Hoofdstuk 4 : De aardrotatie

Schijnbewegingen

Schijnbeweging van de zon boven de horizon

Schijnbewegingen

Schijnbare draaiing van de sterrenhemel

Draaiing van de aarde om haar as

12u in Orlando 18u in Orlando

Orlando Orlando

Zin van de rotatie ? Tegenwijzerzin (gezien vanaf het noordelijk halfrond)

Aardrotatie : kenmerken

Rotatie van west naar oost (tegenwijzerzin)

Duur van 1 omwenteling : 24 uren

Berekening van de baansnelheid van een punt op de evenaar :

lengte evenaar : ongeveer 40 000 km baansnelheid : 40 000 km in 24u = ??? km/u

1666 km/u

Siderische dag of sterrendagongeveer 23u 56 min

Zonnedaggemiddeld 24u

De snelheid waarmee de aarde om haar as draait is

niet constant, maar neemt over het algemeen heel

langzaam af, als gevolg van de getijdenwerking. De

dag wordt dus steeds langer met een toename van

ongeveer 1,7 milliseconde per eeuw.

Sedimentlagen in de ondergrond wijzen erop dat

zo'n 620 miljoen jaar geleden een dag slechts 21,9

uur lang was.

WEETJE !

Daarnaast wisselt de omwentelingssnelheid van de

aarde soms van dag tot dag door de massaverdeling

van de aarde. Krimpen de oceanen of de atmosfeer

wat in door afkoeling, dan gaat de aarde wat sneller

draaien als gevolg van de wet van behoud van

impulsmoment.

Om de klok juist te laten lopen moet af en toe een

schrikkelseconde ingelast worden.

WEETJE !

Gevolgen van de aardrotatie

Afwisseling van dag en nacht

Gevolgen van de aardrotatie

Afplatting van de aarde geen perfecte bolvorm

Gevolgen van de aardrotatie

Afbuiging van de wind (Coriolis-effect)

Het corioliseffect is genoemd naar de Franse ingenieur

Gustave-Gaspard Coriolis die het in 1835 voor het eerst

beschreef, is de verklaring voor de afbuiging van de baan

van een voorwerp dat beweegt binnen een roterend systeem.

Het is vooral duidelijk bij de beweging van de wolkenmassa's

rond een lagedrukgebied, die niet recht naar het centrum van

dit lagedrukgebied stromen maar er omheen beginnen te

cirkelen, op het noordelijk halfrond tegen de wijzers van de

klok in, op het zuidelijk halfrond met de wijzers van de klok

mee.

WEETJE !

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b3/Hurricane_Elena.jpg

Coriolis-effect

Coriolis-effect op de aarde

PLAATSBEPALING

Parallellen

Parallellen

O°

90° NB

90° ZB

breedte

Meridianen

van Greenwich

Meridianen

Lengtewesterlengtetot 180 °

oosterlengtetot 180 °

Gradennet= het geheel van parallellen en meridianen

GlobeKaart

OefeningenZoek de coördinaten op van de volgende steden :

Greenwich:

Wellington:

New York:

Bagdad:

Tokio:

51° N O° W

41° S 175° E

42° N 74° W

33° N 45° E

36° N 140° E

Tijdsindeling op aarde

Afwisseling van dag en nacht

De zon kan slechts één helft van de aardbol op een bepaald moment belichten. De andere helft zit in de schaduw.

Blijft de zon gedurende de dag altijd op dezelfde hoogte ?

Neen, de zon komt ‘s morgens op, zit ‘s middags op haar hoogste punt en zakt ‘s avonds weer onder de horizon.

Tijdsindeling op aarde

ZO

WN

Zon komt op

Zonsondergang

voormiddag

avond

Hoek zon-horizon

CULMINATIEHOOGTE

Welk gevolg heeft dit voor de hoek tussen de zon en het horizonvlak ?

De hoek wordt ‘s morgens groter tot die ‘s middags

zijn maximum bereikt = de culminatiehoogte.

Daarna wordt de hoek weer kleiner waarna de zon

uiteindelijk weer onder de horizon verdwijnt.

Lengte schaduw

Hoe hoger de zon,Hoe korter de schaduwen

Besluit : De stand van de zon is gelijk voor alle plaatsen die op eenzelfde meridiaan liggen !

Zon op hoogste punt in Brussel => ook op hoogste punt in Nîmes

Vroeger of later ?

ochtend avondM

IDD

AG

LIJN

TijdzonesHoeveel uurgordels ? 24Hoeveel graden lengte per uurgordel ?

360° 24

= 15 ° per uurgordel

15° lengte

Tijdzones

nu

lmerid

iaan

GMT METGMT +1

OETGMT + 2

Tijdzones

nu

lmerid

iaanGMTofUT

Oostelijke richting : 1 uur per uurgordel bijtellen

Westelijke richting : 1 uur per uurgordel aftrekken

Per uurgordel naar het oosten wordt het een uur later.

Per uurgordel naar het westen wordt het een uur vroeger.

Conventionele tijd

Verbreking uurgordels owv politieke of economishe redenen

GMT MET

België zou volgens zijn geografische ligging de GMT tijdzone moeten gebruiken, maar…

België heeft er voor gekozen om samen met heel wat andere Europese landen de MET tijd te gebruiken.

Hierdoor lopen wij eigenlijk 1 uur vooruit op de tijd volgens de stand van de zon !

WEETJE !

Zomertijd - Wintertijd

wintertijd naar zomertijd zomertijd naar wintertijd

1 uur vooruit draaien 1 uur terug draaien

31 oktober 201027 maart 2011

Tijdzones

Opdrachten

Brussel : 14uNew York : ?

Opdrachten

Brussel : 14uNew York : 14u – 6u = 8u

Opdrachten

Zaventem : 6u 50

L.A. : ?Reisduur : 15u40 min

Opdrachten

Zaventem : 6u 50

L.A. : 6u50 + 15u40 = 22u30 (Belgische tijd)

22u30 – 9u = 13u30 (lokale tijd in LA)

Reisduur : 15u40 min

Oefeningen op tijdzones

• Dhr Vandromme vertrekt om 6u50 met zijn privé-jet van op Zaventem naar Los Angeles. Na een reis van 15u40min zet hij zijn jet aan de grond. Op welk tijdstip lokale tijd is hij daar geland ?

• Om 16u (LA-time) vliegt hij van daaruit naar New York voor een meeting met Al Gore over klimaatsopwarming. Na een vlucht van 5u50min landt hij veilig in New York. Hoe laat is het in New York bij zijn aankomst daar ?

Datumgrens

Datum

grens

180° westwaarts180° oostwaarts

- 12 uren+ 12 uren

De internationale datumgrens is een imaginaire lijn die voor het merendeel op de 180e lengtegraad ligt. De lijn heeft uit praktische en politieke overwegingen een niet-rechte vorm om Rusland en enkele eilanden in de Grote Oceaan te ontwijken.

Tot 1995 liep de internationale datumgrens dwars door Kiribati en deelde het eilandenrijk in twee delen. De plaatselijke overheden aan weerszijden van de datumlijn konden slechts met elkaar communiceren op de dagen dat het aan beide zijden een werkdag was.

WEETJE !

GMT = Greenwich Mean Time7° 30’ W tot 7°30’ E

Het moment dat in Greenwich de zon op haar hoogste punt in de hemel staat is het twaalf uur. De aanduiding is dan 12.00 GMT.

Een andere standaard is UTC (Universal Time Coordinated). Deze tijd is vrijwel gelijk aan GMT, maar is gebaseerd op Internationale Atoomtijd. Zodra beide standaarden meer dan 0,9 seconde uit de pas lopen, wordt in UTC en alle lokale tijden op de wereld een extra schrikkelseconde toegevoegd.

WEETJE !

MET = Midden-Europese Tijd

7°30’ E en 22°30’ E

Een uur later dan in de GMT zone => GMT +1

In het Engels : CET = Central European Time

OET = Oost-Europese Tijd

22°30’ E tot 37°30’ E

Twee uur later dan in de GMT zone => GMT +2