20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om...

38
Centrum voor Onderwijs en Leren WON vakgerichte onderzoeksdidactiek regio Midden-Randstad Bijeenkomst 6 11 april 2017 Monica Wijers Centrum voor Onderwijs en Leren / Freudenthal Instituut Universiteit Utrecht

Transcript of 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om...

Page 1: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

WONvakgerichte

onderzoeksdidactiekregio Midden-Randstad

Bijeenkomst 611 april 2017

Monica WijersCentrum voor Onderwijs en Leren / Freudenthal Instituut

Universiteit Utrecht

Page 2: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

DE ACTUALITEIT

Page 3: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

Page 4: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

Page 5: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

Page 6: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

Page 7: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

PROGRAMMA

Page 8: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

Programma

1. Pitches ll-onderzoek – ronde 1• Marlous, Peter Z, Conny, (Peter A., Tonny)

2. Leerlijnen

3. Pitches ll-onderzoek – ronde 2• Chantal, Lieneke, Jojanneke, Niels, (Eelco)

4. Implementatie op school

5. Evaluatie en afsluiting

Page 9: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

PITCHES – RONDE 11

Page 10: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

Maximaal 4 minuten pitch

Marlous, Peter Z, Conny, Peter A., Tonny

Per persoon 3 min feedback in 2 zinnen 1 tip en 1 top

Page 11: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

LEERLIJNEN BOUWEN2

Page 12: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

Leerlijn of leerweefsel?

Een complete leerlijn leren onderzoeken is:ü Longitudinaal- de onderzoeksopdrachten

worden steeds complexer van jaar tot jaar

ü Latitudinaal- binnen een leerjaar geïntegreerd in verschillende vakken

ü Flexibel – leertrajecten kunnen per leerling of klas verschillen

Page 13: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

Bouwstenen voor een leerlijn ‘leren onderzoeken’

1. Variatie in typen onderzoek (keuzemenu)

2. Opbouw in onderzoekstaken van eenvoudig naar complex (schema taakcomplexiteit)

3. Opbouw in mate van zelfsturing(schema begeleidingsstrategieën)

Page 14: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

Maak je eigen driehoek

Observatie Beschrijvend:- puur beschrijvend- vergelijkend- definiërend - evaluerend

Methode van data verzame-ling

Interview / enquête

Verklarend:exploreren (komen tot theoretische vooronderstellingen)

Functie van het onder-zoek

Analyse tekst- of beeld-materiaal

Verklarend:toetsen (toetsen van verwachtingen)

Literatuur-onderzoek (‘informatieve’ literatuur)

Experimenteel onderzoek

Veldonderzoek

Soort onderzoek

Diagram typering onderzoek: keuzemenu

Page 15: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

Taakcomplexiteit Eenvoudig Complexer Complex Inhou-delijk

Abstractie van het onderwerp

Toegepast: praktisch probleem

Toegepast: om maatschappelijk probleem

Fundamenteel: algemene theorievorming

Breedte van het onderwerp

Beperking tot één context of niveau

Beperkt aantal contexten en niveaus

Meer dan twee verschillende contexten en niveaus

Aantal inhoudsdomeinen

Eén inhoudsdomein

Twee inhoudsdomeinen uit één of twee schoolvakken

Meer dan twee inhoudsdomeinen uit meerdere schoolvakken

Onder-zoeks-matig

Aantal soorten onderzoek

Eén soort Twee soorten, bedoeld voor verschillend facet van vraagstruct.

Twee soorten, mede bedoeld om triangulatie te bereiken (conclusie steviger maken)

Aantal methoden van dataverzameling

Eén methode Twee of meer methoden, bij verschillend aspect vraagstruc

Twee of meer methoden, mede bedoeld om triangulatie te bereiken (conclusie steviger maken)

Complexiteit van de bronnen

Bronnen aangereikt en eenduidig te interpreteren

Bronnen zelf zoeken en benaderen, lastig te vinden en te bereiken en/of multi-interpretabel

Bronnen zelf zoeken en benaderen, onduidelijke kans op vindbaarheid en bereikbaarheid en multi-interpretabel

Page 16: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

Feedbackstrategie VoorbeeldDocent-sturing

Aanreiken Een complete vraagstelling aanreiken

Uitleg geven Exemplarisch inhoudelijke correcties in schrijfproduct aanreiken

Hard-op denkend voordoen Laten zien welke afwegingen jij als docent maakt

Gedeelde sturing

Hints geven Een enkele aanwijzing geven om leerlingen op ideeën te brengen

Benoemen in hoeverre aan criteria is voldaan

Bij een uitgewerkt werkplan geef je als feedback dat het activiteitenoverzicht compleet is (voldaan), maar dat de tijdsinschatting niet reëel is (niet voldaan).

Probleem (her-) formuleren In andere woorden weergeven waar de leerlingen mee zitten.

Leerling-sturing

Leerlingen laten benoemen in hoeverre aan criteria is voldaan

“Wat waren ook al weer de criteria voor een goed experiment en hoe verhoudt jullie plan zich tot die criteria?”

Leerlingen zelf laten evalueren (vragenderwijs).

Open vraaggesprek: wat gaat goed? Wat gaat niet goed? Wat is het probleem? Wat is daarvan de oorzaak? Hoe zou je dat aanpakken?

Leerlingen zelf initiatief laten nemen voor bespreking voortgang / producten

Alleen feedback op eigen verzoek. Leerlingen dragen wel agendapunten aan.

Welke mate van sturing kies je?

Page 17: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

Stap 1 -Huiswerk

- Kies een (thema voor een) leerlingonderzoekvoor jaar 1 t/m 5 voor je eigen vak.

- Werk ten minste 2 leerlingonderzoeken globaaluit

Doel:Inzicht krijgen in hoe je kunt variëren in moeilijkheidsgraad van een onderzoekstaak via de onderzoeksvraagstructuur:- Om binnen één onderzoekstaak leerlingen ‘op niveau’ uit te

dagen- Of om een reeks onderzoekstaken te bedenken die goed op

elkaar aansluiten (stapsgewijs moeilijker worden) en aansluiten op het te verwachten niveau van de leerlingen

Page 18: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

Groepen voor stap 2

Opdr. Lieneke Conny Peter Z Charlotte Chantal

fb Niels

Marlous

Eelco

Peter A

Tonny Christiaan Jojanneke

Page 19: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

Stap 2: Vul de leerlijn§ Maak een lege leerlijn op een A3-vel

• Maak 6 kolommen (6 leerjaren)• Zet een horizontale streep halverwege • Bovenste deel: mate van taakcomplexiteit & mate van

sturing (hand-outs!)- Inbrenger licht de 2 leerlijnopdrachten kort toe

- mate van complexiteit (inhoud, onderzoekskundig) en sturing

§ Plaats deze onderzoeksopdrachten in de leerlijn:• Schrijf op een post-it de naam van de opdracht • Plak hem op de juiste plek in de leerlijn

- Vul aan met andere onderzoeksopdrachten door mate van complexiteit en sturing aan te passen

Page 20: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

Nabespreking leerlijnen opdracht

• Welk inzicht heeft het werken aan de leerlijn je gebracht?

• Wat neem je mee uit de leerlijnen van je medecursisten?

• Wat is nodig om tot een ‘echte’ leerlijn in school te komen? üLongitudinaal- in alle leerjaren met steeds complexer

wordende onderzoeksopdrachten üLatitudinaal- binnen een leerjaar geïntegreerd in

verschillende vakkenüFlexibel – variatie in leertrajecten per leerling of klas

Page 21: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

Naar een vakgerichte leerlijn ‘leren onderzoeken’ (H3)Discussiepunten vaksectie en afdeling

§ Gewenste mate van afstemming onderzoekstaal (stappen, spelregels) & beoordelingsformat (criteria, rubrics).

§ Aantal opdrachten: gewenste aantal oefenmomenten bij de verschillende vakken;

§ Soort opdrachten: hoeveel grote / hoeveel kleine opdrachten? • Bij kleine opdrachten: waar leg je het accent op & wat kook je voor?• Ook vakoverstijgende projecten?

§ Doorlopend leerlingdossier: hoe bijhouden welke onderzoekservaring waar wordt opgedaan?

§ ….

Page 22: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

PITCHES – RONDE 23

Page 23: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

Maximaal 4 minuten pitch

Chantal, Lieneke, Eelco, Jojanneke, Niels

Per persoon 3 min feedback in 2 zinnen 1 tip en 1 top

Page 24: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

IMPLEMENTATIE OP SCHOOL

4

Page 25: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

Hoe verder met ‘leren onderzoeken’ in de school?

§ In subgroepen (per school):• Brainstorm met elkaar over:

1. Ruimte maken voor vakgericht leren onderzoeken?2. Ruimte maken voor onderzoekend leren? (Dus: ook

in gewone lessen werken aan een onderzoekende houding.)

• Werk vervolgens samen uit (op een flip-over in steekwoorden):1. Wat zijn de eerst volgende stappen die ieder van

jullie willen zetten in je eigen lespraktijk?2. Wat zijn de eerst volgende stappen die jullie samen

willen zetten in de organisatie om het ‘leren onderzoeken’ verder te brengen?

3. Wat hebben jullie daarvoor nodig?

Page 26: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

Implementatie op school

§ Uitwisselen/brainstorm 3-tallen (school+).• Wat zijn je plannen voor volgend jaar?

vRuimte maken voor vakgericht leren onderzoeken?vRuimte maken voor onderzoekend leren?

• Wat heb je daarvoor nodig?vWat zijn jouw eerst volgende stappen?vWat zijn de eerst volgende stappen samen in de

organisatie om het ‘leren onderzoeken’ verder te brengen

• Wat hebben jullie daarvoor nodig?

Page 27: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

EVALUATIE & AFSLUITING

Page 28: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

Een bloemlezing

Waar ik blij van werd en trots!

Page 29: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

leerlingen

§ Leerlingen komen met ontzettend veel ideeën en hadden er geen last dat de opdracht vrij open is.

§ dat je ook bij een taal onderzoek kan doen was wel een “eye-opener” voor de lln.

§ Tegen mijn verwachtingen in namen leerlingen hun eigen verantwoordelijkheid voor de plantjes.

§

§ De leerlingen bleken goed in staat om bijna zelfstandig dit onderzoek uit te voeren.

Page 30: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

Vraagstructuur

§ Het opstellen van een hoofdvraag blijft lastig… is een uitdaging

§ door leerlingen steeds weer te verwijzen naar de driehoek met de voorbeeldvragen lukte het de leerlingen vrij aardig tot een goede hoofdvraag te komen.

Page 31: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

Lln begeleiden

§ Meer verantwoordelijkheid van de leerling zelf, een docent die bijsturend langs de kant staat, die coachende vragen stelt: • wat wil je bereiken met je onderzoek? • Hoe wil je onderzoek doen? • Naar wat wil je onderzoek doen? • Wat weten jullie al van dit onderwerp?• Beantwoordt jou deelvraag de hoofdvraag? • Waar geeft deze deelvraag antwoord op? • waarom denk je dat? • Waarom doe je dat? • Waar denk jij aan bij…

Page 32: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

Nog een keer de leerlingen

§ Ik laat nu de leerlingen meer nadenken en stuur alleen wanneer dat nodig is. Ze denken zo zelf meer naar over wat goed onderzoek doen inhoudt.

§ Ondanks ruimte moet ik ze wel structuur geven, zoals de vraagstructuur ook doet.

§ het helpt om met een artikel (liefst een wetenschappelijke bron) te beginnen. Het zet ze aan het denken en ze komen met creatieve vragen!.

Page 33: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

Beoordeling

§ Wat ik fijn vond om te zien was dat het beoordelingsformulier er vaak bij gepakt werd, om te kijken hoe ze iets moesten doen en dat de leerlingen hierdoor gestructureerd bezig zijn.

Page 34: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

Zelf geleerd

§ Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen.

§ meer inzicht gekregen in het verschil tussen onderzoekend leren en daadwerkelijk onderzoek doen.

§ dat ik snel zie waar de schoen wringt als het gaat om formuleren van een onderzoeksvraag.

§ Als docent vind ik dit enthousiasme [van de lln] een heel zwaarwegend punt

Page 35: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

§ Het (zelf onderzoek doen) was een zeer leerzaam proces om zelf ook weer eens mee te maken, normaal verzin je een opdracht maar maak je deze zelf niet. Deze keer wel en dat was confronterend

§ dat het belangrijk is dat leerlingen eigenaar zijn van het onderzoek.

Page 36: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

Tenslotte

hoe vaker je met dit soort opdrachten werkt hoe vaardiger je wordt! Geldt dus niet alleen voor de lln maar ook voor de docent.

Page 37: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

Evaluatie

§ Dank voor deze persoonlijke reflecties!

§ En ook nog een standaardformulier: nu eerst maar even invullen.

Page 38: 20170411 WON-midden randstad 6 - Universiteit Utrecht · 4/11/2017  · § Ik heb vooral geleerd om veel systematischer te kijken naar wat ik doe en waarom ik iets wil doen. § meer

Centrum voor Onderwijs en Leren

Afronding

§ Website blijft voorlopig nog even open.§ Dropbox, had het zin? § Wat wil je nog van elkaars spullen zien?

§ Persoonlijke slotfeedback van mij komt per mail.§ Certificaten komen per post

Succes & plezier!