Post on 20-Jan-2016
description
Levensloop, pensioen en gender
Dr. Patricia Frericks, Institut für Soziologie / CGG
Studiedag
Brussel 27 maart 2009
patricia.frericks@uni-hamburg.de
Pensioen als levenslooppolitiek
Pensioen= impliciete levenslooppolitiek (pensioenregeling toont mensenbeeld in de politiek en in het gezelschappelijke samenleven)
Welk leven leidt tot een „rechtvaardig ouderdom“, wanneer en hoe?
Verschillende Pensioenstelsels: nationale constructies van levenslopen en sociale identiteiten
patricia.frericks@uni-hamburg.de
Gender en pensioen
Uitgangspunt: gender pensioen gat Verandering in levensloopnormen Verandering in generatie- en gender-contract Verandering in eenheid van sociale rechten Hervormingen van pensioensstelsels
(individualisering, privatisering, ‘marketizering’)> Betekenis voor gender pensioen gat
patricia.frericks@uni-hamburg.de
Wat ik ga doen
Chronologisch Vergelijkend Analyse van drie cumulerende factoren:
- arbeidsmarktparticipatie- zorgtaken- systeemdesign en -veranderingen
patricia.frericks@uni-hamburg.de
ontwikkeling
Begin: Minimum aan zekerheid voor de laatste arbeidsongeschikte jaren
Jaren 50: Kostwinnerhuwelijk, werknemersverzekering en/of contract tussen generaties
Jaren 70/80: VUT, veranderde rol van de vrouw sinds 1990: activering, individualisering, eigen
verantwoordelijkheid, „Privatisering“ Veranderde „legitieme activiteiten“
patricia.frericks@uni-hamburg.de
Voormalige levenslopen (3 fases na Kohli)
Socialisatie/Opleiding
Arbeidsmarktparticipatie
pensioen
m
v
Soc/opleiding
(Arbeidsmarkt) Zorg voor kinderen en ouders (care)
Pensioen/zorg
patricia.frericks@uni-hamburg.de
Recente levenslopen (volgens rapporten EU, OECD)
m/vSoc/Opleid.
opleiding/Onzekereperiode
Arbeidsmarktgezin/zorgLevenslang leren
Pensioen zorg
patricia.frericks@uni-hamburg.de
Levenslooppolitiek en -theorie
Levenslooptheorie en -empirie spreken levenslooppolitiek tegen: bijv. niet geïndividualiseerde leven
expliciete levenslooppolitiek: tijd buiten de arbeidsmarkt kopen/sparen, in ieder geval verdienen
Meer eigenverantwoording voor individueel gekozen sociale verzekering
Voormalig niet-gecommodificeerde taken zoals zorg worden nu ge(de-)commodificeerd
patricia.frericks@uni-hamburg.de
Veranderingen
Van verzekerd werknemer met gezin tot Toekomstig: eigenverantwoording en goed
georganiseerd individueel gekozen complex van sociale verzekeringen;
Nieuwe armoede risico‘s Nieuwe sociale identiteiten Nieuwe definitie van rechtvaardig en waardig
activiteiten
patricia.frericks@uni-hamburg.de
Verschillende Europese modellen
en hunhervormingen
Volksverzekering (NL, DK, S) Werknemersverzekering voor statusbehoud (D, F) Onderverdeelde additieve stelsels (W-D, NL, UK) Verschillend oudedags armoede Verschillende berekeningseenheid: Huishoud/Indiv. Verdere redenen voor aanspraken: zorg (D, F, AU, UK) Officieel en feitelijk leeftijd bij pensionering
patricia.frericks@uni-hamburg.de
65+ en armoede risico
patricia.frericks@uni-hamburg.de
Factor 1: arbeidsmarkt
Levenslang arbeidsmarktparticipatie
Gegenderd arbeidsmarkt Gegenderd levenslang leren Belastings- en loonarrangement
patricia.frericks@uni-hamburg.de
patricia.frericks@uni-hamburg.de
patricia.frericks@uni-hamburg.de
Ontwikkeling tot levenslang AMP
patricia.frericks@uni-hamburg.de
patricia.frericks@uni-hamburg.de
Arbeidsmarktparticipatie en opleidingsniveau van ouderen (60-64) naar
geslacht (2005)
Opleid.
EU 25 D I S
V M V M V M V M
laag 12 28 17 24 7 26 38 55
middel 19 29 20 31 20 31 58 58
hoog 33 49 32 48 32 60 72 73
(Eurostat: Eurostat (2008b). The life of women and men in Europe. A statistical portrait. Luxembourg; geschat uit bloktabel)
patricia.frericks@uni-hamburg.de
Persons employed part-time in 2007 (as percentage of total employment)
0.0
10.0
20.0
30.0
40.0
50.0
60.0
70.0
80.0
EU 25
EU15
Austri
a
Belgiu
m
Denm
ark
Finlan
d
Franc
e
Ger
man
y
Gre
ece
Irelan
d*Ita
ly
Luxe
mbo
urg
The Net
herla
nds
Portu
gal
Sweden
Spain UK
(Nor
way)
per
cen
tag
e
men
women
patricia.frericks@uni-hamburg.de
Gross hourly earnings of women in public and private sector (in % of the corresponding male earnings)
70
80
90
100
110
EU15
Austri
a
Belgium
Denmar
k
Finlan
d
Franc
e
Germ
any
Greec
e
Irelan
dIta
ly
The N
ether
lands
Portu
gal
Spain UK
earn
ing
s g
ap
Public sector Private sector
patricia.frericks@uni-hamburg.de
zorg
Care credits Ouderschapsverlof levensloopregelingen
patricia.frericks@uni-hamburg.de
Kopeln van verschillende pensioenen
Koppeling van pensioenen ‚Gender-neutrale‘ berekeningen en
hervormingen
patricia.frericks@uni-hamburg.de
Meervoud van pensioenen aanspraken noodzakelijk
patricia.frericks@uni-hamburg.de
Opzet en financiering van pensioenstelsel
patricia.frericks@uni-hamburg.de
Samenvatting Nieuwe risico’s: niet ideale levenslopen en vooral
arbeidsmarktbiografieën > ‘savings trap’ voor vrouwen Nieuwe definitie van burgerschap en rechtvaardige
activiteiten: zorg Complex systeem van additieve verzekeringen en
investeringen Geïndividualiseerd pensioenenberekening naar adult worker
model terwijl (nog) gegenderde levenslopen en arbeidsmarkten
Verschuiving van bronnen van verzorgingsstaat tot markt > minder mogelijkheden om politieke belangen om te zetten
Ambivalente politiek: verschillende interesses (werknemers, gezin, ‘duurzaamheid’, ...)
patricia.frericks@uni-hamburg.de
Discussiepunten Onderscheid maken tussen zinvol of privé plezierig
tijden (Sabbatical of zorg)? Afgeleide pensioensaanspraken: onderverdeling
vroeger binnen familie, nu binnen sociaalgemeenschappen?
Neo-traditioneel gedrag en het onevenwichtige van politiek en cultureel verandering: ook in België?
Complexe investeringen in sociale verzekeringen: hoe garandeer je sociaal burgerschap
Flikwerk of herdefinitie: moet er een masterplan ontwikkelt worden voor adequate sociale verzekering?
patricia.frericks@uni-hamburg.de
Setting rights: resource flows, life-course norms and the dynamics of citizenship in European pension systems, Utrecht: Utrecht University 2007.
co-authored articles
Shifting the Pension Mix: Consequences for Dutch and Danish WomenSocial Policy and Administration 40, 5 (2006): 475-492.
European pension reforms: individualization, privatization and gender pension gaps, Social Politics 14, 2 (2007): 212-237.
Policy for the ‘peak hour’ of life. Lessons from the new Dutch Life Course Savings SchemeEuropean Societies 9, 3 (2007): 339-358.
Pension reforms in Europe and life-course politicsSocial Policy and Administration 41, 5 (2007): 487-504.
Male norms and female adjustments: the influence of care credits on gender pension gaps in France and GermanyEuropean Societies 10, 1 (2008): 97-119.
Pension reforms, working patterns and gender pension gaps in EuropeGender, Work and Organization (forthcoming).
Towards a neo-liberal Europe? Pension reforms and transformed citizenshipAdministration and Society (forthcoming).
Publicaties
patricia.frericks@uni-hamburg.de
Hartelijk dank voor uw aandacht!