25/04/16

1

VEERKRACHT,STRESS(BESTENDIGHEID)ENPSYCHISCHEKWETSBAARHEIDMichaelPortzkyvoorBreinwijzer

michael.portzky@PCGS.be

Waarfocustdezelezingzichop?•  EnkeleessenLëlebasisbegrippenomeenbeterinzichttekrijgenindefenomenenveerkracht,stress,burnout/psychischekwetsbaarheid

•  Waarom:beterinzichtinzowelontstaanalsookvoorkomenindetoekomstvanpsychischeproblemen,inzienvoordelenveerkrachtmeLngenwerkenaanpalliaLevepalet

•  (geletopdebeperkteLjdgeeninfoovercorrelaLesbijonderzoeken,infooverdegebruiktetesten,enzenz...!)

25/04/16

2

Veerkracht:debasics

•  eenpersoonlijkheidskenmerkdatjeinstaatsteltomdenega2eveeffectenvanstresstemodereren,enjemogelijkhedentotadapta2evergroot.Hetbepaalthoegrootdeimpactopjezalzijnvanstressentegenslagen.

•  eeneigenschapdiewordttoegekendaanpersonendie,wanneerzijgeconfronteerdwordenmeteenoverweldigendemateaantegenslagofuitdagingeninhetleven,ertochinslagenzichaantepassenaandenieuwesituaLe.Zevindeneneennieuwevenwicht,enslagenerindepotenLeelnegaLeveeffectenvanstresstevermijden

•  Isnietgelijkaan‘coping’!•  Isnietgelijkaan‘herstel’!

25/04/16

3

«Basis»vanresilience?•  vijfkenmerkendieduidelijkmetresilienceverbondenblekentezijn.Dezevijf

kenmerkenwaren:•  1.‘Equanimity’(vrijvertaald:‘gebalanceerdheid’):dithoudtindatiemand

eengebalanceerdekijkophetlevenhee[.Menweetdaterzowelgoedealsslechtedagenzijn.Bijhetterugkijkennaardeeigenervaringenneemtmenbeideinbeschouwing.MenstaartzichnietblindopdenegaLeveervaringen.Equinamityzorgtookvooreenkalme,afwachtendhouding.Menreageertnietextreembijdeminsteonverwachtegebeurtenis.

•  2.‘Perserverance’(‘doorze^ngsvermogen’):dithoudtdoorze^ngsvermogenin,ookwanneermenmettegenslagenofgroteuitdagingengeconfronteerdwordt.Hetvereisteenbereidheidomdoorteze`enbijhetreconstruerenvanjeeigenlevennategenslag,eenbereidheidombetrokkenteblijven,enomzelfdisciplineteblijvenopbrengen.

•  3.‘Self-reliance’(‘zelfvertrouwen’):omvateenovertuigdgeloofinheteigenkunnen,metookeenrealisLschinzichtindeeigenbeperkingenenlimieten.Self-reliancemagzekernietgezienwordenalseen‘blindvertrouweninheteigenkunnen’.Hetnietherkennenvandeeigenbeperkingenzorgtervoordatmenaandingenbegintwaarinmengedoemdistefalen.

•  4.‘Meaningfulness’(‘zinvolheid’):omvatdeovertuigingdathetlevenzinvolis,waardoorookdeeigenbijdragenaanhetlevenzinvollerworden.Hetomvathetgevoelofdeovertuigingdaterinhetlevengenoegredenenzijndiehetdemoeitemakenom‘ervoortegaan’.

•  5.‘ExistenIalaloneness’(‘existenLëleeenzaamheid’):omvathetbesefdatiederslevenspaduniekis,datsommigeervaringengedeeldkunnenwordenmetanderen,maardatmenandereervaringenalleenmoetdoorstaan.Hethoudtindatmenookeeneigenverantwoordelijkheidhee[voorwatmenbereiktinhetleven.Hetverleenteengevoelvanvrijheidenvan‘uniekzijn’.

25/04/16

4

• ‘State’vs‘Trait’?•  Isheteenfluctuerendementalestatus,ofeerdereen

stabielkenmerk?

• ‘Nature’vs‘Nurture’?•  Ishetgeheelaangeboren,ofgeheelaanleerbaaropeenderwelkmomentinhetleven,ofeenmixvanbeidestellingen?

•  Zijndeeffectenvantherapieblijvend??

Maarwathoudtditnuconcreetin?

•  Veerkrachtvertaaltzichinderdaadookin‘mentaleaspecten’zoalshumor,relaLveren,copingsLjlen,enz,maar…

•  InwatvertaaltzichditindeprakLjk?Watbetekentlageofhogeveerkrachtvoorhetlichaam?Watisdelinktussenpsycheenlichaam?

25/04/16

5

Uitgangsvraag:isstressperdefiniIenegaIef?

•  Demeerderheidzal‘ja’antwoorden

•  Begrijpelijk???Ishetechterookjuist??!!

•  Latenweteruggaannaaronzeorigine…naarderolvanstressinonzeoverlevingalssoort,naarderolvan‘flightorfight’…

25/04/16

6

Rolvanadrenaline?

•  LichaamvoorbereidenopbedreigendesituaLe(de‘fightorflight’-reacLe)

•  Hethelelichaamondergaatveranderingen!!– Zichtverandert(tunnelvisie!)– Hartslagenademhaling– Meerkracht,meeruithouding(energievoorradenwordenmakkelijkeraangesproken!)

– Hersenwerkingverandert!Meeralertheid,emoLoneellerenomhoog(doormeerglucocorLcoïdeninlimbischgedeelte)

RolvancorLsol?

•  HormoondataangemaaktwordtbijlangdurigeenovermaLgestress,enditomdehe[igewerkingvanadrenalinewatafteremmen(terugkerennaarevenwicht!)

•  MAAR…langdurigehogeconcentraIesvancorLsolblijkenneurotoxischtezijn:zetastendeneuronaledendrietenaan(veroorzakenatrofieinlimbischgedeelte)GEVOLG?Eventueelzelfsdepressie!!

BevatveelcorLsolreceptoren!!!

25/04/16

7

Watzijndegevolgenvandetehoge/telangeblootstellingaancorLsol?

!

25/04/16

8

Waaromisditvanbelang?•  Kanmeerinzichtbiedeninhetontstaanvaneendepressie??!!

•  Verklaartveelvandegeheugen-enconcentraLeklachtenbijdergelijkeaandoeningen

•  Kanverklarenwaaromerbijeenechteklinischedepressiezoveelverschillendesymptomenzijn,nietenkeloplouteremoLoneelvlak,maarookoptalvananderesomaLsche/psycho-somaLschedomeinen?

•  (verklaartditookdeelsdeopkomstvande‘somato-psychologie’?)

MAAR…DITISGEENDEFINITIEVESITUATIE!!!!!!!

•  SLmulaLe!!!(delathoogleggen;‘doublespeed’cfrNASA,MAAR…beginrealisLsch!J)

•  Onthoudingvanmiddelenmisbruik!!!•  Stressbeperking…indematevanhetmogelijkeuiteraard…

•  werkenaan‘palliaLevepallet’•  CombinaLeintellectuelebezighedenmetsporten?!RolvanIGF-1hormoonsteedsmeergekend!

•  EchterindeprakLjktragischevaststelling:zijdiedezesLmulaLe/’revalidaLe’hetmeestnodighebben,hebbenvaak…

25/04/16

9