Klinische ontwikkelingsneuropsychologie

Hanna Swaab

Inleiding

•Relaties hersenen en gedragBij kinderen en jeugdigen: (0 – 18)Relaties problemen gedrag en disfunctioneren

hersenen

•Betrekking tot diagnosticeren en behandelen gevolgen hersendisfuncties

Groei en mogelijke verstoring

•Groei sterkst in prenatale periode en eerste jaren van leven

•Ontwikkeling volgens genetisch stappenPrenatale periode: •Aanleg van hersenstructuren Neurogenese en Migratie van belang!

•Neurogenese = Productie van cellen•Migratie = Cellen naar uiteindelijke

bestemming in zenuwstelsel (Tussen 8e en 16e week van zwangerschap)

•Zenuwstelsel: 2 typen cellen1. Neuronen = prikkeloverdracht

2. Gliacellen = Ondersteuning functioneren neuronen

Het brein globale vorm na 100 dagen zwangerschap

Verstoring

Door: Aanlegfactoren, omgevingsfactoren…•Tijdens migratie en neurogese Tot uiting in anatomische afwijkingen•Gezondheid moeder van groot belangRoken, infectieziektes, druggebruik… NIET

OK!!•Hersenen bij geboorte grotendeels af Maar: hersenen volwassene 4X volume

hersenen baby

•Toename gewicht hersenen = gevolg differentiatie

Verdere groei en rijping reeds bestaande structuren•Meeste van differentiatie gebeurt postnataalMaar: begint al prenataal•Tweede trimester zwangerschap:

synaptogeneseVormen van verbindingen met neuronenGaat door tot in de adolescentie•Ontwikkeling hersenen volgens genetisch

vastgelegde processen•Perioden van sterke groei: ‘Kritische periodes

waarin omgevingsinvloeden van groot belang zijn voor de ontwikkeling’

•Verstoringen postnatale ontwikkeling minder zichtbaar in morfologie hersenen

Maar: effect op aspecten van groei en differentiatie

•In dieper gelegen structuren hersenen: essentiële functies geregeld

•Gebieden daaromheen: emotionele en geheugenprocessen

•Informatieverwerking: aantal stappenAandacht en geheugen spelen grote rol

Executieve functies• Vaardigheden om onafhankelijk gedrag te laten

zienPlanmatig denkenProbleemoplossend denken mogelijkStart rond 7e levensjaar• Beschadiging frontaalgebieden: Retardatie tot

gevolg• Ontwikkeling frontaalgebieden minder bij

kinderen waar moeder tijdens zwangerschap rookte, dronk of drugs gebruikte

Geheugen

•Opslag – Bewaren – Terugzoeken – Herkennen

•Bewust toegankelijke feitenkennis enNiet – bewust toegankelijke feitenkennis

•Declaratief geheugen: Semantisch geheugen en episodisch geheugen

•Structuren rijpen snel Spelen rol bij procedureel geheugen

•Bij kinderen met disfunctieGrote kans op geheugenproblemen•Geheugenproblemen frequent gegeven na

traumatisch hersenletselOok vaak bij kinderen die zuurstof tekort

hebben gehad bij geboorte•Kinderen met groeivertraging tijdens

zwangerschap: Cognitieve problemen (bvb. Leerstoornissen)

Herstel?• Beschadiging op jonge leeftijd grotere

gevolgen dan beschadiging op oudere leeftijd• Factoren:- Aard en omgeving beschadiging - Leeftijd en moment in ontwikkeling hersenenHerstel kan:- beschadigde cellen nieuwe verbindingen

maken- Anatomische reorganisatie

Toekomstperspectief

•Moderne technieken maken mogelijk om hersenactiviteit in beeld te brengen

Meer en meer inzicht verwerven•Invloed van behandeling op functioneren

van hersenen zal steeds duidelijker worden

Bedankt voor uw interesse!