Post on 29-Jun-2020
Meertaligheid en taalbeleid in Nederland.
Voorbeeld voor Vlaanderen of niet?
Folkert Kuiken, Nederlandse Taalkunde UvA, f.kuiken@uva.nl
Proeven van NT2. Ontwikkelingen en uitdagingen in het onderzoek
naar Nederlands als tweede taal. Universiteit Gent, 28 maart 2019
2 2
Inhoud
1. Meertaligheid als norm
2. Meertaligheid in de publieke ruimte
3. Meertalig taalbeleid in het onderwijs
4. Conclusie en discussie
3
1. Meertaligheid
als norm
4 4
Meertaligheid in de wereld
+ 4000-7000 talen
www.ethnologue.com: 7097 talen
+ 200 landen
Meertaligheid is de norm
Landen waar de meeste talen worden gesproken
Land Aantal talen % alle talen
1. Papoe Nieuw Guinea 820 11,86
2. Indonesië 742 10,73
3. Nigeria 516 7,47
4. India 427 6,18
5. USA 311 4,50
6. Mexico 297 4,30
7. Kameroen 280 4,05
8. Australië 275 3,98
9. China 241 3,49
10. Congo 216 3,12 5
6 6
Meertaligheid in Europa
Talen in Europa (Survey, 2012)
Aantallen 23 officiële talen
60 minderheids- en regionale talen
Meer dan 100 migrantentalen
Beleid Inwoners van de EU worden gestimuleerd om naast hun
moedertaal twee andere talen te leren
Lidstaten bepalen zelf hoe zij meertaligheid stimuleren
7
Enkele bevindingen
De meest gesproken moedertaal Duits (16%; NL 71%; BE 22%), Engels (13%; NL 90%; 38%), Italiaans
(13%), Frans (12%; NL 29%; BE 45%), Spaans (8%), Pools (8%)
Percentage Europeanen dat naast de moedertaal één of meer
andere talen spreekt 1 taal (54%; NL 94%; BE 72%), 2 talen (25%; NL 75%; BE 50%), 3
talen (10%; NL 35%; BE 27%)
Inwoners van landen die naast de moedertaal het vaakst een
andere taal spreken Luxemburg (98%), Letland (95%), Nederland (94%), Malta (93%),
Slovenië en Litouwen (92%), Zweden (91%) – België: 72%
Inwoners van landen die naast de moedertaal het minst vaak een
andere taal spreken Hongarije (65%), Italië (62%), Verenigd Koninkrijk en Portugal (61%),
Ierland (60%)
8
9 9
Meertaligheid in Nederland
Officiële talen
Nederlands, Fries
BES-eilanden Papiaments (B) en Engels (ES)
Regionale (streek)talen Nedersaksisch, Limburgs
Niet-territoriale minderheidstalen Jiddisch, Romani (Europees Handvest)
Varianten/dialecten Haags, Drents, Twents, etc. www.meertens.knaw.nl/soundbites/
Migrantentalen
10
Meest gebruikte migrantentalen in Nederland (Extra e.a. 2001)
Turks Sarnami Berber
Arabisch Engels Sranantongo
Papiamento Koerdisch Spaans
Urdu Frans Chinees
Duits Asharaaf Javaans
Portugees Italiaans Akan/Twi
Farsi Moluks Maleis Servisch/Kroatisch/Bosnisch
11
Meest gebruikte migrantentalen in Amsterdam (Hanekamp & Kuiken, 2017)
Turks Sarnami Berbers Russisch
Arabisch Engels Sranantongo Japans
Papiaments Koerdisch Spaans Hindi
Urdu Frans Chinees Eritrees/Tigrinya
Duits Asharaaf Javaans Punjabi
Portugees Italiaans Akan/Twi Zweeds
Farsi Moluks Maleis Serv./Kroat./Bosn. Koreaans
Rapporten
Nederlandse Taalunie (2017). De staat van
het Nederlands. Publieksrapport. Den Haag:
Nederlandse Taalunie.
KNAW (2017). Nederlands en/of Engels,
Taalkeuze met beleid in het Nederlands hoger
onderwijs. Amsterdam, KNAW
KNAW (2018). Talen voor Nederland.
Amsterdam: KNAW.
12
Nederlands als hoofdnet
13
Engels als light rail
14
Buurtalen: Frans en Duits
15
Regionale talen
16
Talen van migranten en expats,
internationale talen
17
18
2. Meertaligheid
in de publieke ruimte
19
Het talige landschap Edelman (2010) Linguistic landscapes in the Netherlands
Elke taal, maar meestal Nederlands
Bij een andere taal: meestal Engels
19
20
Gebruik van andere
talen op straat
21
Nederlands…
Voor officieel gebruik in wetgeving, rechtbank
en onderwijs: Nederlands
Nederlands, tenzij…
22
Nederlands, tenzij…
23
Nederlands, tenzij…
24
Nederlands,
tenzij…
25
26
27
Taalmixing
We gaan funshoppen met de kids in de
summersale!
Ik kon die screensaver niet downloaden van je
homepage, omdat mijn browser crashte.
De human resource manager moet weer een
headhunter inhuren omdat de sales manager
geswitcht is naar research & development.
28
ZWALKEND & ZOEKEND
29
30 30
3. Meertalig taalbeleid in
het onderwijs
31 31
Taalbeleid in dagopvang (0-4 jaar)
Nederlands
Friesland: Nederlands en/of Fries
Experiment tweetalige kinderopvang MIND: Meertaligheid in Dagopvang / Multilingualism in Daycare
UvA, 2018-2022
10 instellingen Nederlands/Engels
32 32
Taalbeleid in het basisonderwijs (5-12 jaar)
Instructietaal: Nederlands
Engels: 80-100 uur in groep 7-8 (10-12 jaar)
Vroeg vreemdetalenonderwijs (vvto)
2013: op + 175 scholen Engels vanaf groep 1, 2018: + 1150 scholen
Experiment tweetalig onderwijs; 30-50% Engels (n = 12)
Onderwijs in Allochtone Levende Talen (OALT) Afgeschaft in 2004; nu alleen nog op zgn. ‘weekendscholen’
Taalbeleid in het basisonderwijs (Fryslân)
Instructietaal: Nederlands en/of Fries
De drietalige school Onderwijs in het Nederlands, Engels en Fries (n = 44)
33
34
Taalbeleid in het voortgezet onderwijs
Vreemdetalenonderwijs Verplicht twee vreemde talen
Keuze uit: Engels, Duits, Frans, Spaans, Italiaans,
Russisch, Fries, Arabisch, Turks, Chinees
Aantal leerlingen dat kiest voor Duits of Frans daalt
Tweetalig onderwijs (TTO) 2000: 26 scholen
2018: + 150 scholen (= 35%)
35
Taalbeleid in het hoger onderwijs
Bachelor: Voertaal (nog) overwegend Nederlands (80%)
Master: Voertaal steeds meer Engels (70%) Rapport KNAW (2017). Nederlands en/of Engels. Taalkeuze
met beleid in het Nederlands hoger onderwijs. Amsterdam:
KNAW.
De minister en reacties in de pers Trouw, 4 juni 2018: Engels onderwijs mag van de minister
De Volkskrant, 4 juni 2018: Minister Van Engelshoven:
‘Meer ruimte voor, maar ook meer toezicht op Engels in
hoger onderwijs‘
NRC, 4 juni 2018: Minister schippert met Engels op
universiteit
Nederlands extra muros
Twee rapporten IVN (2018) De staat van het Nederlands in de wereld.
Veldonderzoek van de Internationale Vereniging voor
Neerlandistiek. Januari 2018.
IVN (2018). Neerlandistiek mondiaal. Verslag veldonderzoek
internationale neerlandistiek. Januari 2018.
Enkele cijfers 141 opleidingen, 519 docenten, 13.777 studenten
Investeringsaanbeveling Budget verhogen (nu 2 miljoen) met minstens 3,5 miljoen
36
37 37
Inburgeringsbeleid: zwalkend en zoekend
Tot 1998: Geen officieel beleid
1998: Wet Inburgering Nieuwkomers (WIN)
2006: Toets Buitenland
2007: Wet Inburgering (WI)
2013: Herziening Wet Inburgering
2018: Opnieuw herziening in de maak
Inburgeringsexamen nu
Moet binnen 3 jaar worden behaald, niveau A2,
kosten € 350
Onderdelen
Spreken, Luisteren, Lezen, Schrijven
Kennis van de Nederlandse Samenleving (KNS)
Oriëntatie op de Nederlandse Arbeidsmarkt (ONA)
Participatieverklaringstraject (PVT)
www.inburgeren.nl
38
Op handen zijnde wijzigingen
Niveauverhoging: van A2 naar B1
Grotere rol voor gemeenten Brede intake, PIP (Plan Inburgering en Participatie)
Drie leerwegen Reguliere route – nu 15% B1; streven 25-40%; op onderdelen A2
Onderwijsroute – met mbo-2 voldaan aan inburgering
Z-route (zelfredzaamheid) – passend aanbod naar vermogen (A1)
Ingangsdatum: 1-1-2021
39
40 40
4. Conclusie en
discussie
Nederland meertalenland?
Nederland staat open voor het gebruik van andere talen
De Nederlandse bevolking is in hoge mate meertalig
Nederland kenmerkt zich door een meertalig landschap
Taalleren is geïntegreerd in het onderwijssysteem
Veel mogelijkheden tot contact met meerdere talen
41
42
Uitdagingen
Selectieve interesse in meertaligheid (bias → Engels)
Onderwijs in migrantentalen is (zeer) beperkt
De taalvaardigheid in het Nederlands als moedertaal staat
onder druk
Groeiende belangstelling voor tweetalig onderwijs (lees:
Nederlands-Engels)
In de toekomst ook combinaties met andere talen?