Bloeyendael bulletin

november 2016

Opening Park De Sterren

Kunstklas in Park

Blako's en boa's

Een park met een schoolpleinregeling

Welkom in Bloeyendael

Een rommelige schoonmaak

De hoornaar

BloeyendaelBulletin_nov_2016_omslag.qxp_OmslagBloeyendaelBulletin_nov_2016 03-11-16 11:25 Pagina 2

2

Van de voorzitter

Airbnb

Allereerst wil ik namens het be-stuur Ton Rennen hartelijk dan-ken voor zijn voorzitterschap van

de Stichting Bloeyendael in de afgelopen(bijna) 10 jaar. Ton blijft als vrijwilliger ac-tief in het park, dus u zult hem zeker nogtegenkomen tijdens het hooien, blad-harken of takken slepen.

Sinds augustus heb ik het voorzitters-stokje (nee wij hebben geen hamernodig in het bestuur) van Ton overgeno-men. Bovendien is Ineke Blijleven alsadjunct coördinator beheer ook lid ge-worden van het bestuur. In het park isde afgelopen maanden met het hooienweer hard gewerkt aan het verarmenvan de grond en daarmee het verrijkenvan onze flora en fauna. Ik ben zelf geenbioloog en ik leer daarom bij ieder be-zoek aan het park iets over de natuur.Het is net of ik een nieuwe bril draagwanneer ik tijdens een rondleiding meteen kenner planten zie die ik nog nooithad opgemerkt. Ik zie dan plots heel

BLOEYENDAELBULLETINNOVEMBER 2016

scherp wat een enorme rijkdom aan di-versiteit ons park te bieden heeft.

De nieuwe kano-aanlegplaats is in deafgelopen zomermaanden al zeer inten-sief gebruikt. Ook de vissers maken ergraag gebruik van en geven de kanovaar-ders alle ruimte. Dankzij een substan-tiёle bijdrage van twee donateurs be-schikt het park sinds kort over een infor-matiebord vlakbij de ingang van deheemtuin. Een dergelijk paneel met plat-tegrond ontbrak. Wij hopen daarmeeonze bezoekers goed te informeren en teinspireren voor een mooie wandeling

In dit bulletin kunt u o.a. een inter-view lezen met de scheidende voorzittervan de Bewonersvereniging van onzeburen/studenten. Verder aandacht vooronze fauna: misschien bent u een van degelukkigen die de bladkoning in Bloeyen-dael heeft gespot. Een klein trekvogeltjedat uitgerekend ons park via Airbnbheeft uitgekozen. Ook de hoornaars diehet park bewonen komen aan bod. Enaandacht voor een groep kinderen dietekeningen en schilderijen van het parkheeft gemaakt.

Het bestuur werkt momenteel aaneen nieuw meerjarenplan voor het park.Mocht u ideeën of suggesties hebben,laat het ons weten. Ik hoop u allen hetkomend jaar te mogen ontmoeten opeen open dag, op de voorjaarsreceptie,bij onze vrijwilligersdagen of tijdens eenwandeling in het park.

Mirjam Steinbuch

REDACTIE

Jan Heijmans, Paul Brassé

FOTOGRAFIE

Paul Brassé, Jan Heijmans, Annet van den Heuvel,

Laurens van Leeuwen en Bloeyendael archief

VORMGEVING

KM Grafisch Werk, Utrecht

DRUK

All Print Group, Zaltbommel

3

Op 30 september plantte de wijkwet-houder Jeroen Kreijkamp een boom-pje bij onze buren en opende daarmeehet nieuwste en (kleinste?) park inUtrecht: De Sterren. Het ligt naast parkBloeyendael en is bereikbaar via dehoofdingang aan de Pythagoraslaan.

Voeten in de aardeDe aanleg ervan heeft heel wat voetenin de aarde gehad. De voormalige tuinvan de provincie was door achterstalligonderhoud behoorlijk verruigd. Daar-door was de groene randvan de Sterren geen uitno-digende plek voor de stu-denten. In de zomer van2014 legde de voorzittervan de bewonersverenigingcontact en wij boden aanom te adviseren bij het op-stellen van een plan om desituatie grondig aan te pak-ken. Een jaar later was hetontwerp gereed en ging

men op zoek naar gelden om het planuit te voeren. Dank zij bijdragen van debewonersvereniging, de Stichting Stu-denten Huisvesting (SSH), projectont-wikkelaar De Waal, de Stichting Kanto-renpark Rijnsweerd (SKR) en de ge-meente kwam de vereiste som op tafel,zodat begin dit jaar gestart kon wordenmet de aanleg. Het resultaat mag er zijn.

OpenbaarOmdat ook de gemeente en SKR financi-eel bijgedragen hebben, is het parkoverdag toegankelijk voor iedereen. He-laas is het bruggetje tussen Bloeyendaelen de Sterren er niet meer, dus moetenbezoekers van ons park een omwegmaken om er te komen. Maar, zoals deFransen zeggen: il vaut le détour. (dat ishet waard).

Paul Brassé

BLOEYENDAELBULLETINNOVEMBER 2016

Opening Park De Sterren

aantreffen. Vervolgens mogen de kinde-ren naar buiten. Hoe serieus wordt daargewerkt! Gewapend met potlood enschetsbladen onderzoeken zij wat hetpark biedt aan moois om vast te leggen.De dag ervoor is gehooid, waar de padenprecies lopen is moeilijk vast te stellen,maar allen lopen in ganzenpas achter debegeleidster aan en doen hun uiterstebest om op de paden te blijven.

Er zijn nog bloeiende planten en gras-sen en takken te zien, alles wordt nauw-keurig bestudeerd en op het papiervastgelegd. De knuppelbrug spreekt welerg tot de verbeelding

ExpositieNa afloop leggen we alle schilderijtjeseven buiten neer en mogen de kinderener iets over vertellen. De hele groepgeeft elkaar feedback. De meeste kinde-ren kunnen nog niet van hun eigen schil-derwerkjes scheiden, maar twee kinde-ren (kanjers!) hebben ze afgestaan vooreen tijdelijke expositie in de vitrines.

Het weer was prachtig, de sfeer in dekunstklas was hartverwarmend en deresultaten zijn sinds half oktober te zienin de vitrines met als titel Impressies vanBloeyendael. Natuurpark Bloeyendael iseen mooi en leerzaam park voor kinde-ren die echt willen kijken.

Evelien Luursema

4 BLOEYENDAELBULLETINNOVEMBER 2016

Kunstklas in Park

Op 25 september kwam een zeventalkinderen in leeftijd variërend tussenvijf en elf jaar onder leiding van beel-dend kunstenaar Annet van den Heu-vel in het park schilderen en tekenennaar de natuur, om de schetsen ver-volgens uit te werken in kleine schilde-rijtjes.

Bloeyendael, gezien doorkinderogen!Eerst vertellen we iets over natuurparkBloeyendael, het verschil tussen een na-tuurpark en een recreatie-park bijvoor-beeld. De kinderen luisteren ernstig enbegrijpen heel goed dat ze in Bloeyen-dael niet gauw een speeltoestel zullen

Blako's en boa's inBloeyendael

Elk jaar wordt ons land vanaf eind sep-tember overspoeld door een golf vantrekvogels uit het noorden. Voor vo-gelliefhebbers is dat altijd een span-nende tijd: wat zit er voor bijzonderstussen de honderdduizenden roodbor-sten, vinken en kramsvogels?

Dit jaar hadden de liefhebbersgeluk. Met dank aan (o.a.) eenoostelijke stroming in het weer,

hadden bovengemiddeld veel trekvo-gels de afslag naar ons land genomen.Daaronder zaten dit jaar opvallend veelbladkoningen; er werden er in Bloeyen-dael maar liefst twee gesignaleerd (zieook www.waarneming.nl). Na de mel-ding van de aanwezigheid van deze vo-gels, kwamen er ook groepjes vogel-spotters naar het park.

Een bladkoning (onder vogelaars ookwel ‘blako’ genoemd) is een zogenoem -de ‘loofzanger’, een categorie vogels dieveel mensen hoofdbrekens bezorgt van-wege de moeilijkheid om de vogels teherkennen. Maar in deze groep vrij saaigekleurde vogeltjes is de bladkoningwel een heel mooie. Met twee lichtevleugelstrepen en vooral een mooiegele oogstreep heeft hij wel iets van eengoudhaantje. Qua grootte zit hij tussenhet goudhaantje en de tjiftjaf in.

De bladkoning is moeilijk te zien, maarop het geluid herken je hem prima. In detrektijd laten ze regelmatig ‘contact-roepjes’ horen (het geluid wordt om-schreven als ‘hoog, doordringend enluid’). Wie het eenmaal heeft gehoord,schijnt het nooit meer te vergeten.

Onder de groep enthousiaste vogelaarsdie ons park bezocht om een ‘blako’ tezien, bevonden zich ook fietsers. En nietalle vogelliefhebbers blijken ervan op dehoogte te zijn dat je in het park niet magfietsen. En zo zagen we dat een blako-liefhebber een boa* tegenkwam. De vo-gelliefhebber kreeg een vermaning eneen papiertje mee…

Ineke Blijleven

* buitengewoon opsporingsambtenaar

5BLOEYENDAELBULLETINNOVEMBER 2016

6

Toen het bestuur van Bloeyendael en-kele jaren geleden lucht kreeg van devoorgenomen huisvesting van studen-ten in het door de Provincie verlatencomplex De Sterren, gingen de wenk-brauwen omhoog. Studenten en eenbeschermd natuurpark, dat leek geengoede mix. Inmiddels wonen die stu-denten, een kleine 700, alweer driejaar in De Sterren. Hoe is de stand vanzaken?

Max Bos, de 26 jarige voorzittervan de bewonersvereniging,is de aangewezen man om

hier een antwoord op te geven. Max isaan het laatste deel van zijn studie lifescience bezig. Hij hoopt volgend jaar af testuderen als biomedisch analist. Ik ont -moet hem in Bloeyendael Binnen, waarhij kind aan huis is.

Is hij gezien zijn studiekeuze erg betrok-kenheid bij de natuur? Inderdaad, hoe-wel hij niet van de botaniseertrommelof de verrekijker is. Wel is hij vanaf zijnjeugd actief bij de scouting en leidt nogsteeds een groep. Zijn affiniteit met denatuur is de verbondenheid met de om-geving. Hij bracht in zijn jeugd veel tijddoor rond de Berekuil en in de Voor-veldse Polder.

In december loopt zijn termijn als voor-zitter van de bewonersvereniging af.

Omdat hij daarvoor al secretaris was eneen tijdje voorzitter ad interim, is hij vanmeet af aan betrokken bij de gesprek-ken met Bloeyendael, projectontwikke-laar De Waal en de verhuurder de Stich-ting Studenten Huisvesting.

Hoe verliepen de contacten metBloeyendael? "Dat ging eigenlijk vanaf het begin al vrijgoed. Bloeyendael verstrekte informa-tie over het park. We werden uitgeno-digd voor een open dag. Daar ben iknaartoe gegaan, met de gedachte, datals we toch buren zijn, laten we dangoede buren zijn. Bloeyendael werd uit-genodigd bij de opening van De Sterren,kreeg daar een stand en er was aardigwat belangstelling voor de rondleidingdoor het park".

Zijn jullie goede buren geworden? "Het contact tussen De Sterren enBloeyendael is erg goed. We nemen detijd voor elkaar en we nemen elkaar se-rieus. In het begin waren er nogal wat"overtredingen" als over het hek klim-men, fietsen en recreëren op het gras.Maar dat komt bijna niet meer voor. Datkomt ook omdat de beginners van toenintussen ouderejaars zijn en de nieuw-komers corrigeren. Er zijn trouwens veelstudenten die gewoon genieten van denatuur op een bankje, naar de vogelskijken of een wandeling maken. Wat

BLOEYENDAELBULLETINNOVEMBER 2016

Een park met een schoolpleinregeling

7

ook erg geholpen heeft is dat we nu zelfeen mooi park hebben gekregen waarwe ons kunnen vermaken".

Max neemt mij mee voor een rondlei-ding. Wie het complex op een luchtfotoziet, kan daar inderdaad de contourenvan sterren zien. Op de grond passerenwe de hele dierenriem. De namen prij-ken op de appartementen: Waterman,Steenbok, Weegschaal.... Het park be-vindt zich aan de zijkant van De Sterren,in de bocht naar de Pythagoraslaan. HetSterrenpark is de 'gerestaureerde' voor-malige tuin van het Provinciehuis. Des-tijds een overloop naar Bloeyendael. Bijde oplevering van de studentenhuisves-ting was het een en al vergane glorie. Nahet nodige getouwtrek over de financie-ring kwam er een plan van aanpak op

basis van een tekening van een collegastudent Jesse Dobbelsteen. Bloeyendael,in de persoon van Theo de Ronde, heeftdaarbij veel nuttige adviezen gegeven.Het park ligt er nu weer mooi bij. Veel enruig groen, mooie waterpartijen, nostal-gische bruggetjes, spannende laantjes,een schitterende rusthoek onder eenprachtige vleugelnootboom en enkelestenen bbq-plaatsen.

Is het af? Bijna. Er komen nog wi-fi, een tweedesteiger voor kano's bij een van de vij-vers, picknickplaatsen en info-bordjes.Het park is openbaar, iedereen mag erin van 08.00 tot 20.00. We vallen onderde schoolpleinregeling!

Jan Heijmans

BLOEYENDAELBULLETINNOVEMBER 2016

kele hoogtepunten van de flora enfauna. Verder worden de achtergrondenvan het park en het doel van StichtingBloeyendael toegelicht, en tot slot wor-den de contact-informatie en regels vanhet park vermeld.

We zijn uitermate tevreden met dezeaanwinst, die prachtig is vormgegevendoor Karel Meijer, die de laatste jarenalle producten van de stichting onderhanden neemt, waaronder ook dit bul-letin.

Tot slot: De lezer die ontdekt en via onse-mailadres meldt welk foutje er op hetpaneel is geslopen, kan een kleine sur-prise tegemoet zien.

Paul Brassé

Sinds enkele weken wordt de aan-dacht van bezoekers getrokken dooreen informatiepaneel dat tussen de in-gang van de heemtuin en de naast ge-legen bank is geplaatst. Het kleurrijkebord is gefinancierd met schenkingenvan twee donateurs.

VerscholenVeel wandelaars en bezoekers was on-duidelijk waar zich de ingang naar hetpaviljoen bevond. De enige aanwijzin-gen vormden de fietsenrekken en dedaarnaast op palen bevestigde onopval-lende bordjes met de naam van hetpark. De ingang naar de heemtuin ligterg verscholen. Op open dagen stakenwe de vlag uit zodat bezoekers de wegkonden vinden naar het paviljoen. Hetnieuwe informatiebord markeert duide-lijk waar de heemtuin is en geeft hetcentrum van het park aan. Ten behoevevan het bord zijn de struiken flink inge-snoeid, waardoor ook de ingang beterzichtbaar is.

U bent hierDoor de vorm van het park en de door-snijding door fietspad en weg hebbennieuwe bezoekers en vrijwilligers moei -te om zich te oriënteren, en zich eenidee te vormen van de ligging en gren-zen van het gebied. Dankzij de grote enduidelijke plattegrond is dat probleemnu verholpen. Ook toont het paneel en-

8 BLOEYENDAELBULLETINNOVEMBER 2016

9BLOEYENDAELBULLETINNOVEMBER 2016

Natuurpark Bloeyendael heeft zoweldirect als indirect te maken met ver-schillende overheidsinstellingen. Eenvan deze overheden is het Hoogheem-raadschap De Stichtse Rijnlanden.Deze instelling draagt zorg voor het lo-kale en regionale waterbeheer in Mid-den Nederland.

Aan de kop van de Oostbroekse -laan staat een klein gemaal dathet waterniveau van de sloten

van de tuinvereniging op peil houdt. Dezorg voor het waterniveau is een van dekerntaken van het Hoogheemraadschap.Ook het behouden van een goede door-stroming en kwaliteit van het oppervlak-tewater behoren daartoe.

Dit brengt mij bij de Rijnsweerdse We-tering die zowel langs als door het oos-telijk gedeelte van ons natuurparkstroomt. Deze waterverbinding tussende Kromme Rijn en de Biltse Grift wordtook gecontroleerd door de eerder ge-noemde overheid. Deze zorgt voor hetbaggeren, het verwijderen van water-planten en het snoeien van de struikenen bomen langs de oevers. De restantenvan dit alles, inclusief het nodige afvalvan bouwbedrijven en particulieren,verzamelen zich bij de wigvormige hou-ten constructie voor de kolk (zie foto

voorpagina), die in verbinding staat metde Biltse Grift. Een aannemer haalt daarmet enige regelmaat het materiaal datdaar wordt tegengehouden uit hetwater en legt het in hopen op de kant.De afspraak is dat dit afval even blijft lig-gen zodat de aanwezige waterdieren demogelijkheid krijgen om terug te kerennaar hun leefomgeving. Vervolgens komtde aannemer de troep met groot mate -rieel afvoeren.

Voor de bezoekers van Bloeyendael oogtde omgeving van de kolk mogelijk watrommelig en vervuild, maar nu is het inieder geval duidelijk wat hiervan de re -den is.

Hans Schriever

Waterzuivering

Een rommelige schoonmaak

Gezocht

Beheerder van vitrinekastenHet park beschikt over twee

vitrinekasten. We zijn op zoeknaar een vrijwilliger die met behulpvan foto’s (uit archief), teksten en

andere middelen de wandelaarattent wil maken op wat er in hetbetreffende seizoen aan flora en

fauna te zien is in het park. Ben jecreatief en communicatief, meld je

aan via info@bloeyendael.nl.

10 BLOEYENDAELBULLETINNOVEMBER 2016

De hoornaar is goed te herkennen aande overwegend roodbruine kleur vande kop, van het borststuk en van depoten. Met een grootte variërend van20 – 35 mm is de hoornaar duidelijkgroter dan andere wespensoorten (ziefoto achterpagina).

Van vleeseter tot vegetariërRond mei bouwt de koningin, die heeftoverwinterd, haar nest in een boom-holte bijvoorbeeld. Tijdens de groeifasevan de wespenlarven bestaat het menuhoofdzakelijk uit insecten, vlinders, rup-sen, zelfs libellen en spinnen. De vol-wassen wesp eet alleen suikerhouden devloeistoffen die nodig zijn als vlieg-ener-gie en om het nest warm te hou den.Deels worden die geleverd doordat delarven na het voeren door een klier eensuikerhoudende vloeistof afscheiden,welke gretig door de volwassen wespenwordt opgelikt. Is dat onvoldoende danknagen de hoornaars aan de bast vanbomen en twijgen, en likken ze het vrij-komende suikerhoudende plantensapop.

Weinig te duchtenVanwege haar grootte kan de hoornaarzwaardere en grotere prooidieren cq in-secten aan dan andere wespen. Zijn ver-vaarlijk klinkend vlieggeluid boezemtmenigeen angst in en ontzag. Toch is dehoornaar van alle wespen die in onze

De hoornaar, Vespa crabro

contreien voor-komen de minstagressieve. Ookis hij niet uit op on -ze zoete dranken ofijsjes. Zolang het nesten de nabije omgevingniet worden verstoord, is erweinig te vrezen van dehoornaar, die al te vaak onterecht wordtuitgemaakt voor horzel en moordenaarmet een dodelijke angel. Wanneer menniet allergisch is voor wespengif, is desteek met de grote angel natuurlijk welgevoelig, maar zeker niet gevaarlijkerdan van andere wespen.

KrakersIn september zijn de hoornaarkolonieshet grootst. Toen werden in Bloeyen-dael drie hoornaarnesten ontdekt.Twee vleermuis-nestkasten en een vo-gelnestkast bleken gekraakt te zijn doorhoornaars. Dezelfde dag bleek dat dewerksters ook buiten op de woningwaren begonnen met bouwen. Na eenweek was het front volgebouwd metschelpvormige ruimten als aanvullingop de kennelijk te klein geworden nest -ruimte. De imposante wesp bleek fraaien snel te kunnen bouwen! Tot na halfoktober waren de kolonies in de vleer-muiskasten nog actief.

Theo de Ronde

11BLOEYENDAELBULLETINNOVEMBER 2016

ACTIVITEITEN HERFST EN WINTER 2016/2017ACTIVITEIT DATUM TIJD

Bladharken Zaterdag 12 november 10.00 – 16.00

Bladharken Zaterdag 19 november 10.00 – 16.00

Takken slepen Zaterdag 21 januari 10.00 – 16.00

Takken slepen Zaterdag 28 januari 10.00 – 16.00

Studenten die vanaf de Sterren via dePythagoraslaan te voet naar het parkwillen, moeten een stuk over het druk kefietspad lopen, om op de hoek met deWaterlinieweg het walpad in te slaan.Het bestuur vindt die situatie gevaarlijken heeft het afgelopen jaar bij de ge-meente plannen ingediend om eenvoetpad naast het fietspad aan te leggenen de steile toegang naar de verdedi-gingswal aan te passen.

De reactie van de gemeentelijke dienst

was dat de aanleg van het voetpad ergduur zou worden, wilde het voldoen aande daarvoor gestelde (bree dte) normen.Het verbeteren van de toegang naar deverdedigingswal werd evenmin gehono-reerd, omdat er al voldoende parkingan-gen zouden zijn. Het bestuur heeft deplannen voorlopig in de ijskast geplaatst.Blijkbaar moeten er eerst ongelukken ge-beuren met voetgangers en fietsers,voor dat de situatie als voldoende ernstigwordt beschouwd.

Op de hoogte

Stichting Bloeyendael informeert belangstel-lenden op meerdere manieren over het welen wee van het park en de stichting. Naast

de bulletins plaatsen we nieuwsberichten oponze website. Wil je op de hoogte worden

gehouden van de allerlaatste nieuwtjes, vande bijzondere vondsten in het park, volg onsop Twitter en Facebook. Je hebt er geen ac-

count voor nodig. Inmiddels volgen 100mensen ons op twitter en lezen 150 mensenonze facebookberichten. Ook kun je je opge-

ven voor de speciale whatapps groep,waarop we elkaar van bijzondere flora enfauna in het park op de hoogte brengen.

Stuur daarvoor een sms naar 06 - 4500 5700.

In de ijskast

Wordt donateur van Bloeyendaelvoor (minimaal) 12 euro per jaar.

Stuur een mail naar info@bloeyendael.nl of geef je op

via www.bloeyendael.nl/ donateurs. Als donateur ontvang jeeen informatiepakket en krijg je pe-

riodiek het bulletin thuisbezorgdmet informatie over het park en deomgeving. Ook ontvang je uitnodi-gingen voor lezingen en excursies inhet park. Donaties aan de stichtingzijn aftrekbaar van de belastingen.

Stichting BloeyendaelPostbus 850173508 AA Utrecht

www.bloeyendael.nl

NL74 INGB 0003 4466 50

Tel. 06 4500 5700

BloeyendaelBulletin_nov_2016_omslag.qxp_OmslagBloeyendaelBulletin_nov_2016 03-11-16 11:25 Pagina 1