• ooosin stichting

industrieel bouwen nederland

N ·1 EU"" S B R lEF Informatieblad van de Stichting Industrieel Bouwen Nederland Jaargang 3 - nr.12 mei 1992 Secretariaat: Bankaplein 3 2585 EV 's-Gravenhage tel 070 - 350 71 71 fax 070 - 350 43 27

Programma BOOOST-ING biieenkomst­[§)OD ~[fQD[P@D~@WU@]V@M 17.00 17.15

19.30 20.00 20.30 21.00

21.30 22.00

Aankomst en ontvangst

Rondleiding inclusief Belevings Studio,

aansluitend barbecue

Presentatie Krupe-Bomatex

Produktontwikkeling Krupe-Bomatex

PAUZE

Tegenlezing door ir Jouke Post

(Post, ter Avest, van Remundt Architecten)

Discussie

Borrel

N.B.

FARADAYWEG 5, TE DELFT

TELEFOON 015-614121 11 JUNI 1992

VAN 17.00 TOT

22.30 UUR

Gezien de beperkte capaciteit van de Belevings Studio kunnen er maximaal 75 mensen deelnemen aan dit programma. U kunt zich uitsluitend via de bijgevoegde antwoordkaart opgeven voor dit programma. Dit geldt ook voor Booosting aangeslotenen!

Booosting Op de BouYlRai 1992 Inleiding door Jan Westra ____________ _

Dames en heren, bOOOsting doet zijn naam eer aan vandaag. Hij wordt vandaag op twee manieren uitgesproken. BOOOsting lanceert een nieuw boekwerk en bOOsting is een beetje bOOs. Althans we hebben gemeend onze ergernis maar eens te moeten laten horen. Wij vonden het tijd worden dat deze vaak ietwat obligate bijeenkomsten worden verrijkt met een bijtend buitenbeentje. Als u net zo als ik de afgelopen weken bent belaagd met de folders en de tijdschriften die de glorie verkondigen dan zult u met gemeng­de gevoelens de relatie proberen te leggen tussen de theorie en de praktijk. Hoe komt het toch dat in de bouw de aanbodzijde de spiegel van de heer­lijkheid voorhoudt? Immers het produkt is snel, betrouwbaar, goedkoop en actueel, terwijl de achterkant van de spiegel verhaalt van levertijden die de totaal geplande bouwtijd overschrijden, van een meerprijs voor elke kleur anders dan zwart, van een garantie die alleen geldt als geselecteerde bedrij­ven het werk uitvoeren en dat de garantie vervalt zodra derden het onder­deel hebben aangeraakt.

De buurt leeft weer

Vroeger werden produkten gewoon aangeprezen om wat ze presteerden,

D

nu wordt eerst uitgelegd dat ze verantwoord en milieuvriendelijk zijn en dat ze goedgekeurd zijn door de vereniging van huis-, tuin- en keuken gebrui­kers. Zelfs de kleuren van de pradukten zijn in de loop der jaren aangepast aan de vernieuwde status. Alleen daaraan kun je je al groen en geel erge­ren. Het is niet voor niets dat bedrijven tegenwoordig met aanstoot gevende middelen proberen reclame te maken voor hun produkten. Het blijkt voor sommigen de enige methode om niet te ontsnappen aan onze aandacht. Een modern gebrachte boodschap heeft in ieder geval een bobbel in de en­velop. Terwijl we het hele jaar aanstoot nemen aan het gemodder in de bouw worden we tijdens de BouwRai geconfronteerd met inspirerende pIon­nen, produkten, prototypen en proeflocaties. Een unieke gebeurtenis omdat het een uitstalling is van iets dat eigenlijk niet kan, maar dat éénmaal per twee jaar wordt getolereerd. Maar goed als het zover is dan wordt de weerzin overwonnen en verschijnen we toch weer in grote getale op de ~

vervolg op pagina 2

booosting NIEUVtlSBRIEF

.. vervolg van pagina I

Booosting Op de BouwRai Inleiding door Jan Westra

BouwRai om kennis te nemen van de nieuwste gemakken die de ontwikkeling van produkt en techniek heeft veroorzaakt. Of we bezoeken één van de symposia die als parochiale zendingsdiensten wor­den verzorgd door pastorale werkers die de leer verkondigen; opnieuw of in een nieuw iasie. Het is misschien wel de wrevel over dat siabloon dat aanleiding is geweest voor bOOOsting om een aantal zaken om te draaien. Dat onderscheid in gunstige zin komt tot uiting in de volgende punten:

• punt 1 wij preken niet, wij spuien ons gram; • punt 2 de sprekers zijn geen prekers, integendeel zij hebben hun irritatie nog nooit in het openbaar uitgesproken, rasechte amateurs dus; • punt 3 uw eventuele misnoegen over de spreker duurt geen half uur maar vijf minuten; • punt 4 de lunch is niet inbegrepen en de entree is gratis; • punt 5 u krijgt geen ka do's, er wordt slechts één boek weggegeven; • punt 6 deze bijeenkomst heeft een doel, n.l. de begeleiding van de overhandiging van het eerste exemplaar van het tweede Booostingboek.

Wii menen met deze formule uw bezoek aan de BouwRai op te kunnen fleuren, zodat u daarna gewapend met een kritische kiik kennis kunt nemen van de bloei van de pro­duktontwikkeling. Ik kan u niet beloven dat de opzet van deze biieenkomst een traditie wordt. Maar indien u naar aanleiding hiervan denkt óók baas te kunnen ziin dan hoop ik dat u de volgende keer als nieuwe of als bekende aangeslotene een biidrage wilt leveren.

Jan Westra

Booosting

PAVIUOEN VAN MUSEUM BOYMANS VAN BEUNINGEN

De ergernis van het detail I door Jan Pesman van Cepezed

I n tegenstelling tot veel andere beroepen waar men be­taald wordt voor de kwaliteit van zijn intuïtieve vermogens, bepaalt de architekt deze kwaliteit van zijn produkt niet al­leen. Een schrijver kan volstaan met een tekstverwerker, een zanger heeft niets nodig en een beeldhouwer en schilder hebben bij gebrek aan kwaliteit alleen zichzelf iets te ver­wijten. Voordat het denkbeeld/ontwerp van een architect is gerealiseerd hebben uitzonderlijk veel mensen zich ermee bemoeid, soms ten goede. Veelal ten kwade. De planvorming gaat gebukt onder een grote bemoeizucht, een grote verzameling NEN normen, diverse gemeentelijke en provinciale en landelijke regelgevingen, brandweerman­nen, opdrachtgevers, financiers, ambtenaren en aanne­mers. Architecten wordt vaak verweten eigenwijs te zijn. Het is echter niet mogelijk om zonder deze eigenschap nog iets tot stand te brengen wat nog enigszins lijkt op het oor­spronkelijke harmonieuze ontwerp zonder een collage van concessies te worden. Veelal wordt de kwaliteit van de ar­chitect bepaald eerder door zijn contactuele eigenschap­pen of zijn gebrek eraan, dan door zijn ontwerpvaardig­heid. De planfase wordt door veel architecten nog wel redelijk ongeschonden genomen, veelal door een consequent nege­ren van regels, of net te doen of hij niet kan lezen. Een in­dustrieel ontwerper die zijn ontwerp door de voorbereiden­de planfase heeft heengeloodsd laat zijn ontwerp met een gerust hart achter bij de fabrikant die het zonder veel zor­gen met behulp van industriële vervaardigingstechnieken tot een realisatie brengt. Zo niet de architect. Zodra het plan tot uitvoering komt, gaat een nieuw legertje disciplines zich over zijn tekeningen ontfermen; buitenin­specteurs, heiers, lassers, metselaars, dakdekkers, loodgie­ters, glaszetters, kitters en schilders. In de open lucht wordt met behulp van diverse nog veelal uit de prehistorie stam­mende hulpmiddelen getracht iets te maken dat zoveel mo­gelijk lijkt op de tekeningen van deze architect. Echter ook veel eigen initiatief wordt ontplooid zeker op plaatsen waar de tekening onvoldoende duidelijkheid biedt dan wel weggewaaid en onleesbaar geworden is. Wij kennen alle­maal de voorbeelden die hiervan de gevolgen zijn: water­leidingen die zeker niet de kortste weg naar de wastafel nemen, in een grillig patroon op de badkamerwand, ge-metselde wanden in onbedoeld vrij verband, waarbij vrij zeker (bij strijklicht) de maandagmorgen produktie is af te lezen.

!

NIEU1NSBRIEF booosting

op de BouwRa i16QPd1iol.

De ergernis van het detail"

Tegelvloeren onder soms verrassend afschot. Ondanks de geluidsisolatie volgens de norm blijkt het toch mogelijk om zonder babyfoon op het buurkind te kunnen passen, enz. De plaats waar ol deze disciplines elkaar ontmoeten, de bron van de ergernis: de samenballing van dit voorafgaan­de leed (de plaats waar dit allemaal is of te lezen) de kari­katuur van de communicatie in de bouw (ik kom nu tot de kern van dit betoog) is het detail. Ik. zou in dit verbond een goede raad willen geven: op plaatsen waar de ergernis on­houdbaar wordt is er altijd nog één oplossing die stamt uit de vroege bouw-psychologie nl. tolerantie. Bij te verwachten hoogoplopende sponningen dienen wij rekening te houden met zeker 2,5 cm. De leegte die hierna ontstaat dient ter voorkoming van blijvende schade snel op­gevuld te worden. Wij zijn geneigd dan snel K.I.T. te roe­pen (een afkorting van Kunstmatige Inseminatie Truc). Het is echter beter niet noor deze middelen te grijpen, maar te trachten op eigen krocht een oplossing te vinden. Enige tips: blijf binnen! kom slechts dan pos naar buiten als je er klaar mee bent, eenmaal buiten voorkomt dit veel ergernis. Tevens staan je binnen veel meer hulpmiddelen ter beschik­king dan buiten. Stel de belangrijkste ontmoetingen niet uit tot buiten moor probeer daar binnen reeds mee klaar te ko­men. Pas wanneer voldaan wordt aan deze voorwaarden kon het bouwproces in harmonie verlopen en behoort de ergernis tot het verleden.

door Jan Krens van Krens BV _____ _

Mijn naam is Jan Krens en ik ben fabrikant van sand­wichpanelen te Emmeloord. Ik ga u een verhaal vertellen over mijn vriend de aannemer en zijn irritatie over details. Hij had de toepasselijke naam van Spijker, ik moet u zeg­gen een grotere pechvolgel heb ik niet gekend. Toen hij tien jaar was, gingen zijn ouders al scheiden, daardoor bleef hij op de lagere school twee keer zitten, ter­wijl hij in de trein altijd moest staan. Nadat hij een aantal jaren getrouwd was, ging zijn vrouw er met een ander van­door. Daar lag hij allemaal niet wakker van, maar wel van details, daar lag hij uren wakker van. Zijn dochter werd prostituée en zijn zoon alcoholist. Zijn tweede vrollw raakte aan de drugs en op straat werd hij van al zijn zwarte geld beroofd. Daar lag hij allemaal niet wakker van, maar wel van details, daar lag hij uren wakker van. Toen hij op vakantie ging, staakte het vliegtuigpersoneel en na twee nachten op het vliegveld te hebben doorgebracht moest hij op de plaats van bestemming in de openlucht sla­pen. Dit wegens overboeking. Natuurlijk was het slecht weer en zijn koffers waren inmiddels gestolen. Daar lag hij allemaal niet wakker van, maar wel van details, daar kon hij uren van wakker liggen. Thuis gekomen was zijn huis afgebrand, zijn zoon was in de gevangenis terecht gekomen en zijn stiefdochter was er met zijn nieuwe auto vandoor. Bij het oprapen van een duimstok brak hij zijn been. Hij had een stukje grond voor zijn schoonmoeder gekocht en die wilde er maar niet in. Ook daar kon hij niet wakker van liggen, maar wel van de­tails, daar kon hij absoluut niet van slapen. Nadat zijn bedrijf failliet was gegaan, werd hij uitvoerder van een bouwbedrijf. Toen de architect, de ramenfabrikal1t, de gevelleverancier, het staalconstructiebedrijf, de dakdek­ker, de installateur en iemand van de arbo-wet allemaal met verschillende details aan kwamen draven, kon één de­tail van zijn lichaam het niet meer opbrengen, ziin hart, en hij stierf ter plaatse. De gevolgen van de ergernis van details zijn stress, over­spannenheid en slapeloosheid. Volgens mij zijn velen, zon­der dat wij het weten, hieraan overleden. Ik vermoed dat met het nieuwe bouwbesluit wat met ingang van 1 juli van kracht wordt, alsmede dat elk spijkertje straks van een CE­merk moet zijn voorzien, er veel meer slachtofferrs zullen vallen. Ik vraag u dan ook om even te gaan staan voor een ogenblikje stilte om deze mensen te gedenken.

Dank u.

DE AANSLUIT­PUNTEN VAN DE STEK[<ERKLARE KEUKEN

(LINKS) WOONHUIS VIOLENWEG, DEN HAAG, BENTHEM EN CROUWEL

k

DETAIL KIOSK VIENNA OP DE PLAATS IN DEN HAAG, ARCHIPEL ONTWERPERS

booosting NIEU1NSBRIEF

Woning Raad sluit zich aan bij Booosting .De Nationale Woning Raad sluit zich aan bij de Stichting Industrieel Bouwen Neder­land (Booosting), om de ont­wikkeling van het industrieel bouwen van binnenuit mee te kunnen maken.

Door Frans van Velden

Dat zei .N. van Velzen, direc­teur van de NWR, tijdens de bijeenkomst van Booosting op de NWR Bouw RAl. Ir J. Westra, werkzaam bij de Tech­nische Universiteit Eindhoven en voorzitter van de Stichting, overhandigde hem bij die gele­genheid hel eerste. exemplaar van het boek 'Booosting in Be­drijf. In dit boek zijn 35 pro­fielen opgenomen van bij Böoosting aangesloten ont­werpers, ontwikkelaars en on­dernemers in de bouw. "De activiteiten van Booosting passen goed in het tijdsbeeld. De centrale vraag in de volks­huisvesting is nu weike kwali­teit we willen en wie aan. die kwaliteit kan bijdragen. Bo­vendien hebben we ·te maken ~t een verschuivir:g v~n een

aanbod- naar een vragers­markt" , aldus Van Vel zen. "De tendens in de renovatie is het verbeteren van de schil en het opnemen van industriële produkten. Dat gebeurt overi­gens ook in de nieuwbouw. Booosting laat zien, dat de ac­tuele kwaliteitsvraag ook met industrieel bouwen beant-, woord kan worden". Van Vel­zen zei het daarom nuttig te vinden als de NWR zich aan kan sluiten b~ Booosting.

Ergernis

I~ken wel parochiale zendings­diensten waar de leer opnieuw wordt verkondigd of in een nieuw jasje gestoken. Booos­ting is daar eel) beetje boos over en preekt daarom niet, maar spuit z~n gram." Na deze inleiding volgden in snel tempo tien bijdragen van deelnemèrs aan Booosting. Z~ gaven elk op hun terrein "een kritische kUk op de bloei van produktontwikkeling in de za­len hiernaast", zoals Westra zei. J. Pesman van architectenbu­reau Cepezed te Delft sprak zijn ergernis uit over het "vaak prehistorische gereedschap waarmee in de bouw 'vordt ge­werkt. Er is teveel eigen initia­tief, daar waar de tekening on­duidelijk is of wegwaait. Lei­dingen verschijnen kriskras op de wanden en tegelvloerenJig­gen soms onder verrassend af­schot. In veel woningbouw kan men zonder babyfoon op de buurkinderen paSsen. De kern van de oplossing ligt in het de­tail", aldus Pesman.

De bijeenkomst van Booosting was gewijd aan het thema 'er­gernis over het detail'. In zijn inleiding zei J. Westra, dat er veel ergernis bestaat over ver­tl'aagde opleveringen, meer­

. prijzen, en "garanties die al­leen opgaan als het werk door geselecteerde betlrijven is uit­gevoerd en die vervallen zodm derden het aanraken". "Tijdens de NWR Bouw RAl krijgen we inspirerende plan­nen voorgespiegeld", zei Westra. "Maar door. het jaar heen is er veel gemodder in de bouw. Van de aanbodzijde k~- Boek / gen we een spiegel van heer- Booosting spreekt echter niet

'Booosting in Bedrijf is een opbouwende bijdrage aan het zoeken naar nieuwe materia­len, middelen en mogel~khe­den. Het is de bedoeling om ontwerpe"rs en de toeleverende industrie met elkaar in verbin­ding te brengen, Doel's te ko­men tot een bouwkundig pro­dukt, dat in prestatiepatronen is te beschrijven, in plaats ;van door ophemeling van status­verhogende attributen zoals voordeuren, vloerbedekking en niet te vergeten de traditionele bouwwijze. Westra benadrukte, dat het ' boek een "catalogus is van ca­paciteiten en de potentie van de bedrijven. Het is dus geen opsomming van geleverde prestaties en produkten." 'Bóoosting in Bedrijf bevat een voorwoord van Westra, een beschrijving van de Stich­ting en 35 interviews en Pl'e: sentaties van· aangesloten in­dustriëen, architecten, ontwer­pers en constructeurs. Het is geschreven in twee talen, Ne­derlands en Engels en geeft veel informatie over recente in­novaties in de bouwtechnolo­gie.

lijkheid te zien. f)e~ymposia . alle'O.Ii erg:e:r~ni~S~U~î~t.;.H,et~b~oe~k~~::~~~::~~~~;2J Cobouw, 17 april 92

BOOOSTING gebruikelijke opsomming etaleert van geleverde prestaties en produkties. Het is een moment-opname. De opsomming is niet volledig, maar dat is inherent aan bOOOsting zelf waarvan het leden bestand fluctueert en muteert. In die zin zie ik deze publicatie als eerste verkenning die later kan worden opgevolgd of vervolgd met uitgebreidere of anders getinte versies. 'BOOOsting in Bedrijf' is geschreven door Paul Groenendijk en Piet Vollaart. Zij zijn niet aangesloten bij de Stichting, maar dat kan nog komen. Het commentaar dat zij in het boek hebben neergelegd is dan ook niet ont­staan uit ervaringen met de activiteiten van bOOOsting. Hun relaas is het resultaat van de bedrijfsbezoeken en de gesprekken met het bestuur. Dat leidt hier en daar tot ver­kwikkende maar ook tot snerende uitspraken. De receptuur van de Stichting wordt ondervraagd. Ik denk dat de ant­woorden daarop binnen bOOOsting niet eenduidig en ge­lijkluidend zullen zijn. Er staan vele koks in de keuken en de maaltijd wordt steeds aan de ingrediënten aangepast. Dat lijkt me ook een goede strategie. Wanneer de volgende uitgave van bOOOsting een handleiding of een catalogus zou betreffen op grond van voorgaande activiteiten dan verliest de Stichting haar bestaansrecht. Met de inhoud van dit boek wordt dat standpunt verdUidelijkt. De uitgave is tweetalig. De reikwijdte wordt daardoor vergroot en ook kan het worden gezien als een handreiking naar internatio­nale organisaties die met soortgelijke initiatieven bezig zijn. De bOOOsting gedachte is immers ruim genoeg om in de toekomst internationale contacten en projecten aan te gaan. 1992 is wat dat betreft een uitgelezen jaar om dit boek uit te geven. Het is mij dan ook een bijzonder genoe­gen het eerste exemplaar te mogen uitreiken aan de heer van Velzen van de Nationale Woningraad. •

booosting in business 35 profiles of designers, developers and

entrepreneurs in building conslrudion

35 profielen van ontwerpers,

/ -,-.-5 ontwikkelaars en ondemt/men ~- -

--------------------~\ --In d. bouw ~......,,,~;'

I / " J I ) l ( ..,J ,

De industriële produktie die ons leven begeleidt en be­dreigt wordt maar al te graag tegenover de bouw­'produktie geplaatst. Booos­ting wordt vaak met die op­tiek bekeken. De bouw is een onbeschrijflijk feest dat zich naarmate de technolo­gie voortschrijdt schijnt te moeten gaan meten met de nieuwkomers. Ik vind dat een kortzichtig en weinig verhelderend standpunt. De lol van het bouwen en de smaak van het maken: dat is wat de bOOOstingaanhang bindt; dat is een groots

goed. 'BOOOsting in Bedrijf' is een bijzonder boekwerk. Enerzijds laat het zich lezen als een bundel verzamelde op­stellen die zicht geven op verschillende aangesloten bedrij­ven en bureau's, anderzijds is het een beknopte catalogus. Maar dan een catalogus waarin de capaciteiten en de po­tentie van de bedrijven worden aangestipt en die niet de