Post on 13-Jan-2016
description
Hoofdstuk 4 : De aardrotatie
Schijnbewegingen
Schijnbeweging van de zon boven de horizon
Schijnbewegingen
Schijnbare draaiing van de sterrenhemel
Draaiing van de aarde om haar as
12u in Orlando 18u in Orlando
Orlando Orlando
Zin van de rotatie ? Tegenwijzerzin (gezien vanaf het noordelijk halfrond)
Aardrotatie : kenmerken
Rotatie van west naar oost (tegenwijzerzin)
Duur van 1 omwenteling : 24 uren
Berekening van de baansnelheid van een punt op de evenaar :
lengte evenaar : ongeveer 40 000 km baansnelheid : 40 000 km in 24u = ??? km/u
1666 km/u
Siderische dag of sterrendagongeveer 23u 56 min
Zonnedaggemiddeld 24u
De snelheid waarmee de aarde om haar as draait is
niet constant, maar neemt over het algemeen heel
langzaam af, als gevolg van de getijdenwerking. De
dag wordt dus steeds langer met een toename van
ongeveer 1,7 milliseconde per eeuw.
Sedimentlagen in de ondergrond wijzen erop dat
zo'n 620 miljoen jaar geleden een dag slechts 21,9
uur lang was.
WEETJE !
Daarnaast wisselt de omwentelingssnelheid van de
aarde soms van dag tot dag door de massaverdeling
van de aarde. Krimpen de oceanen of de atmosfeer
wat in door afkoeling, dan gaat de aarde wat sneller
draaien als gevolg van de wet van behoud van
impulsmoment.
Om de klok juist te laten lopen moet af en toe een
schrikkelseconde ingelast worden.
WEETJE !
Gevolgen van de aardrotatie
Afwisseling van dag en nacht
Gevolgen van de aardrotatie
Afplatting van de aarde geen perfecte bolvorm
Gevolgen van de aardrotatie
Afbuiging van de wind (Coriolis-effect)
Het corioliseffect is genoemd naar de Franse ingenieur
Gustave-Gaspard Coriolis die het in 1835 voor het eerst
beschreef, is de verklaring voor de afbuiging van de baan
van een voorwerp dat beweegt binnen een roterend systeem.
Het is vooral duidelijk bij de beweging van de wolkenmassa's
rond een lagedrukgebied, die niet recht naar het centrum van
dit lagedrukgebied stromen maar er omheen beginnen te
cirkelen, op het noordelijk halfrond tegen de wijzers van de
klok in, op het zuidelijk halfrond met de wijzers van de klok
mee.
WEETJE !
Coriolis-effect
Coriolis-effect op de aarde
PLAATSBEPALING
Parallellen
Parallellen
O°
90° NB
90° ZB
breedte
Meridianen
van Greenwich
Meridianen
Lengtewesterlengtetot 180 °
oosterlengtetot 180 °
Gradennet= het geheel van parallellen en meridianen
GlobeKaart
OefeningenZoek de coördinaten op van de volgende steden :
Greenwich:
Wellington:
New York:
Bagdad:
Tokio:
51° N O° W
41° S 175° E
42° N 74° W
33° N 45° E
36° N 140° E
Tijdsindeling op aarde
Afwisseling van dag en nacht
De zon kan slechts één helft van de aardbol op een bepaald moment belichten. De andere helft zit in de schaduw.
Blijft de zon gedurende de dag altijd op dezelfde hoogte ?
Neen, de zon komt ‘s morgens op, zit ‘s middags op haar hoogste punt en zakt ‘s avonds weer onder de horizon.
Tijdsindeling op aarde
ZO
WN
Zon komt op
Zonsondergang
voormiddag
avond
Hoek zon-horizon
CULMINATIEHOOGTE
Welk gevolg heeft dit voor de hoek tussen de zon en het horizonvlak ?
De hoek wordt ‘s morgens groter tot die ‘s middags
zijn maximum bereikt = de culminatiehoogte.
Daarna wordt de hoek weer kleiner waarna de zon
uiteindelijk weer onder de horizon verdwijnt.
Lengte schaduw
Hoe hoger de zon,Hoe korter de schaduwen
Besluit : De stand van de zon is gelijk voor alle plaatsen die op eenzelfde meridiaan liggen !
Zon op hoogste punt in Brussel => ook op hoogste punt in Nîmes
Vroeger of later ?
ochtend avondM
IDD
AG
LIJN
TijdzonesHoeveel uurgordels ? 24Hoeveel graden lengte per uurgordel ?
360° 24
= 15 ° per uurgordel
15° lengte
Tijdzones
nu
lmerid
iaan
GMT METGMT +1
OETGMT + 2
Tijdzones
nu
lmerid
iaanGMTofUT
Oostelijke richting : 1 uur per uurgordel bijtellen
Westelijke richting : 1 uur per uurgordel aftrekken
Per uurgordel naar het oosten wordt het een uur later.
Per uurgordel naar het westen wordt het een uur vroeger.
Conventionele tijd
Verbreking uurgordels owv politieke of economishe redenen
GMT MET
België zou volgens zijn geografische ligging de GMT tijdzone moeten gebruiken, maar…
België heeft er voor gekozen om samen met heel wat andere Europese landen de MET tijd te gebruiken.
Hierdoor lopen wij eigenlijk 1 uur vooruit op de tijd volgens de stand van de zon !
WEETJE !
Zomertijd - Wintertijd
wintertijd naar zomertijd zomertijd naar wintertijd
1 uur vooruit draaien 1 uur terug draaien
31 oktober 201027 maart 2011
Tijdzones
Opdrachten
Brussel : 14uNew York : ?
Opdrachten
Brussel : 14uNew York : 14u – 6u = 8u
Opdrachten
Zaventem : 6u 50
L.A. : ?Reisduur : 15u40 min
Opdrachten
Zaventem : 6u 50
L.A. : 6u50 + 15u40 = 22u30 (Belgische tijd)
22u30 – 9u = 13u30 (lokale tijd in LA)
Reisduur : 15u40 min
Oefeningen op tijdzones
• Dhr Vandromme vertrekt om 6u50 met zijn privé-jet van op Zaventem naar Los Angeles. Na een reis van 15u40min zet hij zijn jet aan de grond. Op welk tijdstip lokale tijd is hij daar geland ?
• Om 16u (LA-time) vliegt hij van daaruit naar New York voor een meeting met Al Gore over klimaatsopwarming. Na een vlucht van 5u50min landt hij veilig in New York. Hoe laat is het in New York bij zijn aankomst daar ?
Datumgrens
Datum
grens
180° westwaarts180° oostwaarts
- 12 uren+ 12 uren
De internationale datumgrens is een imaginaire lijn die voor het merendeel op de 180e lengtegraad ligt. De lijn heeft uit praktische en politieke overwegingen een niet-rechte vorm om Rusland en enkele eilanden in de Grote Oceaan te ontwijken.
Tot 1995 liep de internationale datumgrens dwars door Kiribati en deelde het eilandenrijk in twee delen. De plaatselijke overheden aan weerszijden van de datumlijn konden slechts met elkaar communiceren op de dagen dat het aan beide zijden een werkdag was.
WEETJE !
GMT = Greenwich Mean Time7° 30’ W tot 7°30’ E
Het moment dat in Greenwich de zon op haar hoogste punt in de hemel staat is het twaalf uur. De aanduiding is dan 12.00 GMT.
Een andere standaard is UTC (Universal Time Coordinated). Deze tijd is vrijwel gelijk aan GMT, maar is gebaseerd op Internationale Atoomtijd. Zodra beide standaarden meer dan 0,9 seconde uit de pas lopen, wordt in UTC en alle lokale tijden op de wereld een extra schrikkelseconde toegevoegd.
WEETJE !
MET = Midden-Europese Tijd
7°30’ E en 22°30’ E
Een uur later dan in de GMT zone => GMT +1
In het Engels : CET = Central European Time
OET = Oost-Europese Tijd
22°30’ E tot 37°30’ E
Twee uur later dan in de GMT zone => GMT +2