Levensloop, pensioen en gender
27
Levensloop, pensioen en gender Dr. Patricia Frericks, Institut für Soziologie / CGG Studiedag Brussel 27 maart 2009
description
Levensloop, pensioen en gender. Dr. Patricia Frericks, Institut für Soziologie / CGG. Studiedag Brussel 27 maart 2009. Pensioen als levenslooppolitiek. Pensioen= impliciete levenslooppolitiek (pensioenregeling toont mensenbeeld in de politiek en in het gezelschappelijke samenleven) - PowerPoint PPT Presentation
Transcript of Levensloop, pensioen en gender
Levensloop, pensioen en gender
Dr. Patricia Frericks, Institut für Soziologie / CGG
Studiedag
Brussel 27 maart 2009
Pensioen als levenslooppolitiek
Pensioen= impliciete levenslooppolitiek (pensioenregeling toont mensenbeeld in de politiek en in het gezelschappelijke samenleven)
Welk leven leidt tot een „rechtvaardig ouderdom“, wanneer en hoe?
Verschillende Pensioenstelsels: nationale constructies van levenslopen en sociale identiteiten
Gender en pensioen
Uitgangspunt: gender pensioen gat Verandering in levensloopnormen Verandering in generatie- en gender-contract Verandering in eenheid van sociale rechten Hervormingen van pensioensstelsels
(individualisering, privatisering, ‘marketizering’)> Betekenis voor gender pensioen gat
Wat ik ga doen
Chronologisch Vergelijkend Analyse van drie cumulerende factoren:
- arbeidsmarktparticipatie- zorgtaken- systeemdesign en -veranderingen
ontwikkeling
Begin: Minimum aan zekerheid voor de laatste arbeidsongeschikte jaren
Jaren 50: Kostwinnerhuwelijk, werknemersverzekering en/of contract tussen generaties
Jaren 70/80: VUT, veranderde rol van de vrouw sinds 1990: activering, individualisering, eigen
verantwoordelijkheid, „Privatisering“ Veranderde „legitieme activiteiten“
Voormalige levenslopen (3 fases na Kohli)
Socialisatie/Opleiding
Arbeidsmarktparticipatie
pensioen
m
v
Soc/opleiding
(Arbeidsmarkt) Zorg voor kinderen en ouders (care)
Pensioen/zorg
Recente levenslopen (volgens rapporten EU, OECD)
m/vSoc/Opleid.
opleiding/Onzekereperiode
Arbeidsmarktgezin/zorgLevenslang leren
Pensioen zorg
Levenslooppolitiek en -theorie
Levenslooptheorie en -empirie spreken levenslooppolitiek tegen: bijv. niet geïndividualiseerde leven
expliciete levenslooppolitiek: tijd buiten de arbeidsmarkt kopen/sparen, in ieder geval verdienen
Meer eigenverantwoording voor individueel gekozen sociale verzekering
Voormalig niet-gecommodificeerde taken zoals zorg worden nu ge(de-)commodificeerd
Veranderingen
Van verzekerd werknemer met gezin tot Toekomstig: eigenverantwoording en goed
georganiseerd individueel gekozen complex van sociale verzekeringen;
Nieuwe armoede risico‘s Nieuwe sociale identiteiten Nieuwe definitie van rechtvaardig en waardig
activiteiten
Verschillende Europese modellen
en hunhervormingen
Volksverzekering (NL, DK, S) Werknemersverzekering voor statusbehoud (D, F) Onderverdeelde additieve stelsels (W-D, NL, UK) Verschillend oudedags armoede Verschillende berekeningseenheid: Huishoud/Indiv. Verdere redenen voor aanspraken: zorg (D, F, AU, UK) Officieel en feitelijk leeftijd bij pensionering
Factor 1: arbeidsmarkt
Levenslang arbeidsmarktparticipatie
Gegenderd arbeidsmarkt Gegenderd levenslang leren Belastings- en loonarrangement
Arbeidsmarktparticipatie en opleidingsniveau van ouderen (60-64) naar
geslacht (2005)
Opleid.
EU 25 D I S
V M V M V M V M
laag 12 28 17 24 7 26 38 55
middel 19 29 20 31 20 31 58 58
hoog 33 49 32 48 32 60 72 73
(Eurostat: Eurostat (2008b). The life of women and men in Europe. A statistical portrait. Luxembourg; geschat uit bloktabel)
Persons employed part-time in 2007 (as percentage of total employment)
0.0
10.0
20.0
30.0
40.0
50.0
60.0
70.0
80.0
EU 25
EU15
Austri
a
Belgiu
m
Denm
ark
Finlan
d
Franc
e
Ger
man
y
Gre
ece
Irelan
d*Ita
ly
Luxe
mbo
urg
The Net
herla
nds
Portu
gal
Sweden
Spain UK
(Nor
way)
per
cen
tag
e
men
women
Gross hourly earnings of women in public and private sector (in % of the corresponding male earnings)
70
80
90
100
110
EU15
Austri
a
Belgium
Denmar
k
Finlan
d
Franc
e
Germ
any
Greec
e
Irelan
dIta
ly
The N
ether
lands
Portu
gal
Spain UK
earn
ing
s g
ap
Public sector Private sector
Kopeln van verschillende pensioenen
Koppeling van pensioenen ‚Gender-neutrale‘ berekeningen en
hervormingen
Samenvatting Nieuwe risico’s: niet ideale levenslopen en vooral
arbeidsmarktbiografieën > ‘savings trap’ voor vrouwen Nieuwe definitie van burgerschap en rechtvaardige
activiteiten: zorg Complex systeem van additieve verzekeringen en
investeringen Geïndividualiseerd pensioenenberekening naar adult worker
model terwijl (nog) gegenderde levenslopen en arbeidsmarkten
Verschuiving van bronnen van verzorgingsstaat tot markt > minder mogelijkheden om politieke belangen om te zetten
Ambivalente politiek: verschillende interesses (werknemers, gezin, ‘duurzaamheid’, ...)
Discussiepunten Onderscheid maken tussen zinvol of privé plezierig
tijden (Sabbatical of zorg)? Afgeleide pensioensaanspraken: onderverdeling
vroeger binnen familie, nu binnen sociaalgemeenschappen?
Neo-traditioneel gedrag en het onevenwichtige van politiek en cultureel verandering: ook in België?
Complexe investeringen in sociale verzekeringen: hoe garandeer je sociaal burgerschap
Flikwerk of herdefinitie: moet er een masterplan ontwikkelt worden voor adequate sociale verzekering?
Setting rights: resource flows, life-course norms and the dynamics of citizenship in European pension systems, Utrecht: Utrecht University 2007.
co-authored articles
Shifting the Pension Mix: Consequences for Dutch and Danish WomenSocial Policy and Administration 40, 5 (2006): 475-492.
European pension reforms: individualization, privatization and gender pension gaps, Social Politics 14, 2 (2007): 212-237.
Policy for the ‘peak hour’ of life. Lessons from the new Dutch Life Course Savings SchemeEuropean Societies 9, 3 (2007): 339-358.
Pension reforms in Europe and life-course politicsSocial Policy and Administration 41, 5 (2007): 487-504.
Male norms and female adjustments: the influence of care credits on gender pension gaps in France and GermanyEuropean Societies 10, 1 (2008): 97-119.
Pension reforms, working patterns and gender pension gaps in EuropeGender, Work and Organization (forthcoming).
Towards a neo-liberal Europe? Pension reforms and transformed citizenshipAdministration and Society (forthcoming).
Publicaties
