Parking in park, park in parking, gemene park(ing)

16
PARKING IN PARK PARK IN PARKING GEMENE PARK(ING) Pieter Vanheers Laura Guarraci Ruben Castro

description

door Ruben Castro, Laura Guarraci, Pieter Vanheers

Transcript of Parking in park, park in parking, gemene park(ing)

Page 1: Parking in park, park in parking, gemene park(ing)

PARKING IN PARKPARK IN PARKINGGEMENE PARK(ING)

Pieter VanheersLaura GuarraciRuben Castro

Page 2: Parking in park, park in parking, gemene park(ing)

Onvervalste publieke ruimte kun je herkennen als een terrein waar men zich tegen geprivatiseerde of bureau-cratische controle verzet. Het is een gebied waar het sociale samen gaat met de politieke, culturele en de econ-omische functie. Het heeft een samengestelde symbolische eigenheid: ‘A public space of proximty is, in other words, where the discourse on the collective good is rooted in everyday social practices in a common material space with its multifaceted meanings’(Petrescu).1 Het stadspark van Hasselt is zo een plek waar met de ‘Red het Stadspark van Hasselt’ als gemeenschap op Facebook actie wordt ondernomen tegen deze bureaucratische controle door middel van een parkeergarage.

Page 3: Parking in park, park in parking, gemene park(ing)

beeld van plan Stad Hasselt augustus 2013 (http://focusophasseltdeopiniemaker.wordpress.com)

Page 4: Parking in park, park in parking, gemene park(ing)

Parking in park

Het Stadspark van Hasselt bevindt zich net buiten het stadscentrum en wordt omsloten door het Jessa-ziek-enhuis, het Cultureel centrum (CCHA) en de woonwijk Katarina. Het park staat symbool voor één van de laatste vrije groene plaatsen in bedrijvige groeiende hoofdstad van de provincie Limburg. Niet enkel de bewoners van de omliggende wijken maken gebruik van deze groene plek, ook jeugdbewegingen, oud, jong en patiënten van het ziekenhuis benutten het stadspark. In augustus stelde het stadsbestuur van Hasselt een nieuw masterplan op voor deze buurt. De gratis parking aan het CCHA zal nu een honderdtal meter verder plaatsvinden, onder het stadspark en betalend. Verder houdt het plan nieuwe appartementsgebouwen in, voorzien door een projectontwikkelaar, op de voormalige parking. Het grote punt van kritiek op deze herstructurering is het ontbreken van enige communicatie tussen het stadsbestuur en de inwoners van Hasselt. Het nieuwe plan werd ontworpen zonder inspraak of weet van de inwoners. Een lek van informatie stuitte op weinig positieve reacties inzake dit, volgens sommigen, on-doordacht plan. De toegangsweg tot deze nieuwe ondergrondse en betalende parking zou namelijk plaats-vinden dwars door het enige biologisch waardevol stuk groen (Geopunt Vlaanderen)2, waarvoor de weinig overblijvende bomen voor moeten gekapt worden. Het verkeer dat toeristen, shoppers en bezoekers van het ziekenhuis met zich meebrengt zal zich nu concentreren binnen deze omgeving van de Katarinawijk. Deze vernieuwing is alleszins geen toegevoegde waarde voor de leefkwaliteit van de buurt. Het ziet ernaar uit dat het stadsbestuur weinig oog heeft voor het belang van het stadspark voor de inwoners en vooral aast op een optimale rendabiliteit van de huidige financieel ‘waardeloze’ ruimte. Een aantal betekenissen van ‘het pub-lieke’ volgens Wim Cuyvers worden opgesomd: diegene die ruimte privatiseert, heeft macht. Publieke ruim-te is niet-gecontroleerde ruimte, de ruimte van de onmacht. Publieke ruimte is economisch onbelangrijke, waardeloze ruimte. Publieke ruimte is ruimte van het verlies, niet de ruimte van de winst3. Deze omschrijving kan de visie van het stadsbestuur onderbouwen en argumenten zijn voor de privatisering van het stadspark. Hiertegenover staat het tegenstrijdige standpunt van de inwoners van Hasselt, gebruikers van het stadspark: publieke ruimte is de ruimte van het zijn, de existentiële ruimte. Publieke ruimte is de ruimte waar diegenen die in nood zijn elkaar ontmoeten en participeren aan het verzet.

Page 5: Parking in park, park in parking, gemene park(ing)

boven: Bestaande situatie (Bing Maps)onder: Toekomstige situatie volgens eerste plan

Page 6: Parking in park, park in parking, gemene park(ing)

Participatie

‘Transversal participation’, volgens Petrescu een volledig horizontale en hiërarchieloze manier van partici-patie, is op stedelijk niveau niet toepasbaar.4 In dit geval is er zelfs geen plaats voor een minimale vorm van inspraak of schijnbare participatie. Het stadsbestuur van Hasselt stond oorspronkelijk niet open voor partici-patie van bewoners en besliste autoritair over de herstructurering van deze site, die niet alleen behoort tot de omliggende wijken maar tot de bewoners van de hele stad. Er wordt geen rekening gehouden met de gevol-gen van de ingreep, noch met de verlangens en de noden van de gebruikers van dit stadspark. Na een reeks klachten is er nu wel plaats voor democratische openheid (discussie, inspraak en een soort van participatie). Maar de stad hanteert nog steeds ‘organised participation’: de samenwerking met de inwoners van Hasselt verloopt gecontroleerd. Ze krijgen de mogelijkheid om hun mening en standpunt te delen maar uiteindelijk worden beslissingen nog steeds volgens een verticale hiërarchie genomen, door het stadsbestuur zelf en het liefst zonder risico in de hoop van ondersteunde reacties. Zo is er enkel een formele toepassing van het idee van de participatie. De hoofdrollen worden nog steeds ingevuld door de deskundigen, de amb-tenaren en de stad. De inwoners worden enkel geraadpleegd op een zorgvuldig voorbereid moment waar ze hun zeg kunnen doen. In feite kunnen ze niet participeren in de verschillende structurele fases van de analyse, de planning, de expertise, programmering en de representatie ervan. Eerder dan kritische hulpmid-delen te voorzien voor een effectieve planningsproces voor de gemeenschap, zijn de openbare debatten enkel georganiseerd om een lippendienst te bewijzen aan de wet.Zoals Doina Petrescu omschrijft is volgende stelling van toepassing in deze situatie: er is een duidelijk verlan-gen naar een gemeenschappelijke plek met participatie van de gebruikers als gevolg. De Hasselaren nemen initiatief en bieden alternatieve voorstellen aan het stadsbestuur. Door het samenwerken en bundelen van krachten ontstaat er een gevoel van samenhorigheid tussen de bewoners. Ze pleiten voor het behoud van hun groene plek in de stedelijke omgeving, die volgens de bewoners meer waard is dan de waarde van vastgoed en een ondergrondse parking.

Page 7: Parking in park, park in parking, gemene park(ing)

beeld van Picnic in het Stadspark (https://www.facebook.com/redhetstadspark)

Page 8: Parking in park, park in parking, gemene park(ing)

Park in parking

Recent manifesteerde zich het tegenovergestelde van het park dat moet onderdoen voor een parking, nameli-jk de metamorfose van de parking achter het station van Hasselt naar park. Meer park voor iedereen? Mooi zo! Dit kan opgevat worden als een gunstige actie voor het weinige groen in de stad. Laat in het midden dat het gaat om de parking bedoeld voor de pendelaars, die hun auto achterlaten voor het benutten van het openbaar vervoer. Het aangereikt plan was een nieuwe jeugdherberg met een bijhorend park op de bestaande parking. Slechts enkele maanden later werd de uitbreiding met vastgoed aangekondigd. Het project wordt door projectontwikkelaar voorgesteld als ‘Central Park Hasselt’. Het lijkt alsof hij net terug kwam van een city trip waar hij een doordachte ingeving kreeg bij het bezoeken van het origneel. Er moet echter een persoonli-jke verbondenheid kunnen ontstaan met die plaats die niet afgeleid is door een onverklaarbaar model of een externe verwijzing, maar wel gedragen wordt door de gemeenplaats. (Bekaert).5 Men zou het nog kunnen opgevat hebben door de centrale ligging, toch is dit hier niet van toepassing is.“Beeldt u zich even in: u woont in de gezelligste stad van Vlaanderen, op wandelafstand van de Grote Markt en met een prachtig uitgestrekt park als achtertuin.” (Steps Real Estate).6 Zo presenteert het project ‘Cen-tral Park Hasselt’ zich naar de buitenwereld. Het lijkt alsof het park vooraleer het er is, reeds geclaimd is als achtertuin van het project. Ook kunnen we uit de plannen afleiden dat niet de jeugdherberg aan het park ligt maar wel een vastgoed project. Een ontwikkeling gesteund door de stad, in naam van het algemeen belang, terwijl de ware begunstigden slechts een paar ontwikkelaars en financierders blijken te zijn. Het is een para-digma hoe de openbare investeringen worden toegewezen aan iets dat lijkt op iets gemeenschappelijk, maar enkel een meerwaarde is voor de geprivilegieerd eigenaren. (Harvey). 7 Dit alles vormt een bijzonder verhaal over de omgang met investeringen voor publieke ruimte voor de inwoners van de stad. Zoals Bekaert het stel-de: “Verhalen zijn bij voorbaat verdacht. Ze zijn pocherig of huichelachtig. Ze zijn nooit helemaal echt. Waar een verhaal nodig is, moet er blijkbaar iets goed gemaakt worden.” 8 In ‘Architecture and Participation’ verklaart men hoe er rekening kan gehouden worden met de noden en wensen van de bewoners: ‘De economieën van steden moeten solidair opgevat worden met de economieën van het verlangen van degenen die wonen en werken in deze steden. Een revolutionaire hervorming in stedelijke planning kan niet ingang gezet worden door enkel gecentraliseerde beslissingen en overheidsin-stanties. Het zijn net deze 'microscopische pogingen' op niveau van collectieve en individuele wensen van opdrachtgevers en gebruikers in micro-sociale eenheden: buurtorganisaties, informele teams, krakers en andere autonome organisaties ...’ (Petrescu).9 Het is hierin hoe een stadsbestuur net het best structurele her-zieningen doorvoert door problemen op te lossen op kleinschalige niveaus.Een echte publieke plaats zien we als een omgeving waarvoor gevochten moet worden. De gebruikers ervan beschermen deze plek tegen bijvoorbeeld privatisering, opgelegd door een hogere macht. In het geval van het stadspark wordt dit, voor de inwoners van Hasselt, vertaald door het organiseren van picknicks in het park, buurtvergaderingen, opstellen van een Facebook pagina (red het stadspark van Hasselt)10,… Deze acties dienen als bijdrage tot de collectieve subjectiviteit en het teamgevoel van de groep. Het reclaimen van deze groene common zorgt voor een onderlinge samenhorigheid van de bewoners en voor een diepgaandere en waardevolle betekenis van de plek. De collectieve kennis en gedachten worden gedeeld om samen aan de ontwikkeling van dit project te werken. Per slot van rekening lijkt het samengaan van een publiek park en parkeergarage een paradoxale ruimte te vormen.

Page 9: Parking in park, park in parking, gemene park(ing)

beeld van Central Park Hasselt (http://www.stepsrealestate.be)

Page 10: Parking in park, park in parking, gemene park(ing)

Parking als gemene

Door het gebrek aan communicatie geeft het stadsbestuur een slecht beeld aan de inwoners. Er wordt de indruk gegeven dat de stad zich alleen maar richt op vastgoed en geprivatiseerde parkings om hun financiële toestand te verbeteren. Deze parkings kunnen echter ook opengesteld worden aan het publiek. Onderstaande voorbeelden geven een beeld van geprivatiseerde parkings met publieke doeleinden of die geclaimd worden door het publiek.

Het eerste voorbeeld is ontworpen door Herzog & de Meuron in samenwerking met de lokale ontwikkelaar Robert Wennett. Het project 1111 Lincoln Road in Miami richt zijn aandacht op het te kort aan parkings in de omgeving. Het ontwerp is op een onderzoeksmatige manier ontstaan. Hoofdzakelijk was het de bedoel-ing om een nieuw handelscomplex te bouwen. Hoewel er vele gebruiksbeperkingen en bouwregels aan het project vast hingen hebben ze toch een manier gevonden om de site niet te verstikken. Het toevoegen van een handelsverdieping aan het project vereist bepaalde voorwaarden en vergunningen. Om dit te omzeilen heeft Robert Wennett ingespeeld op het te kort aan Miami Beach parkings. Door het toevoegen van park-ings, werden meerdere bouwlagen toegelaten. Dit gaf de mogelijkheid om meerdere functies te verspreiden over verscheidene bouwlagen. Zo bevat het naast 300 parkeerplaatsen ook 11 winkels, 3 restaurants en een luxe residentie.11 Herzog & de Meuron laten met dit project een verloren typologie terug tot leven komen; de parkeergarage. Het project wordt een belangrijk herkenningspunt, een landmark in de stad. De open struc-tuur, mix-use aan functies en de meerwaarde die het geeft aan de stad onderscheidt deze parkeergarage van de rest. Er wordt afstand genomen van de slechte reputatie die parkeergarages door de jaren heen hebben gekregen. Men zag het potentieel niet in de architectonische expressie van parkeercomplexen. Ze werden beschouwd als stedenbouwkundige mislukkingen en werden vermomd of verdwenen diep begraven in de grond.12&13 Één van de sterke kenmerken aan het project is zijn open structuur die op elke bouwlaag een panoramisch zicht heeft over de stad en zijn interactie met de gebruikers. De publieke functie van de straat loopt door in het gebouw door zijn open structuur. Zowel Herzog & de Meuron als Robert Wennett zien het als een uitnodigend gebouw naar het publiek toe. Het wordt een plaats van meerzijdig gebruik, van stedelijke ontmoeting en van vervoersinfrastructuur die zich nestelt in het centrum. De parking geeft een nieuw beeld naar de buitenwereld, het wordt een plek die even opwindend is om te betreden als te verlaten. 1111 Lincoln Road laat het publiek gebruik maken van zijn open ruimtes, er worden feesten & concerten georganiseerd, yoga lessen gehouden, bruiloften gevierd,…

“I had the opportunity to change people’s perception of what parking is and to build a type of building that becomes a social gathering space and a public space” zegt Wennett. “Everything we do in the garage is not what you expect in a parking garage.” 14 Dit project laat zien hoe een parkeergarage uit zijn context gehaald kan worden. Zo ontstaat er een nieuw soort van parkeergarage waarvan al zijn stereotypen verrassend verbroken worden. 1111 Lincoln Road toont aan dat geprivatiseerde parkeergarages ook rekening kunnen houden met het publieke aspect. Door de kleine drempel tussen openbaar en privé is er de mogelijkheid tot interactie. Wim Cuyvers zegt “Diegene die ruimte privatiseert, heeft macht” en “Diegene die ruimte privati-seert, oefent er controle over uit”. 15 In dit project wordt de geprivatiseerde ruimte vrijgegeven aan het publiek onder bepaalde voorwaarden. Er wordt nog altijd controle uitgeoefend maar laat de gebruikers toe om elkaar te ontmoeten en op hun eigen manier te benutten. 1111 Lincoln road is echter niet voor iedereen bestemd, zo zullen de activiteiten die er gehouden worden alleen gelden voor deelnemers en uitnodigden.

Page 11: Parking in park, park in parking, gemene park(ing)

boven: Hufton And Crow (http://www.huftonandcrow.com)onder: Beeld Iwan Baan and MBEACHI (http://1111lincolnroad.com)

Page 12: Parking in park, park in parking, gemene park(ing)

Parking 58 is bij uitstek het tegenovergestelde. Deze parking bevindt zich in Brussel op het bovenste niveau van een bouwblok met 360° zicht over de stad. Het is een spontaan ontstane publieke ruimte. Een publieke plek bij uitstek zoals Cuyvers het zou beschrijven. Het is een ruimte van verlies, want zo goed als niemand parkeert er zijn wagen op het dak uit vrees voor vandalisme, een rondslingerende voetbal,… Hier en daar vinden we blikjes bier terug wat één van de symptomen volgens Cuyvers is van de publieke plek: “Publieke ruimte is te herkennen aan het afval dat er rondslingert: in een eenduidig op winst gerichte samenleving zijn de plekken waar het afval slingert genegeerde plekken.” Het is een plek waar iedereen naartoe kan, zowel jong en oud, de lokale bevolking als toeristen. Er is echter een mogelijkheid tot overtreding aangezien de parking per definitie privé is. Ondanks zijn privé karakter is het toch een plek die ontbreekt in Brussel, een ruimte van het niet-hebben. “Mensen van verschillende leeftijden, rassen of culturen, mensen met heel verschillende noden blijken dezelfde publieke ruimte op te zoeken. Zij die op verschillende manieren in nood zijn blijken de ruimte op een zo goed als identieke manier te lezen: het kind en de grijsaard, de drugsverslaafde en degene die op zoek is naar een maatschappelijk ongeoorloofd seksueel contact… maken op dezelfde manier gebruik van de publieke ruimte, lezen de ruimte op eenzelfde manier: net naast de parkeerplek aan de drukke rijweg, net achter een scherm van struiken. Diegenen die in nood zijn, die toegeven aan hun nood, die hun nood accepteren, lezen de plek, lezen de ruimte op dezelfde manier.” 16

In het verleden zijn enkele acties gehouden ter bevordering van de collectieve subjectiviteit. Zo was ‘apero les jardin suspendus’ een aanzet van een soort bar, café. 17 Helaas kunnen zwervers en spelende kinderen hier niet aan deelnemen waardoor er een beperking ontstaat in de gemeenschappelijkheid van de ruimte. Het bouwblok van parking 58 wordt omgebouwd tot een kantoorgebouw. Brigitte De Pauw (CD&V) ziet de capaciteiten van deze plek en pleit voor het behoud van een dakterras. 18 Dit zal echter in combinatie zijn met een café en terras wat leidt tot het commercialiseren van de locatie. Het zou aangenamer zijn als het een plek werd die de noden van iedereen kon beantwoorden, een gemeenschappelijke ruimte.

Page 13: Parking in park, park in parking, gemene park(ing)

beeld van Stijn Vandermeulen (Zie http://stekkes.deviantart.com/)

Page 14: Parking in park, park in parking, gemene park(ing)

Gemene architectuur

Om te komen tot een project, een nieuw park of te spreken van een nieuw parkeren in het park of park in het parkeren, wat moet het nu worden? De schijnbaar onverenigbaarheid van park en parking die gecreëerd wordt door het hermetisch beleid van de stad zorgt voor een dwaling in antwoorden naar de bewoners toe. Daarom willen we kijken hoe parkeren meer kan zijn dan louter een lege doos die gevuld moet worden met auto’s. Het kan bij uitstek een publieke plek vormen. Hoe kunnen we hieruit leren en een nieuw voorstel te synthetiseren om te komen tot een gemeenplaats binnen een park(ing). Het voeren van een duidelijke com-municatie met de inwoners en een participatie mogelijk maken voor een project aanvangt, kan de nodige en-ergie besparen die achteraf nodig is om de tekortkomingen bij te sturen. Zo komt men tot een gemeenschap-pelijk draagvlak dat het project steunt in plaats van verzet te creëren. Een ontwikkeling die onderzoeksmatig gebeurt naar de verlangens van de mensen, de ontwikkelaar en de stad (representatie van de inwoners). Het voorzien van een plek die iedereen kan benutten, het verder kijken dan de economische ruimte om te komen tot een echte publieke ruimte ondersteunt door architectuur die hieruit ontstaat. Op het niveau van de stad kan dit ontwerp bijdragen tot een positieve beweging. Het kan evolueren uit zijn primaire functie door een nieuwe meerwaarde vanuit het collectief gebruik ervan. Het verwerft zijn eigen kwaliteit vanuit zijn locatie, door het ontvouwen van deze actie; het bouwen en zijn individualiteit binnen de stad. “Om te spreken van een mooie stad is om te spreken van een goede architectuur” (Francesco Milizia). 19

Architectuur geeft een concrete vorm aan de samenleving en is nauw verbonden met de natuur. Het schep-pen van een betere omgeving voor het leven en een esthetische intentie kunnen we zien als twee permanente kenmerken van de architectuur. (Rossi). 20 We zijn deze verbinding echter aan het verliezen in de stad aan lege ruimtes van consumptie, die een onechte (vluchtige) ervaring creëren. Het is net door een architectuur die vertrekt vanuit het gemene die een bijdrage kan leveren voor de stad. Het gevaar schuilt er echter in dat “Degenen die een interessant en stimulerend dagelijkse buurtleven creëren verliezen aan de roofzuchtige praktijken van de vastgoed ondernemers, financiers en de hogere klasse” 21 “The better the common qualities a social group creates, the more likely it is to be raided and appropriated by private profit-maximizing inter-ests.” 22 Dit is ook een toegevoegde waarde voor de ontwikkelaar/stad die hier profijt uit haalt. Dus waarom niet alle parkeergarages publiek maken. Een situatie die de stad en zijn inwoners ten goede komt. Dit kan door een icoon te produceren zoals 1111 Lincoln road. ‘Maar ook vooral door de doorsnee architectuur die meer Fingerspitzengefühl heeft om zich in te schrijven in de straat, in het stedelijk weefsel; een architectuur die de kunst verstaat om zich te richten naar de stad, gebouwen met een gezicht naar en voor de stad; kortom, een hoffelijke, levendige en wellevende, urbane architectuur.’ (Decauter)23.Want het is net hier dat de meerwaarde ontstaat door de bewoners die participeren in het creëren van deze architectuur en het gebruik ervan.

Page 15: Parking in park, park in parking, gemene park(ing)

beeld van alle parkeergarages publiek

Page 16: Parking in park, park in parking, gemene park(ing)

Bibliografie

1. & 4. Doina Petrescu, Architecture and participation. Losing control, keeping desire. (Oxon, Taylor & Francis. 2005) 2. “Biologische waarderingskaart.” Zie http://www.geopunt.be3. Wim Cuyvers, Musea voor actuele kunst, van het bordeel via de school naar ikea. De witte raaf. (Brussel. 2007)5. Geert Bekaert, Belgische architectuur als gemeenplaats. De afwezigheid van een architectonische cultuur als uitdaging, in Deel 5 – Spoorloos, Verzamelde opstellen. (Gent, WZW Editions & productions. 2007). p209.6. “Steps Real Estate.” Zie http://www.stepsrealestate.be/nl/nieuwbouw/centralpark/hasselt-3500/20/7. David Harvey, Rebel Cities: From the Right to the City to the Urban Revolution (London, Verso Books 2013) p798. Geert Bekaert, Belgische architectuur als gemeenplaats. De afwezigheid van een architectonische cultuur als uitdaging, in Deel 5 – Spoorloos, Verzamelde opstellen. (Gent, WZW Editions & productions. 2007). p211.9. Doina Petrescu, Architecture and participation. Losing control, keeping desire. (Oxon, Taylor & Francis. 2005)10. “Red het stadspark Hasselt.” Zie http://www.facebook.com/redhetstadspark11. “1111 Lincoln Road / Herzog & de Meuron.” Zie http://www.archdaily.com/59266/1111-lincoln-road-herzog-de-meuron/12. Herzog & De Meuron, A Miami drive-in. ICON 279 (maart 2010).13. Edwin Heathcote, The car park as a way of life. Financial times (december 2009).14. “Movie: 1111 Lincoln Road by Herzog & de Meuron.” Zie http://www.dezeen.com/2012/11/27/movie-1111-lincoln-road-by-herzog-de-meuron/15. & 16. Wim Cuyvers, Musea voor actuele kunst, van het bordeel via de school naar ikea. De witte raaf. (Brus-sel. 2007)17. “Les Jardins Suspendus” Zie http://www.lesjardinssuspendus.be 18. “Parking 58 moet blijven” Zie http://www.youtube.com/watch?v=KbcDHhtPByM 19 & 20. Aldo Rossi, The Architec- ture of the City (Opposi- tions Books), (Boston, The MIT Press, 1984)21. & 22 David Harvey, Rebel Cities: From the Right to the City to the Urban Revolution (London, Verso Books 2013)23. Lieven De Cauter, Column Lieven De Cauter. Unité Jaargang 3 editie 3 (Leuven, 2013)

Dit werk is gelicenseerd onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding-NietCommercieel-GelijkDelen 4.0 Internationaal. Ga naar http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/deed.nl om een kopie van de licentie te kunnen lezen.