Veerkracht werkt

VVEERKRACHTEERKRACHT WERKTWERKT!!

KVLV DRAAGT BIJ TOT ZORGZAAM SAMENLEVENWerkjaar 2012

IINHOUDNHOUD

DEEL 1. GOED OM WETEN….......................................................................................p. 3Doelstelling....................................................................................................................p. 3Voorbereiding................................................................................................................p. 3Voorstel voor het verloop van de avond........................................................................p. 5Tips voor betere interactie.............................................................................................p. 5

DEEL 2 - UITWERKING THEMA.....................................................................................p. 6Inleiding.........................................................................................................................p. 6Als een paardenbloem..................................................................................................p. 8 Verbondenheid en gedragenheid...........................................................................p. 9 Vertrouwen en zingeving........................................................................................p. 10 Vaardigheden.........................................................................................................p. 12 Vruchtbaarheid.......................................................................................................p. 15 Hoe groeien in veerkracht?....................................................................................p. 15

TOT SLOT......................................................................................................................p. 18

BIJLAGE 1. VEERKRACHT WERKT! HET VERHAAL VAN DE PAARDENBLOEM.............p. 19BIJLAGE 2. GEZOND ANDEREN DRAGEN.....................................................................p. 21BIJLAGE 3. ZIN VINDEN IN HET LEVEN.........................................................................p. 22BIJLAGE 4. VAARDIGHEDEN/TALENTEN......................................................................p. 23BIJLAGE 5. SLOT..........................................................................................................p. 24

- Werkjaar 2012 - Veerkracht werkt!2

DDEELEEL 1 - G 1 - GOEDOED OMOM WETENWETEN……

DDOELSTELLINGOELSTELLING

Ken jij ook mensen die opnieuw rechtveren, wat er ook gebeurt?Geen supermensen, nee. Wel gewone mensen die pijn ervaren, net als iedereen. Maar op een of andere manier heeft die pijn niet het laatste woord. Ze worden niet lamgeslagen door hun tegenslag en verdriet, ze raken niet verbitterd of afgestompt. Integendeel. Ze komen er als sterkere en betere mensen uit.

Vanuit reflectie over dit fenomeen in het leven van mensen hebben psychologen en pedagogen deze opmerkelijke eigenschap ‘resilience’ genoemd. Het is moeilijk om deze term juist en volledig te vertalen in het nederlands. In deze handleiding en vorming kozen wij voor het woord ‘veerkracht’. Toch is ‘resilience’ méér dan veerkracht. Mensen blijken immers in moeilijke situaties meer te doen dan ‘zich te herstellen’: vaak gaan ze verder als sterkere en betere mensen. Ze keren niet helemaal terug in de oorspronkelijke vorm zoals een veer wel doet nadat ze uitgerokken werd. Omdat wij liever een nederlandstalig woord in onze titel hadden, kozen wij als titel: ‘Veerkracht werkt!’. In het woordje ‘werkt’, zit dan ‘het niet terugkeren in de oorspronkelijke vorm’.

In elke mens zit dus deze kracht om te groeien doorheen moeilijke omstandigheden. En deze kracht kunnen we ontwikkelen of laten verschrompelen. Daarover gaat deze vorming.

De doelstellingen zijn:1. Mensen achtergrond meegeven over veerkracht, zodat ze het herkennen in hun

dagelijks leven.2. De ervaring van ‘veerkracht’ bij mensen bevorderen. Daarom vertrekken we – bij

voorkeur - vanuit de ervaringen van de deelnemers.

Bijzonder voor mensen die niet meer piepjong zijn, is het een bemoedigende gedachte dat zij nog steeds kunnen ‘groeien’ en ‘veerkrachtig’ zijn, wat er ook gebeurt!

VVOORBEREIDINGOORBEREIDING

1. Ga na hoe je zelf ‘veerkracht’ beleeft in je eigen leven. Denk je dat ‘veerkracht’ noodzakelijk is voor een gelukkig leven? Wat is het alternatief voor ‘veerkracht’? Herken je sporen van ‘veerkracht’ in je eigen leven? Hoe zijn die daar gekomen? Ben je vandaag iemand die op een veerkrachtige manier in het leven staat? Of zou willen staan? Ken je andere voorbeelden uit je eigen omgeving?

2. Lees aandachtig de doelstellingen.

3. Werk met het beeld van een paardenbloem. Deze bloem staat symbool voor trouw en geluk. Sta even stil bij haar kracht, haar vermogen om overal te groeien, en haar enorme vruchtbaarheid. Je vindt er afbeeldingen van in de powerpoint, maar van

- Werkjaar 2012 - Veerkracht werkt! 3

maart tot mei en van september tot oktober kun je een tuiltje paardenbloemen meenemen naar de vorming. Het thema van ‘veerkracht’ kan de deelnemers weer voor de geest komen, telkens ze een paardenbloem zien.

4. Veel ideeën van deze inleiding werden ontleend aan inspirerende artikels en boeken. Indien je dit wenst, kun je een aantal van deze bronnen raadplegen om je basiskennis te verruimen:a. Annemie Dillen, Veerkracht als concept voor het theologisch denken over

gezinnen, Collationes, 37ste jaargang, nr. 4, december 2007.b. Kolet Janssen, Gekwetst en toch onverwoestbaar, Mensen Onderweg, juni 2008.c. Benoît Standaert, Spiritualiteit als levenskunst, Lannoo, Tielt, 2007.d. Stefan Vanistendael, Gelukkig zijn we onvolmaakt, Lannoo, 2001e. www.dekrachtvanhethuis.org

5. Heel bijzonder verwijzen we naar ‘De kracht van het huis’, waarvan Jo Morreel de bezieler is. Jo Morreel werkte mee aan de ontwikkeling van het ‘resilience-denken’ en past het toe in lagere scholen in Nederland en België. Als coach en spreker verspreidt hij dit gedachtegoed o.a. bij een 4de wereld-organisatie, het werken met echtgescheidenen of bedrijven. We zijn hem heel dankbaar voor de input die hij, vanuit deze jarenlange expertise, had bij het totstandkomen van deze brochure. Voor meer info over Jo Morreel en ‘De kracht van het huis’ surf naar www.dekrachtvanhethuis.org

6. Naast de handleiding zijn er ook werkbladen voorzien voor de deelnemers.Er is een werkblad met de structuur van de vorming (bijlage 1). Deze structuur komt overeen met de tekst van de powerpoint presentatie. Indien je geen gebruik maakt van de powerpoint, kun je de sleutelwoorden op een flapbord schrijven.

7. Op de andere werkbladen staan voor de deelnemers één of meerdere opdrachten. Als de groep klein is en hiervoor openstaat, kunnen de antwoorden per twee of in groep besproken worden. Je kunt de deelnemers ook uitnodigen om thuis stil te staan bij deze opdrachten, eventueel in gesprek met hun huisgenoten.

8. Probeer zo veel mogelijk voorbeelden van de deelnemers zelf te laten komen.

9. Besteed aandacht aan het begin en einde van de vormingsactiviteit. Bespreek met de afdeling of er in het welkomstwoord een moment voor bezinning is. Als men op zoek is naar een tekst, kun je de teksten in de bijlage voorstellen. Ook het einde moet verzorgd zijn. Eventueel kun je zelf één van de voorgestelde teksten lezen.

10. Enkele praktische en didactische tipsa. Zorg voor het nodige materiaal, zoals schrijfpapier, pennen, kopieën,… Spreek

goed af met de afdeling waar zij voor zorgen, en wat jij meebrengt.b. Informeer of er de nodige apparatuur is voor een powerpoint-presentatie. Of

vraag of men voor een flapbord kan zorgen, als je daar liever mee werkt.c. Leg vooraf een bundeltje werkbladen bij elke zitplaats.d. Plan je een groepsgesprek, laat de tafeltjes en stoelen dan vooraf klaarzetten in

groepjes van 4 of 5 personen. Dat vergemakkelijkt het gesprek.e. Voor een goed groepsgesprek zijn er een paar regels. Breng die in herinnering:

i. Iedereen is vrij om al dan niet een inbreng te doen. Er wordt niet aangedrongen.

ii. Er wordt niet geoordeeld over de inbreng van iemand.iii. We proberen zo dicht mogelijk bij de vraag te blijven. Wijd uitgesponnen

anekdotes zijn voor straks, bij de koffie.


http://www.dekrachtvanhethuis.be/

http://www.dekrachtvanhethuis.be/

VVOORSTELOORSTEL VOORVOOR HETHET VERLOOPVERLOOP VANVAN DEDE AVONDAVOND

1. InleidingHeet iedereen welkom op deze vormingsactiviteit van KVLV. Verklaar kort de titel van deze vorming. Geef wat praktische info. Vertel dat het bundeltje bladen dat elke deelnemer ontvangen heeft, de grote lijnen van de inleiding weergeeft. Wie wil, kan aanvullende notities maken. Ook bevat de bundel opdrachten, die zullen helpen om de nieuwe inzichten te toetsen aan het eigen leven, en misschien in kleine groepjes. Achteraan zit een blad met het opschrift ‘plenum’. Hier kunnen de deelnemers de vragen noteren die in de loop van de inleiding bij hen opkomen, en die ze op het einde kunnen stellen.

2. Leid vervolgens in door het ‘spel met het spiegeltje’ of aan de hand van een aantal herkenbare verhalen.

3. UiteenzettingAan de hand van het beeld van de paardenbloem blijf je stilstaan bij de drie ‘V’s’: verbondenheid – vaardigheden – vertrouwen. Je wisselt inzichten af met voorbeelden en reikt nadien persoonlijke opdrachten aan. Indien mogelijk, bied je ook de kans om de opdrachten in kleine groepjes te bespreken. Na een pauze heb je het over een vierde ‘V’: veerkracht is ongelooflijk vruchtbaar.

4. PlenumJe nodigt het publiek uit om vragen te stellen. Hoe interactiever de uiteenzetting is geweest, hoe groter de kans dat hier een spontaan gesprek op gang komt.

TTIPSIPS VOORVOOR BETEREBETERE INTERACTIEINTERACTIE

1. Pols regelmatig of er vragen of opmerkingen zijn, of iedereen het ermee eens is, of iemand dit herkent. Begin hier reeds mee in de inleiding.

2. Wees zelf open. Als je al eens een voorbeeld uit je eigen leven vertelt, nodig je de deelnemers ook uit tot openheid.

3. Speel in op duidelijke lichaamstaal van deelnemers. Als iemand bijvoorbeeld heftig nee of ja knikt, kun je eens voorzichtig polsen : ‘U herkent dit?’ of ‘U bent het hier niet mee eens?’ Forceer niemand om iets in groep te zeggen, maar het plenum zal beslist vlotter op gang komen als de mensen tijdens de inleiding reeds betrokken werden.

4. Een prettige ruimte waar de stoelen in een cirkel staan zodat de deelnemers ook elkaar kunnen zien, of de deelnemers plaatsen aan kleine tafeltjes nodigt meer uit tot gesprek dan een conferentieruimte met keurige rijen stoelen.


DDEELEEL 2 – U 2 – UITWERKINGITWERKING THEMATHEMA

IINLEIDINGNLEIDING

Van harte welkom op deze vormingsactiviteit van KVLV. We gaan vandaag praten over ‘veerkracht’ of ‘het vermogen door te groeien in moeilijke omstandigheden’. Allereerst gaan we proberen omschrijven wat veerkracht is. Vervolgens gaan we op zoek naar manieren om veerkracht te bevorderen in het eigen leven en dat van mensen om je heen.

Het bundeltje bladen dat elke deelnemer ontvangen heeft, geeft de grote lijnen van de vorming weer. Wie wil, kan aanvullende notities maken. Ook bevat de bundel opdrachten, die zullen helpen om de nieuwe inzichten te toetsen aan het eigen leven. Daar waar het kan, bouwen we ruimte in om hierover in kleine groepjes iets te vertellen.Achteraan zit een blad met het opschrift ‘plenum’. Hierop kun je de vragen noteren die bij jou opkomen en die je op het einde wil stellen. Uiteraard kan je in kleinere groepjes de vragen ook direct laten opklinken. Let wel op je tijd. Sommige mensen nemen graag lang het woord.

Wat heeft ‘veerkracht’ nu met mijn leven te maken?

WERKVORM 1

Laat de deelnemers die dit wensen even aan het woord. Tijdens de rest van de vorming koppel je regelmatig terug naar deze inbreng. Precies omdat ‘veerkracht’ in de eerste plaats een ervaring is, en geen theorie, is het zinvol om de vorming op deze manier te beginnen. Durf het ook in grote groepen! Je vraagt gewoon ‘wie wil de spiegel even vasthouden?’ en je wacht een tijdje. Iemand zal de spiegel wel aannemen. Vraag nadien dat deze persoon de spiegel gewoon doorgeeft aan een andere persoon voor of achter haar. Haal een spiegeltje boven.

We kunnen alles over veerkracht leren door een eenvoudige vraag aan onszelf en anderen te stellen: ‘Wat zie ik in deze spiegel?’

Bijt zelf de spits af. Durf hierbij eerlijk zijn, bijvoorbeeld: ‘Ik zie iemand die een beetje nerveus/moe is, maar toch wel zin heeft om deze vorming te begeleiden’ of ‘ik zie iemand die straks nog op bezoek gaat bij haar ouders’... Jouw openheid is de perfecte uitnodiging voor de deelnemers om zelf open te zijn.

Nodig vervolgens de deelnemers uit om dezelfde vraag te beantwoorden. Noteer sleutelwoorden aan het bord. Hou intussen zelf het verloop van de verdere avond in gedachten. Er zullen antwoorden bij zijn die iets vertellen over ‘verbondenheid’, over ‘vaardigheden’ of ‘vertrouwen’.

Met alles wat jullie aanbrachten, is eigenlijk al alles gezegd. De dingen kunnen alleen nog benoemd worden, her en der moet wat structuur aangebracht worden. En dat is precies wat nu zal gebeuren.

Koppel in de loop van de uiteenzetting steeds terug naar de verhalen van de deelnemers van het begin.


WERKVORM 2

Misschien is het niet mogelijk om op deze interactieve manier de vorming in te leiden (omdat de groep te groot is, of omdat de bestuursleden dit niet wensen). In dit geval kun je inleiden door een aantal verhalen te vertellen. Hoe dichter deze verhalen bij de leefwereld van de deelnemers staan, hoe beter! Je kunt ook de actualiteit raadplegen. Hieronder een paar voorbeelden.

Veerkracht is in de eerste plaats een ervaring. Daarom kunnen we er alleen maar iets over vertellen door ervaringen van mensen te vertellen. Ik heb er een paar voor jullie verzameld.

1. Simone is sinds drie jaar weduwe. Zij en Pol hadden een goed huwelijk, die twee waren duidelijk gelukkig samen. Niemand was verwonderd dat Simone heel diep rouwde om het verlies van Pol. Maar heel wat mensen waren wel verwonderd toen Simone na een paar jaar besloot om haar huis te verkopen en een paar grote reizen te maken, die ze nooit had gedaan met haar weinig avontuurlijke echtgenoot. Ze genoot duidelijk van deze nieuwe vrijheid, en als ze thuis was, had ze bijna elke dag bezoek. Ze had ook zoveel te vertellen!

2. Toen Marc door een verkeersongeval aan een rolstoel werd gekluisterd, wist niemand hoe het nu verder moest. Als directeur van een grote school was hij gewend geweest aan een druk leven met veel verantwoordelijkheid en afwisseling. Maar zijn handicap bleek juist een inspiratie te zijn. Met nog meer gedrevenheid zette hij zich in voor een organisatie voor mensen met een handicap, en kon daar zijn leidinggevende kwaliteiten uitstekend benutten.

3. Jeanine sukkelt met haar gezondheid. Men zag haar steeds minder vaak op de namiddagen van haar vrouwengroepering, de jongste kleinkinderen oppassen lukt niet meer, de verre reizen werden geschrapt. Toch treft wie haar gaat bezoeken geen depressieve vrouw. Haar huis straalt warmte en gezelligheid uit. En ze vertelt enthousiast over de boeken waarvoor ze nu eindelijk tijd heeft. Ze heeft zelfs Facebook ontdekt en heeft zo meer contact met haar tiener kleinkinderen dan ze ooit voor mogelijk had gehouden.

4. Verhaal uit eigen ervaring of een verhaal uit de actualiteitDit laatste voorbeeld kun je zelf aanreiken, of vanuit de groep laten komen.

Dit zijn heel eenvoudige, herkenbare verhalen. Verhalen die je misschien doen denken aan een periode uit jouw eigen leven, of aan de ervaringen van een vriendin, partner, kinderen. In deze verhalen zit eigenlijk al alles wat ‘veerkracht’ inhoudt en nodig heeft om te kunnen groeien en bloeien.


AALSLS EENEEN PAARDENBLOEMPAARDENBLOEM

Iedereen kent de paardenbloem. Ze staat hier ook vooraan. Je ziet haar letterlijk overal, van zodra de lente komt tot in de herfst. De paardenbloem is geen tere bloem. Integendeel, ze is sterk en niet veeleisend qua zorg of bodem. Ze groeit zowat overal: op een berm naast de weg, op een stuk braakliggende grond, zelfs op een vuilnisbelt.

Soms gelijken mensen op een paardenbloem: sterk, groeiend en bloeiend in en doorheentegenslagen.

Dit opmerkelijk vermogen om niet ten onder te gaan aan tegenslagen werd bestudeerd door wetenschappers over de hele wereld. Toonaangevend was het onderzoek in de jaren ’80 van ontwikkelingspsychologe Emmy Werner. Zij observeerde kinderen in Kauai (Hawaï) die opgroeiden in armoedige omstandigheden, bij ouders die alcoholist of geestesziek waren. Twee derde van hen verging het zoals kon voorspeld worden: ze vonden geen werk, kwamen in de criminaliteit terecht, hun leven leek op dat van hun ouders. Maar vreemd genoeg ging het voor één derde van de kinderen anders. Dit fascineerde Werner en ze ging op zoek naar de eigenschappen en processen waardoor deze kinderen toch op een positieve manier opgroeiden.Andere wetenschappers onderzochten dit fenomeen bij volwassenen en belichtten vaak nieuwe aspecten. Vanaf de jaren ’70 werden al deze eigenschappen en achtergronden samengevat in één woord: resilience.

‘Resilience’ is eigenlijk een term uit de natuurkunde en duidt het vermogen aan van bepaalde stoffen om energie op te slaan, terwijl ze gedeformeerd worden, die ze dan vervolgens weer kunnen benutten om de oorspronkelijke vorm aan te nemen. Denk maar aan de veer uit metaaldraad die (meestal toch) zonder problemen weer opspringt.Het is niet zo eenvoudig ‘resilience’ te vertalen door ‘veerkracht’, want ‘resilience’ is méér dan veerkracht. Mensen blijken immers in en doorheen psychische druk meer te doen dan ‘zich herstellen’. Vaak gaan ze nadien verder als sterkere en betere mensen. Ze keren helemaal niet terug in de oorspronkelijke vorm. Door het woordje ‘veerkracht’ te gebruiken lijkt het te gemakkelijk alsof we het alleen willen hebben over de natuurkundige veerkracht. Maar we willen meer. We willen naast het ‘herstellen’ ook het aspect benadrukken van ‘doorgroeien, veranderen’. Daarom voegen we aan het woord ‘veerkracht’ het werkwoord ‘werkt’ toe: veerkracht die werkt, die verder (door)werkt, en mensen laat groeien.

Onderzoekers ontdekten een aantal eigenschappen en omstandigheden waarin deze veerkracht tot stand kan komen.

Wij proberen deze eigenschappen samen te vatten in drie categorieën: verbondenheid vertrouwen vaardigheden.

Nadien voegen wij er nog een vierde aan toe: vruchtbaarheid Aan het beeld van de paardenbloem koppelen wij dus een verhaal met 4 V’s.


VERBONDENHEID EN GEDRAGENHEID

Toon het beeld op de powerpoint: paardenbloemen in de aarde.

Je kunt niet veerkrachtig zijn op je eentje, net zoals een paardenbloem niet kan groeien zonder aarde. Om veerkrachtig te kunnen zijn, heb je anderen nodig.

Een veerkrachtig iemand heeft zelf het onderscheidingsvermogen om te zien welke omgeving goed is voor hem of haar en welke niet. En heeft het lef en de flexibiliteit om zich te laten ‘adopteren’ door mensen die hem of haar kansen geven om te groeien.

BijvoorbeeldOnder de kinderen in Kauai (Hawaï) die Emmy Werner observeerden, waren kinderen die zelf voelden dat het niet goed was dat hun ouders hen sloegen.

Maar die mensen moeten er wel zijn. Dit ‘gedragen-zijn door anderen’ zoeken mensen in de eerste plaats binnen hun gezin. Hopelijk vinden ze daar ook een thuis waar er voor hen zorg wordt gedragen, waar ze terechtkunnen met hun zorgen en problemen, waar ze graag gezien worden, onvoorwaardelijk. Maar ook op andere plaatsen kunnen mensen voor elkaar ‘bodem’ zijn. Werkgevers kunnen op zoek gaan naar het beste voor hun werknemers, klasgenoten kunnen een makker die vaak ziek is verder helpen, vrienden maken vaak het verschil bij persoonlijke crisissen. Deze informele contacten kunnen ook een vaste vorm krijgen. Dan ontstaan er verenigingen vanuit een verlangen naar verbondenheid. Er zijn vrouwenverenigingen en sportverenigingen, hobbyverenigingen, politieke verenigingen, … Ook de kerkgemeenschap wil, met vallen en opstaan, één grote familie zijn, waar mensen met heel uiteenlopende achtergronden en interesses kunnen groeien en bloeien.

Er schuilt echter een addertje onder het gras. Mensen kunnen ernaar streven om hun medemensen te dragen en helpen, maar doen dat soms op een verkeerde manier. Soms trekken ze aan het gewas, in plaats van bodem te zijn. Ze willen dat de ander zich op hun ritme ontwikkelt.Of soms hebben zij een heel vastomlijnd beeld van hoe dit gewas zich zou moeten ontwikkelen, en ze behandelen de paardenbloem als een rozenstruik of een treurwilg en weigeren te zien dat het een paardenbloem is.Soms denken ze dat alles van hen afhangt, en hebben ze te weinig vertrouwen in de groeikracht van het gewas, en de gulle zon en regen. Ze putten zich uit in het bouwen van een serre, en voelen zich teleurgesteld over het gebrek aan dankbaarheid van die paardenbloem die echt wel liever onder de blote hemel had gestaan.

Medemensen gezond dragen begint bij een gezonde kijk op anderen in moeilijke omstandigheden.Gezond kijken naar mensen is blijven kijken naar het schone in de vaak gehavende mens. Hierdoor vergroot je hun

schoonheid. verder bouwen op de sterke eigenschappen van die mens.

Persoonlijke opdracht (zie bijlage 2)Hoe kijk jij naar mensen in moeilijke omstandigheden en hoe gedraag jij je naar hen?

Als je jezelf in enkele uitspraken herkent, bestaat de kans dat je, met de beste bedoelingen, vaker meer ‘trekker’ en ‘duwer’ bent dan bodem. Soms hebben mensen


deugd aan wat trek- en duwwerk, maar vaak wordt het niet in dank aanvaard. Daarnaast put je jezelf uit, en zorgt het niet voor blijvende resultaten.

Tekst van Anthony Bloom (zie bijlage 2)Lees de onderstaande tekst van Anthony Bloom (1914-2003), een orthodox monnik en priester, maar geef eerst wat duiding.Tijdens zijn leven zochten ontelbare mensen hem op voor zijn wijs en liefdevol advies. Hij was voor velen een bodem die hen droeg. Of, zoals hij wellicht zelf liever zou zeggen, hij was iemand die verwees naar de Bodem die hem en allen droeg.Het geheim van zijn verbondenheid met andere mensen en zijn draagkracht lag in de blik waarmee hij naar andere mensen keek. Hij probeert dit uit te leggen aan de hand van het beeld van ‘de geschonden icoon’. Iconen zijn religieuze, spirituele schilderwerken, die volgens vastgestelde regels geschilderd werden. Vaak zijn ze ook anoniem. Een icoon moet immers niet de aandacht naar de kunstenaar en zijn gedachten en emoties trekken, maar, als een helder glas, de kijker een blik doen werpen op God. Voor orthodoxe christenen zijn iconen bijzonder waardevol en kostbaar, ze spelen een belangrijke rol in hun leven. (Toon eventueel een icoon die zelf thuis hebt.)

‘Als we naar een persoon kijken en we zien de schoonheid niet in deze mens, dan kunnen wij aan hem of haar niets toevoegen. Men kan niemand helpen wanneer men slechts aandacht heeft voor wat verkeerd is, lelijk of misvormd. Christus keek naar iedereen die hij ontmoette, de prostituee, de dief, en hij zag de schoonheid die in elk verborgen lag. Vervormd misschien of geschonden, maar schoonheid was het niettemin, en wat hij deed was deze schoonheid tevoorschijn halen… Dit is wat we moeten leren als we met anderen omgaan. Maar dat kunnen we niet zonder een zuiver hart, zuivere bedoelingen en een openheid die ons soms ontbreekt… zodat we kunnen luisteren en kijken, en de schoonheid zien die verborgen is. Elkeen is in het beeld van God, en elkeen is een geschonden icoon. Mocht ons een icoon gegeven worden dat was aangevreten door de tijd, beschadigd door omstandigheden of verminkt door de haat van de mensen, wij zouden het behandelen met eerbied, met tederheid en met diepe droefenis. We zouden geen aandacht besteden aan het feit dat de icoon beschadigd was, maar veeleer aan de tragedie van zijn beschadiging. We zouden ons concentreren op wat van zijn schoonheid overgebleven is, en niet op wat verloren is. En dit is wat we moeten leren doen met elke mens…’

Vraag na de opdracht, wie een onderlijnde zin wil voorlezen. Geef geen commentaar. Het voorlezen van de onderlijnde zinnen is op zich reeds meditatief.

Mogelijk kan ook na de persoonlijke opdracht, per twee uitgewisseld worden over deze tekst, over mogelijkheden en moeilijkheden om hem toe te passen.

VERTROUWEN EN ZINGEVING

Toon het beeld op de powerpoint: paardenbloemen richten zich naar de zon.

‘Een mens leeft niet van brood alleen’. Er schuilt veel waarheid in dit gezegde. Elke mens lijkt behoefte te hebben aan een zinvol antwoord op de vraag ‘waarom leef ik?’. En een mens ervaart iets als zinvol als er een diep aanvoelen is dat het leven, ondanks pijnlijke ervaringen, iets positiefs te bieden heeft.

Viktor Frankl beschrijft in zijn boek ‘De zin van het bestaan’ zijn ervaringen in een concentratiekamp. Op alle mogelijke manieren werden mensen daar ont-menselijkt. Hun kleren werden door lompen vervangen, alle haren werden van hun hoofd geschoren, hun naam werd vervangen door een nummer, ze kregen zo weinig te eten dat ze langzaam


verhongerden, ze werden geslagen en konden elk moment vermoord worden. Frankl, een psychiater, stelde echter vast dat het niet altijd de fysiek sterksten waren die overleefden, maar veelal zij die een zin vonden in en doorheen dit leven.

Mensen kunnen op vele manieren zin vinden in hun leven en een relatie aangaan met deze ‘zin’: filosoferen en nadenken over het leven, bezig zijn met kunst, zinvol werk verrichten, schoonheid en orde scheppen, onderzoek verrichten of deugddoende relaties aangaan met anderen. Religieus geloof is ook zo’n manier van zin vinden in het leven en een relatie aan te gaan met die bron van zingeving. Christenen antwoorden op zinvragen vanuit hun geloof in een God van liefde. Een God die niet ver en ongenaakbaar is, maar zelf naar ons toekomt.

Opnieuw schuilt er hier een addertje onder het gras. Als we over geloof praten, verlaten we het terrein van de zichtbare wereld, die op een wetenschappelijke manier geanalyseerd kan worden. We begeven ons in de wereld van het onzichtbare: van gedachten en gevoelens, van geest en spiritualiteit.

Maar deze wereld is ook vatbaarder voor op hol geslagen verbeelding of handige manipulatie. Daarom moet de speurtocht naar zin altijd stevig verankerd worden in de realiteit, het leven van elke dag. Voor elke vorm van religie dreigen immers twee valkuilen.

‘Zweverigheid’ : de ‘gelovige’ en zijn of haar gedachten en emoties staan centraal.Religie staat in dienst van een prettig en succesvol leven. God wordt een vage ‘kracht’, gekneed naar de behoeften van de ‘gelovige’. Alles wat de gelovige niet past, wordt geschrapt. ‘God’ wordt als een handig boek dat op de boekenplank staat, en even wordt uitgehaald als men er behoefte aan heeft. Wellicht herkennen we allemaal deze manier van geloven wel een beetje. Ze is ons, moderne, individualistische mensen immers op het lijf geschreven! Bijvoorbeeld: schietgebedjes, kaarsjes branden om van God iets gedaan te krijgen…Het risico is echter heel reëel dat we, als we op deze manier religieus zijn, ook onze medemens op dezelfde manier als God gaan behandelen: als iemand die we kunnen gebruiken, als iemand die dient om ons goed gevoel te voeden. Als het goed gevoel er niet meer is, kan deze andere mens zonder scrupules aan de kant gezet worden.

‘Fundamentalisme’ : de ‘leer’ staat centraal. Het persoonlijk belang moet wijken voor de dogma’s van de godsdienst. Mensen zijn bang om zelf te denken en te voelen, en zoeken daarom beschutting bij een onfeilbare waarheid. We kiezen voor fundamentalisme als we bang zijn voor onze eigen gedachten en gevoelens, als we bang zijn voor deze verwarrende wereld waar goed en kwaad soms zo dicht bij elkaar liggen. We gaan op zoek naar een wit-zwarte waarheid die ondubbelzinnig gebracht wordt door een mens of een boek. Ook dit leeft sterk in onze tijd, waarin er veel onzekerheid is, en oude waarden en waarheden op de helling staan.En inderdaad beschermt de fundamentalistische religie de fundamentalist, maar zij is op haar beurt een bedreiging voor iedereen die haar fundamentalisme niet aanhangt. Ze sluit mensen uit, veroordeelt hen, en in het slechtste geval doet ze hen geweld aan.

Beide manieren van zingeving (een zweverig geloof of een fundamentalistisch geloof) tonen hun tekorten in de verstoorde relaties met andere mensen. Daarom kunnen zij geen bodem zijn voor echte veerkracht. Deze kan pas groeien in een waarachtige verbondenheid met anderen.


Lees het getuigenis van Nick Vujicic (zie bijlage 3) of toon het fragment op You Tube.

Kader wel eerst dit fragment, zeker de verwijzing ‘Ik gaf mijn leven aan Christus op 15-jarige leeftijd, na het lezen van het negende hoofdstuk van Johannes. Jezus zegt daar dat de reden waarom een man blind geboren is, dat ‘de daden van God in hem openbaar moesten worden’ (Joh 9, 3).’Nick noch wij bedoelen hiermee dat God met lijden een bedoeling heeft. Lijden is en blijft zinloos. De belangrijkste boodschap is hier: hoe ga je om met dat lijden in jouw leven? Welke bril zet je op om er mee om te gaan? Nick werd geholpen door deze woorden uit het Johannes evangelie omdat ze hem hielpen met een andere bril te kijken naar zijn lijden. In plaats van depressief te worden en er een eind aan te maken, geloofde hij dat God, zonder dat God daarom zijn verminkt lichaam had gewild, ook door zijn lichaam kon spreken.

‘Er zijn momenten geweest dat ik me heel depressief voelde, omdat ik niet kon veranderen hoe ik was, en ik niemand kon aanwijzen die schuld had aan hoe ik was. Op de zondagsschool leerde ik dat God van ons houdt en om ons geeft. Als kind begreep ik dit tot op zekere hoogte, maar ik begreep niet waarom een God die van me hield me zo gemaakt had. Wat had ik gedaan om dat te verdienen? Ik moest wel iets gedaan hebben, want ik was de enige zonderling op school. Ik voelde me een last voor anderen. Op jonge leeftijd wilde ik een einde maken aan mijn pijn en mijn leven, maar, en hier is weer iets waar ik dankbaar voor kan zijn, mijn ouders en familie waren er altijd om me te troosten en me kracht te geven. (…) Ik gaf mijn leven aan Christus op 15-jarige leeftijd, na het lezen van het negende hoofdstuk van Johannes. Jezus zegt daar dat de reden waarom een man blind geboren is, dat ‘de daden van God in hem openbaar moesten worden’ (Joh 9, 3). Eerst geloofde ik dat God me zou genezen zodat ik een levend getuigenis kon zijn van Zijn kracht. Later kreeg ik de wijsheid om te verstaan dat wanneer we voor iets bidden, het ook gebeurt als het Gods wil is. Als het niet gebeurt, betekent dit dat Hij iets beters voor ons heeft. Ik zie nu Zijn glorie in de manier waarop Hij door mij werkt op een manier waarop dit niet kan bij anderen.’

Member.toast.net, link ‘Hi, my name is Nick Vujicic’.

Persoonlijke opdracht (zie bijlage 3)Nick verwoordt heel duidelijk uit welk geloof hij leeft en waar hij zijn moed en kracht vandaan haalt. Kun jij ook in een paar zinnen opschrijven welk geloof of levensfilosofie jou kracht geeft? Op welke manier kun jij dit geloof voeden?

VAARDIGHEDEN

Toon het beeld op de powerpoint: wie op de bloem van een paardenbloem inzoomt, ziet dat die bloem bestaat uit tientallen kleine bloemen (= kroonblaadjes).

Als men mensen ontmoet die veerkrachtig zijn, valt het op dat ze, naast verbondenheid en vertrouwen in het leven, ook over een aantal vaardigheden beschikken. Kleine, schitterende mogelijkheden, die hun kracht bepalen, net zoals één enkele paardenbloem bestaat uit tientallen kleine bloemen.

Talent is een andere woord voor vaardigheid. In deze vorming gebruiken we alleen het woord ‘vaardigheid’ omdat we veerkracht willen koppelen aan 4 woorden die telkens beginnen met een ‘v’, nl. verbondenheid, vertrouwen, vaardigheden en vruchtbaarheid.

Over welke vaardigheden gaat het hier?


Sociale en probleemoplossende vaardighedenBijvoorbeeld:Hoe ga ik een relatie met mensen aan? Hoe kan ik mijn impulsieve reacties controleren? Hoe vraag ik hulp? Hoe pak ik een probleem aan? …

Professionele vaardigheden Bijvoorbeeld:Hoe ga ik om met moderne media? Hoe kan ik een vrachtwagen besturen? Hoe bak ik een cake? …

Wat hebben deze vaardigheden nu te maken met veerkracht?Het is toch niet omdat we de juiste cursus in assertiviteit volgen of een goede opleiding van ‘Internet voor beginners’ volgen, dat we mensen worden met meer veerkracht. Zo eenvoudig is het niet.

Vaardigheden worden pas nuttiger als ze passen binnen een bepaalde sociale of culturele context en daardoor echt iets betekenen voor andere mensen.

BijvoorbeeldDe vaardigheid om een of ander Afrikaans dialect te kunnen spreken, zal inVlaanderen niet rechtstreeks bijdragen tot doorgroeivermogen. Of de vaardigheid om snel en vinnig iemand van repliek te dienen, wordt in bepaalde families en milieus misschien helemaal niet op prijs gesteld.

En vaardigheden hebben niets te betekenen als iemand ze niet kan of wil activeren. En daarvoor zijn verbondenheid en vertrouwen van het grootste belang. Zonder verbondenheid en vertrouwen kunnen ‘vaardigheden’ niet bloeien.

BijvoorbeeldHet talent om goed voor een groep te kunnen spreken voor een groep, wordt pas ontwikkeld als anderen dit talent bij jou opmerken en je uitnodigen om een taak die in de lijn ligt van dat talent uit te voeren.

Een heel bijzondere ‘vaardigheid’ is het vermogen tot gezonde, positieve humor. Hiermee bedoelen we geen bijtende, sarcastische humor of het uitlachen van andere mensen. Nee, het is veeleer de humor die ons doet glimlachen wanneer we merken dat wij zelf, of onze partner, nog maar eens die leesbril heeft zoekgelegd. Of als we vaststellen dat iedereen zich fantastisch amuseert ondanks een mislukt feestmenu of gniffelend terugdenken aan alle drukte die we voor niets gemaakt hebben. Of als we de kortingsbon eindelijk terugvinden, daags nadat de termijn verstreken is.

Humor betekent dat we onvolmaaktheid herkennen en die onvolmaaktheid op een positieve manier in ons leven opnemen. Echte humor is geen vlucht uit de realiteit, integendeel. Ze integreert wat onaangenaam is in ons leven en vormt die werkelijkheid om tot iets draaglijks en positiefs.

Mensen die veerkrachtig zijn, hebben altijd een groot gevoel voor dit soort humor. BijvoorbeeldDenk maar aan de beelden van Nick Vujicic en de grapjes waarmee hij zijn publiek aan het lachen brengt. Volkeren en groepen die gediscrimineerd worden, ontwikkelen vaak een fantastisch

gevoel voor humor. Zo is de humor van de Joden overal bekend. Het is een gevoel voor humor dat gegroeid is vanuit een geschiedenis vol lijden.

Niet iedereen merkt bij het lezen van het evangelie de fijne humor op in wat Jezus


zegt. We zijn zo gewend om deze teksten op een plechtige manier voor te lezen dat het ons nog nauwelijks opvalt hoe Hij het bijvoorbeeld heeft over ‘herboren worden’ en ‘naar het licht toe komen’ tegen de oude, bange Nikodemus, die hem stiekem ’s nachts komt opzoeken. Het kost weinig moeite om je de nauwelijks ingehouden glimlach voor te stellen waarmee Hij dat zegt.

Of de parabels waarmee Hij zijn toehoorders telkens opnieuw op een verkeerd been zet, en ze met hun mond open achterlaat. ‘Als iemand van u honderd schapen heeft, waarvan er één verloren is geraakt, laat hij dan niet de 99 andere in de woestijn achter om naar het verloren dier op zoek te gaan, tot hij het gevonden heeft?’ (Lc 15,4) De toehoorders hebben vast al geknikt voor ze zich ervan bewust worden dat ze weer zijn beetgenomen. Natuurlijk gaan ze dat ene schaap niet achterna in de woestijn, want hun liefde is klein, hun angst groot. De humor achter deze woorden maakt de boodschap echter lichter verteerbaar. Elke opvoeder weet dat een vermaning meer impact heeft, als het met humor en liefde gezegd wordt.

Of een ruzie in de familie. De sfeer wordt steeds meer gespannen, tot die ene opmerking valt. Iedereen schiet in de lach, de tegenstellingen worden opeens onbelangrijk, zelfs belachelijk.

Of iemand is ernstig ziek. Pijn en lijden bepalen de sfeer. En dan, als een plotse zonnestraal, komt dat grapje, vaak uitgesproken door de zieke zelf. Zelfs op een begrafenis kan het samen lachen om grappige herinneringen onnoemlijk veel deugd doen. Of het terugdenken aan het gevoel voor humor van de overledene.

We lachen omdat twee dingen die niet samengaan, toch samenkomen. Een hoogwaardigheidsbekleder die uit zijn rol valt. Een kind dat zijn leraar betrapt op een fout. Iemand die in een paar zinnen eigenlijk twee tegengestelde dingen zegt. Een opmerking die we totaal niet verwacht hadden in deze context.

Enkele voorbeeldenLees één of twee van onderstaande grapjes, uit het leven gegrepen. Toets af met da aanwezigen: Welke denksystemen of waarheden botsen met elkaar? Vind je er ook vertrouwen en verbondenheid in terug?

Uit een brief van paus Johannes XXIII toen hij nog bisschop was in Bulgarije:‘Ik hoop hier volgende kerstmis in het Bulgaars te kunnen preken. Maar de preek zal kort zijn.’

Meester Mattias kreeg op tegen het einde van het schooljaar de volgende opmerking van één van zijn leerlingen: ‘Meester, ik wil u niet bang maken, maar mijn vader heeft gezegd dat als ik deze keer weer met zo’n slecht rapport thuiskom, iemand op een pak slaag kan rekenen!’

Na een operatie waarbij Roger een nieuwe heup kreeg, wilde hij kost wat kost snel herstellen. Hij trainde zo intensief als mogelijk op de fiets. Zijn kleinzoontje, dat net leerde fietsen, en daar helemaal niet goed in was, zei bewonderend: ‘Opa, ik ga ook een nieuwe heup vragen!’

Reactie van een nichtje wanneer haar tante oppert dat 68 worden echt niet zo leuk is: ‘Het is misschien niet leuk om een jaar ouder te worden, maar het is nog altijd beter dan het alternatief.’

Maar lachen met twee dingen die niet samengaan, kan maar in een sfeer van vertrouwen en verbondenheid.Als er dan geen verbondenheid is, wordt dit lachen immers uitlachen of leedvermaak. Dit soort lachen maakt mensen niet veerkrachtiger, integendeel. De gedupeerde voelt zich


gekleineerd, de lacher is bang dat hij of zij op zijn of haar beurt zal uitgelachen worden.En als er geen vertrouwen is, kunnen we bij een dergelijke tegenstelling niet lachen. Dan vallen deze tegengestelde zaken juist heel zwaar. Pas als we vertrouwen hebben in onszelf, in het leven, als we ons thuis voelen bij anderen kunnen we ook lachen.

BijvoorbeeldEen stotteraar die zijn spraakgebrek grotendeels overwint en als beroep … spreker op motivatiebijeenkomsten wordt, krijgt het op één van die bijeenkomsten knap lastig. Het lijkt minuten te duren vooraleer hij het woord ‘Cadillac’ uitgesproken krijgt. Een spreker die niet kan spreken zonder te stotteren. Toehoorders vinden het in het beste geval pijnlijk. Of in het slechtste geval iemand om uit te lachen. De spreker gaat verder: ‘Ik kan het woord ‘cadillac’ niet eens uitspreken, laat staan dat ik er één kan kopen.’ Hieruit blijkt veel vertrouwen in zichzelf, en verbondenheid met zijn publiek. Iedereen barst in lachen uit.

Mensen die zichzelf in het centrum plaatsen en het gevoel hebben dat zij alleen de hele wereld op hun schouders moeten torsen, hebben zelden het vermogen om speels, creatief en fantasievol te zijn. Maar wie kan lachen om zichzelf, zal zijn hele leven pret hebben.

Persoonlijke opdracht en nadien mogelijkheid tot delen aan tafel (zie bijlage 4)Laat de deelnemers zelf nadenken over hun vaardigheid of talent in een moeilijke situatie en nodig ze uit te kijken naar het gebruik van humor in hun leven, vooral op moeilijke momenten.

VRUCHTBAARHEID

Toon het beeld op de powerpoint: de pluizenbol

Een paardenbloem is, tot wanhoop van menig tuinier, een heel vruchtbare bloem.

Zo is ook de houding van veerkracht een heel vruchtbare levenshouding.

Voor jezelfMisschien probeer je eerst slechts in een bepaald aspect van jouw leven een veerkrachtig iemand te zijn. Maar gaandeweg merk je dat ook andere aspecten anders worden. Zelfs het verleden kan er anders beginnen uitzien doorheen de bril van veerkracht.

Voor anderenVeerkracht is niet alleen iets waarin je zelf kunt groeien, je kunt ook andere mensen leren om veerkrachtiger in het leven te staan: je kinderen, kleinkinderen, partner, vrienden,…

HOE GROEIEN IN VEERKRACHT?

1. Kijk met ogen die ‘zien’a. naar wat op je afkomt

Als er een probleem opduikt reageren wij spontaan vaak met weerstand. Vanuit veerkracht kijken naar een probleem, is kijken naar wat nu wel nog goed is.BijvoorbeeldWat werkt wel goed in deze relatie? Wat doet dit kind wel goed op school of elders? Eens je dat gevonden hebt, ga je deze mens in het leven anders benaderen.


Jezus wenste mensen ‘ogen toe die konden zien, en oren die konden horen.’ Zo naar mensen kijken met ogen die zien en oren die horen, voedt bij anderen hun gevoel van eigenwaarde en boort bij hen nieuwe krachten aan.

Oefening voor wie met de powerpoint werktToon de foto van een man (dia ). Wat zie je?

Deze dia is een deel van een grotere foto. Op deze dia zie je alleen een man die kijkt naar een beeld.

Toon dan de volgende dia. Dit is dan de volledige foto.

Kijk nu opnieuw naar de man. Wat zie je?

b. naar jouw verleden Anselm Grün, een benedictijner monnik die veel mensen begeleidt, raadt mensen altijd aan om op zoek te gaan naar Gods sporen in hun leven. Al te vaak, stelt hij, ontaardt psychotherapie in een navelstaarderige fixatie op een ongelukkig verleden. In elke kindertijd, ook die met veel kwetsuren en trauma’s, zijn er ook sporen van God te vinden. Onder sporen van God verstaat hij plaatsen en mensen bij wie het kind zich goed en veilig voelde. Hiervoor oog hebben is ruim zo belangrijk als het inzicht in wat fout is gegaan.

Je kan ook pijnlijke ervaringen uit het verleden gebruiken om het heden te veranderen voor jezelf en voor anderen. Een kleine tip om meer veerkrachtig om te gaan met moeilijke situaties uit het verleden, vervang bewust ‘had ik maar’ door ‘de volgende keer’, zowel in je woorden als in je gedachten.

OefeningZoek drie mensen en/of gebeurtenissen die jouw groei bevorderd hebben.

c. naar het doorgroeivermogen in iedereenDurf met ogen te kijken die ‘zien’, misschien nog het meest naar mensen waarmee jij het moeilijk mee hebt.

In een project met straatkinderen werden pas uitstekende resultaten geboekt als de sociale werkers begonnen uit te gaan van de sterke kanten van deze kinderen: hun creativiteit (ook al werd die gebruikt voor diefstal), of hun overlevingsinstinct (ook al konden ze hierdoor soms wreed omgaan met zwakkeren), of hun samenhorigheid (ook al werd er in die bendes geëxperimenteerd met drugs). Pas als de goede dingen benoemd werden, stonden de kinderen ervoor open om betere dingen te doen met deze vaardigheden.

Oefening Benoem drie goede dingen in iemand waar jij het nu moeilijk mee hebt.

d. naar de humor, de glimlach van die dag Een geoefend oog ziet meer humor dan een niet-geoefend oog. En meer nog, hoe meer ‘humor’ iemand ziet, hoe meer hij of zij er ook toe kan bijdragen.

TipMaak er een goede gewoonte van om ’s avonds even, voor jezelf of met twee, de dag te overlopen en daarbij op zoek te gaan naar de grappige dingen die je die dag overkomen zijn: beelden, mensen, situaties of woorden die je lieten glimlachen.

OefeningNodig de deelnemers uit om hun glimlach-verhaal met elkaar te delen.


2. Creeër sfeer in huis

a. Bewaak het vuurHeb bijzondere aandacht voor uitingen van verbondenheid en vertrouwen in jouw huis. Vrouwen zijn sinds oudsher ‘de vuurbewaaksters’: zij hebben meestal een bijzonder talent om van een huis een thuis te maken. Dit kunnen ze doen door dingen te doen (bijvoorbeeld een lekker maal koken, het huis doen blinken,…), door muziek op te zetten en dingen die schoonheid uitstralen in huis te brengen, door symbolen en rituelen te creëren (bijvoorbeeld een icoon of kruisje ophangen, een kaarsje aansteken als één van de kinderen of kleinkinderen het moeilijk heeft, foto’s ophangen van kinderen en kleinkinderen…).

OefeningHoe creëer jij thuis deze sfeer van zinvolle verbondenheid met elkaar? Als je gelovig bent, hoe creëer jij thuis deze sfeer van zinvolle verbondenheid met een God van liefde? Geef drie concrete voorbeelden van wat je doet of wilt doen.

b. Spreek positiefStel, liefst samen met je huisgenoten, positieve leefregels op voor een leven in verbondenheid. De best werkende regels worden positief geformuleerd. ‘Je kamer netjes houden’ doet bijvoorbeeld meer een appel op de veerkracht van je huisgenoten dan ‘Maak geen rommel’.

OefeningSom één ding op van de kinderen of je partner waaraan jij je thuis telkens opnieuw ergert. Formuleer hoe jij normaal je ergernis hierover uit.Zoek nu hoe je dit positief kan formuleren.


TTOTOT SLOTSLOT

Vervolgens nodig je de deelnemers uit om hun vragen, bemerkingen, of eigen voorbeelden met de groep te delen.

Als de vragen moeilijk op gang komen, stel je zelf een vraag.Wat neem je mee uit deze vormingsdag? We hebben gedolven naar inzichten rond veerkracht. Welke goudklompje neem je mee?

Eventueel kan je eindigen met een tekst of een lied (zie bijlage 5)


BBIJLAGEIJLAGE 1. V 1. VEERKRACHTEERKRACHT WERKTWERKT!!HHETET VERHAALVERHAAL VANVAN DEDE PAARDENBLOEMPAARDENBLOEM

IINLEIDINGNLEIDING

Spiegeltje, spiegeltje, aan de wand …

AALSLS EENEEN PAARDENBLOEMPAARDENBLOEM

zich herstellen+verdergaan als sterkere en betere mensen

= Veerkracht werk!

Mensen met veerkracht, hebben 3 eigenschappen: Verbondenheid Vertrouwen Vaardigheden

En deze houding van veerkracht is een heel vruchtbare levenshouding.

VVERBONDENHEIDERBONDENHEID Veerkrachtige mensen hebben andere mensen nodig.

Iemand dragen? Het schone in de ander blijven zien en daarop verder bouwen

Opletten voor overheersing of overbescherming


VVERTROUWENERTROUWEN ‘Een mens leeft niet van brood alleen’: mensen hebben in hun leven ZIN nodig.

Zin? In relaties, filosofie, kunst, religieus geloof, …

Opletten voor zweverigheid (mens staat centraal) of fundamentalisme (leer staat centraal)

VVAARDIGHEDENAARDIGHEDEN

Vaardigheden of talenten worden pas echt een talentALS* ze passen binnen bepaalde sociale of culturele context* ze geactiveerd worden door anderen (verbondenheid) en ik daarin de anderen vertrouw (vertrouwen)

Belangrijke vaardigheid = het vermogen tot humorHumor is onvolmaaktheid erkennen en op een positieve manier integrerenWil humor geen uitlachen worden, is er nood aan vertrouwen en verbondenheid

VVRUCHTBAARHEIDRUCHTBAARHEID

1. Kijk met ogen die ‘zien’a. naar wat op je afkomt

kijk naar wat nu wel nog goed isb. naar jouw verleden

Vervang bewust ‘had ik maar’ door ‘de volgende keer’, zowel in je woorden als in je gedachtenAnselm Grün: ga op zoek te gaan naar Gods sporen in je leven.

c. naar het doorgroeivermogen in iedereenDurf met ogen te kijken die ‘zien’, misschien nog het meest naar mensen waarmee jij het moeilijk mee hebt.

d. naar de humor, de glimlach van die dag Overloop ’s avonds voor jezelf of met twee de dag en ga op zoek naar de grappige dingen die je die dag overkomen zijn: beelden, mensen, situaties of woorden die je lieten glimlachen.

2. Creeër sfeer in huisa. Bewaak het vuurb. Spreek positief

positieve leefregels


BBIJLAGEIJLAGE 2. G 2. GEZONDEZOND ANDERENANDEREN DRAGENDRAGEN

IINN WELKEWELKE UITSPRAKENUITSPRAKEN HERKENHERKEN IKIK MIJMIJ??

vaak soms nooitIk weet meestal wat goed is voor iemand anders, en zet me dan ook volop in om dit te verwezenlijken.Ik spaar geen energie om anderen te overtuigen van de goede weg voor hen, indien nodig zet ik hen onder druk (bijvoorbeeld op het werk).Een goede verstaander heeft maar één woord nodig. Ik snap snel hoe de vork in de steel zit, en stippel een actieplan uit.Ik zet me enorm in voor anderen, en ben wel eens teleurgesteld over het gebrek aan dankbaarheid.

TEKST VAN ANTHONY BLOOM

Onderlijn de zinnen en gedachten die je aanspreken.Stel je nu de vraag of jij naar je partner, kinderen, schoonkinderen, … kunt kijken als naar ‘een geschonden icoon’.

‘Als we naar een persoon kijken en we zien de schoonheid niet in deze mens, dan kunnen wij aan hem of haar niets toevoegen. Men kan niemand helpen wanneer men slechts aandacht heeft voor wat verkeerd is, lelijk of misvormd. Christus keek naar iedereen die hij ontmoette, de prostituee, de dief, en hij zag de schoonheid die in elk verborgen lag. Vervormd misschien of geschonden, maar schoonheid was het niettemin, en wat hij deed was deze schoonheid tevoorschijn halen … Dit is wat we moeten leren als we met anderen omgaan. Maar dat kunnen we niet zonder een zuiver hart, zuivere bedoelingen en een openheid die ons soms ontbreekt … zodat we kunnen luisteren en kijken, en de schoonheid zien die verborgen is. Elkeen is in het beeld van God, en elkeen is een geschonden icoon. Mocht ons een icoon gegeven worden dat was aangevreten door de tijd, beschadigd door omstandigheden of verminkt door de haat van de mensen, wij zouden het behandelen met eerbied, met tederheid en met diepe droefenis. We zouden geen aandacht besteden aan het feit dat de icoon beschadigd was, maar veeleer aan de tragedie van zijn beschadiging. We zouden ons concentreren op wat van zijn schoonheid overgebleven is, en niet op wat verloren is. En dit is wat we moeten leren doen met elke mens…’


BBIJLAGEIJLAGE 3. Z 3. ZININ VINDENVINDEN ININ HETHET LEVENLEVEN

GGETUIGENISETUIGENIS VANVAN N NICKICK V VUJICICUJICIC ‘Er zijn momenten geweest dat ik me heel depressief voelde, omdat ik niet kon veranderen hoe ik was, en ik niemand kon aanwijzen die schuld had aan hoe ik was. Op de zondagsschool leerde ik dat God van ons houdt en om ons geeft. Als kind begreep ik dit tot op zekere hoogte, maar ik begreep niet waarom een God die van me hield me zo gemaakt had. Wat had ik gedaan om dat te verdienen? Ik moest wel iets gedaan hebben, want ik was de enige zonderling op school. Ik voelde me een last voor anderen. Op jonge leeftijd wilde ik een einde maken aan mijn pijn en mijn leven, maar, en hier is weer iets waar ik dankbaar voor kan zijn, mijn ouders en familie waren er altijd om me te troosten en me kracht te geven. (…) Ik gaf mijn leven aan Christus op 15-jarige leeftijd, na het lezen van het negende hoofdstuk van Johannes. Jezus zegt daar dat de reden is dat een man blind geboren is dat ‘de daden van God in hem openbaar moesten worden’ (Joh 9, 3). Eerst geloofde ik dat God me zou genezen zodat ik een levend getuigenis kon zijn van Zijn kracht. Later kreeg ik de wijsheid om te verstaan dat wanneer we voor iets bidden, het ook gebeurt als het Gods wil is. Als het niet gebeurt, betekent dit dat Hij iets beters voor ons heeft. Ik zie nu Zijn glorie in de manier waarop Hij door mij werkt op een manier waarop dit niet kan bij anderen.’

(Member.toast.net, link ‘Hi, my name is Nick Vujicic’)

PPERSOONLIJKEERSOONLIJKE OPDRACHTOPDRACHT

Kun jij ook in een paar zinnen opschrijven welk geloof of levensfilosofie jou kracht geeft? Of herken je jezelf in één van onderstaande citaten? Op welke manier kun jij deze zin in het leven voeden?

Ik vind zin in de relatie met de mensen die ik graag zie, die onderlinge verbondenheid, dat is zo een mooi geschenk!

Het verhaal van de Verrijzenis betekent heel veel voor mij, zeker als het allemaal tegenslaat.

Ik vind zin in schoonheid. Als ik mooie muziek kan beluisteren, of gewoon wat bloemen in een vaas zet, blijven zelfs de ellendigste dagen niet zinloos.

Ik vind zin in het contact met de (klein)kinderen. Die zien groeien en bloeien, prachtig is dat!

Ik vind zin in een gebedsmoment. Gewoon mijn hoofd even buigen ’s avonds, en de hele dag aan God toevertrouwen.


BBIJLAGEIJLAGE 4. V 4. VAARDIGHEDENAARDIGHEDEN/T/TALENTENALENTEN

Wat is jouw vaardigheid of talent in moeilijke situaties? (Talent is iets wat je heel graag doet en wat je geen moeite kost om het te doen, de tijd vliegt terwijl je bezig bent.)

Heeft humor van jezelf of van andere mensen jou ooit doen opveren uit een pijnlijke situatie? Kun je een voorbeeld geven?


BBIJLAGEIJLAGE 5. S 5. SLOTLOT

TTEKSTEKST: D: DEE EEKHOORNEEKHOORN ENEN DEDE OLIFANTOLIFANT

Het was een warme zomeravond. De eekhoorn zat in het gras aan de voet van de beuk. Zijn hoofd zakte langzaam omlaag en hij kon zijn ogen bijna niet meer openhouden."Hallo eekhoorn", hoorde hij opeens. Hij keek op. Het was de olifant. "Hallo olifant", zei de eekhoorn.De olifant bleef voor hem staan en leek iets te willen zeggen.Hij schraapte zijn keel en zwaaide zijn slurf van zijn ene naar zijn andere schouder.

"Eekhoorn," zei hij toen, "wil je met me dansen?""Dat is goed", zei de eekhoorn."Maar...eh...als ik op je tenen trap, word je dan niet boos?""Nee," zei de eekhoorn, "dan word ik niet boos.""En als ik opeens heel gelukkig ben en met je in het rond draaien je niet meer kan houden en jij met een enorme klap tegen debeuk vliegt en versuft blijft liggen, word je ook dan niet boos?"De eekhoorn dacht na en zag zichzelf in het gras liggen, terwijler een enorme buil op zijn voorhoofd verscheen."Nee," zei hij langzaam, "ook dan word ik niet boos."De olifant slaakte een diepe zucht van opluchting, keek even heel ernstig en legde toen één voorpoot om het middel van de eekhoorn.De maan scheen, de lijster zong en de olifant en de eekhoorn dansten. Na twee passen trapte de olifant op de tenen van de eekhoorn.

"Au!" zei de eekhoorn. Maar hij werd niet boos. Nadat de olifant nog tien keer op de tenen van de eekhoorn had getrapt en de eekhoorn niet één keer boos was geworden voelde de olifant dat hij heel gelukkig begon te worden.

De nachtegaal was ook gaan zingen en op de onderste tak van de beuk ging het vuurvliegje aan en uit. De olifant draaide de eekhoorn, al dansend, om zich heen, steeds harder en wilder.

Ik denk, dacht de eekhoorn, dat ik weet wat er nu gaat gebeuren.

"Ho!" riep de olifant. Maar het was al te laat. De eekhoorn vloog met grote snelheid door de lucht en kwam met een zware dreun tegen de beuk terecht.Even later dansten ze weer. De olifant danste en de eekhoorn strompelde in de maat. De olifant probeerde niet meer te draaien en zo min mogelijk op de tenen van de eekhoorn te trappen.

"Wat dansen we mooi." fluisterde hij in het verkreukelde oor van de eekhoorn."Ja", kreunde de eekhoorn."Zo zou ik altijd willen dansen", zei de olifant."Ja", fluisterde de eekhoorn, terwijl het vuurvliegje toekeek.En hij meende het echt.


BBRIEFRIEF VANVAN P PAULUSAULUS AANAAN DEDE CHRISTENENCHRISTENEN VANVAN R ROMEOME

Goede vrienden,als je iets doet voor mensen die het moeilijk hebben, doe het dan niet met een zwaar hart.Heb elkaar lief zonder te doen alsof. Haat het kwaad en houd het goede vast.Hou veel van mekaar als zussen en broers.Probeer elkaar te overtreffen in achting voor mekaar, doe je best en wees niet lui.Laat je enthousiasme niet verflauwen in je dienst aan de Heer.Wees gelukkig met wat je te wachten staat en draag moeilijke omstandigheden met veel geduld.Blijf bidden.Help de nood van medegelovigen dragen en doe je best om andersdenkenden goed te bejegenen.Spreek zelfs goed van de mensen die je opjagen, spreek goed van ze in plaats van kwaad.Wees blij met wie blij zijn en verdrietig met wie verdriet hebben.Wees het zoveel mogelijk eens met elkaar.Wees niet hooghartig maar probeer je aan te passen bij eenvoudige mensen.Wees niet eigenwijs en klamp je niet al te vast aan je eigen mening.Doe asjeblief niet uit de hoogte maar blijf gewoon.

LLIEDIED: D: DEE K KRACHTRACHT Kijk naar de stroom die zich een weg baant door het land,door akkers, dorpen heen.Zijn bron is ergens ver ontsprongen.Het gaat zijn weg en niemand weet waarheen.Zo vloeit er ook een stroom vol leven,in elke mens, in jou en in mij.Een droom die speelt, je doet bewegen.Je weerbaar maakt, oneindig echt en vrij.'t Is een kracht die je doet leven,'t Is een kracht die je doet groeienzodat je sterk staat en niet ondergaat,ook in jou leeft zo'n kracht,ook in jou leeft zo'n kracht.Zoals de stroom steeds weer zijn weg herneemtVoel je elke dag een beetje meerWie je wel bent, wat 't leven met je voorheeft.Je leert vertrouwen, hopend altijd weer.Zo wiegen wij, zacht ingenomenIn de kring van iemand adems mee.Je deelt zo stil, elkanders pijn en dromenMet zo een liefde eindeloos als de zee.'t Is de kracht die je zo lief maakt.Heel teder, broos en echt.'t Is de kracht van iemand houdenzodat je sterk staat en niet ondergaat.Ook in jou leeft zo'n kracht't Is de kracht die je echt mens maakt.


Deze handleiding werd gerealiseerd dankzij de redactie van Katie Velghe de eindredactie van Leen Vermeire

Verantwoordelijke uitgever:Chris Van Hoof, directeur KVLV vzw, Remylaan 4b, 3018 Wijgmaal


Veerkracht werkt

Documents

Transcript of Veerkracht werkt