 'AM lIJ' onderzochten docenten en Booostingieden of materialen en technieken uit

de lucht- en ruimtevaart toegepast konden worden in cI.e bouw. 'AM IV' stond in het teken van materialen

en de realisatie van een 10 m hoge toren, gebouwd door studenten met hulp van Booosting bedrijven.

'AM V' had de gevel als ondelwerp, met name 'glasgevels'. De studenten van de afstudeerrichting

Bouwtechnologie moesten de gevel van de kantoorvleugel van het Nederlands ArchitectuurinstitllLlC

- de 'glazen doos' - heron twcrpen . Doordat bij de huidige gevel bijvoorbeeld zonwering ontbreekt,

kan de temperatuur in de zomer hoog oplopen.

In een kleine tentoonstelling werden de acht

ontwerpen getoond. Veel ontwerpen trans­

formeren de bestaande gevel naar een kli maa t­

gevel of een tweedehllidgevel. Door in de zo

ontstane spouw zonwering te plaatsen en de

ingevangen warmte af te voeren, kan de warmte­

last flink worden verminderd. Eén ontwerp

maakte gebruik van vloeistof gekoelde ramen,

een idee dat Nor/aan Fosteronlangs presenteerde

bij een workshop genaamd 'Archi tcctural

Visions for Europe'.

the building really deserves somet hing l i ke tha t ~

L

,

.J

r

L

Een forum bestaande uit Mick Eekhout (TU Delft, Octatube), Bert van de Linde (Scheldebouw) en

Just Renckem (TU Delft, Rel1Ckens advies) opende net symposium met een kon commentaar op de

snrdentenplannen. Het plan met V85tc zonwering voor de gevel bC$taande uit Oka-Solar hme1len werd

het meest simpel en praktisch bevonden, maar ook het meest ingrijpend voor de bestaande

architectuur. Het plaatsen van PV-cellen op de luifel ontlokte de opmerking 'tne building really

deserves something like that'. Zo werd elk plan onder handen genomen.

Vervolgens waren de lezinggevers aan dc beurt. Hinrich Reyefts, assistent-professor bij Jo Coenen aan

de Universität Ka rI rune, begon met een historisch overzicht van de ontwikkeling van het denken over

- en ontvferpen van - gevels. lVJichae! Schumacher - de architcct, nict de Formule I-coureur - toonde

een aanta.! proj ecten. Allereerst dat van een

kantoorgebouw voor een reclamebureau te

hankfurt. De noordgevcl daarvan is ui tgevoerd

met een volledig glazen 'serre'. Ook uit een

project te Leipzig bleek Michael's voorliefde

voor glas. Doordat ook hier de voornaamste

glasgevel op het noorden georiënteerd is, speclt

de zonisrraling hierbij lang niet zo'n grote rol als

bij de gevel van het NAi . Jouke Post sloot de

lezingen af met een toelichting op het XX­

project waar zijn bureau momenteel <1:111 werkt.

Volgens hem heeft het kantoorgebouw van de

toekomst een economischc levensduur van

slechts twinrig jaar. Hij liet zien hoe Donald

Duck met enkele ferme namerslagen een

gebouw wecet om te toveren tot kaarsrechte

stapeltjes hout, glas en steen, klaar om opnieuw

te gebruiken. Omdat dat de meeste slopers nict

lukt, stelt hij voor het gebouw zelf uitéén re laren

vallen aan her einde van de gewenste levensduur.

Waarschijnlijk kunnen studenten van de

faculteit Bouwkunde binnenkort zien hoc dit vrijwel volledig glazen kanotoorgebollw in enkele

maanden wordt opgetrokken en hoc het vervolgens na twintig jaar tOt stof vergaat. Het gebouw za.l

namelijk vlakbij het gebouw van de faculteit Bouwkunde verrijzen.

Hierna smachte iedereen zo naar een drankje - ook in de aula van her NA.i kan het warm worden -

dat niemand behoefte had om een vraag re stellen. Jan Brouwer deed nog het verzoek aan de Booosring

leden om zich vooral te melden als ze de studenten met raad en daad terzijde willen staan bij de

uitwerking van hun plannen. In de komende maanden zullen de studcnrefl de ontwerpen verder

verbeteren en niervan vervolgens prototypen vervaardigen. Ook Booosringieden die niet bij het

symposium aanwezig konden zijn, maar wel g6nteresseerd zijn in het vervolg van het projecc kunnen

zich bij de faculteit aanmelden. Het gehele project zal eind februari 1998 worden afgesloten met een

tentoonstelling bij het NAi van de ontwerpen en protOtypen. De vierde 0 zal Booosting dus nog een

tijdje achtervolgen.

? Voor informatie: Jan Brouwer !jaco Haartsen, facul teit Bouwkunde TU Delfr,

rel: (015) 2781304, fax: (015) 278 4178, e-mail: j.haartsen@bk.tudelfr.nl

ï

.J

, .M.t·Hiiii,_'--___ a_9"-e_n_d_a ___ ---'

Activiteiten 97/98 wo 10 december 1997 'De Tweedehuidfaçade'

in Düsseldorf en Essen (Duitsland) II! I' pdg;'", 0/ (A V A)

do 15 januari 1998 ' Flash' van FLEX building & interiorsystems IIr 'I.? I"'gilill () > (A VA)

augustus 1998 Booosting 10 jaar

(AVAl staat voor Alleen Voor Aangeslotenen

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• •••••

booosting stichting

In mei 1988 is de Stichting Industrieel Bouwen NederLlnd,

Booosring, opgerichr vanuir een gecombineerd iniriarief van

indusrrie, onrwerpers en architecten, De voornaamste doelstelling

industrieel bouwen nederland

••••••••• •

: ...

..

van Booosting is her bevorderen van het ontwerpen, ontwikkelen, ondenoeken en

coepassen van industrieel te velvaardigen bOllwproducren en gebouwdelen, ter verhoging

van de l(\valireit van de gebouwde omgeving, Op de antwoordkaart kunt u aangeven of

u ge'interesseerd bent in meer infol'll1arie over de acrivireiten van Booosring,

Hoogmadesrraat 57 postbus 10197 3004 AD Rotterdam

tdcfónn 010 4156304 tckbx 010 4157409 L-nuil paarch@pi.ner

homt'page http://www.OOO.nl/booosting

<:ollla.:(pCrsoon: Jolanda Steenhouw{?/~

bereikbaar: di en wo va n 9.00 cor 17.00 uur en op do van 9.00 tOt 13.00 uur

Redal ie Jolanda Steenhouwer

Vormgeving: Patricia Brouwer Design

Druk: Drukkerij Hans T!-I.f~jen

N1<:( dank aan: Jaco Haal'tsen, Jos Lichtenberg, Pieter de Mos, Just Renclm1S,

Erik Roscanl Abbing, Arno/d de Vries Robbé en Robert Winkel

Voorfittcr

Vicc \'(lOrl.iucr

Scne(aris

Jouke Post Post Ter Avest Architecten

Eric Vreedenburgh Archipel Ontwerpers

Jan van der Woord TU Delft

T'cnningmce\(t:r Johan Riezebos

L.id Jos Lichtenbl!1g

lid Henk van Laarhoven

I id Jaap Koning

11

CVK Kalkzandsteen

BuroA+

Hubert-Jan Henker ArchiteC[en

Jaap Koning Industrial Design

..J

• IJ , _~J.I."~Diil._ parti ei panten

Ni euwe participanten 3allast Nedam IGB B.V. Contactpe rsoon : J.A.G van Oostrwn, di recteur

@ Ballast Nedam IGB Ballast NedamlGB opereert op her terrein van het

onrwerpen onrwikkelen, aannemen en uitvoeren

van utilitaire bouwprojecten. Naast nieuwbouw van

O.a. scholen, sportcentra, huisvesting voor overheids­

diensten. bedrijfsgebouwen en winkelcentra legt zij

zich tevens toe op onderhoud en verbouw.

L

Kan t oo r Utrecllt Spe ci ale Projecten Postbus 1794 360 0 BT Maarssen T 0346-585960 F 0346-58597 3

ht t p: \\www .bal l ast nedam .com Het kantoor Utrecht Baljast Nedam lGB verzorgt in

de regio Midden-Nederland en Noord-Holland

specifieke projecten zoals bijvoorbeeld het NlJ\

TNO te Hoofddorp. gevangenissen en ziekenhuizen. Ook specialistische hoogbouw als de

Millenniumtower die momenteel in Rotterdam wordt gerealiseerd valt onder de veranrwoordelijkheid

van Ballast Nedam IGB Speciale Projecten.

De filosofie van Booosting stemt overeen met de onze en is reden tot aansluiring en acrieve deelname.

We denken dat dar leidr tOt synergie en een ruime uitwisseling van nieuwe ideeën.

BEDRIJVEN Allianc/' Lurope Bik BOltwpl'Oducten Brrtkellnterimr Groep Bmynzeel Keukens en Kmlen 1J/1II GUl/pen Hendil/gs CVK Kalkvmdsteen Fabriek van I'/ilfltwerken H. (lal/ D(/m Enitor Hoescb 130uwsystcmm Neder/mld Holer Sptemcn & Compol/mten Hoogovens Groep Humer Douglm Kömmerling 13enehL" JJKmls Krupf Bomalex Octatube Space Sn'uctures I'ietemlfll/ Hardglas Plmtim Plaat Polyblock I'OIyl/0/17I Rewa13udel Reyno/ds /lrcbitectmmystemen Roekwool [apinlls Saillf-RoclJ Gltts Somfj Nederlllnd Trespa International Ubbil/k Nederkmd Unicom Nederland V'/oloegtl Panelen Zootlljens Betoll

INDUSTRIEEL ONTWERPERS /ld /Jf/ll Ber/o IndwlJ'/,tf Design Fïex Building 6" InteriO/' Systl'ms Hol/twd Processing JallP Koning ll/rllIStrial Design LlInt/mark D,'si[11 6- Tecfmology riVO Industrie

ARCHITECTEN Archipel Ollfwl"jJers Architectenbureau 13öhtlil/gk Jan Rrouwer Associtltcs Rul/horst Architecten C/I Stedmbouwer.,· G.l'EZED EGN! Architectm Hubert-jttrl Henket b"tl IIrclJitecten josé OSO/'io LO/Mto ir Dflftn Pelen I'ost Tel' AI/es/Architectell jan Tirmnen Tj'iè/l Design TUI/Hllowing Architecten VerlJ/tig Hoogendijk Architeklen Arehitektenburo ViJSer 6-Beerm(//1 ir Frank lJtltl ~~leJ)

Buro voor Architektuur . Atelier Zeil/sn'a, {Jfll/ dl~' Pol b" io

OVERIGEN A + Bureau [Joor

13ollwprodllktontwikkelil/g Adlliesbureau /lOOI' Bouwtechniek /WT

Anhitecten en COlISulftll/lS A&c A eN Constl'llcteurs Bal/ast Nedam IGB, UmrIJt 13/'''[1,/4' Rur/:{/u voor bouwen 6- miliell Bureall AI/genellt BDA Groep CD20 BOlllvsyslemen Co/'Smit Raadgeomd !Ilgenieunburellit D3BN 01'11 Haag II/g. Karel H. Dekker Façotl, COlISulting 6- EI/gil/eering GeNie CO//Silit Ir A. Hoek CS' Bouwkul/dig Ingenieu/'S Hogeschool ElISchede Hogeschooilvliddm-Brabtlllf Hiemch Engineering Kantoor Mn de Toekomst I'rof Ir PH. H. Leijel/deckm Nationale Wonill[1'llfld

. RGD, directie Ontwerp & Techniek Sttlalbollw Illstituut Stichting Aluminium Cen/non TU Delji JU Eindhoven VKG: Vereniging van Kumtslof

Geile/elementen Fabrikllnten Verenigil/g Neder/anrlse Cemmtindwtrie H. de Wil Gmsultancy Ingenieursbureau Zormeoelt/

.. nieuw aangeslorcn .J

· ,

L

~ _____________ ~ mijns inziens

...

Veel=mOOOi? Wat uniek is is vaak moooi. Oe mens heeft een (gezonde) aangeboren neiging tot individualisme. waardoor een un i ek object als mooier ervaren dat in serie of massa vervaardigd wordt. In deze zi n heeft de ambachtsman een natuurlijke voorsprong op de industriee l ontwerper. Maar uniek is vaak ook duur. terwijl de schaal­voordelen van serie/massaproductie enorm kostprijsverlagend werken. Hier wint de industrieel ontwerper het van de ambachtsman.

Met name in de bouw is het in serie/massa produceren een relatief nieuw verschijnsel. In de bouw

is er vaak sprake van hoge behoefte aan flexibiliteit: verschillende gebouwtypes, verschillende functies,

verschillende gebruikers. Lang was het zo dat men deze flexibiliteit slechts op ambachteJijke (en dus

unieke!) wijze kon real ise ren.

product systemen Inmiddels kunnen we veel problemen in de bouw oplossen met product-systemen: wandsystemen,

gevelsystemen, systeemplafonds. De flexibiliteit van deze systemen komt voort uit het in kleine

componemjes opsplitsen van het eindprojecr. Door te variëren op componenrniveau omstaat een grote

variëteit en fl ex ibiliteit op systeem niveau. Deze componenten worden in serie vervaardigd, waardoor

de systemen betaalbaar zijn. Maar een unieke uitstraling hebben ze niet. ..

qoPct,oo,1 lex·bl,l proctucerrhaar, maar bovenal mooo i

Vaak horen wij dan ook de kl acht van architecten dat bouwsystemen (per definitie) lelijk zij n, en hier

ligt voo r industrieel ontwerpers een enOtme uitdaging. Is het niet mogelijk om met de componenten

van een systeem dusdan ig te variëren in vorm, textuur en materiaal dat de componenten tezamen een

uniek eindresultaa t genercren ? Als we ons bij het ontwikkelen van systemen niet slechts richten op

flexibiliteit in functionalitcit, maar ook op flcxibiliteit in esthetiek, dan bundelcn we de krachten van

de ambachtsman en de industrieel ontwerper. Graag gaan wij in samensp raak met architectcn en

eindgebruikers deze uitdaging aan: het ontwik.kelen va n bouwsystemen die goedkoo p, flexibel,

produceerbaar, maar bovcnal moooi z.ij n l

Erik Roscam Abbing Flex building & inrerior s)'s tcms

... .J

14

Booosting

'Steelstudy

Bij dit 'Steelstudy Houses' -project wordt getracht O.a. de problematiek van de beperkte gebruiksduur

van een gebouw in het ontwerpproces te betrekken. 'Sewalt' is één van de woonhuizen in dit project.

Dele woning bestaat uit een geheel stalen constructie, waarop een stalen huid wordt bevestigd. Het

grote overstek van de verdieping wordt door de toepa.ssing van een vicrcndeelligger mogelijk gemaakt.

Deze ligger van 15 x 4 meter wordt in de werkplaats in elkaar gelast en op het werk gemonteerd. De

vloeren en het dal< worden eveneens uit staalplaat gemaakt. Door het hoge gehalte aan stalen

bouwonderdelen kan gerust gesproken worden van een 'stalen' woning.

Her 'Steelsrudy Houses'-project is niet alleen opgezet om te onderzoeken hoe stalen woningen

gerealiseerd kunnen worden, maar juist ook om de voordelen van de lichte staalbouw te onderzoeken.

Eén van de uitgangspunten voor het ont\verp van het woonhuis 'Sewalt' is het energiegebruik tijdens

de levenscyclus van de woning. Het energieverbruik tijdens de bewoning kan worden verlaagd door

gebruik te maken van de verschillende energie-opwckkingsmethoden en het volledig uitbuiten van de

oriëntatie van de woning op het kavel. Een complexe materie; maar het lopende onderzoek biedt

veelbelovende resultaten, Wanneer het energieverbruik van de stalen woning tijdens de gehele

levenscyclus voordelig ten opzichte van de conventionele bouw blijkt te zijn, kan dit in de toekomst

een belangrijk argumenr worden om de bouw van stalen woningen te stimuleren.

Wordt vervolgd', ook op :http://www.luna.nl/- 130 13 Robert 1XIinke~ architect

,

L ______________ ~~ ____ ~ ____________________________ ~

•

L

,

Nieuwe fiscale faciliteit voor Met ingang van het nieuwe jaar zal een a r b 0 - i n v est e rin gen nieuwe fiscale faciliteit voor arbo-investeringen

(verbetering van arbeidsomstandigheden) van

kracht worden. De regeling is een initiatief van

het Ministerie van Sociale Zaken en Werk­

gelegenheid en beoogt de aanschaf van bedrij fs­

middelen te bevorderen die schade aan de

gezondheid en het ontstaan van arbeids­

ongeschiktheid van werknemers moeten

voorkomen. Verwacht wordt dat het budget

voor het eerste jaar f 10 à f 20 miljoen zal bedragen. Voor de daaropvolgende jaren zal

meer budget beschikbaar komen. De faciliteit zal qua uitvoering vergelijkbaar zijn met de

V AMIL-regeling, de regeling willekeurige

afschrijving milieu-investeringen van het

Ministerie van VROM. Momenteel werkt de

Afdeling Arbeidsmilieu van de Directie

Arbeidsomstandigheden van het Ministerie van

Sociale Zaken en Werkgelegenheid aan de lijst

van bedrijfsmiddelen die voor vrije afschrijving

in aanmerking zullen komen.

Bekend is dat de lijst betrekking zal hebben op 3

categorieën bedrijfsmiddelen, namelijk:

o Bedrijfsmiddelen die erop gericht zijn de

blootstelling aan toxische stoffen te reduceren.

8 Bedrijfsmiddelen die erop gericht zijn de

blootstelling aan geluid (lawaai) te reduceren

(bijvoorbeeld constructiewijzigingen, dempen

van mechanische aanslagen, het toepassen van

omkastingen, geluiddempers).

9 Bedrijfsmiddelen die erop gericht zijn de

l}'sieke belasting te reduceren (b ijvoorbeeld

werktuigen en tilmachines).

Tot en met oktober is het mogelijk voors tellen in

te dienen voor bedrijfsmiddelen die in de boven

beschreven categorieën vallen en daarmee in

aanmerking komen voor plaatsing op de lijst van

arbo-bedrijfsmiddelen.

15

Verdubbeling budget EIA

Het kabinet oven"eegt om meer geld uit te

trekken voor de regeling Energie-investerings­

aftrek (ElA). De ElA is begin dit jaar voor het

eerst van kracht geworden met een budget van

f 125 miljoen. Volgend jaar zal dit budget

waarschijnlijk verhoogd worden tot f 250 miljoen. De ElA-regeling is een fiscale regeling

op basis waarva n het voor bedrijven

aantrekkelijk wordt te investeren in energie­

besparende bedrijfsmiddelen. Op dit moment

zij 11 er al meer dan 1000 aanvragen voor de

energie-investeringsaftrek ingediend.

De technieken in de toepassingsgebieden

'gebouwen en processen' zotgen voor het

grootste deel van de investeringen. De roe­

passingsgebieden 'transport en duurzaam'

blijven enigszins achter. HR-ketels en isolatie zijn

veel aangemelde Ondel"\'l'erpen.

f 30 miljoen voor derde tender BTS

Bekend is geworden dat het budget voor de

derde indieningsperiode voor de regeling Besluit

subsidies Bedrijfsgerichte Technologische

Samenwerkingsprojecten (BTS) is vastgesteld

op f 30 miljoen. Tot en met 15 december 1997

is het mogelijk een samenwerkingsproject in te

dienen. Het voorstel dient door een samen­

werkingsverband uit ten minste twee, niet in een

groep verbonden personen of rechtspersonen te

worden ingediend. De samenwerking moet

tenminste voor 50% betrekking hebben op

industrieel basisonder7..0ek (theoretisch of

experimenteel). Per samenwerkingsverband kan

een subsidie van maximaal 37,5% van de

projectkosren worden verkregen tot een

maximum van f 5 miljoen.

.J

Investeringsfaciliteit OE-kreruet

De Investeringsfaciliteit Oost-Europa (het Oost­

Europa-krediet) is uitgebreid naar een aantal

landen, waaronder Zuid-Afrika, China, India,

Indonesië, Egypte, Georgië, Kazachstan,

Azerbajdzjan, Moldavië, Oezbekistan, Federale

Republiek Joegoslavië, Turkmenistan. In

verband met deze uitbreiding zal de naam van de

regeling waarschijnlijk worden vervangen door

de Investeringsfaciliteit Opkomende Markten

(IFOM). Met behulp van de investerings­

faciliteit kan in aanvulling op een Nederlandse

investering in een onderneming in een van de

betreffende landen, het bedrijf aldaar een

achtergestelde lening krijgen ter versterking van

het risicodragend vermogen.

WBSO (Wettelijke bepalingen inzake speur

en Ontwikkelingswerk)

Tot 9 december a.s. kan bij Senter in Zwolle een

projectvoorstel worden ingediend inzake

innoverende activiteiten. Op basis van de

WBSO kan men in aanmerking komen voor een

tegemoetkoming in de loonkosten van werk­

nemers die deze innoverende activiteiten

verrichten. De tegemoetkoming in de loon­

kosten wordt gerealiseerd door een vermindering

van de af te dragen loonbelasting/premie volks­

verzekeringen. Voor 1997 bedraagt de

vermindering 40% van de eerste f 150.000 van

de rotale S&O-loonsom. Het percentage voor de

resterende S&O-loonsom is verhoogd van

12,5% naar 17,5%. Voor een aanvraag dient

gebruik gemaakt te worden van een

aanvraagdiskette of -formulier. Begin november

zullen de nieuwe brochure en de nieuwe

aanvraagformulieren en diskcrres van de WSBO

gereed zijn.

? Voor meer informatie

kunt II contact opnemen

met Pouwer & Stevers

010 - 45211 22. I tf' Ik-' I

J'" " ft tflH ...

~Europese Staal prijs voor°V;jj innovatie Leidse

-1

ê

Op 17 september j.l. is de Europese Staalprijs

1997 aan architect Michiel Cohen (Buro

Cepezed & Booosting aangeslotene) voor het

project Centl·e for Human Drug Research in

Leiden. Het project kreeg in 1996 reeds de

Nationale Sraalprijs in de categorie A roegekend.

De jury noemde het gebouw een goed voorbeeld

van integraJe architectuur: het geperforeerde

stalen scherm maakt het gebouw tot een

'geheimzinnige' doos en doet tevens dienst als

zonwering. De draagconstructie van het scherm is daarnaast vluchtweg, waardoor de brandveiligheid

simpel is opgelost. Bovendien is het een treffend bewijs dat energie-efficiënt bouwen mogelijk is met

lichte constructies. Proficiat.'