Post on 11-Mar-2016
description
MAGAZINE Het blad voor reis- en rijplezier
ww
w.u
it.b
e –
ww
w.v
ab.b
e –
ww
w.v
tbKu
ltuu
r.be
Stadstrip: Bolzano/ Bozen
Genieten: Val Sarentino
Recepten & wijnen
Spe
cial
bij
juni
20
08
| ja
arg.
23
nr.
6 |
Nie
t bes
tem
d vo
or a
fzon
derl
ijke
verk
oop
UIT
-Mag
azin
e (m
aand
elijk
s, n
iet i
n au
gust
us) –
P4
09
46
3 –
Gen
t X
Special Zuid-TirolFotoreportage: sterallures in een superstreek
Kontraste/Contrasti
000_SudTirol_CoverNEW.indd 1 16-05-2008 14:00:01
Alphotel Tyrol ****, RatschingsFamiliekamers, 1 kind gratis t.e.m. 12 jaar, gratis kinderfi etsen, gratis ponyrijden voor kinderen, babykeuken en wasruimte met wasma-chine en droogautomaat voor gezinnen.Vanaf € 58,90 p.p. per nacht
Hotel Vinschgerhof **** plus Schlanders2x/week begeleide wandeling inbegrepen,1x/week wijndegustatie, panoramatrein vanuit het naburige Mals naar Merano, combineerbaar met fi etsverhuur in Merano.Vanaf € 53,80 p.p. per nacht
NV
Jeta
ir, L
ic. 1
201
Zuid-Tirol … een betoverend veelzijdige vakantie in de Italiaanse Alpen
AutovakantiesEuropa
ZOMER 2008www.jetair.be
Meer info bij je Jetair reisagent of op www.jetair.be
Een indrukwekkend landschapHet kleurenspel van zon en bergen. De Dolomieten, ze fonkelen als de zon opkomt en gloeien bij zonsondergang rood op…
80 bergtoppen boven de 3.000 m, 8 natuurparken en 1 nationaal park, 100 bergmeren die olijfgroen tot azuur-blauw kleuren afhankelijk van het gesteente, 300 dagen zon per jaar, bebloemde almweiden, boom- en wijngaar-den, maar ook cipressen, palm-, amandel- en vijgenbomen, steden en dorpen met een unieke architectonische mix van gotiek, zuidelijke renaissance en vrolijke barok…
Een paradijs voor actieve vakantiesSprakeloos sta je voor een bergwand. Niet zomaar een rots. Veel grilliger, met meer piekenHelderrood steken de geraniums af tegen de donkere houten balkons van de chalets…
Zowel de avontuurlijk ingestelde vakantieganger, de rustzoeker, de levensgenieter als families komen hier niks te kort: ca. 20.000 km wandelroutes van makkelijk tot uitdagend, ruim 600 km lang netwerk van bewegwijzerde fi etspaden, ca. 2.500 km mountainbikeparcours, trek- en bergtochten, klimterreinen, wildobservatie…
Een snufje kaneel en nootmuskaatEen bakker hoort bij een Zuid-Tirools dorp als een toren bij een kerk. Zodra de deur opengaat, komt de heerlijke kruidige geur u tegemoet: wellness voor lichaam en geest.Een samensmelting van Tirools, Italiaans en Ladinisch; een subtiele mix van alpiene en mediterrane keuken, een eigen Gault Millaugids, een waar hof van Eden van aardbeien tot appelen, de kleinste en fi jnste wijnregio vanItalië, de overbekende witte wijnen uit het Valle Isarco/de Eisacktalvallei, de robijnrode Lagreinwijn uit de hoofd-stad Bolzano/ Bozen, de kunst van het spekroken…
Gezinnen aan de topAl gehoord van ‘weermeren’? Het water in die meren maakt geluid als er onweer op komst is.Spelen, fietsen, klimmen, een Haflingerpaardje berijden en zwemmen in de vrije natuur. Een openlucht-museum bezoeken, een dag op de boerderij of gewoon een gezinswandeling maken… elk bergpad heeft hier zijn eigen geheimzinnig verhaal. De dwergenkoning Laurin en de berg Rosengarten, de heksenbanken op de berg Puflatsc, de ‘brullende meren’...
Zuid-Tirol: een dans van contrasten en een levensgevoel
uit-magazine juni 2008 3
Met de vakantie in zicht komt de onweerstaanbare behoef-
te aan zon, licht en het zalig deinen op verliefde verlan-
gens. Zomer geurt naar grijze garnaal, naar West-Vlaams
donker bier, naar vers gemaaid gras en crème glace met een
extra dot slagroom. Ik ken geen beter lied om zomerschmerz
te omschrijven dan dat van Johan Verminnen: “Er zit een
regenjas met mij op een terras. Toch doet zo’n regenjas
dromen dat het zomer was.”
UIT-Magazine stelt deze maand voor het eerst een extra
reisbijlage voor. Ze handelt niet over de zonsondergang
in Cuzco. Er wordt geen capoeira gedanst in Bahia, of
tango gevolgd in Buenos Aires. Je hoort er, behalve in de
exotische cafés, geen fado van Rodrigues of bouzouki van
Dalares. En toch is Südtirol, of in het Italiaans Alto Adige,
voor ons een plek die we à piacere aanbevelen. Het gebeurt
maar zelden dat we een hele tros van onze medewerkers
naar een streek sturen, en dat zij allemaal met hetzelfde
oordeel terugkeren: “Ravissant. Oergezond. Gezellig.
Lekker eten.” En, wat je nog het vaakst hoort:
“Italië, maar nog beter.”
Zuid-Tirol is niet voor niets de enige streek in de
laars waar vooral Duits wordt gebekt. Dat scheelt
voor nogal wat Vlamingen een slok op een borrel
als het om zoiets eenvoudigs gaat als een gesprek, of het
bestellen van twee espresso’s. De Zuid-Tiroler hebben het
eigenlijk deksels goed voor elkaar: ze hebben voor zich-
zelf een ideale wereld gecreëerd met het beste uit de Ti-
roolse en het beste uit de Italiaanse cultuur. Een stad als
Bozen (of Bolzano) oogt archetypisch italiano, maar 20 km
verderop serveren Tiroler oma’s Speck en schnaps. Zuid-
Tirol is ook niet ver. Met de auto 10 tot 12 uur. Vliegtuigen
brengen je naar Munchen of Milaan, de trein zelfs tot in
het hart van de regio.
Deze extra zomerbijlage volgt voor een groot deel het vaste
stramien van UIT-Magazine: je krijgt ontzettend veel va-
kantietips, maar je kunt ook thuis aan de slag met lekkere
zomerse wijnen en recepten. Zuid-Tirol werft vooral met
contrasten: stad tegenover dorp, dolce far niente
tegenover Gründlichkeit, de boerenkeuken en de
moleculaire tegenhanger. En zoals je aan de da-
mes op ons coverbeeld kunt merken: ravissant
hip tegenover oergezond gezellig.
Toni De Coninck
Hoofdredacteur
toni.deconinck@uit.be
VOORWOORD
Uit
zich
t va
n S
chlo
ss T
rau
ttm
ansd
orf
f (m
eran
) – f
ot
o w
im k
empe
nae
rs
Italië, maar nog beter
Uit
zich
t va
n S
chlo
ss T
rau
ttm
ansd
orf
f (m
eran
) –f
ot
ow
im k
empe
nae
rs
000_SudTirolNEW.indd 3 16-05-2008 15:35:27
4 juni 2008 uit-magazine
In dit nummer
Reizen & vrije tijd5 In de kijker:
Bolzano/Bozen
6 Val Sarentino/
Sarntal: Genieten
onder de betoverende
bergen
11 Fotoreportage:
Sterallures in een
superstreek
18 Actief: wandel-
vakanties & hiking
Foto cover WIM KEMPENAERSModellen Daniela Cermakova en Eleonora Raffl
Wijn & recepten10 Wijn: portret van
Alois Lageder
16 Recepten:
Het beste uit
2 werelden
17 Wijn: Parels voor
grandioos genot
Belvita Alpine Wellness is een samenwerking tussen de
29 mooiste wellnesshotels in Zuid-Tirol. Ieder VAB-lid geniet
€ 30 korting op een wellness-arrangement bij reservering
van een Belvita-vakantie en op vertoon van deze pagina.
Info: www.belvita.it
Informatie over Zuid-Tirol en Belvita-Hotels: www.vab.be.
Klik door naar het VAB-Reiskantoor.
Reisweg naar Zuid-Tirol
De afstand Brussel -
Bolzano is 978 km en neemt
ongeveer 11 uur in beslag
(zonder fi les). De weg loopt
via de A61 Bonn ▶ Koblenz ▶ Heilbronn naar de A8/A7
Stuttgart ▶ Ulm ▶ Reutte
en dan naar de Brenner-
autosnelweg.
www.suedtirol.info/reisroute
000_SudTirolNEW.indd 4 16-05-2008 15:35:44
uit-magazine juni 2008 5
Hoe kom je er? De regio Zuid-Tirol (Südtirol of Alto
Adige) bevindt zich op 150 km ten noorden van Verona en
150 km ten zuiden van Innsbruck. Bolzano bevindt zich cen-
traal in het dal, op een hoogte van 262 meter.
Auto. Brussel – Keulen – Koblenz – Karlsruhe A61 – Mun-
chen A8 – Innsbruck A12 – Brenner A22 – Bolzano/Bozen. Ca.
1.000 km. Info: www.vab.be/nl/viavab/routeplanner. Trein.
Met de Thalys naar Keulen, verder per ICE naar Munchen, en
tot slot per EuroCity naar Bolzano. De reistijd bedraagt ruim
13 uur. Info: www.nmbs.be. Vliegtuig. Tal van mogelijkhe-
den naar de Milanese luchthavens Malpensa en Bergamo
(Brussels Airlines, Easyjet, Ryanair, Air One), en als alterna-
tief naar Munchen (Lufthansa en Brussels Airlines). Milaan is
vaak wat goedkoper (low-cost!), Munchen rijdt wat vlotter.
Wat je meteen mag vergeten “In Zuid-Tirol kun je al-
leen voor bergvakanties terecht.” Klopt niet. Je kunt de
Dolomieten niet wegdenken, maar Bolzano is bijvoorbeeld
een juweeltje van een citytrip. In het stadscentrum heb je
op geen enkel ogenblik het gevoel dat je in het hooggeberg-
te vertoeft. Slurp een espresso op de Piazza della Parrocchia,
ga Ötzi groeten in het Archeologisch Museum en een hippe
handtas kopen van het lokale merk Zilla, www.zilla.it.
Wat je niet mag vergeten Bolzano is al eeuwenlang
een ontmoetingsplaats voor kooplui, en zoiets vormt een
stad. In Bolzano ontmoeten noord en zuid elkaar, al kun je
er onmiskenbaar beter in het Italiaans terecht dan in de taal
van Goethe. Naar schatting 70% van alle inwoners kruist het
Italiaans aan als eerste taal. Dat zorgt voor een heel war-
me, gemoedelijke, zuiderse sfeer, met typische mediterrane
markten waar de fungi porcini en de olijven schreeuwender-
wijs aan de man worden gebracht.
Slapen Stijlvol: Parkhotel Laurin, Via Laurin 4,
tel. 00.39/0471/311.000, www.laurin.it. Vanaf € 166 voor een
tweepersoonskamer met ontbijt.
Trendy budget: Jugendherberge Bozen, Via Renon 23,
tel. 00.39/0471/300.865, www.ostello.bz. Vanaf € 19,50 per
persoon, gedeelde kamer.
Shoppen Alle top-Italiaanse merken hebben in Bolzano een
vestiging: Benetton, Luisa Spagnolli, Armani, Zegna en Prada.
Helemáál in word je pas als je in typische Südtiroler etablisse-
menten inkopen gaat doen. Bij Rizzoli hebben ze een aparte
afdeling voor hoeden en viltpantoff els. Oberrauch Zitt is dan
weer wereldberoemd dankzij de loden. Het is inmiddels reeds
de vijfde generatie. Ook knap: het trendy label Luis Trenker. De
dames zijn meteen weg van de opvallende Zilla-tassen.
Doen Nieuw: Deze zomer wordt ter gelegenheid van de
biënnale Manifesta het nieuwe museum voor moderne en
hedendaagse kunst geopend. Info: www.museion.it.
Klassieker: Ötzi bekijken in het Archäologiemuseum, dat
om nog veel meer redenen de moeite waard is.
Info: www.archaeologiemuseum.it. Check ook het nieuwe
cultuurportaal www.kultur.bz.it.
Toeristische info Informatie Bolzano/Bozen en omgeving:
Area Vacanze Bolzano, Vigneti e Dolomiti/Südtirols Süden,
Via Pillhof 1, I-39057 Frangarto/Frangart,
tel. 00.39/0471/633.488, www.stradadelvino.info.
In de kijker Bolzano/Bozen
000_SudTirolNEW.indd 5 16-05-2008 15:35:46
6 juni 2008 uit-magazine
Reizen Val Sarentino/Sarntal
000_SudTirolNEW.indd 6 16-05-2008 15:35:48
uit-magazine juni 2008 7
Waar?Het Sarntal, ook wel Val Sarentino genoemd,
bevindt zich tussen de Sarntaler Alpen (in het
oosten) en dorpen als Merano 2000, Meltina/
Mölten en San Genesio/Jenesien (in het wes-
ten). Het wordt begrensd door de stad Bolzano/
Bozen en leidt via het Penser Joch naar het be-
kendere Valle Isarco/Eisacktal.
Het dal was tot voor kort toeristisch minder
in trek dan meer bekende vakantieoorden als
Vinschgau of het Pustertal, maar de voorbije
jaren begon een inhaalbeweging. Het meest
tot de verbeelding sprekend dorp heet Saren-
tino/Sarnthein. Vandaar kan je wandelingen
maken naar de mythische Stoanerne Mandln.
Verblijf in stijlWij waren fel te spreken over Hotel Bad Schör-
gau****. Het heeft zich voor een stuk losgerukt
van de alpijnse kneuterigheid en kiest resoluut
voor verfi jning en elegantie. Minder is meer,
lijkt hier het motto. De kamers zijn ruim, met
hout en natuursteen, en een aantal knipogen
naar actuele kunst, zonder daarom koel en af-
standelijk te worden. Meesterwerk is de par-
keerplaats (!), een ruimte waarvoor doorgaans
geen geld rest na afwerking van kamers, spa
en restaurant. De familie Wenter bouwde een
afdak met houten stalactieten, duizenden
staafj es met oneven lengte die ’s avonds als
een toorts gloeien in de duisternis.
Chef Gregor Wenter tovert met lokale produc-
ten die hij soms klassiek, dan weer moleculair
verwerkt. Beroemd zijn de inventieve berei-
dingen met Speck en het nagerecht met subtiel
aangezoet mosterdijs. De wijnkelder hoort tot
de allergrootste van Zuid-Tirol. Knap vonden
wij ook het Badehaus, waar je een bad neemt
in heet water met een zak Sarntaler dennen-
takken (pinus sarentensis). De massages gebeu-
ren met producten van het merk Trehs (www.
trehs.com). Daarin werd ook de karakteristiek
geurende den verwerkt.
Hotel Bad Schörgau, I-39058 Sarentino/Sarnthein,
tel. 00.39/0471/62.30.48, www.bad-schoergau.
com. Vanaf € 83 per persoon per nacht in kamer
en ontbijt, of vanaf € 511 p.p. per week in kamer
en ontbijt. Van 3 tot en met 24 augustus geldt
een toeslag van 10 %. Halfpension € 25 p.p.
Culinaire hoogvliegersVan internationaal niveau is het op een hoog-
plateau gelegen Gourmetrestaurant Auener Hof,
van de Duitse broer en zus Heinrich en Gise-
la Schneider. Auener Hof trad onlangs toe tot
de vereniging Jeunes Restaurateurs d’Europe.
Genieten onder de betoverende bergen
← De parkeerplaats van
hotel Bad Schörgau
glimt als een toorts in de
februari-avond
↙ Bereiding met Speck
↓ Genieten van
een kinderijsje in het
Auener Hof.
000_SudTirolNEW.indd 7 16-05-2008 15:35:49
8 juni 2008 uit-magazine
Het restaurant heeft doelbewust zijn seventies-
look behouden. Wij vonden de psychedelische
gordijnen en DDR-verlichting hip en trendy.
We waren zeer gecharmeerd door de wijn-
kennis en professionele uitstraling van de
gastvrouw.
Chef Schneider werkt graag met kalfskop en
ossenwang. Hij combineert die met moder-
ne Italiaanse invloeden. Top is de ravioli met
kalfskop (zie het recept p. 16), maar ook met
Penser lam en het beroemde Sarner Grauvieh
weet Schneider als geen ander om te gaan. In
de buurt bezoek je een stoeterij van hafl ingers.
Berghotel & Gourmetrestaurant Auener Hof, Prati 21,
I-39058 Val Sarentino, tel. 00.39/0471/623.055,
www.auenerhof.it. Een deel van de website is
opgesteld in vrij goed Nederlands.
Op de Bozener Hausberg Renon/Ritten wacht
het rustieke pareltje Patscheider Hof. Best vraag
je vooraf hoe je het restaurant bereikt, want de
weg slingert zich kilometers lang door de ber-
gen omhoog. De familie Rottensteiner heeft
van klassieke, maar tot de perfectie uitge-
voerde gerechten haar handelsmerk gemaakt.
Het is feest als Luis Rottensteiner de gerenom-
meerde Schlutzkrapfen maakt, groot uitgevallen
ravioli, of noedels met spinazie, amandelen
of rode biet. Voor de vleesgerechten – eenden-
borst, kalfsgebraad of varkensrib – komt men
van heinde en verre! Zeer typisch interieur,
met de wakende Christus aan het kruis.
Patscheider Hof, I-39059 Signato/Signat-Bolzano,
tel. 00.39/0471/365.267,
www.patscheiderhof.com.
Voor cultuur moet je naar Bolzano, waar het nagelnieuwe Museion,
het Archeologiemuseum (met Ötzi de ijsman!) en het Natuurmuseum
op je wachten. Maar wie van wijn én van architectuur houdt,
moet beslist naar één van de hypermoderne wijnhuizen.
Wijngoed Lageder werd door de architecten Abram &
Schnabl gebouwd. Het past wonderwel in de historische sfeer
van het typische Zuid-Tiroolse dorp Magrè/Margreid.– Vicolo dei Conti,
I-39040 Magrè, tel. 00.39/0471/809.500, www.aloislageder.eu.
Wijngoed Manincor is ook razend interessant: Michael
Graf Goëss-Enzenberg liet zijn kelder niet op, maar ín de wijnberg
bouwen. S. Giuseppe al Lago 4, I-39052 Caldaro, tel. 00.39/0471/960.230,
www.manincor.com.
Misschien wel het meest innovatieve project prijkt in Termeno/
Tramin, de bakermat van de gewürztraminer. Het wijngoed Hof stätter bezit een met hout beklede wijntoren, ontworpen door
Walter Angonese. De toren leunt zachtjes tegen de dorpskerk aan.
Beneden is er een lounge-wijnbar met staal, glas, beton en een open
structuur. – Piazza Municipio 7, I-39040 Termeno, tel. 00.39/0471/860.161,
www.hofstaetter.it.
Wij vielen ook in bewondering voor het schitterende Wijn-centrum in Caldaro/Kaltern. Een kathedraal van
glas, transparant met hier en daar bruine betonvezelplaten, én een
indrukwekkend assortiment topwijnen. – Via Stazione 7, I-39052 Caldaro,
tel. 00.39/0471/966.067, www.winecenter.it.
Wijn & architectuur
3
4
2
1
→ Het wijncentrum
in Caldaro/Kaltern werd
een heuse kathedraal
in glas
000_SudTirolNEW.indd 8 16-05-2008 15:35:49
uit-magazine juni 2008 9
Het Wirtshaus Zum Hirschen is nog zo’n klassie-
ke Stube, maar dit restaurant werd zowel qua
keuken als inrichting grondig aangepakt. De
kaart werd bewust kleinschalig gehouden,
met drie voorgerechten, drie pastabereidin-
gen, twee keer vlees en één keer vis, en een
viertal desserts. Alle bereidingen zijn zowel in
een normale portie als in een 3/4den portie be-
schikbaar. Dat laatste opent perspectieven als
je uit elke kaart een gerecht wil proeven.
Wij startten vrij klassiek, met de Venetiaanse
bereiding sarde in saor, gemarineerde sardines
die vrij zuur smaken en zo de maag voorberei-
den voor wat volgen moet. Avontuurlijker zijn
de huisbereide tagliolini met garnaal, paar-
denbloem en passievrucht, en bij de hoofd-
spijzen lam in een combinatie met koffi e en
tonijn (!).
Wirtshaus Zum Hirschen, Via Nalles 22, I-39010
Vilpiano/Vilpian, tel. 00.39/0471/678.533,
www.zumhirschen.net.
Sportief op stapIn Sarnthein start een mooie wandeling naar
de mythische Stoanerne Mandln, reeksen
opgestapelde stenen boven op de berg Gros-
ser Reisch, met een hoogte van 2003 meter.
De tocht verloopt regelmatig en gezwind, via
makkelijk begaanbare en brede paden tot aan
de Auener Alm. Het laatste uur zijn er wat stei-
lere stukken tot de top van de Grosser Reisch.
Denk aan goede bergschoenen in de zomer. In
de winter zijn sneeuwschoenen op bepaalde
stukken een must.
De stenen doen prehistorisch aan en hebben
het aureool van een soort mini-Stonehenge.
Niemand weet precies wie ze hier gebouwd
heeft en wanneer. Maar dat ze na vier uur
klimmen indruk maken, is zeker. In het wes-
ten tuur je naar het Ortler-bergmassief, in het
oosten ontvouwen zich de hoogste Dolomie-
ten-toppen. Stoanerne Mandln betekent in
het lokale dialect “kleine stenen mannetjes”.
Info over deze en andere wandeltochten:
www.suedtirol.info/wandelen en in hotels in
de buurt. Vraag naar berggids Josef Innerebner.
Algemene info
Südtirol InformationPiazza della Parrocchia 11,39100 Bolzano/Bozentel.: 00.39/0471/999.999info@suedtirol.infowww.suedtirol.info.
Info over het Val
Sarentino
Associazione Turistica Val SarentinoVia Europa 15,39058 Sarentinotel. 00.39/0471/623.091.
Bolzano is niet Milaan, Parijs of New York maar biedt het unieke
voordeel dat je alle winkels op wandelafstand van je stadshotel vindt.
Onze top-vijf, in willekeurige volgorde:
Luis Trenker. Ideale mix tussen traditionele alpijnse kledij en
trendy sportswear. Geliefd door Schwarzenegger en co. Trenker
ontwikkelde ook conceptauto’s voor Land Rover en heeft een eigen cd,
Luis Trenker Volume 1. Info: www.luistrenker.com
Zilla. Sylvia Pichler is architect, maar ontwerpt wel heel klei-
ne huisjes. Haar mobile homes voor vrouwen worden uit heel bij-
zondere grondstoff en zoals luchtfi lters, spons, rubber en voetmatten
gemaakt. Een Zilla-handtas draag je nooit onopgemerkt.
Info: www.zilla.it
Thun. Hoe moet je Thun omschrijven? Producent van geschenk-
artikelen komt nog het dichtst in de buurt. Engeltjes, diertjes,
horloges, kandelaars, juwelen, de hele Südtiroler lifestyle op een zak-
doek. In Bolzano vind je het Thuniversum aan de Via Galvani 29.
Info: www.thun.it
Oberrauch Zitt. Dit is de bekendste producent van loden en
alpijnse klederdracht, tot voor kort in het buitenland verguisd als
ouderwets, vandaag dankzij een paar hippe impulsen weer helemaal
terug. Wat is overigens mis met een uitzonderlijk afgewerkte, tot in de
details verzorgde jas uit loden? Info: www.oberrauch-zitt.com
Salewa. Prima bergartikelen van allerlei slag: kledij, schoe-
nen, professionele uitrusting (helmen en klimhaken), rugzakken.
Kortom alles voor de professionele bergbeklimmer en liefh ebbende
amateurklauteraar. Info: www.salewa.com
Leuk winkelen
3
4
5
2
1
← In de wijnbar van
wijngoed Hofstätter.
Krafuss is de top-pinot
noir van Alois Lageder.
↙ Shoppingparadijs
Zuid-Tirol, met rechts
een fl ashy handtas van
Zilla.
000_SudTirolNEW.indd 9 16-05-2008 15:35:50
10 juni 2008 uit-magazine
UIT: Hoe ben je in de wijnwereld getuimeld?
alois lageder: Ik ben de vierde generatie wijn-
makers in onze familie. Die had in 1855 al een
wijnbedrijf in Bolzano. In 1934 kocht onze fa-
milie het landgoed Löwengang in Magrè, een
palazzo uit het begin van de 17de eeuw. Ik groei-
de op in dit pittoresk wijndorpje. In 1995 heb ik
een hypermodern wijncomplex met ronde vi-
nifi catietoren bijgebouwd. Dat staat in schril
contrast met het historisch gebouw, maar het
is helemaal in symbiose met de natuur wan-
neer je kijkt naar de materialen, de functiona-
liteit en de openheid.
UIT: Wat is de rol van de kunst die je hier verzameld hebt?
Alois Lageder: Ik probeer constant wijnen te
produceren die ‘juist’ gemaakt zijn en het spie-
gelbeeld vormen van de plaats waar ze geboren
zijn. Daartoe ken ik maar één manier om dat
te doen, en dat is op de meest natuurlijke ma-
nier. Om me te helpen daarin de juiste harmo-
nie te vinden, heb ik in onze vinifi catietoren
plaats voorzien voor eigentijdse kunstenaars.
Zij kunnen hun werken installeren waar ze
willen. Artiesten als Mario Airò, Elisabeth
Hölzl, Luca Vitone en anderen inspireren me
om de werking tussen natuur en heelal beter
te begrijpen… om die verworven ervaring te
gebruiken in het wijnmaken. Kunst is voor
mij onafscheidelijk verbonden met de natuur
en onszelf.
UIT: Maar een goede wijn begin je al te maken in de
wijngaard.
Alois Lageder: Er is maar één plek waar dat
verhaal kàn beginnen, in de wijngaard na-
tuurlijk! Wijnstokken begeleid je zoals kinde-
ren. Hoe sterker je ze opkweekt, hoe beter ze
later voor zichzelf kunnen zorgen. De laatste
tien jaren is ons klimaat hier echter ook voch-
tiger en warmer geworden. Er is geen plaats
meer voor nog meer technologie. Voor mij is
de enige te volgen weg biodynamisch.
SuggestiesEen groot wijnmaker herken je aan zijn meest
prijsvriendelijke wijnen. Enkele suggesties:
De Pinot Grigio Südtirol 2007 (€ 11,98) is een
didactische wijn waaraan de hele wijnma-
kerswereld zich graag spiegelt. Pinot grigio
is immers de hippe druif van vandaag. Lek-
ker sappig als dorstlesser, graaggeziene gast
tussen zomerse salades of bij gemarineerde
rauwe vis.
De Lago di Caldaro 2006 (€ 9,99) is één van de
meest typische wijnen uit de regio. Hij speelt
bijna futuristisch in op de komende wijn-
trend. Niet de kleurdiepte maar de inhoud, fi -
nesse en lichtheid zullen een rol spelen. Dit is
een schoolvoorbeeld van wat de wijnliefh ebber
morgen zal genieten.
www.licata.be is de importeur van Lageder-wijnen.
Wijn Portret: Alois Lageder
De meestnatuurlijke weg
Alois Lageder wordt de didacticus van
zijn wijnmakersgeneratie genoemd.
We ontmoetten hem op de binnenkoer
van één van zijn domeinen,
Casòn Hirschprunn. Daar richtte hij
onlangs een wijnshop in.
Andere bekende
huizen uit Zuid-Tirol
in België
▶ Montresor bij www.artevino.be
▶ La Vis bij www.bere.be ▶ Loacker bij
www.biotiek.be▶ Hofstätter bij
www.svi.be▶ Castell Sallegg bij
www.artevinum.be
Wijn & cultuur
www.weinkulturwochen.com.
Tekst Guido Francque
000_SudTirolNEW.indd 10 16-05-2008 15:35:51
uit-magazine juni 2008 11
Wim Kempenaers: Ik
had mijn vrienden
vooraf verteld dat ik
naar Zuid-Tirol moest
voor een fotoreporta-
ge. Hun eerste reactie was niet enthousiast.
“Wat ga je daar in godsnaam doen?”, was zo’n
beetje de teneur. Ik moet bekennen dat ik on-
geveer hetzelfde idee had over die streek, maar
dat waren natuurlijk vooroordelen. Ik zag de
beelden met Lederhosen en worst met Sauerkraut
voor me opdoemen.
Ik heb die mening gelukkig snel herzien. Zuid-
Tirol heeft me aangenaam verrast, vooral dan
het contrast tussen oude klassieke huizen en
moderne, trendy winkels in een stad als Bol-
zano. En de wijn- en appelplantages rond de
stad. De streek heeft duidelijk een verjon-
gingskuur ondergaan.
UIT: Was je ooit met vakantie geweest in dat deel van
Italië?
Wim Kempenaers: In die regio niet. Ik ben
met mijn vrouw naar Toscane gereisd. Siena,
Firenze, Lucca, Pisa, het archetypische Ita-
lië. We hebben daar leuke herinneringen aan
overgehouden. We logeerden soms in kleine
appartementjes midden in een bosrijk gebied
waar geen straatverlichting was. Heel span-
nend om ’s avonds nog op zoek te gaan naar
een restaurantje, met al die kronkelende we-
gen die loodrecht naar beneden lijken te gaan.
Dat is een beeld dat me altijd is bijgebleven.
UIT: We hadden je de specifi eke opdracht gegeven rond
het thema contrasten te werken. Wat was voor jou de
meest opvallende tegenstelling in Südtirol?
Wim Kempenaers: Je bespeurt nogal wat con-
trasten in de architectuur. Maar ook de men-
sen zijn heel verschillend. Je ziet bergbewo-
ners die hun koeien melken. Wat verderop
Zuid-Tirol Fotoreportage
in een superstreekSterallures
Wim Kempenaers blikte de cover van deze reisspecial in. De portretfotograaf
werkte daarvoor samen met twee amateurmodellen. Maar hij kwam met nog veel
meer verbazend materiaal terug uit de Dolomieten.
↓ Blik op de Dolomieten
vanuit het dorpje
Velturno/Feldthurns
000_SudTirolNEW.indd 11 16-05-2008 15:35:52
12 juni 2008 uit-magazine
staat dan de Italiaanse signorina met de Fendi-
zonnebril die haar inkopen doet onder de ar-
caden. Het viel me ook op dat er heel veel jon-
ge mensen in Bolzano wonen, daar werken
of studeren. En dan heb je nog de rijstijl! Tja,
daar worden alle clichés tussen Noord en Zuid
me teen bevestigd.
Wie doet mij wat?UIT: Welke plek heeft de sterkste indruk gemaakt?
Wim Kempenaers: Alle landschappen met
bloeiende appelbomen en wijnranken, met de
Dolomieten als achtergrond. Zuid-Tirol moet
ook een prachtige streek zijn om met de motor
te bereizen.
UIT: We speelden al een tijd met het idee om voor de cover
van deze special jong en oud op één beeld te verenigen.
De modellen werden vooraf uitgekozen. Maar dat was
nog altijd koffi edik kijken, neem ik aan?
Wim Kempenaers: We hadden een unieke sa-
menwerking. Eleonore was de oudere dame.
Een vrouw met pit. Zij kon het niet laten af
en toe rare gezichten te trekken. Ze vroeg me
ook voortdurend waarom ik in vredesnaam zo
véél foto’s nam. Na een tijd kreeg ze sterallu-
res. Dat is aan sommige foto’s goed te zien.
Daniela had wél ervaring met fotosessies. Dat
merk je goed aan de manier waarop ze in de
lens kijkt. Een tikje stoer, toch weer verleide-
lijk, met een “wie doet mij iets”-blik. Zij is een
ex-model en dus de geknipte persoon om het
contrast wat uit te vergroten. Op en top pro-
fessioneel. Zij kon perfect uitvoeren welke po-
ses ik in gedachten had.
Misdadig lekkerUIT: Opmerkelijk is de gastronomie in Zuid-Tirol. Hoe
lang duurde het voor je het zuurkoolimago kwijt was?
Wim Kempenaers: Een nanoseconde. Ik heb er
misdadig lekkere schotels gegeten. Pasta met
bospaddenstoelen, pasta opgevuld met asper-
ges, pasta en ravioli in alle mogelijke vormen
en smaken. Het klopt trouwens dat je ook in
de kleine bergrestaurants bijzonder lekker
kunt eten.
UIT: Als fotograaf moet je met verschillende lichtom-
standigheden kunnen omgaan. Zorgt de aanwezigheid
van de bergen voor een ander type licht?
Wim Kempenaers: Toch wel. Dat zorgt meestal
voor een iets blauwer licht, vooral als er wol-
ken hangen. Dat geeft soms heel mooie resul-
taten. Die bergen zorgen voor vakantie sfeer.
Toen ik er was, lag er nog wat sneeuw op de
toppen, maar met de groene weiden op de
voorgrond en de appelbloesems krijg je direct
een zomers gevoel.
UIT: Hou zou je Zuid-Tirol in drie woorden omschrijven?
Wim Kempenaers: Sfeervol, contrastrijk, aan-
genaam. Maar ik kan er nog wel een paar be-
denken (lacht).
↑ In Bolzano kan je volop
shoppen, heel modieus
en in Italiaanse stijl
→ Met de klok mee:
Prisca van het
Oberhaslerhof in
Schenna bij haar
appelbomen – Doris
Gotter, directeur van het
Greif-hotel in Bolzano –
Eleonora Raffl in actie
in haar groentetuintje –
Trap naar het zwembad
van het Hotel Pergola in
Lagundo/Algund
000_SudTirolNEW.indd 12 16-05-2008 15:35:53
uit-magazine juni 2008 13
000_SudTirolNEW.indd 13 16-05-2008 15:35:53
14 juni 2008 uit-magazine
000_SudTirolNEW.indd 14 16-05-2008 15:35:55
uit-magazine juni 2008 15
← De wijngaarden van Velturno/Feldthurns
met de Dolomieten als achtergrond
→ Met de klok mee:
Wijnboer Franz Gojer (Glögglhof) –
Hofstätter, trendy wijnbar –
Paolo Coletto in Bolzano’s beste ijsbar
Gelateria Avalon – In de koffi ebar van
Hotel Città in Bolzano kan je alle kranten
uit Italië en Duitsland lezen –
Hippe bar van het Greif-hotel in Bolzano
000_SudTirolNEW.indd 15 16-05-2008 15:35:55
16 juni 2008 uit-magazine
Twee recepten van chef Heinrich Schneider. Hij draagt de koksmuts van
het idyllisch gelegen restaurant Auener Hof in het Val Sarentino. Typisch zijn de
streekproducten polenta en paardenbloem.
Het beste uit 2 werelden
Ravioli van kalfskop met vloeibare polenta en jakobsvruchten1 dag voorbereiding als je de kalfskop zelf wil bereiden.
Verder ca. 60 min. – duur – hobbykok.
NODIG VOOR 4: Voor de ravioli: 200 g bloem, 70 g griesmeel (tarwe),
250 g eigeel, olijfolie en zout – Voor de kalfskop: 200 g gekookte kalfskop,
50 g groente (wortel, courgette, enz.) in fi jne dobbelsteentjes gesneden,
olijfolie, peper en zout, rozemarijn – En ook: fi jne polentabloem,
8 verse jakobsvruchten, olijfolie, zout, kalfsfond
· Bereid een glad beslag met de ingrediënten van de ravioli en houd het opzij.
· Bak de groenten krokant gaar in wat olijfolie.
· Trek de kalfskop in fi jne draadjes en meng met de gebakken groenten.
· Kruid met peper, zout en eventueel wat fi jngesnipperde rozemarijn.
· Rol het deeg uit en snijd uit het beslag, eventueel met behulp van een pastasnijder, raviolivellen van max. 5x5 cm.
· Schik wat van de vulling op elk vel, bedek met een tweede vel en druk goed aan met behulp van wat eigeel.
· Gaar de ravioli in kokend water.
· Bak de jakobsvruchten in wat olijfolie.
· Kook de polenta in 2 dl water en kruid met olijfolie en zout.
Het is belangrijk dat de polenta vloeibaar blijft.
· Schik twee ravioli op elk bord, schik daarop 2 jakobsvruchten,
en werk af met de polenta en de kalfsfond.
Gastronomie Recepten
IJs van paardenbloem met dropCa. 60 min. – goedkoop – hobbykok
NODIG VOOR 4: Enkele bloesems van paardenbloemen, 8 dl volle melk, 2 dl slagroom,
200 g eigeel, een vanillestokje, 250 g suiker, enkele dropjes
· Breng de bloesems aan de kook met de melk, het vanillestokje
en de slagroom, zet opzij en laat trekken.
· Klop het eigeel met de suiker tot een romige massa
boven een warmwaterbad.
· Voeg de bloesemmengeling toe en verwarm tot 80 °C.
· Draai tot ijs in een ijsturbine.
· Werk af met wat gemalen drop.
Recepten: Heinrich Schneider, Berghotel Gourmetrestaurant Auener Hof,
Prati 21, I-39058 Val Sarentino, tel. 00.39/0471/623.055, www.auenerhof.it.
000_SudTirolNEW.indd 16 16-05-2008 15:35:58
uit-magazine juni 2008 17
Gastronomie Wijn
Vogelmaier 2007 (€ 15)Alois Lageder is voor velen een leermeester op het vlak van de biolo-
gische wijnteelt, ook buiten Italië. Dit komt erg van pas bij dit soort
wijnen. Moscato giallo is immers een zeer frêle druivensoort die veel
zorg vraagt om loepzuiver in de fl es te krijgen. Maar Alois weet er per-
fect mee om te gaan.
Dit is een ideale aperitiefwijn, die ook de fi jnste culinaire ingrediënten
weet te bekoren. Piepjong geurt hij naar pas geplette druifj es, net ge-
pelde lychees en juist ontluikende witte rozen. Allemaal subtiele aro-
ma’s die de fi nesse van het slank patroon ondersteunen. Schenk hem
aan 10 °C om optimaal te kunnen genieten van het aroma. Bewaren
heeft weinig zin.
Exilissi 2006 (€ 35)Halverwege tussen Bolzano en Trento, in de V-vormige vallei die de
Adige tussen de uitlopers van de Alpen heeft uitgesleten, ligt de oor-
sprong van één van ’s werelds meest aromatische druiven, de gewürz-
traminer. Hier in Termeno/Tramin aan de Strada dei Vino/Weinstrasse
ligt de bakermat. De wijn die we kozen, is afk omstig van de bergfl anken
aan het Lago di Caldaro. Door de lichtweerspiegeling kunnen de druiven
er extra goed rijpen en de aroma’s zich uitbundig ontplooien. Baron di
Pauli weet ze op ongeschonden manier in de fl es op te vangen.
2006 was een ideaal jaar. De druifeigen gistcellen konden ideaal hun
werk doen in de 500 liter eikenhouten vaten waar de wijn gemaakt
en gerijpt werd. Het resultaat is een meesterwerk. Op zijn best na een
uurtje in een afgesloten karaf, aan 12 °C, en dan in brede glazen.
Sonnengut 2003 (€ 12)Lagrein is een unieke Italiaanse druif. De betere versies zijn echter zeld-
zaam, dus moet je wat zoeken voor je een topper vindt. De Andrianer
Kellerei uit het gelijknamige dorp vlak bij Bolzano is de oudste coöpe-
ratieve wijnkelder uit de hele streek. De kelder zet een erg sterke versie
van deze moeilijke druif op de markt. Het aroma lijkt op dat van zoete
griottes, aangevuld met cederhout en zachte specerijen. In de mond is
de wijn echter zeer verfrissend van karakter, met levendige ondersteu-
nende zuren en een zijdezachte tanninestructuur. Een elegante wijn
dus, maar die zoveel fruit en pit in zich heeft dat hij ook een smaakvol-
le, gekruide keuken perfect kan begeleiden. Een heerlijk glas wijn dat
nu ideaal op dronk is. Gun deze Sonnengut een breed glas en 16 °C voor
optimaal genot.
Wijnfi che
Naam: Vogelmaier
Jaartal: 2007 Prijs: € 15
Wijnmaker: Alois Lageder
Invoerder: Licata, tel. 011/22.20.37,
www.licata.be.
Past bij: fl interdun versneden asperges in
vers gemaakte mayonaise, gepocheerde
tongreepjes met muskaatdruiven, kalfs-
hersenen in limoensausje met krokante
primeurgroentjes, verse geitenkaas in
versnipperde kruiden gewikkeld, heerlijke
Vlaamse aardbeien zonder suiker!
Wijnfi che
Naam: Exilissi
Jaartal: 2006 Prijs: € 35
Wijnmaker: Baron di Pauli
Invoerder: Selezioni Vini Italiani,
tel. 011/81.01.81, www.svi.be
Past bij: tempura van asperges met
pikante dipsaus, in kerrie gemarineerde,
in de oven gegaarde kwarteltjes met
wortelen, risotto met verse kruiden,
gerijpte gorgonzola met kweepeerpasta,
aardbeien in groene pepersaus.
Wijnfi che
Naam: Sonnengut
Jaartal: 2003 Prijs: € 12
Wijnmaker: Andrianer Kellerei
Invoerder: Brasserie Latem,
tel. 09/282.36.17, www.brasserielatem.be.
Past bij: stoofvlees met frietjes en pickles,
grof brood met boerenpastei en
jeneverbessenjam, schapenbout in
broodkorst met rode wijnsaus,
champignontaart met in de oven gegaarde
rode pepers, rood gebakken duivenborst
met zwarte kersensaus.
Guido Francque bespreekt drie heel bijzondere wijnen uit Zuid-Tirol.
grandioos genotParels voor
000_SudTirolNEW.indd 17 16-05-2008 15:35:59
18 juni 2008 uit-magazine
Waalwandelen Wie over weinig ervaring of conditie beschikt, zit goed op
de Waalwege (Val Venosta/Vinschgau). Ze volgen het verloop
van de oude irrigatiekanalen (Waale), waarmee de boeren
het water in deze droge uithoek van Zuid-Tirol naar hun
velden leidden. De voordelen voor wandelaars: geringe
hoogteverschillen, veel schaduw en de rustgevende invloed
van ruisend water. Pareltjes zijn de Schnalswaal (Kastelbell
– Juval, 5 km) en de Gschneirer Waal (Schluderns, 8 km).
Info: www.suedtirol.info/wandelen.
BergtochtenPaolina-Höhenweg (Tires/Tiers): de panoramaweg in
de fl ank van de Catinaccio/Rosengarten is ideaal voor
wie een broertje dood heeft aan klimmen en dalen. Toe-
gang: kabelbaan/stoellift. 2 uur.
Info: www.tiers-rosengarten.com.
Alpe di Siusi/Seiser Alm-Rundweg (Ortisei/Sankt
Ulrich): lus over de grootste alm van Europa. Kabel-
baan naar het beginpunt, talloze bergrestaurants en fraaie
uitzichten op de Sassolungo/Langkofel. Beste tijd: vroege
zomer (bloei bergweiden). 3 uur. Info: www.seiseralm.it.
Adolf-Munkel-Weg (Val di Funes/Villnöss): meer con-
ditie vergt dit rondje in de schaduw van de Odle/Geis-
lerspitzen (700 m klimmen en dalen!). Start: Zanser Alm. 5
uur. Tip: Alpenglühen vanaf de Glatschalm.
Info: www.villnoess.com.
Meerdaagse tochten De Meraner Höhenweg
(www.meranerland.com)
is een klassieker. Reken een
week voor de 100 km lange
lus rond de Gruppo di Tessa/
Texelgruppe. Grote delen
zijn ook voor minder geoe-
fenden geschikt. Alterna-
tieven: Keschtnweg (Valle
Isarco/Eisacktal, gemakke-
lijk, www.eisacktal.info),
Tiroler Höhenweg (Mayr-
hofen – Meran, moeilijk).
Via Ferrata De met kabels en ladders beveiligde “ijzeren wegen” vor-
men de overgang van bergwandelen naar rotsklimmen.
Sommige zijn voor kinderen en beginners toegankelijk,
andere enkel voor (zéér) ervaren via-ferratisten. Niet voor
lijders aan hoogtevrees! Naast stevige bergschoenen zijn
helm, klimgordel en Klettersteig-set onontbeerlijk. Voor
cursussen kun je o.m. terecht bij de Alpinschule Catores
(Sankt Ulrich), www.catores.com.
Bergbeklimmen De Dolomieten (o.m. Cati naccio en Marmolata) zijn bij
rotsklimmers geliefd, de Ortler bij liefh ebbers van sneeuw
en ijs. Cursussen en gidsen kunnen op vele plaatsen wor-
den geboekt. Info: www.bergfuehrer-suedtirol.it.
Actief
Wandelvakanties & hiking
Erik Van de Perre is wandeljournalist en kent
zowat alle bergpaden van Zuid-Tirol op zijn duimpje.
De tips van een heel ervaren expert.
Törggelen in het EisacktalTussen Bressanone/Brixen en Barbian staan de laatste
warme herfstdagen tradi tioneel in het teken van het törg-
gelen (van het Latijn torquere = persen). Je wandelt door
de wijnbouwgebieden en geniet in Buschenschanken van
de jonge wijn, geserveerd met zelf gebakken brood, spek,
worst en kastanjes.
www.eisacktal.info, www.suedtirol.info/toerggelen_nl
Home sweet homeDe Südtiroler klimmer
Reinhold Messner
bedwong als eerste alle
14 achtduizenders in de
Himalaya. Maar zijn favo-
riete stekje blijft het
Val di Funes/Villnöss (zijn
geboortestreek). Messner:
“Eén van de mooiste
plekjes ter wereld!”
1
2
3
000_SudTirolNEW.indd 18 16-05-2008 15:36:07
www.salewa.com Our home is Südtirol
Roger SchäliChristoph Hainz
Magic Mushroom,Eiger North Face