ZELFGESTUURD LEREN

Annemie Borremans, april 2005

ZELFGESTUURD LEREN

Wie luistert, vergeetWie kijkt, onthoudtWie doet, leert

Evolutie in leren (Begeleid Zelfstandig Leren= BZL)

Nieuwe verdeling verantwoordelijkheid leraar en leerling

VAN gehoorzame leerder diepassief, receptief en reproductief leert

VIA een aantal tussenstappen

NAAR zelfverantwoordelijk of zelfgestuurd leren door de leerautonome leerder

Instructiestijlen

Substituerende instructiestijl= leraar doet voor en legt dit stap voor stap uit

Activerende instructiestijl= leraar geeft opdrachten en geeft feedback

Kapitaliserende instructiestijl= leraar laat zoveel mogelijk beslissingen over

aan de leerlingen

Het begrip ‘zelfgestuurd leren’

Zelfgestuurd leren is zelfstandig en met zin voor verantwoordelijkheid de sturing van de leerprocessen in handen nemen d.w.z. zelfstandig beslissingen nemen in verband met de leerdoelen, de leeractiviteiten en de zelfbeoordeling.

Waarom zelfgestuurd leren?

Maatschappelijke ontwikkelingen

Bijvoorbeeld:….

Leerpsychologische ontwikkelingen: …..

Sociaal constructivisme binnen de leerpsychologie Leren is actie; wordt door leerling zelf vorm

gegeven

Binnen zo authentiek mogelijke leeromgevingen voortbouwen op aanwezige voorkennis

Enkel in confrontatie binnen sociale context

krijgt men geïntegreerde kennis

Algemene introductie en praktijkvoorbeelden in:

Vlaamse Onderwijsraad Secundair Onderwijs

(2003) Inspiratiehandboek zelfgestuurd leren.

Antwerpen: Garant.

Ander interessant boek

Piet Delhoofen (1996) De student centraal.

Handboek zelfgestuurd onderwijs. Groningen:

Wolters (Hoger Onderwijs Reeks).

Interessant artikel

Vincent Donche, Wouter Brandt, Peter Van

Petegem, Naar begeleid zelfstandig leren in

Vlaanderen? De noodzaak van een leer-

krachtig beleid. In: Tijdschrift voor

onderwijsrecht en onderwijsbeleid. 2002-2003,

nr.3-4, p. 365-369.

Heel wat leerlingen verkiezen een duidelijke uitleg van de leerkracht. Hoe motiveer je hen om zelfstandig te leren?

????

Heel wat leerlingen verkiezen een duidelijke uitleg van de leerkracht. Hoe motiveer je hen om zelfstandig te leren?

Interessante inhoud Bruikbaar product als eindresultaat Vrijheid in vormgeving opdracht Haalbare maar niet te gemakkelijke opdracht Cijfer geven dat meetelt Positieve sociale druk: resultaten tonen aan

de klas

Meerwaarde van zelfgestuurd leren

???????

Meerwaarde van zelfgestuurd leren

Beter zelfstandig problemen leren oplossen.. (intelligentie verhoogt)

het geleerde is dieper en blijft langer bij intrinsieke motivatie verhoogt meer aandacht mogelijk voor de individuele

leerling meer kans voor levenslang en levensbreed

leren

Zelfgestuurd leren en de leerling

Geleidelijkheid en begeleiding

Duidelijke referentiekaders

Individuele verschillen tussen leerlingen van

belang

Uitingen van zelfstandig leren bij leerlingen Sporen zelf informatie op Constateren zelf lacunes in eigen kennen en

kunnen Stellen zichzelf vragen en toetsen de

antwoorden Schatten tijd in die ze nodig hebben om

probleem op te lossen Gebruiken tijd goed Weten wanneer ze hulp van anderen moeten

inroepen

Zelfgestuurd leren en de leerkracht

???????

Veranderende rol van de leerkracht/docentCoachOnderhandelaarLesgeverBeoordelaar (alternatieve evaluatiemethoden)BeheerderOrganisatorOntwikkelaar van leermiddelenOntwikkelaar van individuelestudieprogramma’s

Begrippen (1)

Studentgecentreerd onderwijs: accent op zelfstandig leren (i.p.v. onderwijzen)

Procesgericht onderwijs: accent op begeleiden van denkprocessen

Activerend onderwijs: accent op doen Probleemgestuurd onderwijs: vertrekken van

problemen Constructieonderwijs: accent op gezamenlijk

construeren van een oplossing (product) Constructivistisch onderwijs: accent op leren is

constructief

Begrippen (2)

Taakgestuurd onderwijs Blokonderwijs Open leren Individuele studiesystemen Teleleren Zelfstudiepakketten Digitale vormen van leren

Zelfgestuurd leren en de school

???????

Zelfgestuurd leren en de school

Verhouding instructietijd en zelfstandig werken en leren bepalen; keuzemogelijkheden voor leerlingen; aanpak leerproblemen

Aangepaste leermaterialen: bijv. studiewijzers, digitale leerplatformen

Evaluatie- en rapporteringsvormen kiezen en ontwikkelen: zelfevaluatie, analyse leervorderingen..

Ondersteuning en begeleiding personeel, nascholing

ICT-infrastructuur, open leercentra

Studiewijzer = document

Geheel van richtlijnen om leerling actief en zelfstandig

te doen werken en te plannen

Contract tussen leerling en leerling

Goed beschreven werkverdeling tussen leerling

en leraar

Fungeert als informatiedocument,

werkinstrument, communicatiemiddel

Open leercentrum

Ruime schoolbibliotheek met een sterke nadruk op het gebruik van digitale informatiebronnen en audiovisuele media

Een ruimte waarin zelfstandig werken en leren een topprioriteit is

Gebruik van een open leercentrum

In groep

Individueel

Tijdens de schooluren met opdrachten van de leraar

Vrij gebruik buiten de schooluren

Pedagogische uitrusting van een open leercentrum

Deels in open rekken, deels in gesloten kasten:

Handboeken, werkboeken, handleidingen

Tijdschriften

Naslagwerken

Video’s

Cd-roms

Werkmappen leerlingen

Technische uitrusting van een open leercentrum

Grote zaal

Pc’s met internetwerkverbinding, intranet met online catalogus

Balie: inlichtingen, uitleenbeheer, begeleiding, fotocopie

Projectiescherm voor multimediavoorstellingen

Zitplaatsen

Evt. uitbreiding met zijlokalen

Voorbeeld gebruik van een open leercentrum

Eén namiddag per week gedurende drie ‘lesuren’

Voor Nederlands, Frans en Wiskunde

‘Zelfstandig’ beperkte leerstofonderdelen op een gestructureerde manier leren verwerken

Integratie ICT (gebruik internet)