Platformbijeenkomst: Omgaan met meertaligheid in het hoger onderwijsVerslag 20 februari 2018

Inleiding door Pieterjan Bonne, verantwoordelijke taalbeleid Arteveldehogeschool en voorzitter Nl/Vl Platform Taalbeleid Hoger Onderwijs

De platformbijeenkomst is georganiseerd door het Nederlands/Vlaams Platform Taalbeleid Hoger Onderwijs. De bijeenkomst kadert ook in de Week van de Meertaligheid aan de Arteveldehogeschool. Eén van de doelen is om het bewustzijn te verhogen dat de instelling en andere hoger onderwijsinstellingen veel meertalige studenten tellen.

De instelling wil meertalige studenten welkom heten, hen erkennen in hun meertaligheid en positief waarderen. Daarnaast is er een breed aanbod rond taalondersteuning voor alle studenten binnen de Arteveldehogeschool. Taal mag immers geen struikelblok zijn. De student zelf heeft een verantwoordelijkheid maar ook de

docent kan een bijdrage leveren door taalontwikkelend les te geven en onder meer taalsteun te bieden en taalstrategieën aan te reiken.

Verwelkoming door Imran Uddin, directeur Onderwijs en Studentenbeleid Arteveldehogeschool

Thuistalen en culturen staan tijdens de Week van de Meertaligheid/Language Diversity Week centraal in de Arteveldehogeschool. Binnen de hogeschool is er een bijzonder rijke schakering aan talen. Er worden onder meer sessies georganiseerd over gebarentaal, talen zoals Arabisch, Russisch enz. Studenten krijgen daarbij een stem en geven aan medestudenten een taalinitiatie.

Kennis van het Nederlands is een belangrijke succesfactor om te slagen in het hoger onderwijs. Dat blijkt duidelijk, zelfs onweerlegbaar, uit onderzoek. Taalbeleid is daarom noodzakelijk, van testen over remediëren naar breed ondersteunen. Het Nederlands is een volwaardige onderwijs- en onderzoekstaal.

1

Meertaligheid gaan we niet uit de weg gaan want het is een realiteit. We leven immers in een superdiverse samenleving. In Gent spreekt 1 op de 3 kleuters een andere thuistaal dan het Nederlands. De Arteveldehogeschool heeft nu ook een charter rond de registratie van kansengroepen zodat er meer cijfermateriaal beschikbaar wordt. Anderstalige studenten vormen daarbij één van de categorieën

Hebben we het over meertaligheid, dan hebben over het vaak over het hoe, over de mogelijkheden. De eerste stap is echter altijd het waarom. Waarom dient er een beleid voor meertaligheid te zijn? In een antwoord op deze vraag, staan de kernwoorden respect en talent centraal:

1) Respect is essentieel, als grondhouding om respect te hebben voor jezelf en voor elkaar.

2) De hogeschool doet inspanningen om het talent van studenten te ontsluiten.

Welbevinden is een belangrijke factor: verbinding vinden met de peers, de organisatie, zichzelf mogen zijn in de aanvankelijk ‘vreemde’ context van het hoger onderwijs, enz. Het komt erop aan om de identiteit, taal en cultuur een plaats geven, ook al zijn het geen gemakkelijke begrippen. Cultuur is een breed begrip. Taal is een essentieel onderdeel van cultuur. Taal heeft ook te maken met ontmoeting tussen heden en verleden. Taal kan verdelen maar ook samenbrengen. Cultuur en identiteit hebben een emotionele lading. Het is belangrijk om niet over, maar mét groepen te spreken, om verbinding te zoeken.

We willen meertaligheid als realiteit een plaats geven in het hoger onderwijs. Dat doet geen afbreuk aan het Nederlands. Het gaat om ontmoeting, verbinding en respect.

Meertalige studenten (met een migratieachtergrond) door Joke Vrijders, verantwoordelijke taalbeleid Arteveldehogeschool

Elke opleiding van de Arteveldehogeschool heeft een taal- en een diversiteitscoach. De medewerkers taalbeleid werken vanuit de dienst studieadvies en komen vier keer per jaar samen met die taal- en diversiteitscoach om het beleid op elkaar af te stemmen. Er zijn steeds meer anderstalige studenten. Hun kennis van het Nederlands is niet altijd goed genoeg, waardoor ze het niet halen.

2

Vandaag bouwt Joke haar bijdrage aan de bijeenkomst op als volgt:1. Literatuur: een selectie uit de vele bronnen met inzichten over meertalige studenten

en studenten met een migratieachtergrond. 2. Cijfermateriaal van de VLOR3. Dialoog met de doelgroep4. Vijf aanbevelingen die uitnodigen om te reageren en in dialoog te gaan.

1. Literatuur- Iedereen is meertalig. Welke talen spreek jij? - Meertaligheid is een containerbegrip. De

groep meertalige studenten valt niet altijd samen met de groep studenten met een migratieachtergrond.

o meertalige studenten: zij spreken in het gezin meer dan één taal naast het Nederlands, VLOR (2015)

o studenten met een migratieachtergrond: met hoofdverblijfplaats in ons land, zijzelf of een van hun (groot)ouders heeft niet de Belgische nationaliteit bij de geboorte.

- Een conclusie in menig onderzoek is dat Vlamingen het belangrijk vinden om de taal van anderen met hen te spreken.

- Merk op: professionele taal is anders dan aan-de-toog-taal. Er is heel wat taalvariatie binnen een taal.

- Geldhof, D. (2013): Superdiversiteit. Hoe migratie onze samenleving verandert. Het aantal meertaligen en het aantal mensen met een migratieachtergrond neemt toe. Cfr. stad Antwerpen: verdeling bevolking naar leeftijd en etnische herkomst.Dit demografisch patroon is sterker in steden, maar er is een exponentiële toename van superdiversiteit in de gehele samenleving.

3

- Duquet, N., I. Glorieux, I. Laurijssen, Y. Van Dorsselaer (2006): Wit krijt schrijft beter. Schoolloopbanen van allochtone jongeren in beeld.De studieloopbaan van jongeren met een migratieachtergrond is erg verschillend, ze stromen moeilijker in en door. 1 op 4 jongeren met Turkse en Noord-Afrikaanse roots stroomt door, tegenover 71% autochtone studenten.

- De PISA-resultaten leren ons ook iets. De prestatiekloof wordt vaak tot een taalkloof herleid omdat taal opvalt, maar als je de cijfers nader bekijkt, zit het grote verschil in sociaaleconomische status. Schoolfalen is dus niet uitsluitend te wijten aan taalachterstand.

- Crul, M., Pasztor A., Lelie, F. , Mijs, J. en P.Schnell (2009): Valkuilen en springplanken in het onderwijs. Tweede generatie Turkse jongeren in Europa vergeleken. Maurice Crul heeft de schoolprestaties van leerlingen met een zelfde migratiegeschiedenis onderzocht, nl. Turkse studenten van de tweede generatie in verschillende landen. Hij vond grote verschillen tussen de landen. De schoolkenmerken en het onderwijsbeleid spelen ook een rol. De meritocratische idee dat het aan de student zelf ligt, wordt dus best wat genuanceerd.

Drie inzichten:1. Maatschappij: het aantal meertaligen (met een migratieachtergrond) neemt toe2. Onderwijs: meertalige jongeren (met een migratieachtergrond) stromen moeilijker in

en door3. Taal en onderwijs: vereng de prestatiekloof niet tot een taalkloof, zeker niet om

schoolfalen te verklaren

2. Cijfermateriaal- Er wordt geen volledig beeld geschetst, maar er is wel een zichtbare trend. Via

zelfrapportage werd gepeild naar welke talen studenten thuis spreken.- Meertaligheid blijft stabiel rond 10%, vooral in de opleidingen Bedrijfsmanagement,

Office Management, Verpleegkunde en Grafische & Digitale Media.

- Anderstaligheid stijgt de laatste vijf jaar langzaam boven de 1%.

- Er is een grote talige diversiteit met in totaal 88 verschillende talen, ook Twi, Pashto, Punjabi, Dari, Wolof, Akan, Tagalog, …

- Het aantal studenten met een migratieachtergrond stijgt, vooral in Office Management, Pedagogie van het jonge kind, Bedrijfsmanagement en Verpleegkunde.

4

Conclusies: 1) De studentenpopulatie is (nog) geen afspiegeling van de maatschappij en de

aantallen meertalige studenten (met een migratieachtergrond) zijn kleiner dan in het lager en secundair onderwijs.

2) De talige diversiteit is zeker aanwezig in de Arteveldehogeschool.3) Meertalige studenten met een migratieachtergrond hebben veel meer kans te

behoren tot een kansengroep met een lager studierendement (vooral in 1ste schijf).

3. Dialoog met de doelgroepErvaren meertalige studenten taal als een troef of als een struikelblok? Via een oproep op het online leerplatform en via de taal- en diversiteitscoaches, werden elf studenten gevonden om hun ervaringen te delen, vnl. 2de en 3de jaarsstudenten. Er was een draaiboek voor de focusgesprekken over het studiemateriaal, hun integratie in de studiegemeenschap, of ze de taalcoachingsmogelijkheden kenden, enz. De gesprekken zijn opgenomen en uitgeschreven.

5

Er zijn 2 rode draden met de eerste voorzichtige conclusies:

1. De Artveldehogschool heeft een open houding maar voert geen bewust of proactief beleid voor meertaligheid.

- Studenten voelen zich welkom aan de Arteveldehogeschool. Ze rapporteren een groot verschil met het lager en secundair onderwijs. Ze ervaren hier een open houding ten aanzien van meertaligheid en ondervinden dat er wordt geloofd in de studenten.

- Toch kunnen hogescholen meer proactief bezig zijn met meertaligheid en die meertaligheid inzetten als troef. Er is aan de hogescholen wel vaak een talentenverhaal, maar zonder het verband te leggen met meertaligheid.

2. Sommige studenten ervaren taalproblemen maar er wordt te weinig beroep gedaan op taalondersteuning.

- Studenten ervaren probleem op receptief vlak (spreektempo, dialect, …) en op productief vlak (schrijven). Ze blijken onvoldoende op de hoogte van de mogelijkheden op het vlak van taalcoaching, taalfeedback, taalsteun. Daar moet dus meer aandacht naartoe gaan.

- Het contact met meertalige studenten mag meer worden gestimuleerd. Studenten hebben al te vaak het gevoel de enigen te zijn.

4. Vijf aanbevelingen

1) Sensibiliseren: de positieve houding ten opzichte van meertaligheid is de eerste stap. Taal heeft vaak een affectieve functie ten voordele van het welbevinden. Concrete acties: filmpjes, de Week van de Meertaligheid, stages waar bepaalde talenkennis nuttig is, …

2) Communiceren: het uitgebreide aanbod is nog te weinig bekend. Een filmpje met meertalige studenten die zelf het taalondersteuningsaanbod verduidelijken, helpt. Studenten kunnen zich elke week aanmelden bij een Writing Clinic Engels en Nederlands waar ze taaladvies op maat krijgen voor hun eigen materiaal.

3) Professionaliseren rond taalontwikkelend lesgeven: taalfeedback is heel belangrijk en alle docenten moeten daar aandacht aan besteden. Taal is het vehikel van ons onderwijs. Studenten moeten hun competenties bewijzen via taal.

4) Didactiseren: taal- en diversiteitsbeleid moeten niet los gezien worden van onderwijsbeleid. Functioneel veeltalig leren helpt. We kunnen daarmee méér in de lessen doen.

5) Co-creëren: in dialoog gaan met alle stakeholders. Breder kijken dan taal, voortdurend de brug maken naar diversiteit en leercoaching. De focusgesprekken moeten ook gevoerd worden met anderstaligen en met eerstejaarsstudenten om een beter zicht te krijgen op de noden. Er zijn diverse profielen in brede kansengroepen.

Socrates: I cannot teach anybody anything. I can only make them think.

6

Lessen voor het hoger onderwijs door dr. Carolien Frijns, medewerker CTO en docente Arteveldehogeschool

Frijns, C. (2017), Als we ’t de kinderen vragen. Het potentieel van productieve interactie voor tweedetaalverwervers vanaf het prille begin.Caroline Frijns deed onderzoek naar tweedetaalverwerving in het kleuteronderwijs

Opwarmertje: Een kleuter: ‘Ik heef vannach bij papa geslapen.” De juf verbetert: Ik heb vannacht bij papa geslapen.’ “Ah”, zegt de kleuter,” ik heef u nochtans niet gezien.”

11 leraren kregen de volgende opdracht. Stel: je bent kleuterjuf in een klas met veel anderstalige kinderen. Je vertelt het verhaal over Maxim die graag een konijn zou hebben, maar dit mag niet van zijn ouders. Hij vindt een konijn onderweg en neemt het mee naar huis. Hij verstopt het in de kleerkast maar het stinkt teveel. Hij wil een kooi maken en vraagt hulp aan zijn klas. “Willen jullie een hok bouwen voor het konijn van Maxim?” Hoe breng je dit aan in de kleuterklas?Enkele reacties uit de zaal: vertellen en vragen stellen, visualiseren, een poppenkast, een kamishibai, …

Er is vaak een kloof tussen kinderen met een lagere SES, de middenklasse en de hoger klasse, al dan niet gekoppeld aan een andere thuistaal. Het gaat wel vooral om de verschillende SES. Er zijn interactiepatronen die de thuis- en schoolomgeving al dan niet met elkaar delen. Kunnen we iets vinden voor de kinderen die het moeilijker hebben, om hen meer vooruitgang te laten boeken? Kenmerken van een school/een systeem doen er zeker toe. We kunnen een bijdrage leveren aan de oplossing.

Taal leren, is sociaal gedreven:- Chomsky, N. : LAD. We hebben een soort instinct in ons (interactional instinct or

drive) dat ons drijft tot relaties met anderen om ons heen. - Daarbij sluit aan “the social brain”, zoals beschreven door Jelle de Schrijver, een

Amsterdamse neuropsycholoog . - Jongeren hebben een heel sociaal

brein en gaan op zoek naar interacties. Via en in een groep verwerven we taal, wat nodig is om vanuit het instinct relaties aan te gaan.

- Buber, M. (1958): taal en taal leren, zit tussen ons in, the interval, the between. Taalverwerving groeit als een boom: hoe kunnen wij ervoor zorgen dat we een bomige omgeving zijn?

7

Academische taalvaardigheid is iets nieuws, voor studenten. Voor kwetsbare studenten moeten we nadenken over hoe we hun taalvaardigheid kunnen doen groeien. Impliciet of indirect leren, is belangrijk en wordt beïnvloed door intersubjectieve factoren zoals interactie en affective priming:

- Affective priming: concept uit de sociale psychologie, Howard & Howard (2001). Als je ergens bent en op die plek is iemand die voor jou belangrijk is, wordt je gedrag beïnvloed, in positieve of in negatieve zin. Met andere woorden: een verwijzing naar anderen beïnvloedt ons gedrag.

- Interactie: kinderen met een lagere SES of van wie de leraar denkt dat die leerling er niet zal geraken, krijgen vaker non-productieve interacties en de leraar stuurt sterk. Bij kinderen met een hogere SES of van wie de leraar denkt dat hij er zal geraken, zet de leraar vaker productieve interactie in, dus met open vragen.

De ‘gesprekken aan de koffietafel’ met veel open vragen, productieve interactie, zijn interessant voor taalverwerving. Als je zo’n gesprek mag afluisteren, leer je ook taal. Het kan niet het productieve gesprek vervangen. Productief deelnemen aan een gesprek is belangrijk. Je brengt iets in en er wordt iets mee gedaan, waarbij je ook je zelfbeeld ontwikkelt.

Het onderzoek leverde onder andere de volgende bevindingen op:- Longitudinale luik met leerkracht-klasinteractie: een actief-productieve stijl zorgt

voor de hoogste leerwinst. - Stijl en overtuigingen van leraren : actief-productieve leraren zijn vaak autonomie-

respecterend en ze hebben vaker hogere verwachtingen van anderstalige kleuters. - Turks wordt gebruikt voor 1) het delen van persoonlijke informatie (bv. Ik ga naar

mijn grootmoeder) en 2) het uitvoeren van een opdracht (bv. een hok bouwen.)

Aanbevelingen:1) Ruimtelijk: denk na over hoe we afluisterplekjes in de klas kunnen maken terwijl

ze rustige activiteiten doen, zodat ze toch woorden kunnen leren.2) Relationeel: zet in op actief-productieve interactie waardoor je een relatie

opbouwt met kinderen/studenten, cfr. Jaspaert , K. & C. Frijns. (2018), Taal leren. Van kleuters tot volwassenen

Vragen voor het hoger onderwijs: 1) Hoe bereiken we en begeleiden we kwetsbare studenten (lage SES, en/of

anderstalig, pioniers, …)? Hoe kunnen we taalvaardigheid blijven ontwikkelen? (niet alleen extra ondersteuning via taalcoaching, maar werk maken van een integrale aanpak in de klas)

2) In welke mate creëren we zelf een meertalig klimaat waarin er meertalig geëxperimenteerd kan worden om te leren, waarin er betekenisvolle taken zijn en met participatiekansen voor studenten (via echte gesprekken met studenten)?

3) Hoe bieden we studenten uitzicht op inzicht? Hoe kunnen we een weg naar de toekomst creëren? (cfr. Carol Dweck: ‘Not yet’)

Blog van Caroline Frijns: https://boomerangblog.wixsite/boomerang

8

Panelgesprek met meertalige studenten (met een migratie-achtergrond), geleid door Pieterjan Bonne (Arteveldehogeschool)

Panelleden: Hamida, Nawal en Nadya (studenten Bachelor in het Communicatiemanagement), Axel (student Bachelor in het Lager Onderwijs), Steven Delarue (medewerker Onderwijscentrum Gent), Caroline Frijns (onderzoekster CTO KU Leuven en lector Arteveldehogeschool) en Ann Steverlynck (lector Arteveldehogeschool)

Studenten vertellen over hun ervaringen met meertaligheid

Hamida, een studente met Tunesische roots vertelt dat ze naast Nederlands ook Tunesisch, Arabisch, Engels, Frans en Spaans kent. Ze volgt een Engelstalige opleiding: dit is een troef voor haar omdat haar verschillende talen helpen bij bijvoorbeeld de betekenis en het specifieke gebruik van woorden. Ze heeft als het ware een database van talen die haar helpen om een woord te vinden of te verklaren. Haar meertaligheid is ook een troef in het werkveld en in het leven om andere mensen te kunnen helpen.

Axel, een student Bachelor in het Lager onderwijs, heeft lang in het buitenland (Maleisië, Quatar, India, Argentinië) gewoond en sprak vooral Spaans en Engels. Frans en Engels worden vaak als meerwaardetalen beschouwd maar hij kreeg in het secundair onderwijs extra taken en heeft dus zijn meertaligheid en kennis van andere culturen als negatief ervaren. Leergemeenschappen vormen waarin je van elkaar kunt leren, is essentieel. Een taalinitiatie Engels ervaren leerlingen lager onderwijs als zeer positief. Talensensibilisering is belangrijk. Deze Week van de Meertaligheid wordt als zeer positief ervaren.

Nawal, een studente Communicatiemanagement met Tunesische roots is opgegroeid met de Franse televisie en kent goed Engels naast Nederlands. Een medestudente met Marokkaanse roots, Nadya, spreekt thuis Berbers en met haar zussen en broers een mengelmoes. Op school spreekt ze Nederlands. Ze vertellen dat ze talen makkelijker kunnen oppikken en hun

9

accent makkelijker kunnen wegwerken. Hoe meer talen je spreekt, hoe vlotter je kan wisselen tussen de talen. Ze willen hun verhaal delen en anderen overtuigen dat Nederlands een deel is van hun dagelijks leven en dat andere talen daarvoor niet uitgesloten hoeven te worden. Studenten mogen trots zijn op hun meertaligheid.

Hindernissen waren er vooral in het secundair onderwijs omdat deze studenten beschaamd waren over hun meertaligheid. In het hoger onderwijs wordt meertaligheid erkend, in de eerste plaats door taaldocenten. Jammer genoeg wordt meertaligheid vaak onterecht geassocieerd met minder taalvaardigheid op het vlak van Nederlands. Dit is vaak niet zo en zorgt voor onzekerheid bij de betrokken studenten.

Tips van de panelleden

Ook andere talen zoals Arabisch bv. zijn een troef. Dit wordt te vaak vergeten. Het gaat te vaak om een tweedeling: Frans of Engels.

Taalbuddy’s zijn belangrijk en kunnen zorgen voor meer positieve leereffecten. Studenten leren elkaar de taal aan waarin ze zelf heel sterk staan. Het hoeft niet altijd om een taalsterke en een taalzwakke student te gaan. De verhoudingen kunnen getypeerd worden als wederzijds, met taal in brede zin. Zo kan iemand die heel expressief maar moeite heeft met een bepaalde taal, samenwerken met een taalsterke student die heel introvert is. Cfr. het digitale taalhuis met taalbuddygroepen, gesponsord door het koningin Mathildefonds, draait heel goed.

Projecten rond thuistalen en onbekende talen bekend maken, kan taboes doorbreken en voor een beter begrip zorgen.

Co-creatie en communiceren met elkaar is belangrijk en kan verrijkt worden door heterogene groepen van mensen met een andere cultuur erbij te betrekken.

Naast taalmonitoraten kunnen er ook andere monitoraten (bijvoorbeeld i.v.m. wiskunde, economie, …) gegeven worden zodat de drempel lager wordt. Stigmatisering moet vermeden worden: alle studenten zouden moeten aangetrokken worden, niet alleen bepaalde groepen. Met andere woorden: taalondersteuning als onderdeel van een ruimer ondersteuningsaanbod, open voor alle studenten.

Studenten die hun secundair onderwijs niet in het Nederlands hebben gevolgd, kunnen faciliteiten krijgen in de Arteveldehogeschool, nl. een vertalend woordenboek, meer tijd en de mogelijkheid om een schriftelijk examen mondeling toe te lichten. Betekenisvolle taken tijdens het leerproces die afgestemd zijn op het werkveld en op de eindtermen zijn daarnaast noodzakelijk.

Lessen opnemen zodat studenten ze kunnen herbekijken evenals slides op voorhand geven, kan helpen.

Om feedback te kunnen geven aan studenten moet je hen goed kennen en idealiter ook mondeling met de student de feedback kunnen nuanceren.

10

Reacties uit de zaal: enkele vragen en tips

1. Een taal verwerven en beheersen is vaak een lange weg. De tijd die studenten krijgen om B2 te halen, is vaak te kort in vergelijking met de onderwijscycli met een semestersysteem en examenperiodes. Hoe pakken we dat aan?

- Een voortraject (vb. UGent)- Rekening houden met sociocultureel klimaat en karakter van studenten- Aandacht hebben voor taal tijdens het leerproces, zie vraag 2

2. Wat kunnen we tijdens het leerproces zelf doen? - Betekenisvolle taaltaken geven, opdrachten met voldoende ruimte voor eigen

inbreng laten uitvoeren in studententeams met talige/culturele/… diversiteit.- Heel veel taalfeedback geven, feedback mondeling kunnen toelichten en nuanceren,

je studenten goed kennen (in de mate van het mogelijke)- TOL- Ondersteunen van samenwerking en peer feedback tussen studenten, bijvoorbeeld

met kijkwijzers

3. Wat als studenten nog geen netwerk hebben? Hoe zorgen we dat studenten in contact komen met elkaar?

- Didactisch: coöperatief leren- Digitaal: tools, fora, platformen, …- Studentenvoorzieningen: samenwerking met (culturele) verenigingen en sportclubs

4. Er zijn weinig docenten met een migratieachtergrond. Er zijn weinig rolmodellen. - Filmpjes tonen waarin docenten vertellen over hun ervaringen.- Clichés doorbreken door mensen met een migratieachtergrond/meertalige mensen

aan het woord te laten die bijvoorbeeld afkomstig zijn van Frankrijk, een blanke huidskleur hebben enz. Omgekeerd: mensen aan het woord laten met een bepaalde etniciteit die perfect meertalig zijn, deelnemen aan het debat, enz.

5. Wat kunnen we doen om studenten te ondersteunen om talige struikelblokken het hoofd te bieden?

- Ondersteunen tijdens het leerproces, zie vraag 2.- Faciliteiten: Een vertaalwoordenboek, meer tijd tijdens de examens, de mogelijkheid

om mondeling toe te lichten- Op opleidings- en /of instellingsniveau: een taaltest voor iedereen en op basis

daarvan gepaste taalondersteuning aanbieden.

6. Wat doen hogescholen met de raakvlakken tussen talent en taal?- Verbanden leggen tussen taalbeleid, diversiteitsbeleid en onderwijsbeleid.- Functionele meertaligheid aanmoedigen en ondersteunen in stages. Bijvoorbeeld

Frans spreken met patiënten tijdens een stage in de opleiding Verpleegkunde, Bulgaars kennen om in contact te treden met de Bulgaarse gemeenschap tijdens een stage voor Sociaal Werk, Arabisch spreken om te communiceren met ouders tijdens een stage in de Lerarenopleiding.

11

- Meertaligheid van studenten integreren in de lessen. Bijvoorbeeld bij het thema klankleer in de opleiding Logopedie.

- Studenten inschakelen als experts of tutoren om medestudenten iets te leren of te begeleiden. Bijvoorbeeld Chinees voor dummies, ondersteuning bij uitspraak door studenten logopedie, werken als tutor in een schrijfcentrum, enz.

Afsluitingdoor Elke Decruyenaere, Schepen van Onderwijs, Opvoeding en Jeugd)

Elke Decruynaere wil mensen motiveren die werken in of betrokken zijn bij (hoger) onderwijs.

Ze vertelt het verhaal van Maria, studente verpleegkunde en de babysit van haar 2 kinderen. Maria heeft een groot verantwoordelijkheidsgevoel en gaat ongelofelijk zorgzaam en liefdevol om met de kinderen. Maria heeft Slovaakse Roma-roots. Ze is met haar ouders naar Gent geëmigreerd omdat er in Slovakije weinig kansen zijn voor meisjes om verder te studeren. Haar ouders hebben haar altijd gestimuleerd om (verder) te studeren. Haar studies lopen goed en Maria is een voorbeeld van hoop en doorzettingsvermogen.

Anderstalige jongeren kunnen dankzij onderwijs hun eigen leven in handen nemen. Motivatie speelt een heel belangrijke rol in het verhogen van de schoolprestaties, cfr. MARS-onderzoek

(2016). Hoger onderwijs moet jongeren zoals Maria aanmoedigen om hun schoolprestaties te verbeteren. Dit kan door hen te motiveren, hun thuistaal positief te benaderen en hen te helpen om zo snel mogelijk Nederlands te beheersen. Zich goed voelen op school is heel belangrijk. School zou een vertrouwde, veilige omgeving moeten zijn waar je jezelf kan zijn. De kern is om te zorgen dat iedereen zich goed voelt op school.

Er zijn veel mogelijke manieren om ermee aan de slag te gaan. We kunnen ons eigen systeem, ons taalonderwijs en ons onderwijs op een kritische manier onder de loep nemen. Zo kan behouden worden wat werkt. Wat niet oké is, ook al is het altijd zo geweest, kan in vraag worden gesteld.

In Gent zijn er bijvoorbeeld niveaugroepen in het lager onderwijs in een aantal scholen, er zijn voortrajecten in het hoger onderwijs, opfrissingscursussen, er zijn mogelijkheden tot het functioneel gebruiken van de eigen taal, er zijn initiatieven in de zomer, er wordt voorgelezen in de crèche en thuis.

Taalbeleid is één van de speerpunten van het Onderwijscentrum Gent. Er werden grote investeringen gedaan in het basisonderwijs met bijvoorbeeld brugfiguren. Het is van belang fundamenten te leggen als kinderen nog heel klein zijn.

12

Als studenten in het hoger onderwijs terechtkomen, dan is daar al veel aan voorafgegaan. Wat kun je verwachten van iemand die uitstroomt in het secundair onderwijs? Nadenken over taalbeleid is daarom essentieel en dat is ook wat het Onderwijscentrum Gent doet. Het onderwijscentrum van de stad Gent gaat graag in dialoog met het hoger onderwijs in Gent om samen verder aan de slag te gaan.

13