• ooosin

-

stichting industrieel bouwen nederland

N • EU"., 5 B R • E F Informatieblad van de Stichting Industrieel Bouwen Nederland Jaargang 4.- nr. 20 november 1993 Secretariaat: Lange Voorhout 15 2514 EA Den Haag telefoon 070 - 346 29 78 fax 070 - 356 1848

B--o OUU In betrekkelijk korte tijd is Plastica Plaat bv uitgegroeid tot een merk van aanzien in Nederland. Het bedrijf voert een assortiment van kunststofplaten die zowel buiten als binnen worden toegepast en vertegenwoordigt buitenlandse ondernemingen.

Het Plastica Informatiecentrum is het eerste gebouw in Nederland waarvan de binnen- en buitenkant volledig verlijmd is. Het unieke ontwerp is van architect Paul Strik. Zijn opdrocht luidde de mogelijkheden van het programma van Plastica Plaat optimaal architectonisch te benutten. Dit resulteerde in een opmerkelijk gebouw. Het heeft een dubbele dimensie doordat de hoofdfunctie -tentoonstellingsruimte en voorlichtings-centrum van Plasticamateriaal - niet is beperkt tot het interieur, maar wordt voortgezet in het exterieur van het gebouw.

In 1991 heeft Paul Strik onder andere voor dit gebouw de Grand Prix 1991 en de gouden medaille van de International Academy of Architecture op de zesde World Biënnale of Architecture in Sofia, Bulgarije gewonnen. Deze World Biënnale competitie stelt zich ten doel de kwaliteit van de architectuur te bevorderen. Het werk van Strik, volgens de jury, heeft een, zich in vormgeving, detaillering en materiaalgebruik manifesterend, eigenzinnig maar zeer menselijk karakter en schaal.

Aanleiding genoeg voor Plastica Plaat om de kunsten met kunststofplaten te vertonen. Hiertoe is een Booosting-bijeenkomst op 14 december 1993 georganiseerd met het volgende programma:

16.00 16.15 - 16.30

16.30 - 17.00

17.00 - 17.30

17.30 - 18.15 18.15 - 18.40

18.40 - 19.00 19.00

Aankomst/ontvangst Introductie door ir Jan Westra, Voorzitter van het Bestuur van Booosting, Docent produktietechnologie aan de Faculteit Bouwkunde, TU Eindhoven 'Plastica Plaat georganiseerd' door de heer H.E. Nieberg, Directeur van Plastica Plaat 'Plastica Plaat geproduceerd' een video-presentatie over de produktie en toepassing van de kunststof plaat en de montagemogelijkheden 'Plastica Plaat, Paul Strik en de Grand Prix 1991 Sofia' door ir Paul Strik, Architekt & Stedebouwkundige te Boxtel Rondleiding door het gebouw & een broodje 'Liever grijs' tegenlezing door Sief van Hoof, architect te Eindhoven Discussie Einde

Ind·ien u bij deze bijeenkomst aanwezig wilt zijn, verzoeken wij u om het antwoordkaartje achter in deze nieuwsbrief ingevuld aan het Booosting-secretariaat te retourneren.

Adres: Plastica Plaat Industrieweg 92 5145 PW Waalwijk e04160 - 40 555

o

14 DECEMBER

1993

booosting NIEUVflSBRIEF

125 JANUARI 1994

Produktonhvikkelingsbiieenkomst in Delft Het vervolg op de in september gehouden produkt­ontwikkelingsbijeenkomst bij de Brakelinterieurgroep in Hilversum staat op 25 januari 1994, van 16.00 - 19.00 uur gepland, bij de Faculteit der Bouwkunde van de TU Delft.

Wat vonden de deelnemers van de septemberbijeenkomst? Een greep uit de reacties:

'Het was een goede inventarisatie van de status quo van de reeds bestaande en lopende ontwikkelingen. Jammer dat we niet aan brainstormen toekwamen. Er leven al/erlei ideeën. Natuurliik kost het tiid en moeite, maar het is toch vreseliik interessant, dat er zoveel ideeën ziin waar we wat aan kunnen doen. Booosting bestaat uit een enthousiaste club mensen die elkaar goed tegenspel kunnen bieden. Kan Booosting niet een rol vervul/en in het biidragen aan de realisatie van een model? Model/en trekken de opdrachtgever vaak over de streep. We moeten vooral doorgaan en

accepteren dat 90% van de ideeën mislukt. Booosting moet flink porren; eigenliik zou Booosting de mensen nog meer moeten koppelen.'

Ondertussen is er bij de lopende ontwikkelingen weer de nodige voortgang geboekt. Enerzijds is een PBTS-subsidie toegekend voor de realisatie en demonstratie van twaalf prototypes van de media-eenheid, terwijl anderzijds voor een prototype van het snelle afbouwsysteem voor de hoogbouw door een Booosting-participant gelden zijn gefourneerd. Voor het keuzekozijn lopen gesprekken met de NWR en ook het stalen ramen project is nieuw leven ingeblazen. In januari gaan we hier op door. Aan de orde komen de voortgang van de lopende ontwikkelingen en het opstarten van nieuwe ideeën en kansen. Voor het einde van dit jaar worden alle aangeslotenen schriftelijk uitgenodigd om ideeën te leveren, die 25 januari aanstaande het licht kunnen gaan zien. Reserveer nu vast de datum en tijd in uw agenda! •

Rockvvool ziet participatie in Booosting I BOOOSTING TESTIMONIAL

als een speerpunt in het beleid Waarom heeft Rockwool, de grootste fabrikant van steenwol isolatieprodukten, zich eigenlijk aangesloten bij Booosting? Dat is de vraag die wij onszelf onlangs stelden.

1::~~::-:.~~r,;(J!I. Er bleek een aantal redenen te zijn: o Participatie in Booosting geeft aan dat

Rockwool als vernieuwer in de markt bezig wil zijn;

e Participatie in Booosting geeft ons de mogelijkheid om op veel fronten contacten op te doen en ontwikkelingen op te starten;

e Door deel te nemen aan de Booosting­activiteiten bestaat de mogelijkheid om nieuwe produkten en/of toepassingen aan anderen voor te leggen en er door andere disciplines eens kritisch naar te laten kijken.

We vragen ons af in hoeverre hierover indertijd bewust is nagedacht. Van belang is vooral geweest dat we als Rockwool op deze manier een mogelijkheid kregen om ons op een andere manier voor een breed en gemêleerd gezelschap te kunnen presenteren .

Wat verder van groot belang voor ons was, en nog steeds is, is de mogelijkheid om via bijeenkomsten en AVA's in de keuken te kijken bij bedrijven en instellingen om ideeën op te doen en om de gedachtengang von anderen te leren kennen en begrijpen. Op deze manier denken wij een betere gesprekspartner te kunnen zijn/worden van allerlei partijen, zowel binnen als buiten de bouwwereld.

Het is voor ons goed om ook op het gebied van produkten, innovaties en marktaanpak kritisch benaderd te worden door de andere Booosting-aangeslotenen.

We merken dat er op die manier een vruchtbare kruisbestuiving plaatsvindt. Een goed voorbeeld daarvan is de ontwikkeling van isolerend kern materiaal ten behoeve van sandwichpanelen. Deze produkten werden door ons al een aantal jaren op de markt gebracht, maar mede naar aanleiding van gesprekken met Booosting­aangeslotenen zijn we gekomen tot verbeteringen aan het produkt-concept. Hierdoor zijn de Conrock-produkten ontstaan die door hun afmetingen en prijsstelling een belangrijke bijdrage leveren aan het 'betaalbaar' maken van steenwol sandwichpanelen.

Bij Rockwool heeft dit niet alleen geleid tot het investeren in een nieuwe produktielijn voor deze produkten, maar er is bovendien besloten om een nieuwe marktgerichte organisatie op te zetten om het in de markt brengen van de Conrock-produkten te stimuleren en te begeleiden. De Conrock Systems organisatie beschikt over mensen die samen met panelen bouwers, architecten en montogebedrijven willen blijven nadenken over hoe het nog mooier, vlakker, ronder, hoger, langer, korter, beter, goedkoper, sneller, geïntegreerder en altijd marktgerichter kan. Hierbij denken wij goed gebruik te kunnen maken van de kennis en ervaring die binnen Booosting beschikbaar is. Het is dan ook niet voor niets dat Booosting voor Rockwool een speerpunt is in het beleid.

Hans Ververs/Johan Riezebo Rockwool Con rock Systems

Is uw bedriif al bii Booosting aangesloten? Voor meer informatie kunt u terecht bii het Booosting secretariaat •

NIEU1NSBRIEF booosting

Somfy Innovatie Trophy levert eenoplossing met toekomst: Torque

Torque, is een op het oog simpele zeilachtige zonwering, die door haar eenvoud op verschillende manieren kon worden toegepast. Techniek en architectonische toepassing zijn in evenwicht. Het is meervoudig, universeel toepasbaar, mossoproduceerbaar en opneem baar in de architectuur. Een oplossing met toekomst kenmerkend voor de ontwikkeling in de maatschappij en de architectuur als richtinggever voor de zonweringstechnologie. HSBM, een samenwerkingsverband van de ontwerp­bureaus Hahn en Suyling te Amsterdam en Brondes en Meurs te Utrecht, is met het idee Torque, prijswinnaar van de Somfy Innovatie Trophy. De uitdaging van de prijsvraag was om zonwering tot een beeldbepalend of beeldondersteunend produkt te maken. Hiertoe zijn de 45 ingezonden ontwerpen beoordeeld op criteria als toepasbaarheid in de utiliteitsbouw, vormgeving, stimulans voor de architectuur, effectief functioneren, innovatiegraad, industriële vervaardigbaarheid en automatische bedienbaarheid .•

TORQUE ZONWERING

Niet liip maar LEEp: op \'vin den de

• • • actIvIteIt van GE Plastics

I n navolging van het Living Environments Programma in de VS is GE Plastics gestart met het Living Environments Europe programma, LEEp. GE daagt met dit experiment de bouw- en constructiemarkt uit. Het is niet de bedoeling om een 'all plastics' gebouw te maken, maar om de materialen, produkten en systemen daar toe te possen waar het zinvol is. De toepassing van diverse kunststof materialen loopt uiteen van de dakbedekking tot en met het meubilair.

Jon Brouwer Associates is architect van het Europese concept. Het complex is zorgvuldig in het landschap van Bergen op Zoom gelegd. Het geheel bestaat uit het LEEp eentre, een tentoonstellingsgebouwen het Royal House

die de principes van de produktie van goedkope eengezins-woningen toont. Beide zijn op een cirkelvormig plateau gelegd. Er zijn in het landschapsontwerp bomenrijen voorzien die enerzijds het gezicht op de fabrieksgebouwen proberen in te koderen; anderzijds kunnen in de door de bomen gevormde buitenruimten exposities worden ingericht met produkten van GE Plastics en hun partners.

LEEp is omstreeks maart dit jaar van start gegaan. Voor de realisatie worden partners gezocht. Er zijn ol zo'n 50 commerciële partners die een aandeel zullen leveren om adequate toekomstige toepassingen te ontwikkelen . De opening wordt in de zomer van 1994 verwacht .•

MAQUETTE VAN HET TENTOONSTELLINGS­GEBOUW

booosting NIEU".,SB.IEF

Vir1u81e wereld

•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• ~(111111':-~:~~'~~~~ Verlosser van de terreur van ~~// 3 dirnarTSionaal

werkeliikheid: Virfual Reality~ \ """b,,1d /

Verslag van een reële activiteit over virtuele mogelijkheden i~""'--~':~:::::::_____ __-~-~-:::--/ -----'=~~.

de architectuur bij instituut Calibre van de TU Eindhoven op 9 november 1993. Haod"choiHl

Mijn bureau wordt gedomineerd door allerlei apparatuur waarmee ik op diverse manieren kan commu­niceren. Ik wil niet zeggen dat dit op een verantwoorde interactieve manier gebeurt. Want, stel ik wil wat lezen, dan schuif ik eerst mijn computer naar achteren en leg mijn toetsenbord bovenop het beeldscherm. Maar ook omgekeerd als ik wil schrijven, ben ik eerst bezig om mijn Home Interactive Telematics -een pc, fax en telefoon - om mij heen te rangschikken. Is er dan weer de mij bekende wanordelijke rust, dan kan ik werken . 'I want my desktop back', stelde prof Bil! Buxton uit Toronto, Canada tijdens de onlangs gehouden conferentie 'Doors of Perception' in Amsterdam. Daar raakte hij volledig de kern van mijn fascinatie. Want inderdaad is het in mijn ogen waanzin dat de kantoorwerker het zo langzamerhand niet meer zonder een flink aantal vierkante meters bureau-oppervlak kan stellen. Nog meer was ik geraakt door zijn oplossing die een geheel blote 'keukentafel' toonde met een interactief tafelblad, waarachter iemand, volledig voorzien van alle vormen van moderne media, zat te werken.

Bij Calibre, instituut voor onderzoek en ontwikkeling op het gebied van CAD toepassingen en presentatie­en simulatietechnieken in de bouw, werd op deze dinsdag aan zo'n zeventig bezoekers een boeiend programma over de verlossing van de terreur van de werkelijkheid, Virtual Reality, geboden. Jan Westra wrijft het er allemaal voorzichtig

nog eens in: 'Met plezier haalt de mens allerlei technische verworvenheden als koelkasten, afzuigkappen, infrarood detectie lampen, digitale thermostaten, hoog rendements­ketels, computers en ga zo maar door in huis. Maar het onderkomen zelf wordt behangen, gesaust, geputzt of bekleed met natuurlijke materialen of replicabeplating als of het gebouwde so wie so niet serieus genomen wordt. Architectuur is de kunst van het bedekken van iets met iets anders om een derde iets te imiteren dat in wezen niet gewenst wordt (Eidlitz 1881 J. Het is voor deze negatieve kijk op de bouw dat Virtual Reality, met name voor die verhulling van de werkelijkheid, uitkomst kan bieden.'

vroeger 'Vroeger was intelligent heel gewoon. Tegenwoordig lijkt het als of elk apparaat waaraan iets meer dan een aan/uit knop zit, intelligent is. In de VPRO serie 'Een schitterend ongeluk' wordt aangegeven dat intelligentie door een samenloop van omstandigheden tot de mens is gaan behoren. Intelligent is ook de regeleenheid die kan worden geprogrammeerd voor de uitvoering van een bepaalde functie. De vraag of technisch geavanceerde bouwwerken

f'L·.1. /9S0 I

( 1 ) p ..

"'~ ~J ~ o 0 I I C-o G'J;I

f ~O Z ·· I. 1 () .o.' P.j.; ;ICilQj ~ i<----_____ ,-___ 1-_ _ 1-/'>(.;/--.· als intelligente produkten het welzijn van de gebruiker bevorderen, hangt als een zwaard boven de ontwikkelingen. Hoewel we het normaal vinden dat in een moderne motor tal van prestaties worden geleverd via meet- en regelsystemen, aarzelen we bij gebouwen. Weliswaar kunnen het huis, het kantoor, de flat en de winkel van de toekomst duiden op voortekenen van een nieuwe tijd, maar de vraag is of de toekomst kan worden toegeëigend, want wordt door de optelling van aansprekende prestaties de lol in het gebruik wel verhoogd? En hoe kwetsbaar worden we in onze toekomstige behuizingen wanneer door welk onvoorzien toekomstig toeval het licht uitgaat. Het intelligente dak van de badkamer kan niet meer worden gesloten hoe hard we ook schreeuwen. Dat zou een heel andere uitleg geven aan 'de betekenis van een schitterend ongeluk.'

HET GEHEel elEKTRISCH INGERICHTE HUIS, HET IDEAAL DER TOEKOMST (ElECTRO-HUISHOUDBOEK 1937)

NIEU1NSBRIEF booosting

Stereohelm

J ._~ Calibre begint met de architectuurgeschiedenis vanaf het zandkasteel. Welke media stonden ontwerpers ter beschikking? Vlug worden we door Jo Mantelers, onderzoeker bii het instituut, van kleitabletten uit de 11 e dynastie uit Egypte via pythagorische getallen, mystieke en metafysische gegevenheden geleid naar een tiidperk waarin de maquettes ter overtuiging van de opdrachtgever en later ter evaluatie van het ontwerp werden gebruikt. De perspectieftekening als herontdekking van een twee dimensionaal medium, wordt tijdens de industriële revolutie verdrongen door het gebruik van axonometrieën, waarmee een ontwerp op veel meer manieren is te beschouwen. Niet veel later kneedt een 'data-glove' een model in de ruimte, en wordt dp )eschouwer in een virtuele wereld geplaatst. Voo ~ er kunt belanden, zijn er kennelijk heel wat bergen te ...,eklimmen. Walter Roeien, tevens onderzoeker bij Calibre, vertelt dat lang geleden alleen vakbroeders onder elkaar technische tekeningen konden lezen . De komst van de computer en de weergave van de platte representatie van tekeningen leek in eerste instantie een stapje terug. Maar dat was maar heel even. Immers, in korte tijd vliegen we van de twee dimensionale vervanging van de tekenplank naar flatshading en beeldschermen met zo'n hoge concentratie aan beeldpunten, dat we de werkelijkheid nauwelijks meer van de schijnwerkelijkheid kunnen onderscheiden. Door van een zelfde model, meerdere perspectieven te genereren en ze allemaal snel achter elkaar te plaatsen, komen we, met snelle systemen en de juiste 'skilis' - het regende termen deze middag - bij animaties terecht. Animaties waarmee we de kwaliteit van een ontwerp kunnen presenteren, maar ook een zo realistisch mogelijk beeld kunnen visualiseren en simuleren, bijvoorbeeld om het gedrag van licht weer te geven. Het enige wat je hierbij nodig hebt is stereo om diepte en volume­verhoudingen te kunnen zien. Niet dat het aanbieden van stereo eenvoudig is, de resolutie is nog steeds niet hoog genoeg. Om je op de virtuele weg te begeven, moet je een echte, vrij onbeholpen helm opzetten . Uitdaging voor verbetering, dat blijkt ook uit onderzoek naar het met behulp van laserstralen rechtstreeks projecteren van beelden op het oog . Voor de beweging worden handschoenen aangeboden die buiging en gebaren meten waarop de computer reageert. Calibre komt met het alternatief van een drie dimensionale joystick.

groepssessie relaxen Maar wat moet je nou als architect met al die schijnbare onwaarschijnliikheden? Ontwerpen met Virtual Reality heeft positieve invloed op de kwaliteit van het gebouw, volgens Geert Smeltzer, directeur van Calibre. En: meten is weten, waarbij hij refereert aan een ontwerpomgeving die een terugkoppeling biedt, die aangeeft waar je mee bezig

bent. Kwaliteit dus en een verbetering van de produktiviteit van het ontwerpen en het ontwerpproces. Smeltzer eindigt zijn betoog met een plaatje waarop mensen in Le Corbusier achtige stoelen liggen, met een moderne versie van de VR helm op. In eerste instantie deed het plaatje me denken aan een groepssessie relaxen. Maar het bleek een virtuele bouwvergadering, of nee, een reële bouwteamvergadering zonder tekeningen op tafel, maar met een virtueel blocnote in het virtuele gebouw, ter evaluatie, enfin .. ... Walter Lockefeer van architectenbureau Ima Summis uit Hulst was door Booosting gevraagd om tijdens deze bijeenkomst een tegen lezing te houden . Hij voelde zich een muis, op bezoek in het hol van de leeuw. Onbezoldigd - voor Booosting-aangeslotenen de vierde 0 in relatie tot het 'mogen' houden van een tegen lezing -kwam hij met een spetterend verhaal dat bestond uit twee delen. Een tegendeel en een deel tegen.

virtuele spelleties Daar werden we gelijk al betrapt op onze geliefde hobby: 'literair vreemdgaan' . Nooit had hij gehoord van het woord 'tegenlezing', laat staan dat Van Dale of enig ander literair verantwoord intellect dat heeft; een tegenlezing is een typisch Booosting-produkt, al dan niet industrieel vervaardigd . Het leek Walter zinnig om de toehoorders, vriiwillig aanwezig of niet, te larderen met het 'iets te laten zien wat er wel is'. De middelen die gehanteerd worden bii normale, dus niet tegenlezingen, video's, dia's, sheets, en nu ook joysticks en helmen zijn niet geschikt, mits ze onduidelijk genoeg zijn en mits het apparaat niet zoals bij normale diavoorstellingen hapert. De dia's die werden gepresenteerd, kwamen schots en scheef en soms ook op zijn kop, als ze al kwamen, de ruimte in. De zaal werd niet eens verduisterd. Even dacht Walter nog aan virtuele spelletjes met blinddoeken, maar was bang voor hen die onder het lapje zouden gluren en derhalve hem voor het lapje zouden houden. We zitten nog steeds in het tegendeel. Met Sonneveld in zijn achterhoofd prees de deconstructivist - hoe kon het ook anders - de organisatie, Virtual Reality en de tegenlezing de hemel in. Immers, bij een vleugje deconstructivisme hoeft niets te kloppen. In zijn deel tegen, citeert hij Cicero, die 2000 jaar geleden de gevleugelde woorden sprak: 'de waarheid, werkelijkheid is onbereikbaar' . En hij voegde hieraan toe: 'maar men kan tot waarschijnlijkheid komen'. Haptics en kinetics. Met een gefingeerd handje nemen we in de virtuele woning de barkruk op en wandelen er mee weg. Birdwhile schreef in zijn boek: 'Introduction to kinetics' onder andere dat er meer dan 700.000 verschillende signalen met het lichaam kunnen worden waargenomen. Ga daar als Virtual Reality ontwerper maar aanstaan. Na een opsomming van de geweldige, zo niet ongelofelijke capaciteit van onze cellen, bloedbanen en hersenen, valt Lockefeers' stelling dat we tussen die onwaarschijnlijke illusie die de werkelijkheid heet, nu nog een extra illusie, Virtual Reality plaatsen, als een bijna loodzware deken op me. Waar zijn we mee bezig? Om Walter Lockefeer te citeren: 'Als immers de waarheid een illusie is, waarvan we vergeten zijn dat het een illusie is, wat maakt een illusie meer of minder dan nog uit?'

Anneke van Dijk, coördinator Booosting

I - 1

booosting NIEU""SBRIEF

Typhoonvast dubbelglas Impressie van de Booosting biieenkomst georganiseerd door Octatube Space

Structures in het Nederlands Architectuurinstituut te Rotterdam op 19 oktober 1993.

Als men alles van te voren weten zou, stond in dit land niet een experimenteel gebouw. Dat is wat mij, niet geremd door enige technologische en laat staan architectonische kennis, als centrale gedachte bij is gebleven die avond. Ik ben verbaasd als ik hoor hoe dikwijls men refereert aan taal en dat is niet de eerste keer, dat doen ze vaker bij Booosting. Wat hebben jullie toch met poëzie? Wat toch is dat verlangen? De tech tot tekst te maken? Wij Neerlandici verlangen geen tekst tot tech te formeren, geen enkel gebouw te bouwen. Wij bouwen taal. En daar hoef je niet in te wonen; daarin existeer je. Zonder taal geen contact: taal noch teken. We zijn er: daarin ligt het antwoord besloten.

typisch Hollandse kniiperige budgeUen De tot standkoming van het NAi is in mijn ogen DE metafoor van hedendaagse Hollandse Bouwkunst. Hoorde ik veel gemopper in de wandelgangen van afgunstige collegae, toen ik Coenens ogen zag, wist ik: deze man leeft in voortdurend gevecht met een bevlogen opdrachtgever. Zijn eigen uniek concept en de typisch Hollandse knijperige budgetten, constant zijn eigen goede en integere idee aanpassend. Ronduit prijzenswaardig is dat uit die strijd zo ' n schitterend gebouw ontstaan is. Het is een oude queeste, een onmogelijke opdracht, het experimenteel bouwen, waarvan wij denken dat de draak altijd gedood wordt, maar Middeleeuwers wisten beter: slechts feiten blijven in de strijd, draken blijven bestaan .

Laat ik bij het begin beginnen . Ik parkeer mijn auto bij het Boymans en loop naar de boomgaard in wording om het gebouw eens goed te bekijken. Mooi vind ik die staal kolommen en opeens bubbelt dit boven:

ENTREEWAND IN HET NAI VAN OCTATUBE

waar uit water glas ontstaat en oneindig verslankte stalen drogers in transparante trans hoost zwevend lijken

waar weidse bocht archieven borgt en zocht omarmt wat waardevol en kostbaar is

waar wijze wingerd jong nog wordt

daar staat in stille statigheid eenvoudig integer ademloos mooi monument

bulldozers van bouwkundig Nederland Ik haal diep adem en zoek de ingang. Daar zijn ze dan de bulldozers van bouwkundig Nederland, krasse knarren in frisse jongens tenues die zich in het tochtig auditorium van het NAi op hernia verwekkende bankjes samenpakken. Jan Brouwer introduceert ons poëtisch de leden van het orkest die avond. De moed zinkt mij in de schoenen: als ze allemaal zo zijn, kan ik mijn column wel vergeten. Maar ik weet nog niet op dat moment dat zijn: 'mijn pen lekt en de archi tect' - 'de archi tect en mijn dak lekt' later worden zal. Ik kan ook niet weten. dat een van de orkestleden revolutionair besluit die avond een Pina Bousch-achtig dansje te vertonen onder de welluidende titel: ' 1'11 glide, while you turn up the slide'. En ook niet dat de andere Booosting-spreker een met vloeistofdia's versierd menu zal serveren.

eerste viool Het pleidooi van de eerste viool, Adri Duivesteijn, is gericht op een spiegelgevecht in de trant van alvast alle­wind-uit-de-zeilen-nemen. Daar moet ik hem ook wel gelijk in geven, want het gemopper in de wandelgangen is niet van de lucht. Hoe je het ook wendt of keert, of je het nou een mooi gebouw vindt of niet, het initiatief en de uiteindelijke realisatie van een Nederlands Architectuur instituut, waar heel praktisch, archief, kantoor, expositieruimte en publieksinformatie bijeen worden gebracht, is zeer toe te juichen. Het had er eigenliik al veel eerder moeten zijn. De aan hun functies gerelateerde verschillende gebouwdelen vormen een gemakkelijke en prachtige eenheid met de omgeving . Buiten in de schemering onder de omarming van het archief is het kunstwerk van Struyken te zien : zachte lichteffecten op beton slaan schaduwen en maken dat de vorm ervan met de wisseling van het neon verrassend verandert. Het NAi is de plek waar men de Nederlandse architectuur kan uitdragen. De publieke functie ervan en de doelstelling alle architectuur een kans te geven zich hier te presenteren zonder vooraf genomen stellingname, is een belangrijk streven.

binnenklimaat Volgt de project-architect, de tuba. Hem is de onfortuinlijke rol toebedeeld in te gaan op de tot dusver geconstateerde tekortkomingen van het gebouw. En zoals in ieder proces, verdient ook het bouwproces voortdurende bijsturing. Maarten van der Hulst licht de on leefbaarheid van het binnenklimaat toe. Onder andere de hitte in de werkruimten op zonnige dag komt ter sprake en een oplossing over water gekoelde vloeren; water dat uit de vijver rondom het gebouw zal worden gehaald. Het plan

heeft het niet gehaald en is als een feit in de strijd gebleven. Het had wellicht wel het probleem van warmte in de kantoren opgelost, maar nog steeds zouden de PC-gebruikers parasols over hun beeldscherm moeten hangen om nag iets te kunnen zien. Op dit moment zoekt men naar een geschikte zonwering .

onverwachte wending De rondleiding levert opnieuw een confrontatie met het gebouw van onverwachte wending. De hoogte van de centra le hal , de lijnen, het ritme van de benutte ruimte, het hout, staal, beton en glas maken die entree tot een vriendelijke en open ruimte. De gangen naar boven, nauwe hellingen, zijn veel te smal voor een openbaar, op toestroming van publiek gericht gebouw. Ik zie de bibliotheek en studiezaal, waar merkwaardig meubilair -in mijn ogen te glimmerig chroom - doet denken aan de bouwdozen na meccano.

van onder ontstaat een wonder Veel aanwezigen durven boven niet over de roosters te lopen van de expositieruimte. Een boom van een kerel kijkt naar het rooster en loopt losjes weg. Ik loop door. Alleen ben ik wat bezorgd over de lampen die onder mijn voeten hangen, twee boutjes aan een klemmetje. Als zo'n ding eraf dondert, vallen er tien meter lager dooien. Ook hakken en rokken en andere damesdingen zijn funest op dat rooster, daar is goed over nagedacht duidelijk : van onder ontstaat een wonder!

dansie Na de pauze bevat het Octa gedeelte een dansje van de Quattro-man. Mick Eekhout beschrijft de ontwikkeling van enkel dragend glas, toegepast in binnensituatie (muziekzaal Beurs van Berlage) naar typhoonvaste dubbelglas constructie in buitengebeuren. Dus het lekt niet, windt niet, sneeuwt niet en blijft staan bij orkaan, aardbeving en andere rampen, waar de dekking van de polis automatisch vervalt. Dat niet iedereen vertrouwen heeft in d ie bouwsels bewijst de door Eekhout getoonde dia van een doodsbenauwde glasboer die zich quasi ontspannen vastklemt aan zijn laatste zekerheid, een muurtje achter hem. Hij strekt dapper zijn been uit alsof hij met zijn teen een minimale belasting wenst te veroorzaken, terwijl de bouwneut zelf sportief over zijn eigen vinding danst van het glazen dak van een bloemenzaak in Hulst.

m 0 u s s e - .a u - c hoc 0 Bat Jan Westra's betoog tenslotte, gelardeerd door menusuggesties, eindigend in een mousse - au - chocolat, getuigen de dia's, is als volgt samen te vatten : de functie van de architect binnen het bouwproces is veranderd. Denker, rekenaar, maker en uitvoerder zi jn gespli tst, waardoor denken en doen zi jn ontkoppe ld met alle desastreuze gevolgen van dien . Hoewel de technologie ons op ve le terreinen beïnvloedt, is die binnen de bouwse~tor gering en verloopt te traag. Dit is te wijten aan ambtelijke beperkingen, aan chronisch geldtekort, resulterend in een algemene angst voor het experiment, terwijl dat laatste nou net de enige juiste drijfveer is tot vernieuwing: draken moet je verslaan.

drs Mienie Janzen , Neerlandica

QUATIRO KNOOP VAN OCTATUBE

m c .-.. '" o o o

II:G .. I. o o ~ -0 I. o

~ c c(

E 0 0

Z

1 1

~ 0

Q) ...Q c -0 0

'" 0

~I 21 ~ Q) .l,! -0 '" ~ Q) 0 co <{ Cl...

m I:

• • ... ut o o o I: 11. ... a ut E E E 0 a I: ... ft» ... -•• &11

rn c

:;:: (/)

0 0 0

co -0 0 ... 0 -(]) ... u (])

f./)

:::l :::l

o o

.= ~

rn l.(') 0

0 -=> I

0 c ~ (]) ... 0 0

~ « u.J

(]) ~ rn c l.(') 0

-...J N

.=

o:t ~o:t ._ 0-... , ti .... ::l ... .. ti

.Q ti J! E

ë 2 c

~ .~ ë .~ ot: CLO .- CL

'-Ë ~ o .­Cl...Z

Oproep! De gebouwschil belicht: 9 februari 1993

Op 9 februari 1994 wordt de gebouwschil belicht tijdens een symposium in het Nederlands Architectuurinstituut te Rotterdam. Organisator Hoesch Bouwsystemen Nederland, wil met dit symposium in een vijftal lezingen de laatste ontwikkelingen en toepassingen van dunne metaal plaat in gevels en daken aan de orde stellen. Maar ook de rol die architect en toeleverancier in de toekomst zullen dan wel kunnen spelen binnen het bouwproces, komt aan de orde.

Sprekers zijn onder andere Dr. Alan Brookes, architect en technology-consultant uit Londen, die een inleiding zal houden over 'past, present and future of composite metal cladding', ir. Meindert Booy van architectenbureau Van den Broek en Bakema te Rotterdam, die zal spreken over oppervlakkige zorgvuldigheid en prof. ir. Jan Brouwer van architectenbureau Jan Brouwer Associates te Den Haag, die een lezing houdt over de toekomstige rol van de architect en de toeleverancier in het bouwproces.

'Architecten en toeleveranciers: de enige innovators in de bouw', is een van de drie stellingen waarmee de dag middels een forumdiscussie onder leiding van Jan Brouwer wordt afgesloten .

Wie meer wil welen over dil symposium, of zich wil aanmelden, kan bellen mei Hoesch Bouwsystemen Nederland, telefoon 03402 -47677 en vragen naar de heer L. Doriee, directeur van Hoesch Bouwsystemen Nederland. Een fax sturen kan ook: 03402 -41717.

•• ~ ., • Ift~

I: 11 •• A. ••• ut " 0·· ot o a liD.

NieuVle in 1993 participanten Ubbink Nederland bv Contactpersoon de heer ir Bas M. Verboom Postbus 26, 6980 AA Verhuellweg 9 6984 AA Doesburg tel 08334 - 80200 ~ubbink fax 08334 - 73859 ,. ... I nederland bv

In dertig jaar tijd heeft Ubbink Nederland zich ontwikkeld tot een toonaangevende onderneming in standaard kunststof bouwprodukten voor de 'schil ' van de woning en het gebouw. Het sleutelwoord in die ontwikkeling is innovatie . Alert inspelen op signalen uit de markt en die vertalen in funktionele bouwprodukten . Met als resultaat een constante stroom van seriematig geproduceerde, hoogwaardige en onderhoudsarme ku nststofprodukten.

Bouwen is allang geen kwestie meer van stenen stapelen . In het moderne bouwproces is de horizon verlegd en vormen creatief denken en inventieve bouwmaterialen de nieuwe basis. In dit kader heeft Ubbink Nederland zich aangesloten bij Booosting. Ubbink Nederland verwacht samen met de mede-participanten industrieel te vervaardigen standaard bouwdelen en bouwprodukten te ontwikkelen die de basis voor de moderne bouwindustrie kunnen versterken.

KömmerJing Benelux Contactpersoon de heer René Morriën Postbus 804 4200 AV Gorinchem tel 01830 - 27 445 __ fax 01830 - 28 929 mKOMMERLING

Kömmerling is een belangrijke leverancier van kunststof profielen. De oorsprong van Kömmerling ligt op het gebied van de technische lijmen en kitten. Maar sinds 1967 staat het bedrijf bekend als de pionier op het gebied van kunststof kozijnprofielen.

Kqmmerling probeert steeds weer de systemen en de daarbij behorende technologie te verbeteren; recente profiel series zijn daar een voorbeeld van . Verbeteren van systemen doet Kömmerling zelf. Het inleiden van innovaties kan echter beter in samenwerking geschieden omdat dat effectiever gaat. Daarom is

. Kömmerling lid geworden van Boooooosting: samen Ongetwijfeld, Ongedurig, Overduidelijk, Opluisterend, Oplettend, Opmerkzaam vooraan in de markt.