Erfgoed aan de Universiteit Gent: nieuwe inzichten in de praktijk

Danny SegersMuseum voor de Geschiedenis van de

Wetenschappen

- VLAAMSE UNIVERSITEITEN- WAT IS DE OORSPRONG VAN DE DIVERSE

COLLECTIES AAN DE UGENT?- DIVERSITEIT VAN DE COLLECTIES.

BELANGRIJKE/SPECIFIEKE VOORWERPEN- DE 3 KERNTAKEN AAN DE UNIVERSITEIT- ONTSLUITEN VAN DE COLLECTIES- BESLUITEN- NAAR EEN NIEUW MUSEUM

VLAAMSE UNIVERSITEITEN?

Alle Vlaamse universiteiten:http://www.ond.vlaanderen.be/onderwijsaanbod/ho/universitair/alle.asp

Instelling oprichting

1 Katholieke Universiteit Leuven (KUL) 9 december 1425

2 Universiteit Gent (UGent) 9 oktober 1817

3 Vrije Universiteit Brussel (VUB) Wet van 28 mei 1969

4 Universiteit Antwerpen (UA)UFSIA van 1965 tot 2003RUCA van 1965 tot 2003UIA van 1971 tot 2003

Decreet van 1978

5 Katholieke Universiteit Leuven Campus Kortrijk (KULAK)

1965

6 Universiteit Hasselt (UHasselt) 1973

7 Transnationale Universiteit Limburg (tUL) 1992

WAT IS DE OORSPRONG VAN DE DIVERSE COLLECTIES AAN DE UGENT?

Archeologisch Museum Rond 1822: Willem I schenkt archeologische vw

(aangevuld met vw uit onderzoek) Etnografische verzamelingen vanaf 1825: privé schenkingen etnografische objecten

(aangevuld met vw uit onderzoek)Museum voor de Geschiedenis van de Geneeskunde 1817: Willem I schenkt een som geld voor het aanleggen van een

instrumentenkabinet(aangevuld met aankopen en instrumentenuit de praktijk)

Museum Morfologie: Veeartsenijschool opgericht in 1933 een verzameling morfologische preparaten opgebouwd (gevolg

van wetenschappelijk onderzoek, onderwijs en dienstverlening)® De objecten werden (en worden nog steeds) door de studenten

diergeneesk. gebruikt tijdens hun studie van de morfologie.Museum voor Dierkunde 1817: de lessen “biologie” moesten ondersteund worden door

een wetenschappelijke verzameling dieren® collecties aangevuld met schenkingen, recente verzamelingen,

studieobjecten, ….

- didactische collecties - met zichtbaarheid naar het grote publiek

Museum voor de Geschiedenis van de WetenschappenDe stad Gent richt in 1948 een museum voor de Geschiedenis van de Wetenschappen op

®Verzamelingen hoofdzakelijk uit universiteit®collecties groeiden

1964: RUG beslist om het museum over te nemen

Huidige collectie: wetenschappelijke instrumenten uit onderwijs en onderzoek (uit de faculteit Wetenschappen) met uitgebreide publiekswerking

De verschillende musea van de UGent1) Archeologisch Museum2) Etnografische verzamelingen3) Museum voor de Geschiedenis

van de Geneeskunde4) Museum Morfologie5) Museum voor Dierkunde6) Museum voor de Geschiedenis

van de Wetenschappen

Afstanden:1-2: 9 km1-3: 2,5 km1-4: 4,5 km3-4: 3 km4-2: 7,5 km

9 km

7,5 km

4,5

km

3 km

2,5 km

DIVERSITEIT VAN DE COLLECTIES.BELANGRIJKE / SPECIFIEKE VOORWERPEN

ArcheologischMuseum

Schaal model van het Pantheon van Rome door Antonio Chichi (1743-1816)(kurk, plaaster, hout)

Etnografische verzamelingen

Houten helm masker, dudul, (Oceania)

Fern sculpture, nenna, (Oceania)

Museum voor de geschiedenis van de geneeskunde

Collectie Deneffe: replica’s van oude Romeinse chirurgische instrumenten.

Museum Morfologie

Plastinaat van de foetus van een rund van 3-4 maanden

Vaatafgietsel van de kopslagaders van een schaap

Museum voor Dierkunde

Chelonia mydas (groene zee schildpad )

Krab (geconserveerd)

Museum voor de Geschiedenis van de WetenschappenFenakistiscoop van Joseph Plateau (1801-1883) – vader van de film

Atoommodel van benzeen van Prof. A.Kekulé (1829-1896) – Verblijf in Gent 1858-1867

DE 3 KERNTAKEN AAN DE UNIVERSITEIT

1) Onderwijs

2) Onderzoek

3) Dienst-verlening

Aan de universiteit zijn er 3 specifieke taken:• Samenwerking in cursussen• Bachelor projecten • Praktische oefeningen• … • Master thesissen • Onderzoek op de collecties• A1 publicaties• …

• Permanente en tijdelijke tentoonstellingen

• Bruikleen voor andere museums• …

ONTSLUITEN VAN DE COLLECTIES

Werken met de collecties van de museaPermanente tentoonstellingTijdelijke thema tentoonstellingen - Deelname aan culturele evenementen (erfgoeddag, week van de smaak, open monumentendag, Gentse feesten, dag van de Wetenschap, …)Organisatie colloquia – voordrachten Tentoonstellingen op verplaatsing

Onderwijs-, onderzoeksactiviteitenBachelorprojecten (UGent en andere instellingen) - Masterthesissen - Stages en stageverslagenBezoek van scholen – Workshops - Lerarendagen

Gezamenlijke activiteiten “Gentse Universitaire Musea”Nacht van de Gentse universitaire Musea, gezamenlijke thematentoonstellingen: Wunderkammer 2013, …Belettering - Gecoördineerde structuren

Permanente tentoonstelling

Permanente tentoonstelling

Tijdelijke thema tentoonstellingen - Deelname aan culturele evenementen (erfgoeddag, week van de smaak, open monumentendag, Gentse feesten, dag van de Wetenschap, …)

Opening tijdelijke tento “U bevindt zich hier”

Erfgoeddag 2012: Olympische helden

Gentse feesten 2011: “Van paardenmiddel tot paardendokter”

Organisatie colloquia - voordrachten

Nieuwjaar 2011 Aperitiefvoordracht: “Leven en werken tijdens expedities”

2012 Infonamiddag: onderwijsinnovatie

2012 Lezing: “Heraanleg van de Sterre”

Tentoonstellingen op verplaatsing

2012 tentoonstelling in het UFO: opening van de tentoonstelling “Brainstormen in Brussel”

Kinderuniversiteit rond licht Kwantumtalkshow: kwantummechanica vanuit een verrassende hoek

Bachelorprojecten (UGent en andere instellingen) - Masterthesissen - Stages en stageverslagen

2010-2011: Reconstructie van de “Bioscope van Duboscq”

2010-2011 Masterthesis: “De bank van Melloni”

Practicum morfologie

Jaarlijks: Maandwerk dierkunde

Bezoek van scholen – Workshops - LerarendagenMuseum voor Dierkunde

Etnografische Collecties

2011: Lerarendag “U bevindt zich hier”

Workshop: “Fysica in de keuken”

Museum Morfologie

Gezamenlijke activiteiten (Nacht van de Gentse universitaire Musea, gezamenlijke thematentoonstellingen: Wunderkammer 2013, …)

Nacht van de Universitaire Musea 2012

Belettering - Gecoördineerde structuren

Belettering van de voorwerpen op een iPad in verschillende talen.

Ontwerpen van uniforme documenten voor bruikleen, opnamebeleid, ….

BESLUITEN

De verschillende collecties zijn op verschillende manieren ontstaan- Rijke collecties met unieke stukken (al of niet in een

museale omgeving opgesteld!)- Zeer diverse collecties- Musea geografisch erg verspreid- De huidige musea dekken niet alle disciplines van het

wetensch. erfgoed probleem voor verzamelpolitiek- Musea met verschillende doelen/problemen en

opvattingen • Didactische component• Al of niet een nadruk op publiekswerking• Depotruimte is een probleem• ….

NAAR EEN NIEUW MUSEUM

De idee om 1 museum te maken is niet nieuw: 28/2/2003: vergadering collectiebeheerders op

rectoraat voorstel: oprichting van een vitrinemuseum

11/9/2003: rapport “Aanzet tot een globaal beleid voor de universitaire musea” besproken in BC beslissing uitgesteld

2009: Informele commissie “Academisch erfgoed” wordt opgericht en een rapport “Naar één Universiteitsmuseum” wordt opgesteld

7/1/2010: Een eindrapport “Academisch erfgoed: heden en toekomst” besproken in BC erfgoedbeleid aan de UGent moet uitgewerkt worden en de oprichting van één universiteitsmuseum wordt voorbereid

Huidig plan

Wat is de beschikbare ruimte?

Masterplan van de faculteit wetenschappen3 verdiepingen van elk 600 m2

2 verdiepingen voor de permanente collecties1 verdiep voor tijdelijke tentoonstelling en algemene ruimtes

plantentuin

straat

In de commissie “Wetenschap en Maatschappij” werd een project van de collectiebeheerders “Voorbereidende studie van een nieuw universiteitsmuseum” goedgekeurd.Looptijd 4 jaar vanaf 2012

Bestaat uit 2 grote luiken:1) Wetenschappelijke studie van de noodzaken,

mogelijkheden en beperkingen tot het oprichten van een geïntegreerd universiteitsmuseum

2) Inrichten van een aantal communicatiemomenten om stapsgewijs de bevindingen van de wetenschappelijke studie in de praktijk te testen en bij te sturen.

De verschillende musea van de UGent1) Archeologisch Museum (Prof. J. Bourgeois)

Patrick Monsieur2) Etnografische verzamelingen

Pauline van der Zee3) Museum voor de Geschiedenis van de Geneeskunde

Stichting Jan Palfijn vzw 4) Museum Morfologie (Prof. P. Simoens)

Marjan Doom5) Museum voor Dierkunde (Prof. D. Adriaens)

Dominick Verschelde6) Museum voor de Geschiedenis van

de Wetenschappen (Prof. D. Segers)Kristel Wautier

7) De plantentuin (Prof. P. Goetghebeur)Chantal Dugardin

8) Het universiteitsarchief Isabel Rotthier