A6IPTOER 2010

voor de vierde maal een tocht van 666 kilometers door de Alpen

maratoura dles silvretta-gruppezes fietsers rond de vijftig fietsen elke zomer een week lang in de bergen met elkaar.

juli 2010

Colofon

Maratoura dles Silvrettagruppe is een eenmalige kostenloze uitgave en wordt gedistrubeerd door BLADER-MEDIA BV i.o.

redactieRemko Veenstra M 06.54635240E [email protected] deze uitgave hebben meegewerkt:Joop AlberdaRene BaronLeo DriessenRob KuiperRemko VeenstraRoeland WeebersadvertentiesHenk-Jan ThesingerT 020-1234567E e-mailadresuitgeverdeze uitgave is samengesteld door CHP PublicationsfotografiePieter BoerPaul BornRemko Veenstradrukkerijvan deventer drukkerij

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt worden, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elec-tronisch, mechanisch, door foto-copieën, opnamen of enige andere vormen, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend.

even voorstellen4 zes fietserselke zomer een week lang fietsen in de bergen met elkaar. Wie zijn het en wat doen ze naast het fietsen.

maratoura dles silvrettagruppe6 route 2010de route per dag, inclusief de profielen van dertien collen. een zowel de eerste als de buitencategorie. Zes dagen, 666 km.

onderkomens20 eten en slapeneindigen we vandaag boven op de berg? Pasta of een vermaard regionaal gerecht?

profiel van de chauffeur/soigneur26 wie bestuurt de bezemwagenArchitect Frans Dirks vervult dit jaar de bijzondere dubbelrol van chauffeur en soigneur. Steun en toeverlaat, op tijd op een col met water, cola, sinaasappels, bananen en tomaten. Verbazing naast bewondering, zoeken naar een antwoord op de vraag: waarom?

15 belevenissen tijdens de klim20 column leo driessen21 horizon fields22 ötzi 24 joop alberda over het belang van sporten rond je vijftigste25 wat eet je onderweg

reclame

even voorstellen

4 zes fietserselke zomer een week lang fietsen in de bergen met elkaar. Wie zijn het en wat doen ze naast het fietsen.

Jacco Beentjes (49), sportman (oa fietsen, hockey en skiën) nam in het najaar van 2002 het initiatief na Roeland’s belevenis-sen van de Marmot vernomen te hebben. Jacco is loopbaancoach, trainer en partner bij Perpetuum, (zie www.perpetuum.net).Jacco is vader van een dochter en een zoon en woont samen in Amsterdam.

Pieter

Rob Kuiper (53), enthousiast sporter (fietsen en hardlopen), fiets het hele jaar door. Naast de woon-werkrit van ruim 70 km gaat Rob er regelmatig op uit, alleen of in groepsverband. Rob ontwikkelt administatieve software voor het midden- en kleinbedrijf (zie www.b-a-c.nl).Rob woont in Reeuwijk en is getrouwd en vader van twee dochters en een zoon.

Pieter de Boer (51), fanatiek sportman (oa fietsen, honkbal). Pieter’s levenstijl is groots en meeslepend. Warm, emotio en passie kenmerken hem. samen met Rob onze beste klimmers.Pieter is fotograaf (zie www.pieterboer.com) en barista bij Brandmeester in Amsterdam.Pieter woont in Amsterdam en is getrouwd en vader van een dochter.

Remko Veenstra (53), sport drie keer per week (oa fietsen, squash, tennis, zeilen en skiën).Remko is stedenbouwkundige en partner bij KOW Stedenbouw en Architectuur (zie www.kow.nl). Een specifieke interesse daarbij is het committeren van de betrokken partijen.Remko is vader van twee dochters en woont samen in Oegstgeest.

Willem van Merle (50) fiets al zijn hele leven. Maakt tussen-door ‘uitjes’ met zijn fiets naar Rome. Of verkend de mogelijk-heden van fietsen in Vietnam.Zijn (Amsterdamse) droge hu-mor staat garant voor veel uren plezier. Willem werkt bij de Universiteit van Amsterdam (www.uva.nl).Willem is levensgenieter en de vrijgezel van het setje.

Roeland Weebers (48), sport (oa fietsen, hockey, skiën en schaatsen) wanneer het maar kan. Roeland houdt van uitda-gingen en zoekt deze dan ook actief op.Roeland is trainer en coach op het gebied van gedrag en vaar-digheden (zie www.ooooto.nl).Roeland is vader van een zoon en een dochter en woont samen in Amsterdam.

Jacco

roeland

Willem

remkorob

even voorstellen

4 zes fietserselke zomer een week lang fietsen in de bergen met elkaar. Wie zijn het en wat doen ze naast het fietsen.

We beginnen onze fietstocht in Urnäsch, een klein plaatsje gelegen in het kanton Alpenzell-Ausserrhoden. Dit voor ons onbekende kanton ligt samen met het kanton Alpenzell-InnerRhodes midden in het kanton Sankt Gallen, gelegen in het noord-oostelijk deel van Zwiterland.Het kanton Gallen wordt aan de oost-zijde begrensd door de Rhein. Aan de noordzijde ligt de Bodensee. In dit overwegend Duitssprekende kanton wonen ruim 113.000 mensen.

Onze eerste pas is de 1.278 meter hoge Schwägalpass, met een maxi-maal stijgingspercentage van 12%. Meteen een pas met een verhaal. Vanuit deze pas kunnen we, met een kabelbaan, direct naar de top van de Santis, een van de best bezochte toppen van Zwitserland met een hoogte van 2502 meter (met een gemiddelde temperatuur van een krappe 2 graden boven nul en bijna 250 cm neerslag per jaar). Ondanks dat de top niet echt hoog aan doet staat zij op de twaalfde positie in de Alpen (en nummer 29 in Europa). De weersomstandigheden zijn er, door de blootgestelde positie, gelijk hoge bergen.

We dalen naar Neu St. Johann (759) in het Thurtal. Hier begint onze

zondag 4 juli

Furkajochpass (1761)

Schwägalpass (1278)

maratoura dles silvrettagruppe

6 route 2010Zes dagen, 666 km. De route per dag en de profielen van dertien collen.

mische malaise die deze oorlog veroorzaakte, dwong Liechtenstein tot het aangaan van een douane- en monetaire unie met Zwitserland. Vanaf de Tweede Wereldoorlog, waarin Liechtenstein onder vorst Frans Jozef II neutraal bleef, hebben de lage belastingtarieven het land grote economische groei gebracht.

Liechtenstein was het eerste land ter wereld dat de doodstraf afschafte in de praktijk. In 1798 werd de laatste ter dood veroordeelde “terecht-gesteld”.Van Liechtenstein komen we in het Oostenrijkse Vorarlgebergte. De derde klim met het hoogteverschil van 1.259 meter brengt ons op de 1.761 meter hoge Furkajochpass. Al is de gelijkenis met de eerder door ons beklommen Furkapass in Zwit-serland groot. Gemiddeld 5,7% over 22 km. Het venijn zit in de staart, met circa 11% in de laatste kilometers (zie profiel). Na de top is het bijna 1.000 meter afdalen naar Öberle/Au.

Op de eerste fietsdag zullen we circa 110 km fietsen en ongeveer 2.300 hoogtemeters maken (gemiddeld stijgingspercentage van 4,2%).

tweede klim. We rijden nu door het kanton Sankt Gallen en gaan oostwaarts naar de Rhein. Eerst via de plaatsjes Unterwasser (910) en het op 1095 meter hooggelegen Wildhaus. In Wildhaus laten we het Thurtal voor wat het is en dalen we bijna 650 meter naar beneden naar Nendeln in het Rijndal. De Rhein sc-heidt hier Zwitserland van het kleine staatje Liechtenstein.

In 1699 kocht de Boheemse vorst Johan Adam Andreas van Liechten-stein de heerlijkheid Schellenberg en in 1712 het graafschap Vaduz van de graven van Hohenems. Ook kreeg hij voor een lening van 250.000 gulden in 1707 een zetel op de vorstenbank van de Zwabische Kreits. Op 23 janu-ari 1719 verenigde keizer Karel VI de heerlijkheden Vaduz en Schellenberg tot het vorstendom Liechtenstein. Op 12 juli 1806 was Liechtenstein één van de ondertekenaars van de Rijnbondakte, waardoor het vorsten-dom zich los maakte van het Heilige Roomse Rijk en soeverein werd.

Tot het einde van de Eerste Werel-doorlog had Lichtenstein nauwe banden met Oostenrijk. De econo-


6 route 2010Zes dagen, 666 km. De route per dag en de profielen van dertien collen.

We verlaten Au en kiezen de weg (met wegnummer 200) naar Schop-pernau. Als het goed is zien we, wanneer we om ons heen kijken in de buurt van Schoppernau, een kunst-project in wording. Vanaf augustus tot en met april 2012 is het project Kunst op de berg te zien. Honderd gietijzeren afgietsels van het menseli-jk lichaam staan hier verspreid over 150 vierkante kilometer, allen op een en dezelfde hoogte van 2.039 me-ter. Lees meer over dit kunstproject, Horizon Fields, elders in deze uitgave (bladzijde 21).

Na Schoppernau gaan we via de Bregenzerwald Bundestrasse naar Schröcken en Warth. Hier raken we bijna een stukje Duitsland aan. Op weg naar Warth beklimmen we een col van de eerste categorie, de Hochtannbergpass, met een pas-hoogte van 1.679 m. Het venijn van de beklimming zit in het tweede deel. Het stijgingspercentage klimt hier naar 9% en vijf kilometer voor de pas zelfs over de lengte van een kilometer naar gemiddeld 11% . Over de Lechtal Bundesstrasse (wegnum-mer 198) fietsen we via het plaatsje Steeg naar Holzgau en Bach. Hierna gaan we richting Eibigenalp. Het is

Hochtannbergpass (1679)

Hahntennjochpass (1894)

maandag 5 juli


Lechtalerlandtage

de hoogste tijd voor de lunch. Later lunchen is onverstandig wanneer we letten op de klim die ons nog te wachten staat.

Na de lunch rijden we verder over de Lechtal Bundesstrasse via Häselgehr naar Elmen. Net voor Elmen slaan we rechtsaf en beginnen we aan de tweede beklimming van deze dag. Deze Hochtennjochpass, een beklim-ming naar een hoogte van 1.894 m kent aan het eind een aantal kilome-ters met een stevig stijgingspercen-tage (gemiddeld rond de 11%). Dit maakt dat deze col de kwalificatie buitencategorie kent. Rustig de krachten verdelen is hier het advies.De pas ligt even na het bergdorp Pfafflar en ligt net boven de boom-grens. De beloning is een mooie afdaling. We dalen na de pas over de Hahntennjochstrasse via Tarrenz naar Imst en rijden door het Oberintal naar het kleine plaatsje Oetz.

Op deze tweede fietsdag fietsen we een krappe 110 kilometer en maken we 2.100 hoogtemeters (gemiddeld stijgingspercentage van 4%).


Lechtalerlandtage

Vandaag steken we de grens over. Ons reisdoel ligt in Italië. De kortste route daar naar toe is via de beklim-ming van de Timmelsjoch. Deze beklimming naar een hoogte van 2.509 meter is er weer één van de buitencategorie. Hiervoor moeten we een groot deel van de dag tegen de zon in fietsen.

We laten Oetz voor wat het is en fietsen richting Umhausen. De beklimming begint vrijwel meteen. De eerste kilometers gaan geleidelijk omhoog. Dit deel van de tocht bestaat uit mooi alpenlandschap. Na Umhausen fietsen we naar Sölden. Deze plaats is vooral bekend om zijn wintersportmogelijkheden. De gletsjer van Hochsölden is zelfs een zomerskigebied.

Na Sölden klimmen we naar Ober-gurgl en Hochgurgl. In deze omge-ving, op de grens van Italië en Oos-tenrijk is de Ötzi-man gevonden (zie meer over de ötzi-man elders in deze uitgave). Na Hochgurgl beginnen de laatste en steilste gedeelten van de beklim-ming. Het terrein is hier behoorlijk onherbergzaam (zie foto).Gemiddeld negen maanden per jaar is

dinsdag 6 juli

Timmelsjoch (2509)


Giorno dei Oetzi

dit deel van deze bergpas afgesloten. Afhankelijk van de omstandigheden wordt er medio / eind april begonnen met de weg vrij van sneeuw te mak-en. Gemiddeld duurt het zes weken voordat de pas geheel sneeuwvrij is. Dit jaar is de pas op 2 juni geopend.

Bovenop de pas gaan we door een smalle tunnel. Aan de Italiaanse zijde dalen we af naar Merano. Vele haarspeldbochten wachten hier op ons. In het vanouds (sinds 1900) als kuuroord bekend staande Merano koersen we zuidelijk, richting Bol-zano. De eerste plaats die we daarna tegenkomen is Lana. In Lana fietsen we nog een klein stukje omhoog naar ons onderkomen voor de dag.

Dit deel is pas na de Eerste Wereld-oorlog deel van Italië geworden. Het Duits wordt hier nog steeds het meest gesprokene en komt voor het Italiaans.

Op deze fietsdag fietsen we rond de 120 kilometer en maken ongeveer 1.800 hoogtemeters (dwz een gemid-deld stijgingspercentage van 3%).


Giorno dei Oetzi

Maratoura dles Silvretta-gruppe

woensdag 7 juli

Steviopass (2757)

We vertrekken en koersen eerst naar het noorden, via de ss238. Via Mar-lengo fietsen we naar Lagundo. Hier gaan we westwaarts. Voor vandaag staat de Stelviopas op het schema, een hoogteverschil met Lana van bijna 2.500 meter. Het eerste deel van de tocht gaat door het dal, vals plat omhoog. Pas bij het plaatsje Prato allo Stelvio gaan we echt klimmen.

We lunchen in Silandro, net voor de beklimming. De beklimming van de Stelviopas vanuit de oostkant staat al jaren als wens op ons aller lijstje. Vanuit de noordzijde hebben we de beklimming in 2004 gedaan.

In de laatste 1.000 hoogtemeters ve-randert het landschap van landschap-pelijk, via vriendelijk groen in on-herbergzaam. De weg gaat gestaag omhoog met een fors aantal haar-spelden (tornati). Het is te hopen dat de weersomstandigheden mee zitten want het kan hier fors spoken.

De Stelviopas, de een na hoogste Alpenpas, is een waar circus. Hier tref je naast fietser bussen met oudjes en andere dagjes mensen (oa. non-nen uit een naburig nonnenklooster),


Giorno dei Stelvio bella

Ibh ero od minisi. Ed tat prat, commy nim eliquisim dolorercing estrud mo-lent alisim zzrilit luptatue er augiam, sim quam aut prat. Adit in eraessit, conum in utpat. Rud molore dunt au-giamcommy nulla am, sit eum venim quat. Doluptat, vel ulluptat atum-sandre molor irit vero del ullumsan hendit dit nim nissequ iscipit vullaor sit in hent at.Usciduis nos alit nostrud mod tat, cons dolesse tem elesectem aliquis modoloreetue vel enim quat laortie etue magnim il eu feu faccum vel ing enim ipsusto con venis nullaore magniat, consed tat.Alis nos el utet lum ex et numsan ve-lessim num nullamet la accumsan ut accum quis am zzriure erostrud eros nis dolorer sum do ex etum ilismod olorem iurem dolore con el dionse-quam, commolor sum autpatu msan-dit nonsed magnit pratumsan vel irit lorer sumsandreet lorper suscinim zzrit praestie commy nulput wisi.Ibh eugiamet, commodignibh el ilit eraese dolobor tincipit alit ut nulput-pate facidunt elit ute veros duip ea feum quamet iriusci te eugiam, qui ex

maar ook in de ochtend skiers die op de gletser geskied hebben.Zoveel volk betekent een keur aan kramen voor allerlei snuisterijen. Ook de hamburger heeft hier een plek. Toch kan je er ook regionale specia-liteiten krijgen.

Na de Stelviopas dalen we af. Eerst naar de Umbrailpas, daarna linksaf naar Bormio. Een afdaling welke vooral in het begin erg steil is met ruim 30 haarspelden. In de afdaling zitten ook vier/vijf onverlichte boch-tige tunnels met slecht wegdek. Het is en blijft oppassen tijdens deze spectaculaire afdaling.

In Bormio slapen we bij een voor ons bekend adres, pension Meuble Dante. Hier hebben we in 2004 ook overnacht. De afdaling van de Stelvio en het onderkomen in Bormio is het enige deel waar de route van 2004 en 2010 elkaar overlappen.

Op deze vierde fietsdag fietsen we een krappe 110 kilometer en maken ongeveer 2.700 hoogtemeters (gemi-ddeld stijgingspercentage van 5,1%).


Giorno dei Stelvio bella

Belevenissen tijdens de klimdoor de Baron

We verlaten Bormio en rijden de ss301 op, richting Livigno. Een reeks kleine plaatsjes passeren we, SanGal-lo, Premadio, Turri Piano, Seghetto, Piandelvino, Valdidentro en San Carlo, op de Via Livigno. Deze dag hebben we vijf beklimmingen voor de boeg.

De eerste klim is de Passo di Fos-cagno met een pashoogte van 2.291 meter. Na de pas dalen we ruim twee honderd meter om gelijk de tweede klim, de Passo d’Eira met een hoogte van 2.210 meter te doen. Opnieuw naar beneden, naar Livigno (1.816). Livigno is een gemeente in de Ital-iaanse provincie Sondrio (regio Lombardije) en telt 5300 inwoners. Het wordt ook wel “Little Tibet” genoemd omwille van de vaak zeer koude temperaturen.

We vervolgen onze tocht op de Via Tresenda en fietsen naar de grens met Zwitserland. Hier ligt ook de Forcola di Livigno op een hoogte van 2.315 meter. Na de grens rijden we richting Le Mason en slaan rechtaf, richting het witte meer Lago Bianco en het dorp Ospizio Bernina. Al snel komt de vierde en hoogste klim van de dag in het vizier. Na deze Passo di

donderdag 8 juli


Giorno dei passo cinque

Berninapass (2323)

Malajopass (1815)

Passo d’Eira (2210)

Passo di Fascagno (2291)

Forgola di Livigno (2315)

Na St. Moritz rijden we op de Via San Gian naar Silvaplana en houden links aan, richting Sils im Engadin. Opnieuw passeren we een aantal adembenemende meren. We rijden inmiddels weer omhoog naar de Passo del Maloja met een pashoogte van 1.815 meter de laagste col van deze dag. Vanaf hier beginnen we te dalen het bergdal Val Bregaglia in. Dit bergdal ligt grotendeels in het Zwitserse kanton Graubünden en voor een klein deel in de Italiaanse regio Lombardije. Het verbindt via de Malojapas (1815 meter) het Engadin met Chiavenna (325 meter) en het Comomeer (202 meter). De Zwitsers-Italiaanse grens ligt op 686 meter bij Castasegna. De beek in het Val Brega-glia heet de Mera. De belangrijkste plaatsen zijn Casaccia (1458 meter), Vicosoprano (1067 meter), Stampa (994 meter) en Soglio (1090 meter, boven het dal). Het Val Bregaglia heeft geen bewoonde zijdalen.Deze fietsdag eindigt in Vicosoprano. De laatste loodjes dienen zich aan, ons onderkomen ligt even buiten het dorp, een stukje bergopwaarts.Dagscore: 2.700 hoogtemeters en ongeveer 115 kilometer.

Bernina met een pashoogte van 2.323 meter dalen we af naar Pontresina en Punt Muragi. Hier slaan we linksaf, richting het mondaine St. Moritz.

Sankt Moritz is de hoofdplaats van het Engadin en heeft ruim 5.000 inwoners. Het is daarmee de vijfde gemeente van het Zwitserse kanton Graubünden. Het ligt aan het Lej da San Murezzan (Duits: Sankt Moritzer See) tussen de Julierpasweg en de Berninapasweg op een hoogte van 1822m.Mede door de hoge ligging is het een dure en populaire wintersportplaats met een skigebied. In 1928 zijn er de tweede Olympische Winterspelen ge-houden, en in 2003 de Wereldkampi-oenschappen Alpineskiën. St.Moritz wordt beschouwd als de plaats waar het wintertoerisme begonnen is, eind 19e eeuw. Een hotelier wist een aantal Engelse zomergasten te over-tuigen ook in de winter te komen, onder het mom van een zongarantie. De Engelse elite kwam, en is blijven komen (in het algemeen geldt dat in de Alpen, en zeker in het Engadin, het winterweer veel stabieler is dan ‘s zomers.).


Giorno dei passo cinque

Op de laatste fietsdag vervolgen we onze weg (wegnummer 3, in Italië ss37) richting Italië. We passeren een aantal alleraardigste kleine plaatsje als Stampa en Soglio. In Italië dalen we naar Chiavenna. We komen door een reeks dorpen als San Barnaba, Villa di Chiavenna en Piuro. In Chia-venna (333) slaan we rechtsaf (ss36), richting Zwitserland. Vanaf hier be-gint de klim naar de bijna 1.800 meter hoger gelegen Splügenpass.

De Splügenpas is een ruim 2.000 jaar oude pas. Sinds de Romeinse tijd werd de pas gebruikt als verbinding-sroute voor goederen naar Italië. Op deze plaats ontstonden herbergen en hotels, waar men zich voor de zware tocht over de pas kon voorbereiden en de paarden kon laten uitrusten.Aan de Zwitserse kant van de pas ligt op 1450 meter hoogte aan de voet van de pas het plaatsje Splügen. De laatste tientallen jaren heeft het dorp zich tot een klein wintervakantieoord ontwikkeld voor mensen die in alle rust van de natuur willen genieten.

De historische dorpskern is bescher-md, en oogt daarom nog steeds zoals honderden jaren geleden, met zijn oude herbergen en patriciershotels.

vrijdag 9 juliSplügenpass (2113)

Tiefencastel-Valbella (1670)


Giorno dei dogona due

Na Splügen gaan we oostwaarts, rich-ting Sufers. In dit gebied ontspringt een van de twee stromen van de Rijn, de Hinterrhein. We fietsen door via Barenburg, Andeer, Zillis-Reischen en Rongellen naar Thusis. Hier slaan we rechtsaf, richting Lenz. We passeren Sils im Domschleg en Mutten en slaan bij Solis linksaf. Hier klimmen we naar Lenserheide en houden linksaan om de hoofdweg te omzeilen. Via de Voa Davos Lai komen we in Valbella. Nu nog even een klein stukje omhoog om te arriveren in het berghotel.

Op deze laatste fietsdag fietsen we ongeveer 110 kilometers en 3.000 hoogtemeters. Het gemiddelde sti-jgingspercentage is 5,5 %.


Giorno dei dogona due

Agnim vel ut wisit prat. Sed magnis dolorper si tis nonsequisim il inci tem dunt ute do conulputatet irius-trud tat. Lumsandipit, sustrud del ullaorem ad eros autpat luptat. Ut venisisl ipsuscing eum nulpute core dipsustrud et delit vulla alis et ad ex ex esequat at vel et, commy non-sectem zzriure tatue er se magnim dolorperilis nos nullum zzriurem zzriuscip enibh essisl erostrud eum vulla consequisim ad elit nos adipsum dolessim ver sum et, susto esed euis eugiam, susto corem eniam velesect-etum ad exero od ming ectem estrud magna cons num iniscil ismodion henim inciliquam, conulla facidunt amconsequi tio digna commolo rperi-usting et utat.Equam nostionullan hent aut am ad ea am quat. Ullum eugait vent lum ilit, quisi.Sumsan utat lutatum sandiat ut ut nullaor suscillaorem non vero diamet lortisit nostrud do consed dolorem et, consed digna aliquip susciliquam venis ero enis dolor ipsustrud tat. Ut at venim vullandipit praesequi tat, sum eriure molor ipisci bla consent iriuscin hendiamcons nullutpatie con vel iuscilis aliquam nit nit, quissi.Tat lum quis eros adipis dio od ea coreet irillut pationsentMet lan vel dolorem ver in enit lobor sequis nosto dionulp utpatummy niate cor iuscipit lumsan henismodit laore min-cidunt praestis augait prat. Nibh essit lore tem zzriure magnit aliqui

onderkomens

20 eten en slapeneindigen we vandaag boven op de berg? Pasta of een vermaard regionaal gerecht?

Column Leo Driessen

Het Alpengasthaus Edelweiss is een karakteristiek Oostenrijks pension in het Vorarlgebergte. Vermaard zijn de in de eigen keuken bereide regionale gerechten.

Gegevens:Alpengasthaus EdelweissK. Knechtli und Lisa BornerT +436644324840E [email protected]

De regio Vorarlberg is bezig met een culturele opmars. Zo heeft het Kunsthaus Bregenz (KUB) zich sinds de oprichting in 1997 ontwikkeld als toonaangevende vakbeurs van de hedendaagse kunst. Met haar ten-toonstellingen en projecten adress-eert zij de huidige uitdagingen in de internationale kunstwereld.

Met een beetje geluk zien we al een

De bewogen geschiedenis van Gast-haus Rossfall is een verhaal van de voortgang van de tijden. Was aan-vankelijk de betekenis groot (oa als zagerij, later als Alpen Kuurhuis, maar ook als geliefd oord van kun-stenaars), deze werd minder door de aanleg van de Schwägalalpstrasse eind jaren dertig van de vorige eeuw. Nadat in de jaren tachtig door een gasexplosie grote delen van het ge-bouw instortte is het ‘nieuwe’ Ross-fall als ‘Gasthaus mit Saal’ ingewijd.

Gasthaus Rossfall is ons eerste onderkomen. Een onderkomen wat geheel past bij de vermaarde Agip-fietstoertochten: we slapen met zijn zevenen op een slaapzaal voor elf personen. Dat betekent voor lichte slapers niet altijd een plezier nacht.

Als het waar is wat er over gezegd wordt is het eten hier zeer de moeite waard. Mogelijk zijn we na de ruim 800 km lange reis vanuit Nederland iets minder kritisch zijn. We gaan het zien. En dat het bier ons hier goed mag smaken!

Gegevens:Gasthaus Rossfall - UrnäschK. Knechtli und Lisa BornerE [email protected] +41713641216

Gasthaus Rossfall Alpengasthaus Edelweiss

HORIZON FIELDSnacht 3-4 juli nacht 4-5 juli

onderkomens

20 eten en slapeneindigen we vandaag boven op de berg? Pasta of een vermaard regionaal gerecht?

Gasthaus Rossfall

deel van dit eerste, grootse en un-ieke kunstproject “Horizon Field” in het Vorarlgebergte. De twee centrale thema’s van het project zijn “zien en gezien worden”, in het bijzonder de relatie van de mens met het alpine landschap. Op een hoogte van 2.039 meter zullen

Vanaf augustus 2010 tot en met april 2012 zullen honderd afgietsels van het menselijk lichaam te zien zijn, allen op een hoogte van 2.039 me-ter. De massief gietijzeren beelden zijn, soms op een onderlinge afstand van 60 meter soms op kilometers,. verspreid over een gebied van 150 vierkante kilometer

De Britse kunstenaar Antony Gormley (geboren in 1950) heeft het over een eerbetoon aan een diepe verbinding tussen enerzijds de sociale en geolo-gische ruimte en anderzijds tussen landschap en herinnering.

Ötzi is de naam die is gegeven aan de ijsmummie van een man uit de Bronstijd. Twee Duitse amateur-bergbeklimmers vonden hem op 19 september 1991 in de Italiaanse Ötztaler Alpen. Hij is de oudste menselijke mummie die in Europa is gevonden. Bestudering van Ötzi, in het bijzonder zijn voeding, kleding, uitrusting en bewapening, heeft ken-nis opgeleverd over het leven in de nieuwe steentijd, 5300 jaar geleden. Vooral de koperen bijl die hij bij zich droeg is opmerkelijk.

De mummie lag op het Timmelsjoch in een rotskommetje aan de rand van de gletsjer Niederjochferner in de Ötztaler Alpen aan het eind van het Ötztal, op een hoogte van 3210 meter. De vindplaats ligt vrijwel op de Oostenrijks-Italiaanse grens en hoewel de mummie eerst in Inns-bruck (Oostenrijk) belandde, is ze nu te bezichtigen in het Zuid-Tiroler Archeologiemuseum in Bozen in Italië, omdat de vindplek toch net, 92 meter over de grens, in dat land bleek te liggen.

Ötzi heeft voor wetenschappelijke opschudding gezorgd, toen uit de koolstof-14-datering bleek dat hij uit ongeveer 3150 v.Chr. stamde. De mummie is dus honderden jaren ou-der dan de piramide van Cheops. In tegenstelling tot Egyptische mum-mies en andere begraven mensen is Ötzi intact bewaard, net als zijn kledij en de gebruiksvoorwerpen die hij op het moment van zijn dood bij zich droeg. Ötzi kan informatie ver-schaffen over een tijd in de Europese prehistorie waarover maar heel weinig bekend is.

Ötzi was een man van circa 45 jaar, oud voor die tijd. Hij was circa 1,60 m lang. Uit onderzoek blijkt dat hij weinig vet had. Bij leven moet hij zo’n vijftig kilogram gewogen hebben. Zijn lichaam telt 59 tatoeages. Ze

De Ötzi-man

Ons vierde onderkomen ligt in het duitssprekend gedeelte van Italië, niet ver van het door ons in 2004 bezochte Albergo Aurora in Tret di Fondo.

Het pension ligt wat hoger en heeft een mooi uitzicht over het dal.

Voordat we in Lana zijn komen we door het befaamde kuur-oord Mera-no (hetgeen betekent: eigendom van Mario). Weetje: in 1994 won Marco Pantani hier in de Ronde van Italië (zie bladzijde 2).

Gegevens:GeorgenhöheFam. MargesinT +39473561732E [email protected]

Pension Georgenhöhe

Het honderd jaar oude hotel in het centrum van Oetz is sinds 1910 in handen van de familie Haid. Het oor-spronkelijk in chalet stijl opgetrokken hotel is een karakteristiek tradition-eel hotel. Het is bekend door de vele handgesneden (soms verdiepingsho-ge) houten lambrizeringen.

Het hotel heeft een eigen welness, met onder andere een sauna en een stoombad.

We hebben in dit hotel de beschik-king over drie kamers. Zowel het avondeten als het ontbijt worden in het hotel geserveerd.

Gegevens:Hotel 3 MohrenFam. HaidT +4352526301E [email protected]

Hotel 3 Mohren

profiel van de Timmelsjocher ijsmummie

23 Ötzi

werden veroorzaakt door inkervin-gen in de huid die daarna met kool-poeder zijn ingewreven. Mogelijk ging het hier om een behandeling tegen de artrose waaraan de man leed. In zijn longen bevonden zich deeltjes van de rook van houtskool-vuurtjes. Uit analyse van DNA, van stof en stuifmeelkorrels en van de isotopenverhoudingen in zijn gebit blijkt dat hij zijn jeugd in de buurt van het huidige dorp Feldthurns ten noorden van Bozen doorbracht, maar later in valleien een kilometer of vijftig noordelijker ging wonen. Zijn kleding was nog gedeeltelijk intact en bleek verrassend goed aangepast aan de eisen van het klimaat in de Alpen. Hij droeg complexe, gevoerde schoenen. In zijn maag-darmstelsel bevonden zich de resten van twee maaltijden. De laatste was er een van edelhertenvlees en eenkoorn, een primitieve tarwesoort. De voorlaat-ste was er een van steenbokvlees. In de maaltijd zaten stuifmeelkorrels passend bij een naaldbos op middel-matige hoogte. Ötzi had donkerbruin tot zwart haar, dat op een lengte van circa acht centimeter was afgeknipt. Hij droeg een baard. Hij had geen lui-zen, maar in zijn kledij zijn wel twee vlooien gevonden. Zijn voor die tijd hoge leeftijd en de voorwerpen die hij bij zich droeg, vooral de kostbare koperbijl en de berenmuts, wijzen erop dat hij een zekere status moet hebben gehad.

Ötzi werd vermoedelijk het slachtof-fer van een jachtongeval of gewa-pend conflict. In zijn borstkas is bij de linkerschouder (pas een paar jaar na de vondst) een vuurstenen pijlpunt ontdekt die aanvankelijk bij eerder CT-onderzoek niet was opgemerkt. De bijhorende wond links op de rug is “vers”. De schacht van de pijl was verwijderd, de pijlpunt is blijven steken. De long is niet geraakt.

Men nam aanvankelijk aan dat het schot niet onmiddellijk dodelijk was,

wordt vervolgd op bladzijde 27

Num quam at. Er iurem dolore magnim dolorper ipit adigna atue eraeseniat il ullaore ming elestio dit ate venim zz-riliquate tet autet, vulputet iure conul-lutpat. Nosto et vel dipit augait eum iusto dipsusto commy num num nonum velisl do odigna feuis non eugait dolum zzrit ad tat. Ud dolorero od tatem vel ullumsa ndionsectet wisl inibh eraes-tio ero odolenibh eu feu faccum aliqui blandiam ipisl irilla faciduisl delis alit veliquis nostisl utpat. Sequat iure dio consequis accummod el ute dolorpe rillam in volor sum augiamet, conse tatum in vel delit aut at dolobor se conse feum iustrud modolut atumsan-drem zzrit nibh exer alit la ad mod tem velismod tis aliquam conulpu tpatinc illaore ea facilit, venibh ex enibh eum ilit nismod mincidunt veros el utpatin utat.In henim qui tatuero odipisci tio odip-suscilla aut nim nim zzriurem qui tio exer seniam augait iriusci elenim velis-sequis digna faccum velis am, sum ero delesenit volorper sit lum velismolor at ulla feui tio dipsustie et ut velenim augait, sed tatem zzriusciduis augait wissequis nit estis eugue dolent at in etum nostrud ea adit nulla faccum verci eratio odionullum autat.Re eraesequis do dolendrem zzriusci blandre feu feugait laore do odiam, vel-iquam iriliqu ismodol esendre diamet doloreet, suscipit lorem zzriure modio conum nonsecte dunt digna faccum dolutat esto eriure velit ing etum zzri-urem adip exercilis elis niamet dolendi atuercilit alit vel ex euisim quat, vulla aliquam zzril eui tem veliquis nit lor sum vendre mod erit amcon ulputat do-lent aliquip sumsandre te elissed dunt wisi tatem dolor ad magnit, susto dolor sum nim ipsumsan exero ex exerit ut duis nos et, summy non eugue commy nulput nonsequat prat wis enibh eugue erosUsci tatissenim velisim vel ute exercing et prat vel utpate ver sim ali-quatio od exeros eum velit lut ullandre magnim volorpe raessequisl dolore fac-cum vulpute modit lum dipsuscil ectet aliquat nos nummy non hendipit amet nisit ad tat la feugait nulla feugiamco-num il in vulla feugait

het belang van sporten als je rond de vijftig bent

24 Joop Alberda

Het hotel ligt 2 km buiten Vico-sopra-no op 1.200 meter hoogte. en ligt aan een historisch voetpad dichtbij de Albigna berggondel.

Vicosoprano (1.071) is een kleine gemeente (479 inwoners) in het Zwitserse bergdal Val Bregaglia. Tot de gemeente behoort naast de hoofdplaats Vicosoprano ook het ge-hucht Lobbia. Ten zuiden van Vicoso-prano verheft zich de 3378 meter hoge Cima di Castello. Hierop ligt de grote Albignagletscher. Aan de voet van deze ijsmassa ligt het stuwmeer Lago di Albigna.Vicosoprano telt een aantal patriciër-shuizen waarvan enkele beschilderd zijn. Het raadhuis dateert uit 1583. Bijzonder is de schandpaal die nog steeds aan het gebouw bevestigd is. Het dorp telt twee kerken, de San Cassiano (14de eeuw) en Trinità (18de eeuw).

In het hotel hebben we een fami-liekamer en een tweepersoonskamer geboekt compleet met avondeten en ontbijt.

Gegevens:Hotel PranzairaFam. C. u. W. ElsmannT +41818221455E [email protected]

Op 1.660 meter hoogte ligt het gemakkelijk bereikbare berghotel Sartons, ingebed in de mooie Lenzer-heider Bergwelt. Het berghotel Sar-tons heeft een respectabele historie, die terug gaat naar het jaar 1928. Wat op deze plek begon als een week-endhuis groeide door de opkomende skimarkt van de skiregio Lenzerheide Valbella.

De huidige uitbater begon in 1995 met het pachten van het hotel. In 2001 kon hij het hotel kopen en werden een aantal moderniseringen doorgevoerd.Met de verbouwingen is het oude karakter gebleven. De vele houten lambriseringen en wandafwerkingen geven het hotel zijn eigen unieke en karakteristieke sfeer.

In de verre omgeving is het fraaie zonneterras bekend.We hebben in het berghotel vier tweepersoonskamers geboekt. Zowel het laatste avondmaal als het ontbijt van deze tocht eten we in het hotel.

Gegevens:Berghotel Sartons Dominik SchäferT +41813841193E [email protected]

Het knusse ietwat krappe hotel in het centrum van Bormio (1.217) is een oude bekende.

De herberg Dante ligt in het centrum van Bormio, slechts twee stappen verwijderd van het centrum van Rome en het voetgangersgebied.

Het centrum van dit typische ruim 4.000 zielen tellende bergplaatsje heeft zijn middeleeuwse karakter goed weten te behouden. Enkele belangrijke gezichtsbepalende ge-bouwen zijn de stadstoren met zijn zwaluwkantelen, de kerk San Gerva-sio e Protasio, het Palazzo de Simoni waarin het stadskantoor gevestigd is en de kerk San Vitale met zijn ranke klokkentoren.

We hebben in de herberg drie tweep-ersoonskamer en een eenpersoon-skamer geboekt. Het avondeten doen we ergens in Bormio, het ont-bijt krijgen we in de herberg zelf.

Gegevens:Herberg Meuble DanteFrau ClaudiaT +39342901329E [email protected]

Herberg Meuble Dante Hotel Pranzaira Berghotel Sartons

nacht 7-8 juli nacht 8-9 juli nacht 9-10 julihet belang van sporten als je rond de vijftig bent

24 Joop Alberda

profiel van de chauffeur/soigneur

26 wie bestuurt de bezemwagen

Frans Dirks (52), fanatiek zeiler en motorrijder, is chauffeur en soigneur in 2010. Frans is architect en collega van Remko. Frans heeft ervaring met bijzondere groepen. Zo reed hij een aantal jaren geleden zelf met een oude Indian, een motormerk uit het midden van de vorige eeuw, met een groep in de Himalaya. Ook was hij nog niet zo heel lang geleden met een groep in de uithoeken van Marokko.Frans is vader van een dochter en een zoon en woont samen in Den Haag.

Architect Frans Dirks vervult in 2010 de bijzondere dubbelrol van chauf-feur en soigneur. In die rol ben je steun en toeverlaat. Je moet op tijd klaar staan boven op elke col met water, cola, sinaasappels in achste partjes, bananen of halve tomaten. Verbazing naast bewondering, zoek-en naar een antwoord op de vraag:

waarom?

Als groep kiezen we voor elke toer een nieuwe chauffeur. Frans zijn voorgangers waren in 2004 Jacques Beentjes, in 2006 Paul Born en in 2008 Hans Koning.

In 2008 brak de voorste derail-leur van Rob. Doorfietsen was niet mogelijk, vervanging nood-zakelijk. De chauffeur van 2008 zocht met hulp van zijn dochter in Nederland een fietsenmaker, alwaar de Shimano “umwerfer” vakkundig vervangen werd. Anderhalve dag later was het opnieuw raak. De as van hert achter-wiel van Pieter was niet bestand tegen de kracht van Pieter op een helling van 24%. Als chauffeur ben je dan van grote waarde.

De kleur van de bus krijgt al snel een eigen betekenis voor onze fietsers. Een glimp van de bus betekent dat het hoogste punt binnen handbereik is. Soms is de bus ook pure noodzaak. Vele hooggelegen passen maken het voor de afdaling noodzakelijk wat extra kleding tijdelijk aan te doen.

Een heel enkele keer kan de bus ook uitkomst bieden. Zo is het twee keer voorgekomen dat bij zware regenval de toevlucht is gezocht in de bus. De bus is dan ook zo groot dat naast de zes fietser en de chauffeur alle zes fietsen en de bagage van allen er ook nog in past.

Frans

hans, chauuFeur 2008Paul, chauuFeur 2006Jacques, chauuFeur 2004

profiel van de chauffeur/soigneur

26 wie bestuurt de bezemwagen

maar dat het mogelijk vele uren of dagen later in combinatie met uitput-ting wel tot zijn dood heeft geleid.

Naast de schotwond had Ötzi een snijwond aan zijn rechterhand en een hoofdwond. Er zijn bloedsporen gevonden op zijn wapens en zijn kleding. DNA-onderzoek lijkt erop te wijzen dat de bloedsporen van vier verschillende personen komen. Een theorie is daarom dat Ötzi zich tegen een aantal vijanden heeft moeten verdedigen. Daarbij kan hij zijn pijlen verschoten hebben en zijn boog ver-loren zijn. Mogelijk had hij met opzet deze moeilijke weg over de bergen uitgezocht om aan zijn vijanden te ontkomen. Dat zou dan gelukt kun-nen zijn, want hij is niet beroofd van zijn voor die tijd kostbare bijl. Hij zou zich nog zelf in het rotskommetje geïnstalleerd hebben. Hij zette zijn rugzak, onafgewerkte boog en bijl tegen de rotswand, en legde de pi-jlkoker op een horizontaal stuk rots. Zijn mes had hij in de hand. Voorover geleund tegen een rotsblok zou de man gestorven zijn.Recenter onderzoek suggereert echter dat de pijlwond spoedig gevolgd werd door de hoofdwond, die mogelijk met een steen is toege-bracht, of door een val op de rots. Vóór zijn overlijden zou Ötzi op zijn buik gelegd zijn en zou iemand, hetzij vriend of vijand, getracht hebben de pijl uit de wond te trekken.

Bron: Wikipedia

Ötzi -vervolg van bladzijde 23

A6IPTOER 2010

Documents

Transcript of A6IPTOER 2010