AFDELING KLINISCHE CHEMIE

VU Medisch Centrum

JAARVERSLAG 2008

2

----------------------------------------------------------------Inhoudsopgave---------------------------------------------------------- VOORWOORD 3 LEIDERSCHAP, STRATEGIE EN BELEID 4 Missie 4 Patiëntenzorg, onderzoek & onderwijs 4 MEDEWERKERS 5 Personele bezetting 5 Bij- en nascholing 5 MIDDELEN 6 Inleiding 6 Materiële kosten 6 Personele kosten 6 PROCESSEN 7 Patiëntenzorg 7 KLINISCH CHEMISCH LABORATORIUM 7 ENDOCRINOLOGISCH LABORATORIUM 7 METABOOL LABORATORIUM 7 MOLECULAIR BIOLOGISCH LABORATORIUM 8 Onderwijs 8 Onderzoek 8 ENDOCRINOLOGISCH LABORATORIUM 8 METABOOL LABORATORIUM 9 MOLECULAIR BIOLOGISCH LABORATORIUM 9 FACILITAIRE P-PROJECTEN 10 Kwaliteitssysteem 10 WAARDERING 12 Door klanten 12 KLACHTEN 12 Door de maatschappij 12 PRIJZEN 12 EXTERNE AUDITS/VISITATIES 12 DOORVERWIJZING/BUITENLAND 13 EINDRESULTATEN 14 Patiëntenzorg 14 AANTALLEN VERRICHTINGEN 14 KWALITEIT: RESULTATEN INTERNE & EXTERNE QC 15 POINT OF CARE TESTEN (POCT) 17 Onderwijs 17 STAGES 17 SCORES PREKLINISCH ONDERWIJS 18 Onderzoek 18 PROMOTIES 18 PUBLICATIES 19 APPENDICES 20 Appendix 1: INK-model 20 Appendix 2: Lijst met afkortingen 21 Appendix 3: Publicaties 23 Appendix 4: Wetenschappelijke en maatschappelijke activiteiten 26 Appendix 5: Overzicht bij- en nascholing 33 Appendix 6: P-projecten 35

3

VOORWOORD De afdeling Klinische Chemie presenteert u hierbij het jaarverslag over 2008 en constateert daarbij dat de afdeling zich op alle drie kerntaken: patiëntenzorg, onderwijs en onderzoek, wederom goed heeft geweerd. De productie bleef op een uitstekend niveau. Onderdeel daarvan zijn ruim 72.000 bloedafnames, waarvan 7.542 bij kinderen. Recent zijn vorderingen gemaakt in de pogingen het carrièreperspectief te verbeteren voor de medewerkers die deze essentiële taak uitvoeren. Uit alle monsters werden ruim 2.3 miljoen uitslagen gegenereerd. Ook de wetenschappelijke productie, met 80 publicaties waarvan 18% in de top10-tijdschriften, stemt tot tevredenheid. Participatie in patiëntgebonden onderzoek nam toe. In 2008 werden bijna 100 nieuwe P-projecten gestart. Kwantiteit en kwaliteit gaan hand in hand en in dat verband heeft begin 2008 een CCKL-auditteam de afdeling bezocht en is onze accreditatie tot juni 2013 verlengd. De waardering voor het onderwijs blijft onverminderd goed. Een lang gekoesterde wens gaat eindelijk in vervulling: de aanbesteding van de vervanging van het LABZIS-laboratoriuminformatiesysteem is in 2008 afgerond en met de implementatie van GLIMS, waarop de keuze is gevallen, zal binnenkort worden begonnen. Een andere wens zal iets langer duren. Receptie P, waar de reeds genoemde bloedafnames worden verricht, kreeg een facelift maar pogingen om extra ruimte voor de wachtende patiënten te krijgen, zijn vooralsnog vastgelopen. De bouw van het Onderzoek- en Diagnostiekgebouw is begonnen, als dat klaar is (2012) zal er met de renovatie van de brug kunnen worden begonnen. Er is ruim overlegd over de mogelijkheden, ook in de samenwerking met de Hematologie Laboratoria en voorlopig gaan we ervan uit dat er een nieuw 24-uurs laboratorium (inclusief de bloedafname) op de 2e verdieping zal worden gerealiseerd. In de leiding van de afdeling hebben zich de nodige mutaties voorgedaan. Twee klinisch chemici hebben het VUmc verruild voor een andere werkgever en ook in het team (senior-) hoofdanalisten zijn mutaties geweest. In de opvolging is voorzien, hoewel er tijdelijk wel enige improvisatie nodig was. Er is de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in opleiding van analisten en toch is er een tekort. Omdat daarnaast de kwaliteit van de opleidingen in onze ogen tekort schiet, wordt momenteel onderzocht of een z.g. in-service opleiding kan worden gerealiseerd. Voor de zogenaamde Point-of-Care testen (POCT) van glucose is in het hele huis een nieuw systeem geïntroduceerd, waarmee analytisch juiste resultaten worden verkregen, die tevens online in ZIS worden opgenomen, waardoor dit type metingen in het VUmc sneller en betrouwbaarder dan voorheen kan worden uitgevoerd. Het Klinisch Chemisch Laboratorium borgt de kwaliteitmetingen die door medewerkers van de afdelingen zelf worden uitgevoerd. 2008 was weer een fascinerend jaar. Graag betuig ik onze dank aan iedereen met wie de afdeling heeft samengewerkt en ik hoop dat deze goede samenwerking ook in de toekomst wordt gecontinueerd. Namens alle stafleden, prof. dr. M.A. Blankenstein

4

LEIDERSCHAP, STRATEGIE EN BELEID

Missie De missie van de afdeling Klinische Chemie van het VUmc is in de volgende formule vervat:

“P☺☺☺☺3J5”

In woorden luidt de missie: “voor Patiëntenzorg, wetenschappelijk Onderzoek, Onderwijs en Opleiding, verzorgt de afdeling Klinische Chemie het Juiste resultaat, op de Juiste tijd op de Juiste plaats, met de Juiste interpretatie en tegen de Juiste kosten”. Een onlosmakelijk onderdeel van de missie is daarbij dat de medewerkers van de afdeling de hieraan verbonden activiteiten met plezier uitvoeren. Patiëntenzorg, onderzoek & onderwijs

Referentiewaarden op internet In 2007 is gestart met het vermelden van referentiewaarden op internet. Vanaf 2008 zijn de referentiewaarden van nagenoeg alle bepalingen van Klinische Chemie op internet te vinden. Ook is het mogelijk een beknopte referentiewaardenkaart Klinische Chemie en een bijlage Endocrinologie van internet te downloaden. Via de 1e pagina van intranet zijn de referentiewaarden en referentiewaardenkaarten gemakkelijk te bereiken onder de kop links onder “direct naar” en vervolgens “laboratoriumbepalingen en referentiewaarden” (http://intranet/afdelingen/V/klinische-chemie/htw-laboratoriumbepalingen/). POCT- glucose Na een pilot met Point of Care glucose in de kliniek in 2007 is in 2008 POCT verder geïmplementeerd. Vanaf augustus 2008 worden de resultaten volledig automatisch doorgestuurd, zodat de uitslagen ook in Mirador zichtbaar zijn. De POCT-coördinator en key-operators POCT zijn verantwoordelijk voor instructie van het verplegend personeel en zijn 1e lijns-vraagbaak bij problemen op de afdelingen. POCT- bloedgassen Ter vervanging van de bloedgasapparatuur op de OK en ICVC en als uitbreiding voor IKIN zijn vier bloedgasapparaten in 2007 en 2008 aangeschaft en gevalideerd. In verband met vertraging van de koppeling van de apparatuur is implementatie uitgesteld naar 2009.

5

MEDEWERKERS

Personele bezetting 2008 De personele bezetting wordt uitgedrukt in fte, niet in aantal medewerkers. In totaal werkten er eind december 2008, 142,5 fte op de afdeling. Uit het onderstaande schema blijkt dat er in 2008, 15,27 fte medewerkers in dienst zijn gekomen. Daarentegen zijn er 18,10 fte medewerkers in hetzelfde jaar uit dienst gegaan.

PERSONEEL IN/UIT DIENST 2008 In dienst

naam fte functie per lab

Aarts-Borgdorff, W.J. 1,00 fte hoofdanalist 01-11-08 KCL Abdul-Hamid, O.J. 1,00 fte researchanalist 01-10-08 MBL Abel van D. 1,00 fte OIO 01-02-08 MBL Bui, H.N. 1,00 fte promovendus 01-08-08 EL Cents, C.C.J. 0,67 fte bloedafnameassistent 01-09-08 KCL Chnachi, K. 0,61 fte analist (duaal) 01-09-08 KCL Ciobanu, D.F.M. 0,89 fte bloedafnameassistent 01-09-08 KCL Davids, M. 1,00 fte OIO 01-07-08 ML Duin van-Bakker, E. 0,44 fte bloedafnameassistent 01-09-08 KCL Glastra, F.M.W. 1,00 fte analist 01-09-08 KCL Kanhai, W.A. 1,00 fte researchanalist 01-08-08 ML Klappe, W. 0,89 fte analist 01-05-08 ML Kranendijk, M. 1,00 fte wet. onderzoeker A 01-02-08 ML Looijenga-Peeze Binkhorst, D.F.M. 0,44 fte bloedafnameassistent 01-09-08 KCL Mahboob, S.A. 0,89 fte bloedafnameassistent 01-03-08 KCL Ndika, J.D.T. 1,00 fte OIO 01-11-08 ML Wals, K.J.M. 0,44 fte bloedafnameassistent 01-03-08 KCL Zuidam van, C.G. 1,00 fte kernanalist 01-04-08 ML Uit dienst Altunok-Akbulut, M., Baali, M., Comijn-van Osselen, I., Dandel, M.U., Dijstelbloem, H.M., Dokter R.J., Gomez Cortes, J., Groenink, J., Kok-Verspuy, A., Large le, T.Y.S., Mahboob, S.A., Menze, L., Miltenburg, A., Oenen van, W.M.C., Oosterkamp, M.J., Peelen-van de Haar, B., Peters, S.T.A., Pope, L.L., Rosenberg, E.H., Schellekens, N.C.J., Smets, E.M.L., Tolie van, S.V., Treskes, K., Valpoort, S.N., Vroonhof, K., Waldram, C.M., Zuidam van, C.G., Zwezerijnen, G.J.C.

PERSONEEL IN NIEUWE FUNCTIE 2008 In dienst

naam functie per lab Wickenhagen, W.V sr. kernanalist 01-01-08 ML Bakkali, A. sr. kernanalist 01-08-08 ML

Bij- en nascholing Medewerkers hebben volop gebruik gemaakt van het opleidingsbudget om zich verder te ontwikkelen. Daarnaast werden vele “koffiepraatjes” georganiseerd om de medewerkers van voornamelijk het Klinisch Chemisch Laboratorium en het Endocrinologisch Laboratorium bij te scholen. Een overzicht van de opleidingen die medewerkers in 2008 gevolgd hebben en de titels en de sprekers van de koffiepraatjes is weergegeven in appendix 5.

6

MIDDELEN

Inleiding In deze paragraaf zullen de materiële en personele uitgaven van de afdeling in 2008 toegelicht worden. De volgende definities worden gehanteerd: Materieel budget: 1e geldstroom financiering van het geheel van bestellingen binnen de afdeling Klinische Chemie (met uitzondering van apparatuur > € 4.500). Personele budget: 1e geldstroom financiering van het totaal aan personele kosten die er gemaakt worden binnen de afdeling Klinische Chemie. Materiële kosten Het totaal van het materiële budget en de materiële kosten in 2008 (excl. investeringen > €4.500) ziet er voor de gehele afdeling Klinische Chemie als volgt uit:

MATERIËLE KOSTEN

2008

VERSCHIL t.o.v. 2007

Totaal budget € 2.517.167 € 245.771

Gerealiseerde materiële kosten € 2.924.422 € 380.630

Afwijking - € 407.225

De gerealiseerde kosten zijn in verhouding hoger, omdat er meer geproduceerd is. Personele kosten

PERSONELE KOSTEN

2008

VERSCHIL t.o.v. 2007

Totaal budget € 7.082.711 € 360.188

Gerealiseerde personele kosten € 6.833.880 € 239.181

Afwijking € 248.831

Verhoging van het personele budget ten opzichte van 2007 wordt veroorzaakt door de verhoging van de CAO-lonen en toeslagen.

7

PROCESSEN Patiëntenzorg KLINISCH CHEMISCH LABORATORIUM Vervanging en implementatie apparatuur Naast de twee reeds aanwezige Cell Dyn Sapphires werd een derde Cell Dyn Sapphire aangeschaft om snelle service voor de (hemato)oncologische poliklinieken te kunnen garanderen. Na een beknopte validatie werd de analyzer in gebruik genomen. Ter vervanging van de iSTAT op de verloskamers voor de meting van MBO’s werd een nieuw iSTAT-apparaat aangeschaft en na een korte validatie in gebruik genomen. De defecte Hitachi U 2000 spectrofotometer werd vervangen door een een Lamda 25 UV vis spectrofotometer. Na een korte controle op lineariteit en juistheid werd de spectrofotometer in gebruik genomen. Nieuwe bepalingen en vervallen bepalingen De bepaling CTx (crosslaps) was in 2005 geïntroduceerd ten behoeve van projecten. In 2008 is deze bepaling opgenomen in het analysepakket voor de patiëntenzorg. Ten behoeve van projecten werd de bepaling 1,5 AG (1,5-Anhydroglucitol) gevalideerd en geïmplementeerd. In verband met de geringe aanvraagfrequentie is besloten de volgende bepalingen af te schaffen: LD iso-enzymen, α-1-zuurglycoproteïne, C3-proactivator (synoniem: properdinefactor B) en prealbumine (synoniem: transthyretine). Wijziging in methoden De bepalingsmethode van kreatinine in plasma werd gewijzigd van de klassieke Jaffé methode in een enzymatische methode. Hierdoor werd het mogelijk een eGFR te rapporteren gebaseerd op een internationaal gestandaardiseerde kreatinine (zie verder http://intranet/afdelingen/V/klinische-chemie/KCNieuws/htw-Creatinine-en-GFR/). De methode voor bepaling van alkalische fosfatase iso-enzymen is aangepast. Om na electroforese onderscheid te kunnen maken tussen het lever- en het bot iso-enzym wordt nu gebruik gemaakt van een lectine precipitatie. De samenstelling van de reagentia van volgende routinematige bepalingen werd door de firma’s enigszins aangepast: chloride (in zweet) en ammoniak (in urine en voor waarden > 285 in plasma). De bepalingen werden opnieuw gevalideerd, er werden geen relevante verschillen gevonden. ENDOCRINOLOGISCH LABORATORIUM

Vervanging en implementatie apparatuur December 2008: implementatie LC-MS/MS Nieuwe bepalingen Oktober 2008: β2-microglobuline (Immulite, Siemens) is een nieuwe bepaling op EL. Deze bepaling is overgenomen van het Klinisch Chemisch Laboratorium, in verband met het feit dat de reagentia niet meer geleverd werden voor de aldaar gebruikte methode. Wijziging in methoden - Juni 2008: PTH wordt voortaan bepaald op de Architect (Abbott) in verband met onze onvrede over de kwaliteit van de tot dan toe gebruikte methode (Immulite, Siemens). - Juli 2008: cortisol in speeksel wordt voortaan bepaald op de Architect (Abbott) in verband met problemen met de levering van de tot dan toe gebruikte RIA (Orion). METABOOL LABORATORIUM Vervanging en implementatie apparatuur - PCR apparaat - GC-MS - UPLC - LKB spectrofotometer is vervangen voor de Libra 22S spectrofotometer

8

Nieuwe bepalingen - Cystathionine ß-synthase (CBS) enzym assay + mutation detection - Methyleentetrahydrofolaat reductase (MTHFR) enzym assay + mutation detection - α-Amino-adipinesemialdehyde (AASA) + DNA sequence analysis - Pterines in liquor MOLECULAIR BIOLOGISCH LABORATORIUM De klinische diagnostiek van het Moleculair Biologisch Laboratorium betreft de analyse van genetische variaties (polymorfismen) met klinische consequenties. Twee van de drie personen zal gedurende een of meerdere fases in het leven klinische gevolgen ondervinden van genetische variaties. Deze variaties komen in tegenstelling tot mutaties bij iedereen voor. Een ongunstige combinatie van deze variaties kan de oorzaak vormen of het beloop van ziekte beïnvloeden alsook de respons op therapie. Inzicht in de betrokken genen, de verantwoordelijke genetische variaties en de hiermee gecorreleerde ziekten (bv. type 2 diabetes, multiple sclerosis) nemen in hoog tempo toe en leveren de mogelijkheid tot geindividualiseerde, effectievere patiënten diagnostiek en –behandeling (maatwerk). Het pakket van lopende diagnostische bepalingen (ApoE-, FSH-receptor- en CYP450 genotypering, MX1 RNA analyse) is geoptimaliseerd door technische aanpassingen met vervanging door betere (lees: eenvoudiger) methodes met behoud van kwaliteit. Van de aanwezige robot (Biorobot MDX) is wederom door klinische en externe gebuikers met succes gebruikt gemaakt voor grootschalige automatische RNA isolatie. Onderwijs Kerntaak onderwijs Dr. G.S. Salomons Stagecoördinator, lid van de Commissie Wetenschappelijke stages, VUmc Practicum verzorgd door het Moleculair Biologisch Laboratorium Ten behoeve van studenten Geneeskunde werden interactieve hoorcolleges verzorgd (Leeronderzoek Fundamenteel). Hierbij maakte een enthousiaste groep van studenten op een leerzame manier kennis met de diverse aspecten van moleculair biologisch onderzoek met een klinische vraagstelling. Diverse studenten biomedische wetenschappen werden door medewerkers van het Moleculair Biologisch Laboratorium begeleid tijdens hun stage. Dr. Oudejans participeerde met plezier in het onderwijs aan tweedejaars geneeskunde studenten (tutor semester 2.2). Overige onderwijsactiviteiten Dr. A.C. Heijboer - Stages voor life science duaal, Hogeschool Utrecht - Afstudeerstage MLO-student, ROC Amsterdam - Wetenschappelijke stages voor Geneeskunde studenten, VU Amsterdam - Verzorgen van practica ten behoeve van Wetenschappelijk Focus Onderwijs: Endocrinologie van Neonaat tot Bejaard (28 studenten geneeskunde) - Stage voor klinisch chemici in opleiding, examen endocrinologie - Steroiden-zomeravond voor klinisch chemici in opleiding - Cellular and Molecular Physiology, Life Science course, Roosevelt Academy, Middelburg - Stage voor master-thesis Medical Technology, TU Eindhoven, tot maart 2008, voltijd, waardering 8,5 Opleiding (KC) In opleiding tot klinisch chemicus: - Dr. B.O. Fabriek vanaf 01-03-2007 - Dr. A.C. Heijboer vanaf 01-05-2006 - Dr. M. Levitus vanaf 01-09-2006 Onderzoek ENDOCRINOLOGISCH LABORATORIUM Het Endocrinologisch Laboratorium werkt aan verschillende onderzoeksthema’s. Deze vallen onder verschillende onderzoeksinstituten, te weten Neuroscience Campus Amsterdam (groep ‘hormones and brain’) en MOVE.

9

Steroid-hormonen In augustus 2008 is ir. H. Bui begonnen aan haar promotieonderzoek als vervolg op haar wetenschappelijke stage die zij in de periode daarvoor succesvol afgerond had door het ontwikkelen van een zeer gevoelige en nauwkeurige bepaling van testosteron in serum. Dit onderzoek richt zich op de bepaling van steroidhormonen met behulp van de LC-MS/MS. Deze methode kan ook gebruikt worden om testosteron te bepalen in dialysaat waardoor een samenwerking met endocrinoloog dr. W. de Ronde op het gebied van microdialyse meer gestalte krijgt. Meer samenwerking met klinische afdelingen wordt gezocht in 2008. Calcium- en fosfaathuishouding Naast de samenwerking met het Endocrinologisch Research Laboratorium onder leiding van prof. dr. P. Lips en dr. N. Bravenboer, waar gewerkt wordt aan het effect van mechanische belasting op botweefsel, is er een nieuwe lijn ontstaan binnen het Endocrinologisch Laboratorium. Deze lijn richt zich op de fosfaathuishouding en de rol die FGF-23 hierin speelt. In 2008 zijn 2 assays opgezet ter bepaling van FGF-23, een c-terminale intacte FGF-23 assay. In 2008 heeft een medisch studente een wetenschappelijke stage gedaan naar de effecten van fosfaat arm en rijk dieet op de FGF-23 concentratie. Dit onderzoek is een samenwerking met de afdeling Nefrologie (prof. dr. P. ter Wee en drs. M Vervloet). Prenatale diagnostiek In het kader van 1e trimesterscreening werd onderzoek gedaan naar ADAM-12. Er vond een klinische validatie plaats en er werd onderzoek verricht naar de stabiliteit van ADAM-12. Ook werd de bepaling PP-13 opgezet, ook in het kader van de 1e trimesterscreening. Klinische partners in dit onderzoek waren prof. dr. J. van Vugt en drs. I. Linskens van de afdeling Verloskunde en Gynaecologie. METABOOL LABORATORIUM Neurometabool labonderzoek Binnen het Metabool Laboratorium wordt onderzoek verricht dat valt onder Neuroscience Campus Amsterdam. Dit onderzoek is onderdeel van de onderzoekslijn Witte stofziektes. Het neurometabole onderzoek is gericht op: - defecten in het polyol metabolisme - L- en D-2-hydroxyglutaric aciduria - defecten in GABA metabolisme - pyridoxine-gerelateerde hersenaandoeningen - cerebrale creatine defecten. Binnen dit onderzoek zijn verschillende aio’s en master-studenten werkzaam. Vasculair metabool labonderzoek Binnen het Metabool Laboratorium van de afdeling Klinische Chemie vindt het ‘vasculair metabool labonderzoek’ plaats. Dit onderzoek betreft met name metabole risicofactoren voor hart- en vaatziekten. Hiertoe worden verbindingen en processen onderzocht die mogelijk betrokken zijn bij vasculaire ziekten, meestal in relatie tot endotheel disfunctie, zoals: homocysteine, methylering, ADMA, homoarginine, myeloperoxidase, NO en oxidatieve stress markers. Tevens worden de onderliggende processen onderzocht die leiden tot hart- en vaatziekten. Gebruik wordt gemaakt van gekweekte cellen (o.m. HUVECs), proefdieren en diverse cohorten zoals de Hoornstudie. Het onderzoek is ingebed binnen het ICaR-VU onderzoeksinstituut Thema V. MOLECULAIR BIOLOGISCH LABORATORIUM

Het onderzoeksthema van het Moleculair Biologisch Laboratorium betreft onderzoek naar de functionele mechanismen van en ontwikkeling van vroegdiagnostiek voor de meest voorkomende risico zwangerschappen (pre-eclampsie, HELLP, groeivertraging, Down-syndroom). Het merendeel van dit onderzoek valt onder het Onderzoeksinstituut ICaR-VU. Het onderzoek is deels mede door onverwachte maar interessante bevindingen voortkomende uit dit onderzoek, uitgebreid met onderzoek naar de relatie van het STOX1 gen en Alzheimer en de analyse van niet-coderend RNA (microRNA) voor hart- en vaatziekten en Alzheimer. Deze ontwikkelingen ondersteunen het feit dat de processen die zich tijdens de vroege ontwikkeling afspelen alsook de benodigde analytische methoden informatief en klinisch bruikbaar kunnen zijn voor latere processen in het leven (Alzheimer, hart- en vaatziekten).

10

Pre-eclampsie Door de toekenning van een Ter Meulenfonds stipendium heeft dr. M. van Dijk (Pre-eclampsie) met succes vervolgonderzoek verricht naar de functionele genetica van pre-eclampsia in het Samuel Lunenfeld Research Institute in Toronto, Canada. De combinatie van de expertise van dr. M. van Dijk en de infrastructuur van dit gerenommeerde instituut was zeer vruchtbaar. Dr. M. van Dijk zal haar onderzoek na terugkeer voortzetten in het Moleculair Biologisch Laboratorium. HELLP De zoektocht naar het gen voor dit ernstige syndroom is met succes voortgezet en in een beslissende fase gekomen. Het gebied waarin het oorzakelijk gen gelokaliseerd moet zijn, is teruggebracht tot 40.000 baseparen. Verrassenderwijs is dit gebied een zogenaamd gene desert en is er sprake van een genproduct met functie maar zonder eiwit (non-coding). Kandidaat mutaties zijn geïdentificeerd die zullen worden onderworpen aan functionele analyses. De nieuwe collega O.J. Abdul-Hamid werd met groot genoegen begroet. Op grond van deze progressie is een VENI-aanvraag door dr. M. van Dijk ingediend bij NWO. Trisomie 21 Het promotieonderzoek van drs. A.T.J.I. Go (Verloskunde/Gynaecologie) is, mede door de analytische inbreng van mw. A. Visser, in volle gang en zal naar verwachting resulteren in de succesvolle verdediging van haar proefschrift.

STOX1 Het gen, STOX1, verantwoordelijk voor pre-eclampsie bij Nederlandse vrouwen bleek ook betrokken te zijn bij de ziekte van Alzheimer. Dit onverwachte maar interessante en belangrijke gegeven wordt door drs. D. van Abel onderzocht in een promotieonderzoek. MicroRNA Het gegeven dat het zogenaamde niet-coderende RNA en DNA ertoe doet en niet zoals voorheen gedacht werd ‘junk’ was, is met succes aangepakt in samenwerking met enthousiaste clinici en wetenschappers. Voor de analyse van microRNAs in het liquor van patiënten met Alzheimer is drs. A.C. van Harten aangesteld als promovendus bij het Alzheimer centrum en gedetacheerd bij de afdeling Klinische Chemie. Voor de analyse van microRNAs in hartweefsel van patiënten met hartfalen werd met succes een preklinische samenwerking gestart met de afdeling Fysiologie (dr. J. van der Velden) en met succes door prof. dr. W.J. Paulus een Europese miljoenen subsidie verkregen in het kader van het FrameWork programma. MicroRNA analyse vormt in dit multicenter project een essentieel onderdeel. FACILITAIRE P-PROJECTEN

Aanvragers van buiten en binnen het VUmc vragen in het kader van onderzoek bepalingen aan bij de afdeling Klinische Chemie. Deze vorm van onderzoek wordt op de afdeling Klinische Chemie aangeduid met de term P-project. Het aantal nieuw gestarte P-projecten bedroeg in 2008, 85. Voor een overzicht zie appendix 6. Kwaliteitsysteem Arbo en milieu Uit de calamiteitenoefening in 2007 bleek de bekendheid met het calamiteitenplan niet erg groot. Om het “Hoe te handelen in geval van calamiteiten” toegankelijker te maken voor de medewerkers heeft een aantal arbo- en milieucontactpersonen een aanzet gegeven tot het maken van een calamiteitenkaartje. Het milieuaspectenregister is in 2008 opnieuw geactualiseerd. Er waren geen bijzonderheden waarvoor het milieuaspectenregister aanpassing behoefde. Er wordt overlegd met de AMD over het voortbestaan van het register. Het waterleidingnet voor het laboratorium en dat voor drinkwater op de Brug bleek één en hetzelfde net te zijn. Door Waternet wordt dat niet toegestaan, aangezien het mogelijk is dat vervuild laboratoriumwater in het drinkwater terecht kan komen. De waterleiding van de koffiekamer, dienstenruimte en de toiletgroepen zijn nu gescheiden van die van het laboratorium. In 2008 is er voldoende getest om het chemicaliënregistratiesysteem E-quest te accepteren. Een aantal medewerkers van de pilotafdelingen, waaronder Klinische Chemie, die met het systeem gaat werken, heeft een cursus gevolgd en is aan de slag gegaan. Om de rest van de medewerkers op te leiden is het verzoek gedaan een lesomgeving aan te maken. Deze was in 2008 nog niet gerealiseerd. Wel zijn de verschillende handleidingen gemaakt voor de beheerders, voor het raadplegen van Chemoss en voor de applicatiebeheerders. Op de AMD-website is een en ander te vinden.

11

Interne audits Om het kwaliteitssysteem te beoordelen worden interne audits gehouden. In 2008 is een auditschema gemaakt met onderwerpen die afdelingsbreed bekeken gingen worden. De keuze van onderwerpen is gemaakt n.a.v. de tekortkomingen uit de externe audit in januari 2008 en de probleemgebieden die uit de klachten naar voren zijn gekomen. Uiteindelijk zijn er 14 audits in de planning opgenomen. Twee audits zijn vervallen. Eén omdat het onderwerp (Valideren en beheren software) nog niet voldoende duidelijk was om een audit op uit te voeren. De andere audit (Aanname materiaal en invoer aanvragen (buisidentificatie/invoerfout)) bleek bij de voorbereiding te veel verbanden te hebben met twee eerdere audits, waardoor dezelfde vragen op dezelfde werkplekken gesteld zouden worden. Vier van de twaalf audits hebben niet in 2008 plaatsgevonden, maar in het 1e kwartaal van 2009. Door het wegvallen van meerdere auditoren was de behoefte om weer medewerkers op te leiden tot intern auditor. Daarvoor is een in-company training georganiseerd. Kerteza heeft de training gegeven. Voor de afdeling zijn 5 nieuwe auditoren opgeleid. Vanwege het succes in 2007 zijn in 2008 weer auditorendagen georganiseerd. Een terugblik op 2007, rapportage (het juist benoemen van de verbeterpunten en bijbehorende score) en de onderwerpen voor de interne audits 2008 stonden op het programma. Uit de terugblik bleek dat de rapportagetermijn voor het overgrote deel wel wordt gehaald. De gemiddelde termijn in 2007 was 62 dagen, het streven is 2 maanden.

12

WAARDERING

Door klanten

KLACHTEN In 2008 zijn door klanten en patiënten 130 klachten geuit en incidenten gemeld. Ten opzichte van 2007 is het aantal gedaald met 21%. De top 5 meldingen is weergegeven in de tabel. Oorzaak externe melding Aantal 2008 (%) Monsterverwisseling arts/afdeling 25 (19%) Invoerfout 25 (19%) Uitvoeringsfout medewerker 14 (11%) Onvoldoende/onjuiste gegevens op materiaal/aanvraag 9 (7%) Geen klacht 8 (6%)

Het aantal monsterverwisselingen op de afdeling voert nog steeds de top 5 aan, maar is wel met bijna de helft afgenomen. Het bezoek aan de afdelingen in 2007 heeft mogelijk een positieve bijdrage hieraan geleverd. Het aantal meldingen waarbij een invoerfout is gemaakt, is gelijk gebleven. Het zijn voornamelijk bepalingen die vergeten worden in te voeren, waardoor geen analyses worden uitgevoerd en dus geen uitslagen in ZIS verschijnen. De 4e en 5e plaats zijn nieuwe oorzaken in de top 5. Het aantal meldingen waarbij storing van de apparatuur ten grondslag lag is met de helft verminderd en daardoor uit de top 5. De op de 5e plaats staande oorzaak Geen klacht, betekent dat de geuite klacht ongegrond is. Als voorbeeld kan genoemd worden een aanvrager die klaagt dat een uitslag niet in ZIS staat en dat dan blijkt dat de bepaling niet is aangevraagd.

MIP-meldingen In 2008 heeft de afdeling in totaal 3 MIP-meldingen ontvangen met verzoek tot opheldering en advies ter voorkoming. Bij twee meldingen betrof het een monsterverwisseling. De eerste monsterverwisseling was het gevolg van gelijktijdig in behandeling nemen van 2 verschillende aanvragen. De tweede was het gevolg van een menselijke fout, die alleen verder terug te dringen is wanneer aanvragen van bepalingen meer geautomatiseerd wordt. De derde melding ging over een te late uitslag. Oorzaak hiervan was onderhoud aan het apparaat en er was geen back-up apparaat voorhanden. Januari 2008 is een back-up apparaat in gebruik genomen. De laatste melding betrof het ontbreken van glucosestrips op een verpleegafdeling. De oorzaak hiervan lag in het feit dat de verpleegafdeling niet op de hoogte was van de juiste procedure, die overigens al jaren zo is afgesproken. Drie van de vier MIP-meldingen waren geschreven in 2007, maar door de MIP-commissie pas naar onze afdeling gestuurd begin 2008. Door de maatschappij PRIJZEN Drs. M.M.C. Wamelink Beste jonge onderzoeker 2008 van de vereniging Erfelijke Stofwisselingsziekten Nederland (ESN) Drs. L.P. van der Zwan 15th LVM & ICaR-VU Scientific Meeting, 19 november, poster award: “Myeloperoxidasae (MPO) is positively associated with ADMA, whereas CRP is negatively associated with arginine, resulting in a negative association between both inflammation markers and the arginine to ADMA ratio” EXTERNE AUDITS/VISITATIES CCKL Op 28 en 29 januari 2008 vond de derde externe audit van onze afdeling plaats door CCKL. Een team van 6 mensen, een teamleider, een ambtelijk secretaris en 4 vakauditoren, hebben 1½ dag op de laboratoria rondgekeken en een deel van de medewerkers geïnterviewd. De conclusie was dat het kwaliteitssysteem door iedereen wordt gedragen en alle medewerkers goed op de hoogte zijn en het nut en de noodzaak van het kwaliteitssysteem inzien. Er zijn een aantal te verbeteren punten gesignaleerd met scores 2 en 3, totaal 46.

13

De afwijkingen met score 3 zijn direct na de audit opgepakt en binnen 2 maanden na ontvangst van het rapport afgerond. Voor de punten 2 is een Plan van Aanpak gemaakt met een maximale deadline van een jaar. Alles is naar CCKL gestuurd, die akkoord is gegaan met het Plan van Aanpak. In juni 2008 is onze afdeling voorgedragen voor heraccreditatie en deze is ook verkregen. Het CCKL-certificaat is nu geldig tot juni 2013. DOORVERWIJZING/BUITENLAND Metabool Laboratorium

ONDERZOEK AANTAL BUITENLANDSE AANVRAGEN

AANTAL EXTERNE AANVRAGEN BINNENLAND

2008 2008

Basisdiagnostiek 505 1086

Homocysteine 0 87

Enzymdiagnostiek 14 146

DNA-diagnostiek 215 141

Prenatale basisdiagnostiek 9 2

Prenatale DNA-diagnostiek 9 0

14

EINDRESULTATEN

Patiëntenzorg AANTALLEN VERRICHTINGEN Patiëntenzorg Productie afdeling Klinische Chemie toegelicht: binnen de afdeling Klinische Chemie worden bepalingen verricht in het kader van patiëntenzorg, die aangevraagd worden door aanvragers binnen het VUmc. Over de hoeveelheid en de prijzen van productie voor de patiëntenzorg zijn afspraken gemaakt, die vastgelegd worden in het faciliteitenbudget. In de tweede plaats verricht de afdeling afnames en bepalingen voor huisartsen, hetgeen eerstelijnsproductie heet. Hierover worden afspraken gemaakt via de zorgverzekeraars. In de derde plaats doet de afdeling Klinische Chemie (Metabool Laboratorium) bepalingen die vallen onder de zogenaamde Artikel 2-code voor de Stichting Klinische Genetica Amsterdam (SKGA). Afspraken hierover vallen binnen de bijzondere productie. In de vierde plaats doet de afdeling ook bepalingen voor aanvragers van buiten het VUmc die deze bepalingen zelf niet in het pakket hebben, hetgeen inkomsten genereert voor de afdeling Klinische Chemie. Dit valt onder de Wet Declaratie Structuur onderlinge dienstverlening ziekenhuizen. Bepalingen (in aantallen en in geld) In Tabel A wordt de productie (in aantal bepalingen) van de afdeling in 2008 weergegeven. Deze informatie is afkomstig uit het management informatiesysteem (Cognos) van het VU medisch centrum. De verrichte bepalingen worden in het ziekenhuis informatiesysteem (ZIS) vastgelegd, waarbij onderscheid gemaakt wordt tussen patiëntenzorg, projecten (in het kader van patiëntgebonden onderzoek), WDS-productie (wat wij doen voor derden) en eerstelijnsproductie en overige specialismen. Tabel A Productie (in aantal bepalingen)

PRODUCTIE 2008 VERSCHIL t.o.v. 2007

Patiëntenzorg 2.246.014

Projecten/onderzoek 64.754

WDS-productie 21.605

Eerstelijnsproductie 11.936

Totaal 2.344.309 -0,55%

Tabel B Faciliteitenbudget (productie in geld)

KC

BUDGET 2008

IN €

REALISATIE 2008

IN €

VERSCHIL t.o.v.

BUDGET Faciliteitenbudget 7.247.051

8.042.343

11%

Afnamepoli volwassenen Tabel C Aantal poli-patiënten voor bloedafname Volwassenen

2008 2007 VERSCHIL t.o.v. 2007

Gemiddeld aantal patiënten per dag

255 253 0,7%

15

Afnamepoli kinderen Tabel D Aantal polipatiënten voor bloedafname Kinderen 2008 2007 VERSCHIL

t.o.v. 2007 Gemiddeld aantal patiënten per dag

30,8 28,3 8,8%

KWALITEIT: RESULTATEN INTERNE & EXTERNE QC Klinisch Chemisch Laboratorium Interne QC Alle bepalingen worden op juistheid (stabiliteit) en (im)precisie gecontroleerd middels interne kwaliteitscontrole (per analyse serie of enkele malen per dag, afhankelijk van de bepalingsfrequentie). Als de uitslagen van individuele controle monsters niet aan de gestelde eisen voldoen wordt direct actie ondernomen. De resultaten worden vastgelegd in de QC programma’s QC-Today (voor on-line gekoppelde apparatuur) en multi-QC, dan wel op controlekaarten. Externe QC

ENQUÊTE FREQUENTIE

(N /PERIODE)

BEPALINGEN DOELSTELLING SCORE 2008

ACE 6 / 6 mnd ACE - -

Allergie 3 / 3 mnd Totaal IgE en

wisselende allergenen - -

Bloedgassen 3 / 6 mnd Bloedgassen, ISE,

coöximetrie - -

Combi Algemene Chemie

6 / 3 mnd Bijna volledig pakket algemene klinische

chemie - -

Combi Immunochemie 6 / 3 mnd Bijna volledig pakket

eiwitchemie - -

Combi Urine Chemie 6 / 3 mnd Kwalitatief en

kwantitatief urine-onderzoek

- -

Hartmerkers 2 / 12 mnd LD, CK, CKMB massa,

CRP,TnT, NTproBNP - -

HbA1c 24 / 12 mnd HbA1c - -

Hemocytometrie 8 / 2 mnd Volledig

hemocytometriepakket - -

IgG subklassen (via CLB)

3 / 12 mnd IgG1, IgG2, IgG3, IgG4 - -

Mproteïne 3 / 3 mnd Mproteïnescreening - -

Liquor 6 / 6 mnd - -

Metalen in serum 6 / 6 mnd Zink, koper, aluminium - -

Porfyrine 12 / jaar ALA, PBG, porfyrines - -

Photometerkontrolle 3 / jaar Controle juistheid

spectrofotometer

Semenanalyse 4 / 3 mnd Telling en morfologie - -

16

De enorme hoeveelheid resultaten van de externe enquêtes is niet in een beknopte tabel samen te vatten. Voor de Combi enquêtes, de enquêtes hemocytometrie, metalen in serum en porfyrine wordt gestreefd voor elke bepaling een SA-score (een score die aangeeft hoe gescoord wordt ten opzichte van de state of the art van de techniek) te behalen die ≥ 95 (maximum is 100) is. Indien een lagere score wordt behaald dan worden de individuele resultaten nader onderzocht. Dit wordt gedaan door de individuele resultaten te beoordelen op juistheid door ze te vergelijken met de referentiemethode, het landelijk gemiddelde of met het landelijk gemiddelde van laboratoria die dezelfde methode hanteren. Ook voor de andere enquêtes geldt: na ontvangst van de rapportage worden de uitslagen van de individuele bepalingen beoordeeld op juistheid door deze te vergelijken met de referentiemethode, het landelijk gemiddelde of met het landelijk gemiddelde van laboratoria die dezelfde methode hanteren. De rapportage geeft ook inzicht in de (im)precisie van de bepaling. De resultaten van de enquêtes worden besproken met de betrokken hoofdanalisten. Als de juistheid en/of de precisie niet aan algemene eisen voldoen wordt actie ondernomen in samenspraak met betrokkenen. Deze actie worden op actiebladen vastgelegd. Voor externe kwaliteitsbewaking voor de bepalingen TSH, FT4, FT3 en ferritine wordt geparticipeerd aan enquêtes van het Endocrinologisch Laboratorium. Voor de d-dimeer bepaling wordt geparticipeerd aan de ECAT-enquête die bij het Hematologie Laboratorium loopt. Endocrinologisch Laboratorium Interne QC Op het Endocrinologisch Laboratorium wordt bij elke bepaling de interne QC gecontroleerd met behulp van minimaal 2 controles op verschillende niveaus, waarbij de voorkeur uitgaat naar de materiaalsoort serum. Voor elke controle is vastgesteld wat de richtwaarde is en de toegestane spreiding rondom deze richtwaarde. Bij afwijkingen van de richtwaarde dan wel te hoge spreiding rondom de richtwaarde wordt actie ondernomen. Alle resultaten en eventuele acties daarop worden bijgehouden in het programma MultiQC. Externe QC

ENQUÊTE FREQUENTIE BEPALINGEN DOELSTELLING SCORE 2008

LWBA/SKML 6x per jaar

(2 monsters) 35 75% 60%

DGKL 4x per jaar

(2 monsters) 28 100% 100%

DEQAS 4x per jaar

(5 monsters) 2 80% >80%

UK NEQAS 12x per jaar (3 monsters)

2 geen geen

Metabool Laboratorium Interne QC Met elke bepalingsserie worden interne controlemonsters meegenomen en geanalyseerd op basis van de bekende richtwaarden (gemiddelde waarde van het monster en spreiding van de bepaling). Ze worden gebruikt om de kwaliteit van de bepaling te kunnen beoordelen en indien er een afwijking is van de richtwaarden wordt er altijd overlegd met de leidinggevende en indien nodig actie ondernomen.

17

Externe QC

ENQUÊTE FREQUENTIE BEPALINGEN DOELSTELLING SCORE 2008

SKZL stofwisselingsziekten

2 x 3 urines Diverse kwalitatief 23 van 30

Erndim organic acids 3 x 3 urines

Organische zuren kwalitatief

17 van 18

Erndim acylcarnitine bloedspots

2 x 3 bloedspots

Acylcarnitines kwalitatief

12 van 12

Euroglycanet CDG QC 1 x 6 Transferrine IEF 6 van 6

Erndim speciale assays serum

8 sera Diverse kwantitatief 13 van 15

Erndim speciale assays urine

8 urines Diverse kwantitatief 9 van 9

Erndim organische zuren 8 urines Organische zuren

kwantitatief 16 van 17

Erndim aminozuren 8 sera

Aminozuren kwantitatief

25 van 28

Erndim purines/pyrimidines

8 urines Purines en pyrimidines

kwantitatief 15 van 15

Er zijn geen criteria of doelstellingen gesteld voor de externe QC. POINT OF CARE TESTEN (POCT) POCT glucose Na een pilot met Point of Care glucose in de kliniek in 2007 is in 2008 POCT verder geïmplementeerd. Het implementatietraject is vanuit het Klinisch Chemisch Laboratorium georganiseerd door een POCT-coördinator en key-operators POCT. Vanaf augustus 2008 worden de resultaten vanaf de docking stations volledig automatisch naar LABZIS gestuurd, zodat de uitslagen ook in Mirador zichtbaar zijn. De POCT-coördinator en key-operators POCT zijn verantwoordelijk voor instructie van het verplegend personeel en zijn 1e lijns-vraagbaak bij problemen op de afdelingen. POCT bloedgassen Ter vervanging van de bloedgasapparatuur op de OK en ICVC en als uitbreiding voor IKIN zijn vier bloedgasapparaten in 2007 en 2008 aangeschaft en gevalideerd. In verband met vertraging van de koppeling van de apparatuur aan LABZIS, zodat de uitslagen in Mirador en Metavision komen, is implementatie uitgesteld naar 2009. Onderwijs STAGES Stagiair/student en opdracht 2008 E. Acar Nova College, 3e jaars C.B.A. Baas ROC Midden Nederland, 4e jaars, stage vroegtijdig beëindigd F. Boer HLO Leiden, 03 december 2007-03 juni 2008, de creatine pathway: varianten in het AGAT gen detecteren & opname van creatine-ethyl-ester in creatine transporter deficiënte fibroblasten Z. Bookob ROC van Amsterdam, 2e en 3e jaars F. van der Brand Instituut for Life Sciences, 2e jaars C. Çevik oktober 2008-februari 2009, MicroRNA E. Çevik Oktober 2008-februari 2009, identificatie van targetgenen voor STOX1 F. Glastra ROC van Amsterdam, 4e jaars, de validatie van beta-2-microglobuline op de Immulite 2500

18

D. Go 1 September 2007-18 januari 2008, deficienties in de pentose fosfaat route M. Groenemeijer Masteropleiding Vrije Universiteit, september-november 2008, een gerandomiseerd, enkelblind, vergelijkend onderzoek naar het oxidatieve stressverlagende effect van atorvastatine ten opzichte van simvastatine Y. van der Himst 1 September 2008-15 juni 2009, activiteit van enzymen in de pentose fosfaat route H. Öztürk Oktober 2008-februari 2009, functionele genetica van het HELLP syndroom I. Priem ROC Midden Nederland, middenkaderopleiding Medische Laboratoriumtechniek, 7 januari-24 maart 2008, in vitro oxidatie van LDL door myeloperoxidase R. Wester Nova College, 4e jaars, nieuwe buizen van plastic naar glas D. van Wieringen Nova College, 2e en 3e jaars Stages klinisch chemici in opleiding Dr. A. C. Heijboer Dr. A. Kruit Dr. M. Levitus Dr. R. Sanders SCORES PREKLINISCH ONDERWIJS De afdeling houdt zich op een vijftal niveaus bezig met onderwijs: profielonderwijs, begeleiding van stagiairs, voor studenten (curriculum), interne cursussen en het opleiden van assistenten klinische chemie. Uit de jaarlijkse studentenenquêtes komen scores naar voren die betrekking hebben op de waardering van het onderwijs door studenten. In onderstaande tabel zijn per onderwijsonderdeel de gemiddelde beoordelingen door studenten in 2008 opgenomen. Omschrijving Norm 2008 ALCO’s 4,0 4,43 Medische biologie 4,0 3.57 Medische chemie 3,5 3,9 Profielonderwijs 4,0

Schaal 1 (zeer slecht) tot en met schaal 5 (uitstekend). Onderzoek PROMOTIES Dr. F.H. Bouwman CSF biomarkers in dementia: Longitudinal aspects and combination with MRI, Vrije Universiteit, Amsterdam, 20 juni 2008 Promotoren: prof. dr. P. Scheltens, prof. dr. M.A. Blankenstein Copromotor: dr. W. van der Flier Dr. I. van der Linden One carbon metabolism and neural tube defects. Case open or closed?, UMC St. Radboud, Nijmegen, 10 januari 2008 Copromotor: dr. H.J. Blom Dr. M.M.C. Wamelink Pentose phosphate pathway: biochemistry, metabolism and inherited defects, Vrije Universiteit, Amsterdam, 11 december 2008 Promotor: prof. dr. C. Jakobs Copromotor: dr. E.A. Struys

19

PUBLICATIES In 2008 zijn 80 publicaties (peer reviewed) verschenen, waar medewerkers van de afdeling Klinische Chemie een bijdrage aan hebben geleverd. Voor een volledige lijst publicaties, zie appendix 3. Kwantiteit en kwaliteit van de publicaties (peer reviewed) over de periode 2004-2008 Score van internationale tijdschriften op basis van ranking volgens de Science Citation Index (SCI) binnen het vakgebied waarin het tijdschrift het hoogste scoort. JAAR TOP 10% 11-25% 25-50% 50-75% 75-100% TOTAAL

2008 n 14 20 27 13 6 80 % 18 25 34 16 7 100

2007 n 22 18 25 14 1 80 % 28 23 31 17 1 100

2006 n 20 19 26 7 4 76 % 26 25 34 9 5 100

2005 n 23 24 14 17 8 86 % 27 28 16 20 9 100

2004 n 21 21 18 5 3 68 % 31 31 26 7 4 100

De aantallen publicaties waarbij eerste, tweede en/of laatste auteursplaats werden bezet door een medewerker van Klinische Chemie waren als volgt: - 2008 39 (49%) - 2007 39 (49%) - 2006 45 (59%) - 2005 44 (51%) - 2004 39 (57%)

20

APPENDICES

Appendix 1: INK-model

Leiderschap

Bestuur & Financiers

Waardering Medewerkers

Waardering klant & leveranciers

Waardering door de Maatschappij

Management van Middelen

Leren & verbeteren

Strategie& beleid

Management van Processen

Management van Medewerkers

21

Appendix 2: Lijst met afkortingen ALPCO American Laboratory Products Company AMC Academisch Medisch Centrum APS Arbeitsgemeinschaft Paediatrische Stoffwechselstörungen ASBMR American Society for Bone and Mineral Research ASHG American Society of Human Genetics ASI Arbeitsgemeinschaft Stabile Isotope BCO Bureau Centrale Ondersteuning CCA Cancer Center Amsterdam CCDS Cerebral Creatine Deficiëntie Syndroom CCKL Stichting voor de bevordering van de kwaliteit van het laboratoriumonderzoek en voor de

accreditatie van laboratoria in de gezondheidszorg CLIA Clinical Laboratory Improvement Amendments CMS Centers for Medicare & Medicaid Services CNS Central Nervous Syndrome CUHK Chinese University of Hong Kong DAS Dutch Atherosclerosis Society DEQAS Vitamin D External Quality Assessment Scheme, Engelse externe kwaliteitscontrole (alleen

vitamine D’s) DGKL Deutsche Gesellschaft für Klinische Chemie und Laboratoriumdiagnistiek, Duitse externe

kwaliteitscontrole (Deutsche Ringversuch) DHPLC Denaturing High Performance Liquid Chromatography EAS European Atherosclerosis Society EASD European Association for the Study of Diabetes EL Endocrinologisch Laboratorium EMG European Metabolic Group EMGO Institute for research in Extramural Medicine EMZ Commissie Erfelijke Metabole Ziekten van de NVKC ERNDIM European Research Network for evaluation and improvement of screening, Diagnosis and

treatment of Inherited disorders of Metabolism ESF Europees Sociaal Fonds ESHG European Society of Human Genetics ESN Vereniging Erfelijke Stofwisselingsziekten Nederland FMWV Federatie van Medisch Wetenschappelijke Verenigingen FTE Fulltime Equivallent GC-MS Gaschromatografie Massaspectrometrie HELPP Hemolysis elevated liver enzymes and low platelets HPLC High Performance Liquid Chromatography HRM Human Resource Management HRT Hormon Therapy Replacement IAS International Atherosclerosis Society ICaR-VU Institute for Cardiovascular Research ICEN Institute for Clinical Experimental Neurosciences ICIEM International Conference on Inborn Errors of Metabolism ICT Informatie en Communicatie Technologie IDMS Isotope Dilution Mass Spectrometry IFCC International Federation of Clinical Chemistry and laboratory medicine IIS International Isotope Society IOC International Organizing Committee ISNS Intenational Society for Neonatal Screening ISPD International Conference on Prenatal Diagnosis and Therapy ISSHP International Society for the Study of Hypertension in Pregnancy JIMD Journal of Inherited Metabolic Disease KC Klinische Chemie KCL Klinisch Chemisch Laboratorium KNCV Koninklijke Nederlandse Chemische Vereniging LC-MS Liquid chromatography-mass spectrometry LC-MS/MS Liquid chromatography-tandem mass spectrometry LOD Landelijke Overleg DNA-diagnostiek LWBA Landelijke Werkgroep Bindings Analyse, een sectie van de SKML MAC-Lab Materiaal Advies Commissie Laboratoria MBL Moleculair Biologisch Laboratorium MCA Medisch Centrum Alkmaar

22

MDRD Modification of Diet in Renal Disease MIP Melding Incident Patientenzorg ML Metabool Laboratorium NLC Nederlandse Lipoproteinenclub NTKCL Nederlands Tijdschrift voor Klinische Chemie en Laboratoriumgeneeskunde NVCB Nederlandse Vereniging voor Calcium en Botstofwisseling NVE Nederlandse Vereniging voor Endocrinologie NVHG Nederlandse Vereniging Humane Genetica NVKC Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie en Laboratoriumgeneeskunde NWP Niet-wetenschappelijk Personeel OC Ondernemings Commissie P&O Personeel en Organisatie PND Paediatric Neurotransmitter Disease Association POCT Point Of Care Testing PPP Pentose Phosphate Pathway QC Quality Control / kwaliteitscontrole RES Research KC RIE Risico-Inventarisatie en –Evaluatie RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu SIMD American Society Inherited Metabolic Disease SKGA Stichting Klinische Genetica Amsterdam SKML Stichting Kwaliteitsbewaking Medische Laboratoriumdiagnostiek SSIEM Society for the Study of Inborn Errors of Metabolism TBV Taken, Bevoegdheden en Verantwoordelijkheden TIA Transcient Ischaemic Attack TNO Nederlandse organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek UHD Universitair Hoofd Docent UKNEQAS United Kingdom National External Quality Assesment Schemes for Immunology and

Immunochemistry, Engelse externe kwaliteitscontrole UMC Universitair Medisch Centrum VAPRO Stichting Vakopleiding Procesindustrie VKGL Vereniging Klinisch Genetisch Laboratoriumdiagnostiek WDS Wet Declaratie Structuur WECO Wetenschapscommissie van de NVKC WP Wetenschappelijk Personeel ZIS Ziekenhuis Informatie Systeem

23

Appendix 3: Publicaties Peer reviewed 1. Abbink FC, Laarman CA, Braam KI, van Wijk JA, Kors WA, Bouman AA, Spreeuwenberg MD, Stoffel-Wagner B,

Bökenkamp A. Beta-trace protein is not superior to cystatin C for the estimation of GFR in patients receiving corticosteroids. Clin Biochem 2008;41:299-305.

2. Aires CC, Soveral G, Luis PB, ten Brink HJ, de Almeida IT, Duran M, Wanders RJ, Silva MF. Pyruvate uptake is inhibited by valproic acid and metabolites in mitochondrial membranes. FEBS Lett 2008;582:3359-3366.

3. Alssema M, Schindhelm RK, Dekker JM, Diamant M, Kostense PJ, Teerlink T, Scheffer PG, Nijpels G, Heine RJ. Postprandial glucose and not triglyceride concentrations are associated with carotid intima media thickness in women with normal glucose metabolism: the Hoorn prandial study. Atherosclerosis 2008;196:712-719.

4. Alssema M, Schindhelm RK, Dekker JM, Diamant M, Nijpels G, Teerlink T, Scheffer PG, Kostense PJ, Heine RJ. Determinants of postprandial triglyceride and glucose responses after two consecutive fat-rich or carbohydrate-rich meals in normoglycemic women and in women with type 2 diabetes mellitus: the Hoorn Prandial Study. Metabolism 2008;57:1262-1269.

5. Been JV, Bok LA, Willemsen MA, Struys EA, Jakobs C. Mutations in the ALDH7A1 gene cause pyridoxine-dependent seizures. Arq Neuropsiquiatr 2008;66:288-289.

6. Betsalel OT, van de Kamp JM, Martínez-Muñoz C, Rosenberg EH, de Brouwer AP, Pouwels PJ, van der Knaap MS, Mancini GM, Jakobs C, Hamel BC, Salomons GS. Detection of low-level somatic and germline mosaicism by denaturing high-performance liquid chromatography in a EURO-MRX family with SLC6A8 deficiency. Neurogenetics 2008;9:183-190.

7. Breij EC, Brink BP, Veerhuis R, van den Berg C, Vloet R, Yan R, Dijkstra CD, van der Valk P, Bö L. Homogeneity of active demyelinating lesions in established multiple sclerosis. Ann Neurol 2008;63:16-25.

8. Brouwers O, Teerlink T, van Bezu J, Barto R, Stehouwer CD, Schalkwijk CG. Methylglyoxal and methylglyoxal-arginine adducts do not directly inhibit endothelial nitric oxide synthase. Ann N Y Acad Sci 2008;1126:231-234.

9. Burren KA, Savery D, Massa V, Kok RM, Scott JM, Blom HJ, Copp AJ, Greene ND. Gene-environment interactions in the causation of neural tube defects: folate deficiency increases susceptibility conferred by loss of Pax3 function. Hum Mol Genet 2008;17:3675-3685.

10. Carlström M, Brown RD, Edlund J, Sällström J, Larsson E, Teerlink T, Palm F, Wåhlin N, Persson AE. Role of nitric oxide deficiency in the development of hypertension in hydronephrotic animals. Am J Physiol Renal Physiol 2008;294:F362-F370.

11. Carrozzo R, Bellini C, Lucioli S, Deodato F, Cassandrini D, Cassanello M, Caruso U, Rizzo C, Rizza T, Napolitano ML, Wanders RJ, Jakobs C, Bruno C, Santorelli FM, Dionisi-Vici C, Bonioli E. Peroxisomal acyl-CoA-oxidase deficiency: two new cases. Am J Med Genet A 2008;146A:1676-1681.

12. Chafekar SM, Zwart R, Veerhuis R, Vanderstichele H, Baas F, Scheper W. Increased Abeta1-42 production sensitizes neuroblastoma cells for ER stress toxicity. Curr Alzheimer Res 2008;5:469-474.

13. Davelaar EM, van de Lande J, von Mensdorff-Pouilly S, Blankenstein MA, Verheijen RH, Kenemans P. A combination of serum tumor markers identifies high-risk patients with early-stage squamous cervical cancer. Tumour Biol 2008;29:9-17.

14. Debray FG, Boulanger Y, Khiat A, Decarie JC, Orquin J, Roy MS, Lortie A, Ramos F, Verhoeven NM, Struys E, Blom HJ, Jakobs C, Levy E, Mitchell GA, Lambert M. Reduced brain choline in homocystinuria due to remethylation defects. Neurology 2008;71:44-49.

15. Delnooz CC, Schelhaas JH, van de Warrenburg BP, de Graaf RJ, Salomons GS. Alexander disease causing hereditary late-onset ataxia with only minimal white matter changes: A report of two sibs. Mov Disord 2008;23:1613-1615.

16. Eikelenboom P, Veerhuis R, Familian A, Hoozemans JJ, van Gool WA, Rozemuller AJ. Neuroinflammation in plaque and vascular beta-amyloid disorders: clinical and therapeutic implications. Neurodegener Dis 2008;5:190-193.

17. Ellger B, Richir MC, Van Leeuwen PA, Debaveye Y, Langouche L, Vanhorebeek I, Teerlink T, Van den Berghe G. Glycemic control modulates arginine and asymmetrical-dimethylarginine levels during critical illness by preserving dimethylarginine-dimethylaminohydrolase activity. Endocrinology 2008;149:3148-3157.

18. Ellger B, Langouche L, Richir M, Debaveye Y, Vanhorebeek I, Teerlink T, Van Leeuwen PA, Van den Berghe G. Modulation of regional nitric oxide metabolism: blood glucose control or insulin? Intensive Care Med 2008;34:1525-1533.

19. Eussen SJ, Ueland PM, Hiddink GJ, Schneede J, Blom HJ, Hoefnagels WH, van Staveren WA, de Groot LC. Changes in markers of cobalamin status after cessation of oral B-vitamin supplements in elderly people with mild cobalamin deficiency. Eur J Clin Nutr 2008;62:1248-1251.

20. Fons C, Sempere A, Arias A, López-Sala A, Póo P, Pineda M, Mas A, Vilaseca MA, Salomons GS, Ribes A, Artuch R, Campistol J. Arginine supplementation in four patients with X-linked creatine transporter defect. J Inherit Metab Dis 2008;31:724-728.

21. Frederiksen CB, Lomholt AF, Lottenburger T, Davis GJ, Dowell BL, Blankenstein MA, Christensen IJ, Brunner N, Nielsen HJ. Assessment of the biological variation of plasma tissue inhibitor of metalloproteinases-1. Int J Biol Markers 2008;23:42-47.

22. Giltay EJ, Bunck MC, Gooren LJ, Zitman FG, Diamant M, Teerlink T. Effects of sex steroids on the neurotransmitter-specific aromatic amino acids phenylalanine, tyrosine, and tryptophan in transsexual subjects. Neuroendocrinology 2008;88:103-110.

23. Go AT, Visser A, van Dijk M, Mulders MA, Eijk P, Ylstra B, Blankenstein MA, van Vugt JM, Oudejans CB. A novel method to identify syncytiotrophoblast-derived RNA products representative of trisomy 21 placental RNA in maternal plasma. Methods Mol Biol 2008;444:291-302.

24. Go AT, Visser A, Betsalel OT, van Vugt JM, Blankenstein MA, Oudejans CB. Measurement of allelic-expression ratios in trisomy 21 placentas by quencher extension of heterozygous samples identified by partially denaturing HPLC. Clin Chem 2008;54:437-440.

25. Groeneweg M, Vergouwe MN, Scheffer PG, Vermue HP, Sollewijn Gelpke MD, Sijbers AM, Leitinger N, Hofker MH, de Winther MP. Modification of LDL with oxidized 1-palmitoyl-2-arachidonoyl-sn-glycero-3-phosphorylcholine (oxPAPC) results in a novel form of minimally modified LDL that modulates gene expression in macrophages. Biochim Biophys Acta 2008;1781:336-343.

26. Heijboer AC, Otten JH, Jelles WJ, Blankenstein MA, Vroonhof K. Importance of sample size in hospital point-of-care glucose measurements. Clin Chem Lab Med 2008;46:874-875.

27. Heill SG, Vermeulen SH, Van der Rijt-Pisa BJ, den Heijer M, Blom HJ. Role for mitochondrial uncoupling protein-2 (UCP2) in hyperhomocysteinemia and venous thrombosis risk? Clin Chem Lab Med 2008;46:655-659.

28. Hogeveen M, van Beynum I, van Rooij A, Kluijtmans L, den Heijer M, Blom H. Methylmalonic acid values in healthy Dutch children. Eur J Nutr 2008;47:26-31.

29. Hoozemans JJ, Rozemuller JM, van Haastert ES, Veerhuis R, Eikelenboom P. Cyclooxygenase-1 and -2 in the different stages of Alzheimer's disease pathology. Curr Pharm Des 2008;14:1419-1427.

24

30. Jansen EE, Struys E, Jakobs C, Hager E, Snead OC, Gibson KM. Neurotransmitter alterations in embryonic succinate semialdehyde dehydrogenase (SSADH) deficiency suggest a heightened excitatory state during development. BMC Dev Biol 2008;8:112.

31. Jaspers RT, van Beek-Harmsen BJ, Blankenstein MA, Goldspink G, Huijing PA, van der Laarse WJ. Hypertrophy of mature Xenopus muscle fibres in culture induced by synergy of albumin and insulin. Pflugers Arch 2008;457:161-170.

32. Kaczorowska M, Kmiec T, Jakobs C, Kacinski M, Kroczka S, Salomons GS, Struys EA, Jozwiak S. Pyridoxine-dependent seizures caused by alpha amino adipic semialdehyde dehydrogenase deficiency: the first polish case with confirmed biochemical and molecular pathology. J Child Neurol 2008;23:1455-1459.

33. Kluger G, Blank R, Paul K, Paschke E, Jansen E, Jakobs C, Wörle H, Plecko B. Pyridoxine-dependent epilepsy: normal outcome in a patient with late diagnosis after prolonged status epilepticus causing cortical blindness. Neuropediatrics 2008;39:276-279.

34. Knerr I, Gibson KM, Jakobs C, Pearl PL. Neuropsychiatric morbidity in adolescent and adult succinic semialdehyde dehydrogenase deficiency patients. CNS Spectr 2008;13:598-605.

35. Kortmann W, van Agtmael MA, van Diessen J, Kanen BL, Jakobs C, Nanayakkara PW. 5-Oxoproline as a cause of high anion gap metabolic acidosis: an uncommon cause with common risk factors. Neth J Med 2008;66:354-357.

36. Kramer G, van der Flier WM, de Langen C, Blankenstein MA, Scheltens P, Stam CJ. EEG functional connectivity and ApoE genotype in Alzheimer's disease and controls. Clin Neurophysiol 2008;119:2727-2732.

37. Lajer M, Tarnow L, Jorsal A, Teerlink T, Parving HH, Rossing P. Plasma concentration of asymmetric dimethylarginine (ADMA) predicts cardiovascular morbidity and mortality in type 1 diabetic patients with diabetic nephropathy. Diabetes Care 2008;31:747-752.

38. Landburg PP, Teerlink T, van Beers EJ, Muskiet FA, Kappers-Klunne MC, van Esser JW, Mac Gillavry MR, Biemond BJ, Brandjes DP, Duits AJ, Schnog JJ. Association of asymmetric dimethylarginine with sickle cell disease-related pulmonary hypertension. Haematologica 2008;93:1410-1412.

39. Landburg PP, Teerlink T, Muskiet FA, Duits AJ, Schnog JJ. Plasma concentrations of asymmetric dimethylarginine, an endogenous nitric oxide synthase inhibitor, are elevated in sickle cell patients but do not increase further during painful crisis. Am J Hematol 2008;83:577-579.

40. Langdahl BL, Uitterlinden AG, Ralston SH, Trikalinos TA, Balcells S, Brandi ML, Scollen S, Lips P, Lorenc R, Obermayer-Pietsch B, Reid DM, Armas JB, Arp PP, Bassiti A, Bustamante M, Husted LB, Carey AH, Perez CR, Dobnig H, Dunning AM, Fahrleitner-Pammer A, Falchetti A, Karczmarewicz E, Kruk M, van Leeuwen JP, Masi L, van Meurs JB, Mangion J, McGuigan FE, Mellibovsky L, Mosekilde L, Nogues X, Pols HA, Reeve J, Renner W, Rivadeneira F, van Schoor NM, Ioannidis JP. Large-scale analysis of association between polymorphisms in the transforming growth factor beta 1 gene (TGFB1) and osteoporosis: the GENOMOS study. Bone 2008;42:969-981.

41. Linnebank M, Semmler A, Moskau S, Smulders Y, Blom H, Simon M. The methylenetetrahydrofolate reductase (MTHFR) variant c.677C>T (A222V) influences overall survival of patients with glioblastoma multiforme. Neuro Oncol 2008;10:548-552.

42. Lund SS, Tarnow L, Stehouwer CD, Schalkwijk CG, Teerlink T, Gram J, Winther K, Frandsen M, Smidt UM, Pedersen O, Parving HH, Vaag AA. Impact of metformin versus repaglinide on non-glycaemic cardiovascular risk markers related to inflammation and endothelial dysfunction in non-obese patients with type 2 diabetes. Eur J Endocrinol 2008;158:631-641.

43. Martínez-Muñoz C, Rosenberg EH, Jakobs C, Salomons GS. Identification, characterization and cloning of SLC6A8C, a novel splice variant of the creatine transporter gene. Gene 2008;418:53-59.

44. Meischl C, Buermans HP, Hazes T, Zuidwijk MJ, Musters RJ, Boer C, van Lingen A, Simonides WS, Blankenstein MA, Dupuy C, Paulus WJ, Hack CE, Ris-Stalpers C, Roos D, Niessen HW. H9c2 cardiomyoblasts produce thyroid hormone. Am J Physiol Cell Physiol 2008;294:C1227-C1233.

45. Mirabella R, Rauwerda H, Struys EA, Jakobs C, Triantaphylidès C, Haring MA, Schuurink RC. The Arabidopsis her1 mutant implicates GABA in E-2-hexenal responsiveness. Plant J 2008;53:197-213.

46. Naess IA, Christiansen SC, Romundstad PR, Cannegieter SC, Blom HJ, Rosendaal FR, Hammerstrom J. Prospective study of homocysteine and MTHFR 677TT genotype and risk for venous thrombosis in a general population--results from the HUNT 2 study. Br J Haematol 2008;141:529-535.

47. Nanayakkara PW, Kiefte-de Jong JC, Stehouwer CD, van Ittersum FJ, Olthof MR, Kok RM, Blom HJ, van Guldener C, ter Wee PM, Smulders YM. Association between global leukocyte DNA methylation, renal function, carotid intima-media thickness and plasma homocysteine in patients with stage 2-4 chronic kidney disease. Nephrol Dial Transplant 2008;23:2586-2592.

48. Oudejans CB. Noncoding RNA and DNA as biomarkers: toward an epigenetic fetal barcode for use in maternal plasma. Clin Chem 2008;54:456-457.

49. Oudejans CB, van Dijk M. Placental gene expression and pre-eclampsia. Placenta 2008;29 Suppl A:S78-S82. 50. Oudejans CBM. Non-coding RNA and DNA as epigenetic biomarkers for pre-eclampsia. Expert Opin Med Diagn 2008;2:81-

89. 51. Palm F, Friederich M, Carlsson PO, Hansell P, Teerlink T, Liss P. Reduced nitric oxide in diabetic kidneys due to increased

hepatic arginine metabolism: implications for renomedullary oxygen availability. Am J Physiol Renal Physiol 2008;294:F30-F37.

52. Peters JH, Wierdsma NJ, Teerlink T, Van Leeuwen PA, Mulder CJ, van Bodegraven AA. The citrulline generation test: proposal for a new enterocyte function test. Aliment Pharmacol Ther 2008;27:1300-1310.

53. Ralser M, Wamelink MM, Struys EA, Joppich C, Krobitsch S, Jakobs C, Lehrach H. A catabolic block does not sufficiently explain how 2-deoxy-D-glucose inhibits cell growth. Proc Natl Acad Sci U S A 2008;105:17807-17811.

54. Richir MC, Van Leeuwen PA, van den BA, Wessels R, Twisk JW, Rauwerda JA, Teerlink T, de Vries TP, van Elburg RM. Plasma ADMA concentrations at birth and mechanical ventilation in preterm infants: a prospective pilot study. Pediatr Pulmonol 2008;43:1161-1166.

55. Richir MC, Bouwman RH, Teerlink T, Siroen MP, de Vries TP, Van Leeuwen PA. The prominent role of the liver in the elimination of asymmetric dimethylarginine (ADMA) and the consequences of impaired hepatic function. JPEN J Parenter Enteral Nutr 2008;32:613-621.

56. Roest M, Voorbij HAM, van der Schouw YT, Peeters PHM, Teerlink T, Scheffer PG. High levels of urinary F2-isoprostanes predict cardiovascular mortality in postmenopausal women. J Clin Lipidol 2008;2:298-303.

57. Scheffer PG, Teerlink T, Dekker JM, Bos G, Nijpels G, Diamant M, Kostense PJ, Stehouwer CD, Heine RJ. Increased plasma apolipoprotein C-III concentration independently predicts cardiovascular mortality: the Hoorn Study. Clin Chem 2008;54:1325-1330.

58. Schindhelm RK, Alssema M, Diamant M, Teerlink T, Dekker JM, Kok A, Kostense PJ, Nijpels G, Heine RJ, Scheffer PG. Comparison of two consecutive fat-rich and carbohydrate-rich meals on postprandial myeloperoxidase response in women with and without type 2 diabetes mellitus. Metabolism 2008;57:262-267.

59. Schoonenboom NS, van der Flier WM, Blankenstein MA, Bouwman FH, van Kamp GJ, Barkhof F, Scheltens P. CSF and MRI markers independently contribute to the diagnosis of Alzheimer's disease. Neurobiol Aging 2008;29:669-675.

25

60. Semmler A, Smulders Y, Struys E, Smith D, Moskau S, Blom H, Linnebank M. Methionine metabolism in an animal model of sepsis. Clin Chem Lab Med 2008;46:1398-1402.

61. Siroen MP, Wiest R, Richir MC, Teerlink T, Rauwerda JA, Drescher FT, Zorger N, Van Leeuwen PA. Transjugular intrahepatic portosystemic shunt-placement increases arginine/asymmetric dimethylarginine ratio in cirrhotic patients. World J Gastroenterol 2008;14:7214-7219.

62. Sluimer JD, Vrenken H, Blankenstein MA, Fox NC, Scheltens P, Barkhof F, van der Flier WM. Whole-brain atrophy rate in Alzheimer disease: identifying fast progressors. Neurology 2008;70:1836-1841.

63. Smets EM, Deurloo KL, Go AT, van Vugt JM, Blankenstein MA, Oudejans CB. Decreased plasma levels of metastin in early pregnancy are associated with small for gestational age neonates. Prenat Diagn 2008;28:299-303.

64. Teerlink T. Letter by Teerlink regarding article, "L-arginine supplementation in peripheral arterial disease: no benefit and possible harm". Circulation 2008;117:e157.

65. Teunissen CE, Killestein J, Kragt JJ, Polman CH, Dijkstra CD, Blom HJ. Serum homocysteine levels in relation to clinical progression in multiple sclerosis. J Neurol Neurosurg Psychiatry 2008;79:1349-1353.

66. Trouw LA, Nielsen HM, Minthon L, Londos E, Landberg G, Veerhuis R, Janciauskiene S, Blom AM. C4b-binding protein in Alzheimer's disease: binding to Abeta1-42 and to dead cells. Mol Immunol 2008;45:3649-3660.

67. van Beynum IM, Mooij C, Kapusta L, Heil S, den Heijer M, Blom HJ. Common 894G>T single nucleotide polymorphism in the gene coding for endothelial nitric oxide synthase (eNOS) and risk of congenital heart defects. Clin Chem Lab Med 2008;46:1369-1375.

68. van der Flier WM, Pijnenburg YA, Schoonenboom SN, Dik MG, Blankenstein MA, Scheltens P. Distribution of APOE genotypes in a memory clinic cohort. Dement Geriatr Cogn Disord 2008;25:433-438.

69. van der Linden IJ, Heil SG, van Egmont Petersen M, van Straaten HW, den Heijer M, Blom HJ. Inhibition of methylation and changes in gene expression in relation to neural tube defects. Birth Defects Res A Clin Mol Teratol 2008;82:676-683.

70. van Dijk M, Blankenstein MA, Oudejans CBM. Epigénétique de la prééclampsie. Reproduction Humaine et Hormones 2008;21:217-221.

71. Van Hecke MV, Dekker JM, Nijpels G, Teerlink T, Jakobs C, Stolk RP, Heine RJ, Bouter LM, Polak BC, Stehouwer CD. Homocysteine, S-adenosylmethionine and S-adenosylhomocysteine are associated with retinal microvascular abnormalities: the Hoorn Study. Clin Sci (Lond) 2008;114:479-487.

72. van Stijn MF, Ligthart-Melis GC, Boelens PG, Scheffer PG, Teerlink T, Twisk JW, Houdijk AP, Van Leeuwen PA. Antioxidant enriched enteral nutrition and oxidative stress after major gastrointestinal tract surgery. World J Gastroenterol 2008;14:6960-6969.

73. Verwey NA, Bouwman FH, van der Flier WM, Veerhuis R, Scheltens P, Blankenstein MA. Variability in longitudinal cerebrospinal fluid tau and phosphorylated tau measurements. Clin Chem Lab Med 2008;46:1300-1304.

74. Verwey NA, Schuitemaker A, van der Flier WM, Mulder SD, Mulder C, Hack CE, Scheltens P, Blankenstein MA, Veerhuis R. Serum amyloid p component as a biomarker in mild cognitive impairment and Alzheimer's disease. Dement Geriatr Cogn Disord 2008;26:522-527.

75. von Bibra H, Diamant M, Scheffer PG, Siegmund T, Schumm-Draeger PM. Rosiglitazone, but not glimepiride, improves myocardial diastolic function in association with reduction in oxidative stress in type 2 diabetic patients without overt heart disease. Diab Vasc Dis Res 2008;5:310-318.

76. Wamelink MM, Struys EA, Valayannopoulos V, Gonzales M, Saudubray JM, Jakobs C. Retrospective detection of transaldolase deficiency in amniotic fluid: implications for prenatal diagnosis. Prenat Diagn 2008;28:460-462.

77. Wamelink MM, Struys EA, Jansen EE, Levtchenko EN, Zijlstra FS, Engelke U, Blom HJ, Jakobs C, Wevers RA. Sedoheptulokinase deficiency due to a 57-kb deletion in cystinosis patients causes urinary accumulation of sedoheptulose: elucidation of the CARKL gene. Hum Mutat 2008;29:532-536.

78. Wamelink MM, Struys EA, Jakobs C. The biochemistry, metabolism and inherited defects of the pentose phosphate pathway: a review. J Inherit Metab Dis 2008;31:703-717.

79. Wamelink MM, Struys EA, Salomons GS, Fowler D, Jakobs C, Clayton PT. Transaldolase deficiency in a two-year-old boy with cirrhosis. Mol Genet Metab 2008;94:255-258.

80. Zafeiriou DI, Ververi A, Salomons GS, Vargiami E, Haas D, Papadopoulou V, Kontopoulos E, Jakobs C. L-2-Hydroxyglutaric aciduria presenting with severe autistic features. Brain Dev 2008;30:305-307.

Boeken 1. Wamelink MMC, Jakobs C. Ribose-5-Phosphate Isomerase Deficiency and Transaldolase Deficiency, in C Scriver, A Beaudet, W Sly, D Valle, etal (eds): OMMBID. www.MMBIDOnline.com. McGraw-Hill, New York, 2008. 2. Verhoeven NM, Wamelink MMC, Jakobs C. Polyols, in Blau N, Duran M, Gibson KM (eds.): Laboratory Guide to the Methods in Biochemical Genetics. Springer-Verlag, Berlin Heidelberg, 2008: 473-482.

Abstracts 1. Carlström M, Brown RD, Edlund J, Sällström J, Larsson E, Teerlink T, Palm F, Wåhlin N, Persson AE. Role of nitric oxide deficiency in the development of hypertension in hydronephrotic animals. Am J Physiol Renal Physiol 2008;295:F322. 2. Castro R, Esse R, Rocha M, Goncalves I, Clode N, Graca LM, Rivera I, Teerlink T, Jakobs C, Blom HJ, Tavares de Almeida I. S-adenosyl homocysteine hydrolase inhibition affects protein and DNA methylation in HUVEC. J Inherit Metab Dis 2008;31:9. 3. Hommels MJ, Teerlink T, Fuss-Lahaye M, Kroon A, de Leeuw P. ADMA, a critical link between renal function and cardiovascular hemodynamics? J Hypertens 2008;26 Suppl 1:S178. 4. Kok RM, Smith DEC, Blom HJ, Barto R, Spijkerman AMW, Teerlink T, Jakobs C, Smulders YM. Global DNA methylation measured by liquid chromatography- tandem mass spectrometry: Analytical technique, normal values and determinants in healthy subjects. J Inherit Metab Dis 2008;31:10. 5. Peters JHC, Wierdsma NJ, Teerlink T, van Leeuwen PAM, Mulder CJJ, van Bodegraven AA. Citrulline Generation Test: a new enterocyte function test. Eur J Gastroenterol Hepatol 2008;20:A55. 6. Scheffer PG, Teerlink T, Dekker JM, Bos G, Nijpels G, Diamant M, Kostense PJ, Stehouwer CDA, Heine RJ. Increased plasma apolipoprotein C-III concentration predicts cardiovascular mortality; the Hoorn Study. Atheroscler Suppl 2008;9:10. 7. Teerlink T, Larsson A, Lind L. The L-arginine to asymmetric dimethylarginine (ADMA) ratio is related to endothelium- dependent vasodilation in resistance and conduit arteries in divergent ways. Atheroscler Suppl 2008;9:163. 8. Van der Zwan LP, Teerlink T, Dekker JM, Henry RMA, Jakobs C, Heine RJ, Stehouwer CDA, Scheffer PG. Circulating oxidized LDL: determinants and association with brachial flow mediated dilation. Ned Tijdschr Klin Chem Labgeneesk 2008;33:79.

26

Appendix 4: Wetenschappelijke en maatschappelijke activiteiten Prof. dr. M.A. Blankenstein Congressen en voordrachten - Nederlandse Vereniging voor Seksuele Disfuncties, St. Michielsgestel, 11 januari 2008, Ins en outs van de bepaling van testosteron - Opleidingsdag Klinische Chemie, Den Haag, 29 februari 2008, Hormoonbepalingen - Third International NUBIN Symposium on Biomarkers in Neurological Disease, Amsterdam, 12 juni 2008, CSF Biomarkers for Alzheimer’s Disease: VUmc Experience - Klinisch chemici in opleiding, Amsterdam, 25 september 2008, Tumormarkers, Casuïstiek en Bepalingen - Landelijke Werkgroep Bindingsanalyse (LWBA), Utrecht, 17 december 2008, FGF23, een nieuwe ster aan het klinisch chemisch firmament? Functies en activiteiten, intern - Lid Werkgroep Safety and Security - Lid Programmagroep kwaliteit - Voorzitter MAC-Lab - Lid Dagelijks bestuur Stafconvent - Voorzitter Vaste Commissie voor Wetenschapsbeoefening Lid promotiecommissies - M.C. Wamelink, 11 december 2008: Pentose Phosphate Pathway: Biochemistry, metabolism and inherited defects” - E.M. Davelaar, 15 december 2008: "Serum tumor markers in ovarian and cervical cancer" Lidmaatschappen en functies - Secretaris Consilium Clinicum Chemicum - Lid registratiecommissie NVKC - Member Editorial Board Annals of Clinical Chemistry, tot september 2008 - Associate Editor Annals of Clinical Chemistry - Member Editorial Board of International Journal of Biological Markers. - Member International Advisory Board of The Breast - Voorzitter E.C. Noyons Stichting ter Bevordering van de Klinische Chemie - Honorary member European Society for Urological Research - Lid algemeen bestuur FMWV (namens Nederlandse vereniging voor klinisch chemie en laboratoriumgeneeskunde), tot april 2008 Reviewer - The Breast - Urology - Eur. J. Pharmacology - Nephrology, Dialysis, Transplantation - Neuroendocrinology - Journal of Neurology, Neurosurgery & Psychiatry Dr. H.J. Blom Congressen en voordrachten - Annual Meeting - Society for the Study of Inborn Errors of Metabolism (SSIEM), Lissabon, Portugal, september 2008 Voordracht: B-vitamin: manipulation of folate/homocysteine metabolism Voordracht: Inhibition of methylation and changes in gene expression in relation toneural tube defects - FASEB meeting, Italië Grants - March of Dimes, VS (#07-0015), consultant, technician 1 year - Cystinosis Research Network, VS, technician 1.5 year Lidmaatschappen - Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie en Laboratoriumgeneeskunde - Nederlandse Vereniging Humane Genetica - Vereniging Erfelijke Stofwisselingsziekten Nederland - Society for the Study of Inborn Errors of Metabolism - Koninklijke Nederlandse Chemische Vereniging - Dutch Society of Biochemistry - Nederlandse Antropogenetica Vereniging - Registered Clinical Biochemical Geneticist. - Registratiecommissie Vereniging Klinisch Genetische Laboratoriumdiagnostiek - Adviescommissie Neonatale Screening – Metabole Ziekten

27

- Gezondheidsraad Adviescommissie Microvoedingsstoffen - Programmacommissie Neonatale Screening - Thema leider Vasculaire Functie van ICaR-VU PhD students - Drs. I. van Beijnum (Pediatrics, UMC, Nijmegen): Disturbed folate metabolism and risk of congenital heart disease, 2009 - Drs. S. Vermeulen (Endocrinology, UMC, Nijmegen): Genetic epidemiology of elevated homocysteine, 2009 - Drs. M. Hogeveen (Pediatrics, UMC, Nijmegen): Hyperhomocysteinemia and low cobalamin: a risk factor for neonates?, 2010 - Drs. M. Rocha (Metabolic Unit, VUmc, Amsterdam): DNA methylation in hyperhomocysteinemie, 2011 - Drs. J Hornstra (Metabolic Unit, General Medicine and Physiology): Microcirculation and one carbon metabolism, 2010 - Drs. D. Smith (Metabolic Unit, General Medicine and Physiology): Relation blood homocysteine and folate with intracellular one-carbon metabolites, 2011 - Drs. A. Jung (Epidemiology, UMC, Nijmegen): Folate status, methylation and colon cancer risk. 2012. (Co)Promotors: prof. E. Kampman, dr. H. Blom, dr. F. Nagelgast - Drs. M.I.S. Mendes. (Metabolic Unit, VUmc, Amsterdam en Faculty of Pharmacy, University of Lissabon, Portugal): Functional characterization of mutant CBS proteins. 2013. (Co)Promotors: prof. I. Rivera, dr. H. Blom, dr. P. Leandro - Drs. R.M.C.F. Esse. (Metabolic Unit, VUmc, Amsterdam en Faculty of Pharmacy, University of Lissabon, Portugal): Protein methylation in hyperhomocysteinemia. 2013. (Co)Promotors: prof. I. Tavaras, dr. R. Castro, dr. H. Blom Reviewer - Van meer dan tien tijdschriften Dr. A.A. Bouman Functies en activiteiten, extern - Auditor voor CCKL-test - Lid van de visitatie commissie van de NVKC Dr. H.J. ten Brink Congressen en voordrachten - Neural Tube Defects, Mini Symposium VUmc, Amsterdam, 11 januari 2008 - 6th International Conference on Isotopes, Seoul, Zuid Korea, 12-16 mei 2008 - Annual Symposium SSIEM, Lissabon, Portugal, 2-5 september 2008 - Najaarsvergadering Vereniging ESN, Ermelo, 8-10 oktober 2008 Lidmaatschappen - Society for the Study of Inborn Errors of Metabolism - Vereniging Erfelijke Stofwisselingsziekten Nederland - Koninklijke Nederlandse Chemische Vereniging - International Isotope Society - Arbeitsgemeinschaft Stabile Isotope - Intenational Society for Neonatal Screening Ir. H.N. Bui Congressen en voordrachten - Klinische endodagen NVE, Maarssen, 25-26 januari 2008, State-of-the-art bepaling van testosteronconcentraties in serum met behulp van LC-MS/MS - Fundamentals of HPLC, Waters, 7-9 oktober 2008 - PAOKC, Diagnostische uitdagingen in de endocrinologie, Amersfoort, 14 oktober 2008 Posters - State-of-the-art method for the measurement of testosterone in serum using LC-MS/MS, H.N. Bui, E.A. Struijs, F.Martens, W.de Ronde, C.Jakobs, M.A. Blankenstein, H.M. Dijstelbloem, NVKC- congres, Lunteren, 2008 - State-of-the-art method for the measurement of testosterone in serum using LC-MS/MS, H.N. Bui, E.A. Struijs, F.Martens, W.de Ronde, C.Jakobs, M.A. Blankenstein, H.M. Dijstelbloem, Endocrine Society, USA, San Francisco, 2008

28

W.S. Guérand Functies en activiteiten, intern - Lid Coördinatiegroep Patiëntveiligheid - Voorzitter Projectgroep Chemicaliënregistratiesysteem - A&M Contactpersoon Divisie V Functies en activiteiten, extern - Ambtelijk secretaris CCKL Dr. A.C. Heijboer Congressen en voordrachten - Klinische endodagen NVE, Maarssen, 25-26 januari 2008 - NVE, Utrecht, 5 maart 2008 - Voorjaarscongres NVKC, Lunteren, 24-25 april 2008 - Voorjaarscongres KCio, Utrecht, 9 mei 2008 - Werkbezoek KCio Endocrinologie, Wales, 13-16 mei 2008 - Obesitas: new insights and challenges, Leiden, 13 juni 2008 - Hielprikscreening, Amsterdam, 18 september 2008 - 6e Neuroendocrrinologie symposium ‘Neuroendocrinolgoy in a wider persepctive’, Utrecht, 7 oktober 2008 - PAOKC, Diagnostische uitdagingen in de endocrinologie, Amersfoort, 14 oktober 2008 - 34e Erasmus Endocrinologie cursus, Noordwijkerhout, 19-21 november 2008 Posters - Phosphate intake and FGF-23 blood levels, R.M. Büttler, A.C. Heijboer, F.J. van Ittersum, H.M. Dijstelbloem, P. Lips, P.M. ter Wee, M. Vervloet, NVCB congres, 2008 Prof. dr. C. Jakobs Congressen en voordrachten - SOS-meeting, Lille, Frankrijk, 2008 - Annual Meeting- Society for the Study of Inborn Errors of Metabolism (SIMD). Asilomar, VS, maart 2008 - 40th European Metabolic Group (EMG) Meeting, Heidelberg, Duitsland, 30 mei-1 juni, 2008 - Annual Meeting - Society for the Study of Inborn Errors of Metabolism (SSIEM), Lissabon, Portugal, september 2008 - International Fulda-Symposium, Fatty acid Oxidation: Clinical, Biochemical and Molecular Aspects, Fulda, Duitsland, 12-14 november 2008 Functies en activiteiten, intern - Lid stuurgroep Kenniscentrum erfelijkheid Functies en activiteiten, extern - Lid Commissie Erfelijke Metabole Ziekten van de NVKC - Lid wetenschapscommissie (WECO) van de NVKC - Voorzitter Society for the Study of Inborn Errors of Metabolism 2004-2010 - Lid Editorial Board “Journal of Inherited Metabolic Disease” - Lid Scientific Advisory Board of “Paediatric Neurotransmitter Disease Association” - LId International Organizing Committee (IOC) of the International Congress of Inborn Errors of Metabolism (ICIEM) 2006-2009 - Lid Scientific Committee preparing Annual Meeting SSIEM 2008, Lissabon, Portugal Lidmaatschappen - Nederlandse Vereniging Klinisch Chemie en Laboratoriumgeneeskunde - Nederlandse Vereniging Humane Genetica - Vereniging Erfelijke Stofwisselingsziekten Nederland - Society for the Study of Inborn Errors of Metabolism - American Society Inherited Metabolic Disease - Arbeitsgemeinschaft Paediatrische Stoffwechselstörungen Reviewer - Journal Inherited Metabolic Disease - Molecular Genetics and Metabolism - Clinical Chemistry - Paediatric Research - Journal of Chromatography B - Journal of Neuroscience Methods

29

Dr. C. Martinez Munoz Congressen en voordrachten - Signal transduction in the Blood-Brain Barriers”, Amsterdam, 18-20 september 2008 Dr. C.B.M. Oudejans Congressen en voordrachten - IFCC-WorldLab Fortaleza 2008, 20th International Congress of Clinical Chemistry and Laboratory

Medicine, Fortaleza, Brazilië, 28 september-2 oktober 2008, ‘Fetal nucleic acids in maternal plasma: the future of noninvasive prenatal diagnosis?’, (invited lecture)

- IFPA meeting, Seggau Castle, Oostenrijk, september 2008, Pre-eclampsia susceptibility gene STOX1 in migration and invasion of extravillous trophoblasts, M. van Dijk,

Lid promotiecommissies - P.K. Boor: Megalencephalic Leukoencephalopathy with Subcortical Cysts, from disease gene to

protein function. VU University Medical Center, Amsterdam, September 12, 2008 - A.L. Berends: Vascular related pregnancy complications: genetics and remote cardiovascular risk.

Erasmus University Rotterdam, November 19, 2008 Grants - Ter meulen stipendium (KNAW), PI: M. van Dijk, Title: Functional genomics of the pre-eclampsia

susceptibility gene STOX1 in human invasive extravillous trophoblasts, Supervisor: C.B.M. Oudejans, Period: 2008, Amount: 54,000 Euro

Dr. G.S. Salomons, UHD Congressen en voordrachten - Society for the Study of Inborn Errors of Metabolism (SSIEM), Lissabon, Portugal, september 2008 (invited lecture/chair and lecture) - Channels and transporters: 38th workshop: Ettore Majorana Foundation and Center for Scientific Culture / International school of biophysics A. Borsellino, Erice, Italië, mei 2008 (invited lecture) - ESF-UB Conference in Biomedicine, Rare diseases: channels and transporters, Barcelona, Spanje, maart 2008 (invited lecture) - Swiss Group for Inborn Errors of Metabolism (SGIEM), Lausanne, Zwitserland, januari 2008 (invited lecture), - Dutch Society of Human Genetics, Utrecht, 16 juni 2008 (invited lecture) - Kinderspital Zürich, Zwitserland, 30 april 2008 (invited lecture) - Eidgenoessische Techn. Hochschule Zürich, Zwitserland, 28 april 2008 (invited lecture) - Samenwerken in Netwerken, joint meeting of NVKC and VKGL, 11 september 2008 - American Society of Human Genetics, Philadelphia, VS, 2008 Functies en activiteiten, intern - Responsible for genetically modified organisms “verantwoordelijk medewerker GGO” - Member of Advisory committee of Knowledge Center of Heredity “Kenniscentrum Erfelijkheid” Functies en activiteiten, extern - Lid van hetbetsuur van de Dutch Society of Inherited Metabolic Disorders (Treasurer) - Lid van de sponsorcommissie van de Dutch Society of Inherited Metabolic Disorders Overige lidmaatschappen - Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie en Laboratoriumgeneeskunde (NVKC) - Erfelijke Stofwisselingziekten Nederland (ESN) - Nederlandse Vereniging Humane Genetica (NVHG) - Vereniging Klinisch Genetische Laboratoriumdiagnostiek (VKGL) - Landelijke overleg DNA diagnostiek (LOD) - Society for the Study of Inborn Errors of Metabolism (SSIEM) - American Society of Human Genetics (ASHG) Reviewer of journals - Am J Med Genet - Annals of Neurology - BBA Biomembranes - FEBS - J of Inh Metab Dis - J of Neurology - MCB letters - Molecular Genet Metab - Neuropediatrics - Neurol Neurosurg Psychiatry - Pediatric Research

30

Reviewer of grants - Neurological Foundation of New Zealand - Swiss National Science Foundation Dr. P.G. Scheffer Congressen en voordrachten - Dutch Atherosclerosis Society, Ermelo, 13 en 14 maart 2008 - Euopean Atherosclerosis Society, Istanbul, Turkije, 26-29 april 2008, Increased plasma apolipoprtein C-III concentration predicts cardiovascular mortality: The Hoorn Study, published in Atherosclerosis Supplements, Volume 9, Issue 1, Page 10 - International Symposium “New trends in clinical biology” Brussel, Belgie, 15-17 mei 2008, Measurement of plasma coenzyme Q10 by tandem mass spectrometry: Technical details and clinical relevance Posters - Dutch Atherosclerosis Society congres,13 en 14 maart 2008 en VUmc Wetenschapsdag, 8 februari 2008, LP vd Zwan, JM Dekker, RM Henry, T Teerlink, C Jakobs, CDA Stehouwer, RJ Heine, PG Scheffer, Myeloperoxidase is inversely associated with endothelium-dependent vascular function - ADMA congres, Bregenz, Oostenrijk, 28 en 29 augustus 2008, LP vd Zwan, PG Scheffer, JM Dekker, CDA Stehouwer, RJ Heine, T Teerlink, Myeloperoxidase (MPO) is positively associated with ADMA, whereas CRP is negatively associated with arginine, resulting in a negative association between both inflammation markers and the arginine to ADMA ratio - European Association for the Study of Diabetes, Rome, Italië, 7-11 september 2008, PG Scheffer, ME Tushuizen, RP Vermue, C Rustemeijer, RJ Heine, M Diamant, Postprandial modifications of HDL particle characteristics and endothelial function following 3 consecutive meals in men with and without type 2 diabetes, published in Diabetologia Vol 51, S557 Lid Promotiecommissie - P.W.B. Nanayakkara, Pathogenesis and prevention of cardiovascular disease in patients with chronic kidney disease, 21 november 2008 Functies en activiteiten, intern - Contactpersoon LCMS systemen Metabool Lab & voorzitter LCMS overleg - Massaspectrometrie 4000QTrap cursus, Applied Biosystems, interne training, 26 en 27 februari 2008 - Leeronderzoek 2: fundamentele onderzoekstroom van de cursus Leer Onderwijs 2, 2-15 april 2008 Functies en activiteiten, extern - Contactpersoon voor Metabool Lab Hogeschool INHOLLAND Alkmaar/Amsterdam - Werkbezoek dr. Anatol Kontush, Research Director, INSERM Parijs, Frankrijk, 17-19 maart 2008 - Werkveldconferentie INHOLLAND, Amsterdam, 23 mei 2008 - Werkbezoek laboratorium Prof MJ Taskinen. Biomedicum Helsinki, Finland, 25-26 juni 2008 - Waters Xevo technology seminar, Utrecht, 23 september 2008 - Waters ACQUITY UPLC seminar, Veldhoven, 20 november 2008 - Lid Dutch Atherosclerosis Society (DAS) - Lid Nederlandse Vereniging voor Massaspectrometrie - Lid Nederlandse Lipoproteinenclub (NLC) - Lid European Association for the Study of Diabetes (EASD) Reviewer - Future Lipidology Dr. T. Teerlink Congressen en voordrachten - 77th Congress of the European Atherosclerosis Society, Istanbul, Turkije, 26-29 april 2008 - 4th International Symposium on ADMA, Bregenz, Oostenrijk, 28-29 augustus 2008 Lid International Organizing Committee. Voorzitter van sessie: ADMA as a marker of cardiovascular disease, organ dysfunction, and mortality. Voordracht: The L-arginine to ADMA ratio is related to endothelium-dependent vasodilation in resistance and conduit arteries in divergent ways. Posters - 77th Congress of the European Atherosclerosis Society, Istanbul, Turkije, 26-29 april 2008, The L- arginine to asymmetric dimethylarginine (ADMA) ratio is related to endothelium-dependent vasodilation in resistance and conduit arteries in divergent ways. - 4th International Symposium on ADMA, Bregenz, Oostenrijk, 28-29 augustus 2008. Effects of cross-sex hormonal treatment on plasma concentrations of ADMA and other amino acids in healthy males and females.

31

- 4th International Symposium on ADMA, Bregenz, Oostenrijk, 28-29 augustus 2008. Myeloperoxidase (MPO) is positively associated with ADMA, whereas CRP is negatively associated with arginine, resulting in a negative association between both inflammation markers and the arginine to ADMA ratio Lidmaatschappen - Dutch Atherosclerosis Society - European Association for the Study of Diabetes (EASD) - European Atherosclerosis Society (EAS) - Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie en Laboratoriumgeneeskunde - Koninklijke Nederlandse Chemische Vereniging - Nederlandse Vereniging voor Biochemie en Moleculaire Biologie Reviewer - Analytical Biochemistry - Annals of Clinical Biochemistry - Atherosclerosis - BBA Proteins and Proteomics - BMC Cardiovascular Disorders - BMC Pulmonary Medicine - Circulation - Clinical Chemistry - Clinical Chemistry and Laboratory Medicine - Clinica Chimica Acta - Clinical Science - Critical Care Medicine - Current Medicinal Chemistry-Cardiovascular and Hematological Agents - Cytokine - Diabetic Medicine - European Journal of Internal Medicine - Expert Opinion On Drug Metabolism and Toxicology - Hypertension - Journal of Chromatography B - Journal of Neuroscience Methods Drs. M.M.C. Wamelink Congressen en voordrachten - Voorjaarssymposium ESN, Driebergen, 14 mei 2008 - 5th International Cystinosis Conference 2008, Dublin, 26-26 juni 2008, “Sedoheptulokinase deficiency due to a 57-kb deletion in cystinosis patients causes accumulation of sedoheptulose: Elucidation of the function of the CARKL gene” - Najaarsymposium ESN, Ermelo, 8-10 oktober 2008, “Two new cases of Transaldolase deficiency” en “Pentose fosfaat route Biochemie, metabolisme en aangeboren stofwisselingsdefecten”. Functies en activiteiten, intern - Lid promotiecommissies Overige lidmaatschappen - ESN - SSIEM - NAV Reviewer - FEBS Letters - Journal of Inherited Metabolic Disease Drs. L.P. van der Zwan Posters - NVKC voorjaarscongres, “Circulating plasma oxidized LDL: determinants and association with brachial flow-mediated dilation”, Lunteren - 11th Symposium Dutch Atherosclerosis Society, Ede, maart 2008, “Myeloperoxidase is inversely associated with endothelium-dependent vascular function in subjects with abnormal glucose metabolism” - 15th LVM & ICaR-VU Scientific meeting, 19 november 2008, “Myeloperoxidase (MPO) is positively associated with ADMA, whereas CRP is negatively associated with arginine, resulting in a negative association between both inflammation markers and the arginine to ADMA ratio” , posterprijs

32

Lidmaatschappen - Dutch Atherosclerosis Society (DAS) - Nederlandse lipoproteinen club (NLC) - Nederlandse vereniging voor klinische chemie (NVKC) - Koninklijke Nederlandse chemie vereniging (KNCV)

33

Appendix 5: Overzicht bij- en nascholing

OPLEIDINGEN 2008

Medewerker Unit Opleiding/Cursus Beertsen, C.M.T. EL Eerste hulp bij chromatografie Blerk van, I.O. KCL Gedachten en gedrag Blerk van, I.O. KCL Basic UVWinLAB Blerk van, I.O. KCL Nascholing klinisch chemisch analisten Bui, H.N. EL HPLC-Fundamentals Bui, H.N. EL PAOKC Endocrinologie Dekema, E.R.R. EL Eerste hulp bij chromatografie Dijkstra-Lagemaat, J.E. EL Luisteren Dijkstra-Lagemaat, J.E. EL Conceptualiseren Dunnewold van, A. BCO Powerpoint Fabriek, B.O. KC PAOKC Metabool syndroom Fabriek, B.O. KC Sapphire Fernandez Ojeda, M.R. ML Intern auditor Guérand, W.S. BCO Bij- nascholing CCKL Harlaar, E.J. KCL Moleculaire Biologie Hazewindus, H.A. KCL Nascholing klinisch chemisch analisten Heijboer, A.C. KC Managementcursus Hek, G. EL Eerste hulp bij chromatografie Helling, S. KCL Moleculaire Biologie Hulsebosch, K. KCL Basic UVWinLAB Imak, A. KCL Venapunctie Kanhai, S.Y.D KC Talent Ontwikkelings Programma Kranendijk, M. ML Access basis Martens, F. EL Diagnostische uitdagingen in de endocrinologie Martinez Munoz, C. ML Overtuigingskracht Meijers-Kuperus, M. KCL Als collega de baas spelen Metgod, I.G. EL Diagnostische uitdagingen in de endocrinologie Mirck-Jansen Duighuizen, A.E. KCL Morfologie van de bloedcellen Nijhof, J.H. KCL Basic UVWinLAB Panneflek, A. EL Eerste hulp bij chromatografie Santos Rocha dos, M. ML Engels Vermue, H.P.A. ML Vloeistofchromatografie-massaspectrometrie LC-MS Warmenhoven, R. KCL Morfologie van de bloedcellen Wickenhagen, W.V. ML Intern auditor

34

KOFFIEPRAATJES 2008

TITEL SPREKER (AFD.)

Anemie A.C. Heijboer (KC)

Bijzondere vochten B. Fabriek (KC)

Bloedgassen B. Fabriek (KC)

Bothistologie bij de ziekte van Crohn E. Soal

Botmarkers W.F. Lems (REUMA)

Cushing casus J. Rotteveel (Kinder-ENDO)

Cushing patient E. Seebus (ENDO)

Enzymen A.A. Bouman (KC)

Exenatide M. Bunck (ENDO)

Fosfaatinname en FGF-23 spiegels R. Buttler (KC)

Groei M. van Weissenbruch (Kinder-ENDO)

Hartmarkers M. Levitus (KC)

HCG A. de Haan

Herstandaardisatie op de labvloer F. Martens (KC)

Ins en outs van de testosteron bepaling, van bioassay tot bioassay

M.A. Blankenstein (KC)

Kwaliteitsnet W.S. Guérand (KC)

Kweëen en free martins N. Lambalk (GYN)

Met hypoglycaemie B. Kanen (ENDO)

Micro circulatie in het metabool syndroom - de rol van endotheline 1?

M. de Boer (IG)

Nier A.C. Heijboer (KC)

Preanalyse/kinderafname M. Levitus (KC)

Roosvicee studie M. Vermeulen (ANES)

Schildklier M.A. Blankenstein (KC)

Stagiaire praatjes; Calcidol en Screlostine

D. v.d. Veen/S. Wiggers (EL)

Testosteron in speeksel P. de Ronde (ENDO)

Validatie van beta-2 microglobuline F. Glastra (KC)

35

Appendix 6: P-projecten

2008 NUMMER PROJECT-

LEIDER SPECIALISME TITEL LAB

P08-01 Mw. drs. M. v.d. Horst

Anesthesiologie HOT EL

P08-02 Dr. C.B. Lambalk Verloskunde en Gyneacologie

Twins EL

P08-03 Prof. dr. C.H. Polman

Neurologie MS Jaarscore Op-slag

P08-05 Prof. dr. E.F. Smit

Longziekten AMG 951 EL

P08-06 Dr. P.G.A. Hompes

Verloskunde en Gyneacologie

Implantatiefactoren bij aspirine KCL

P08-07 Prof. dr. P. Lips Endocrinologie COOS studie EL KCL

P08-08 Dr. A.P. Houdijk Heelkunde TAUP studie ML

P08-09 Dr. A.A. Bouman Klinische Chemie Pilot Crohn KCL P08-10 Dr. M. Diamant/

J. Kuenen Endocrinologie ADAG study and Lipids, ADAG study and

1,5AG/fructosamine KCL EL ML

P08-11 Dr. M. Diamant/ J. Kuenen

Endocrinologie ADAG 680 and Lipids Denmark KCL ML

P08-12 Drs. D. Rietveld Radiotherapie Statine trial BB P08-13 G. Jacobs CHDR en LUMC CBG monsters centre for Human Drug Research EL P08-14 Drs. M.G.

Vervloet Nefrologie opslag 1 doos -80 KCL

P08-15 Mw. dr. E. van Dulmen/

Dr. C.B. Lambalk

Kinder-geneeskunde/

Vevo

VEVO-onderzoek EL MBL

P08-16 Dr. M. Diamant/Drs. M.C.M. Bunck

Endocrinologie SYR-322 KCL ML

P08-17 Dr. F.B. Plotz Kinder-geneeskunde

Mechanische beademing en acuut hartfalen KCL

P08-18 Prof. dr. S.A. Danner

Inwendige Geneeskunde

Mediclas/HIV-lipodystrofie EL

P08-19 Dr. M.G. Vervloet

Nefrologie FGF23 (2) EL

P08-20 Dr. C.B. Lambalk/drs. A.

Overbeek/Koning

Verloskunde en Gynaecologie

Langwerkende FSH EL

P08-21 Dr. R.J.A. van Moorselaar

Urologie I.C. Botox KCL

P08-22 Dr. A. Boonstra/ A. Struiksma

Longziekten Sildenafil KCL

P08-23 Prof. dr. E.F. Smit

Longziekten Avastin Touceva phase II studie KCL

P08-24 Dr. A.A. van Bodegraven

Maag, darm, leverziekten

Golimumab Maintenance Therapie Subcutaan T18

KCL

P08-25 Dr. A.A. van Bodegraven

Nefrologie Golimumab Maintenance Therapie Subcutaan T17

KCL

P08-26 Prof. dr. P.M.ter Wee/drs. M.G.

Vervloet

Medische Microbiologie en Infectiepreventie

Gezonde vrijwilligers predialyse KCL ML

P08-27 Dr. J. Kluijtmans/ drs. W.

Rozemeijer

Maag-, darm-, leverziekten

Bloed en wondkweek KCL

36

P08-28 Prof. dr. C.J. Mulder/Tappe

Maag-, darm-, leverziekten

Diverticulitis KCL HL

P08-30 Prof. dr .P.Lips/ N.M. Rabelink

Endocrinologie Hypopit KCL EL

P08-32 Dr. A. Beishuizen Intensive Care Volwassenen

Vrij cortisol in serum KCL EL

P08-33 B.S. Meij Dietetiek Vetzuuranalysis EL

P08-34

Prof. dr. W. Wisselink

Vaatchirurgie Preventie van nierschade tijdens en na aortachirurgie

KCL

P08-36 Dr. R.S.G.M. Perez

Anesthesiologie magnesium, CRPS1 KCL

P08-37 Dr. R.J.A. van Moorselaar

Urologie Bay 38-9456 KCL

P08-39 Dr. H.W. Berendse

Neurologie Biomarkers Parkinson KCL

P08-40 A. Groener/J.J.M. Ghauharali

AMC Ziekte (Tangier) EL

P08-41 Dr. H.Comijs/Ing. N.J. Paauw

ICEN Nesdo 2e meting KCL

P08-42 Dr. C.M.J van Nieuwkerk

Maag-, darm-, leverziekten

Hepatitis C - Eltrombopag - ENABLE KCL HL

P08-43 Dr. M.J.W. Gotte Cardiologie Protect 2 KCL

P08-44 Drs. E. de Leede Onderzoek Leeronderzoek medische studenten 2008 KCL

P08-45 Prof. dr. W.R.Gerritsen

Oncologie COU-AA-301 KCL

P08-46 Dr. R.J.A. van Moorselaar

Urologie Urol 2008/ll KCL

P08-47 Prof. dr. P. Lips Endocrinologie Homocysteine KCL EL

P08-48 Dr. A Boonstra/ A. Struiksma

Longziekten Aviptadil vernevelstudie KCL

P08-49 Dr. P.G.A. Hompes

Verloskunde & Gyneacologie

Gemelli KCL EL

P08-50 Prof. dr. P.M. ter Wee

Nefrologie Fosfaatinname en FGF23 bloedspiegels KCL EL

P08-52 Dr. R.J.F. Felt Maag-, darm-, leverziekten

Prevent studie KCL

P08-53 Dr. T.J. Stoof Dermatologie Raptiva KCL P08-54 Prof. dr. G.J.L.

Kaspers Kinder-

geneeskunde Kinderkanker, lichaamsconditie, spierkracht,

lichaamssamenstelling KCL EL

P08-55 Dr. R.J.A. van Moorselaar

Urologie protocolnr. 191622 KCL

P08-56 Prof. dr. B.J. van Royen

Orthopedie RENOVATE 2 KCL

P08-57 Dr. W.F. Lems Reumatologie COBRA- light studie (addendum P07-30)

P08-58 Prof. dr. H.A. Delemarre

Kinder-geneeskunde

Transsexuele kinderen EL

P08-59 Dr. M.W.J.Schreurs

Medische Immunologie

Pro insuline KCL

P08-62 Dr. E.M.W. Eekhoff

Endocrinologie GRACE studie van DANONE KCL EL

P08-63 Dr. A. Boonstra Longziekten AC-055-302/Seraphin KCL

P08-64 Dr. G. Veen Cardiologie A phase lll, double blind, randomized placebo controlled study, to evaluate the effects of

RO4607381 on cardiovascular risk in stable CHD patients with documented recent ACS

KCL

P08-65 Prof. dr. A.C. van Rossum

Cardiologie HEBE 2 KCL

37

P08-66 Drs. ing. S. Vosslamber- Stahlecker

Pathologie RNA isolatie MBL

P08-67 Dr. A. Boonstra Longziekten dr. Benza project KCL P08-68 Prof. dr.

S.Senan/prof. dr. E.F. Syrit

Longziekten Lilly Proclaimstudie KCL

P08-69 Dr. R.A. Bouwman

Anesthesiologie

Cardiac sympathetic innervation and coronary blood flow regulation during general anesthesia

EL KCL

P08-70 Dhr. F.A.M. van den Dungen

Kinder-geneeskunde

INFANT studie BB

P08-71 Dr. R.M. van Elburg

Kinder-geneeskunde

A randomised double-blind study evaluating the safety, tolerability and amino acid plasma levels

of Neoven compared to Vaminolact in infants after surgical intervention

KCL

P08-77 Dr. F. Plotz Kinder-geneeskunde

Acute kidney injury, NGAL, cystatine C KCL

P08-78 Dr. R.J.F.Felt

Maag-, darm-, leverziekten

Een fase 3, gerandomiseerde, dubbleblind, gestratificeerde, placebogecontroleerde, dosisrespons studie naar de veiligheid en

werkzaamheid van SPD476 versus placebo beoordeelt gedurende een periode van 104

weken ter evaluatie van terugkerend diverticulitis.

KCL

P08-79 Dr. H.A. Leslie

Milieuchemie IVM

BDE209 project-triglycerides, cholesterol en eiwit bepaling in humane serum

KCL

P08-80 Dr. J.W.A.M. Celie

Medische Microbiologie en Infectiepreventie

Heparan sulfaat proteoglycanan in urine als indicatoren van nierschade/herstel

KCL

P08-81 Prof. dr. E.F. Smit

Longziekten Phase lll, randomized, double blind, placebo-controlled multicentre study of ASA 404 in

combination with paclitaxel and carboplatin as 1st treatment for locally advanced or metastic

NSCLC

KCL

P08-82 Ir. mw. M. Schilte

Medische Microbiologie en Infectiepreventie

Paracalcitrol vit. D analoog

KCL EL

P08-83

Dr. M. Diamant

Interne geneeskunde

SPHINX: Sitagliptine als profylaxe voor door glucocorticoiden geinduceerde veranderingen in

glucosemetabolisme en betacelfunctie bij mannen met het metabool syndroom

KCL EL

P08-85 Dr. T.C.M.A. Schreuder

Maag-, darm-, leverziekten

FLAME KCL EL

P08-86 Prof. dr. P.M. ter Wee

Nefrologie FGF-23 EL

P08-87 Dr. T. J. Stoof Dermatologie Clinical effect of antibodies against biologics KCL P08-88 Dr. C.M.J.

Nieuwkerk Maag, darm, leverziekten

Vertex KCL

P08-89 Prof. dr. E.F. Smit

Longziekten An open label, randomized Phase l/ll trial evaluating ML-0646 in combination with Tarceva

for patients with recurrant NSCLC

KCL

P08-90 Drs. H.F. Nagelkerke

Kinder-geneeskunde

Xolair, Cystic Fibrosis; ABPA KCL EL

P08-91 Dhr. P.J.Visser Neurologie Link aan P00-26 BB P08-92 Dr. M. Diamant Endocrinologie The effect of exenatide compared to insulin

glargine on cardiac function and metabolism in type 2 diabetic patients with congestive heart failure (NYHA ll): a randomized comparator-

controlled trial

KCL

P08-93 Drs. M.E. Weijerman

Kinder-geneeskunde

IgE in Down patientjes KCL

38

P08-94 Prof. dr. C.J.L.M. Meijer

Pathologie HPV testing and the long term risk at cervical disease

KCL

P08-95 Prof. dr. Y.M. Smulders

Interne Geneeskunde

The role of muscle periarteriolar adipose tissue (mPAT) in insulin mediated vasoreactivity

KCL EL

P08-96 Dr. C.P. Allaart Cardiologie Non-invasive Risk Sratification for Ventricular Arrhythmias in Ischaemic Cardiomyopathy

KCL

P08-97 Prof. dr. Ph. Scheltens

Neurologie A 52-week, multi-center, randomized, double blind, placebo-controlled, parallel group study in patients with mild Alzheimer's Disease (AD) to investigate the safety, tolerability of repeated

subcutaneous injections of CAD 106

KCL

P08-98 Dr. M. Diamant Endocrinologie The PREDEX study: Prednisolone-induced impairment of Glucose Metabolism and Beta-cell function and the protective effects of Exenatide: a single center, randomized, double blind, placebo-controlled crossover study in healthy volunteers.

KCL

P08-99 Dr. B.N.M. van Berckel

Nucleaire geneeskunde

Incidentele testen KCL