Taalbeleid in het hbo: een serieuze zaak Folkert Kuiken, Universiteit van Amsterdam [email protected]...

Taalbeleid in het hbo:een serieuze zaak

Folkert Kuiken, Universiteit van [email protected]

Kennisdag Taal en taalbeleid, Hogeschool van Amsterdam, 3 maart 2011

2

Inhoud

1. Introductie: Taal een serieuze zaak

2. De hand in eigen boezem: Taalbeleid aan de UvA

3. Taalbeleid in het hbo

4. Taalbeleid aan de HvA

3

1 Introductie:

Taal, een serieuze zaak

4

Taal kan doden

‘We are sinking!’ Berlitz commercial 2006

‘Matroos verdrinkt na taalproblemen’ ANP, 28-10-2008

‘Een taalprobleem werd Khadija’s baby fataal’ Het Parool, 15-2-2011

5

Inzoomen op leesvaardigheid

6

To read or not to read?(National Endowment for the Arts 2007)

Goede lezers betere banen hogere salarissen doen meer aan cultuur en sport zetten zich vaker als vrijwilliger in

Zwakke lezers meer schooluitval hogere werkloosheid zitten vaker in de gevangenis

7

PISA: Leesvaardigheid van 15-jarigen

Percentage leerlingen dat op het laagste niveau leest 2003: 11,5% 2006: 15,1% 2009: 14,3%

Kwaliteitsagenda VO 2008-2011: Onderwijs met ambitie 8% leest op laagste niveau % dat op hoogste niveau leest verhogen

Percentage leerlingen dat in 2009 niet met plezier leest Gemiddeld in 65 landen: 37% In Nederland: 49%

8

Taal als voertuig van de geest

Communicatie is vooral talig

Ideeën, gedachten → taal Plannen, formuleren, articuleren/reviseren

Taal → ideeën, gedachten In de eerste plaats, daarnaast, verder, tot slot… Omdat, daarentegen, hoewel, niettegenstaande dat…

9

Taal, een serieuze zaak

Kennis- en leerstofoverdracht vindt vooral plaats door middel van taal

Taalvaardigheid draagt in belangrijke mate bij aan succes in opleiding en werk

Een goede taalvaardigheid opent deuren,

een slechte taalvaardigheid houdt deze gesloten

10

Leessuggestie

Rens Bod (2010) De vergeten wetenschappen. Een geschiedenis van de humaniora. Amsterdam: Bert Bakker.

11

2 De hand in eigen boezem:

Taalbeleid aan de UvA

12

Problemen van studenten FGw/UvA volgens hun docenten

Spelling en grammatica zijn knelpunten

Onbeholpen formuleringen

Gebrek aan structuur in alinea’s en teksten

Oorzaak: onwil en/of onwetendheid

13

Enkele voorbeelden van schrijfproblemen bij eerstejaarsstudenten aan de FGw/UvA

Ruim 70% van Georgië zijn Georgische orthodoxen. Terrorisme is hetgeen wat de klok slaat in de herfst van

dat jaar. Echter wil de president met dit voorkomen dat… Door middel van er meer van te weten kan je leren hoe

zo door te gaan of hoe het nog beter kan. Moskou bewoont ruim 7% van de bevolking. Georgië wordt aan twee kanten omringd met water.

14

Rapport Commissie Taalbeleid FGw (2009)

Aard en omvang van het probleem

Bestaande en benodigde voorzieningen

Een centrale diagnostische toets?

Facultair en universitair beleid

Kosten en baten

15

Enkele aanbevelingen

Geen centrale entreetoets, maar signalering en diagnosticering van problemen gekoppeld aan Onderzoeksvaardigheden en Academisch schrijven in de betreffende discipline

16



Geef docenten richtlijnen voor beoordeling van spreek- en schrijfproducten

17




Stel een doorverwijsprotocol op en stel het remediëringstraject verplicht

18





Continueer bestaande voorzieningen en veranker deze

19





Continueer bestaande voorzieningen en veranker deze Verbeter informatievoorziening over faciliteiten

20





Continueer bestaande voorzieningen en veranker deze Verbeter informatievoorziening over faciliteiten Neem kwaliteit van taalvaardigheid op in het OER

21





Continueer bestaande voorzieningen en veranker deze Verbeter informatievoorziening over faciliteiten Neem kwaliteit van taalvaardigheid op in het OER Maak het remediëringstraject kosteloos

22

Core language proficiency(Hulstijn 2007)

journalist monteur schoon-maker

core

23

Schrijftoets

Tijdens module Academisch schrijven in 2 uur een tekst schrijven van 500 woorden over een van tevoren opgegeven onderwerp waarover verschillende teksten ter lezing zijn aangeboden

Beoordeling Inhoud Structuur Formuleren Spelling

24

Remediëringstraject

Cursussen (6 x 2 uur) Kritisch lezen en samenvatten Beter schrijven Schrijven, spelling en grammatica voor anderstaligen

Workshops (2 x 3 of 3 x 2 uur) Spelling, Formuleren en Structureren

Studentmentoren Individuele begeleiding

Website: www.taalwinkel.nl Zelfstandig deficiënties wegwerken

25

Tijdpad

Pilot in 2011-2012

Implementatie in 2012-2013 tegelijkertijd met de invoering van de nieuwe 8-8-4-structuur

26

Kosten en baten

Kosten Remediëringstraject Instelling van een Taalfonds

Studenten die met succes het remediëringstraject hebben doorlopen ontvangen 2/3 van het inschrijfgeld terug

Baten Stijging van het propedeuserendment met 2-5% (40-100

studenten)

27

Samenvattend

Boodschap is: binnen de FGw is taalvaardigheid een serieuze zaak

Beleid voorlopig vooral op remediëring gericht, maar het begin is er

Poging om vanuit FGw taalbeleid naar andere faculteiten te verbreiden – in het kader van een algemeen diversiteitsbeleid

28

3 Taalbeleid in het

hoger onderwijs

29

Recente publicaties

Rooijackers, P., Westen, W. van der & Graus, E. (red.) (2009) Taal centraal. Taalbeleid in het Nederlandse en Vlaamse onderwijs. Themanummer Levende Talen.

Peters, E. & Van Houtven, T. (red.) (2010) Taalbeleid in het hoger onderwijs. De hype voorbij? Leuven: Acco.

30

Drie typen taalbeleid(Rooijackers & Van der Westen 2009)

De smalle variant Gericht op het verbeteren van deficiënties bij taalzwakke studenten

De schoolse variant Gericht op de taalontwikkeling van alle studenten die een

minimumniveau van taalvaardigheid moeten bereiken

De zelfontwikkelende variant Gericht op het behalen van een zo hoog mogelijk taalniveau met

nadruk op het zelfontwikkelend taalvermogen van de student

31

Wat is taalbeleid?

Het geheel van maatregelen dat een onderwijsinstelling treft om de (school)loopbaan en de leerresultaten van alle leerlingen/studenten te verbeteren

Taalbeleid = gedragslijn

Taalbeleid = toekomstgericht

32

Taalbeleid: talen en betrokkenen

Taalbeleid

Nederlandsals moeder-

taal

Nederlands als tweede

taal

Nederlands in andere vakken

Andere talen

Studenten

Thuistalen

Taal-docenten

Vak-docenten

Directie & bestuur

Relaties buiten school

33

Taalbeleid als achtbaan(Rijkschroeff & van Roosmalen 2003)

34

Doorlopende taalbeleid: vier fasen

1. Beleidsvaststelling- Hoe staan we ervoor?- Wat willen we bereiken?

3. Beleidsevaluatie - Wat gaat goed, wat minder?

4. Beleidsbijstelling - Welke aanpassingen zijn nodig?

2. Beleidsuitvoering - Wat doen we?

35

Drie beleidsniveaus

macro

meso

micro

BREED OVERZICHT

VEEL DETAIL

strategisch

tactisch

operationeel

bestuur/directie

directie/midden-management

docenten

36

Voorwaarden voor een succesvol taalbeleid

Taalbeleid is een combinatie van een top down én bottom up aanpak

is een zaak van de gehele instelling

is geen eenmalige exercitie, maar een doorlopend proces

moet ondersteund worden door de directie

moet regelmatig worden geëvalueerd

37

Mythes over taalbeleid

Van den Branden in Peters, E. & Van Houtven, T. (red.) (2010)

Taalbeleid is enkel nodig in taalgerichte opleidingen

Taalbeleid moet focussen op het toetsen en remediëren van

zwaktaalvaardige, anderstalige studenten

Taalbeleid gaat vooral over taalcorrectheid

Taalbeleid is een kwestie voor het beleid

38

Ontwikkelingen in taalbeleid

Kuiken in Peters, E. & Van Houtven, T. (red.) (2010)

Van incidenteel naar structureel beleid

Gedeelde verantwoordelijkheid

Behoefteanalyse

Opleidingsspecifiek taalbeleid

Evaluatie

39

4 Taalbeleid aan de HvA

40

Taalbeleid aan de HvA

‘De eerste stappen zijn gezet. Taalbeleid op de Hogschool van Amsterdam’

Marjolijn Kaak in Rooijackers, P., Westen, W. van der & Graus, E. (red.) (2009) over ontwikkeling van taalbeleid binnen het domein Economie en Management

41

Cruciale vragen

Met welk taalniveau komen de studenten binnen?

Met welk taalniveau verlaten ze de opleiding?

42

CEF: Niveaus van taalvaardigheid

A Beginnend taalgebruiker

A1 A2

B Onafhankelijk taalgebruiker

B1 B2

C Vaardig taalgebruiker

C1 C2

43

Cruciale vragen

Met welk taalniveau komen de studenten binnen?B2

Met welk taalniveau verlaten ze de opleiding? C1

44

Vervolgvragen

Met welk taalniveau komen de studenten binnen?B2

Hebben alle studenten bij binnenkomst niveau B2?

→ toetsing vooraf

Met welk taalniveau verlaten ze de opleiding? C1

Hoe moet het taalverwervingsproces van de studenten

tijdens de studie gestimuleerd worden?

→ toetsing achteraf

45

Stappen

Toetsing vooraf en achteraf Opdrachten zowel op inhoud beoordelen als op taal Inleverprotocol

Vooraf aangeven welke taalaspecten beoordeeld worden Beoordelingsmodel

Criteria per opleiding/beroepsproduct Docenten trainen in beoordelen en feedback geven

Coaching van docenten Remediëring van taalproblemen bij studenten

46

Kaak (2009) als blauwdruk voor taalbeleid binnen de HvA?

Voor het management ‘taalbeleid … als middel om de kwaliteit van het onderwijs te

waarborgen en daarmee capabele studenten aan het beroepenveld af te kunnen leveren’

Voor de docent ‘taalbeleid biedt inzicht in het taalniveau van de studenten en

het geeft handvatten om de studenten te beoordelen’ Voor de student

‘taalbeleid geeft duidelijkheid over de rol van taal binnen de opleiding, welk taalniveau wordt geëist en de mogelijkheid om feedback te ontvangen op taalgebruik’

Taalbeleid in het hbo: een serieuze zaak Folkert Kuiken, Universiteit van Amsterdam [email protected]...

Documents

Transcript of Taalbeleid in het hbo: een serieuze zaak Folkert Kuiken, Universiteit van Amsterdam [email protected]...