Diabetische voetwonden - HABO · Hydrofiber Praktisch Draagtijd tot 7 dagen, min. 2 dagen Vormt een...

Diabetische voetwonden

Veerle LuyensBachelor in de verpleegkunde

Coördinator PG DiabeteseducatorPG Wondzorg

1. Epidemiologie

2. Pathologie en ontstaan

3. Diagnostiek

4. Behandeling

5. Preventie

6. Casuïstiek

Diabetische voetwonden -Overzicht

veerle.luyens@arteveldehs.be

Epidemiologie

Europa: 4% van de bevolking heeft diabetes, waarvan 85%-90% type2.

België: ±7,9% van de bevolking heeft diabetes.

Verwachtingen tegen 2025: 9,7%.

De prevalentie van ulceratieve en/of infectieuze voetproblemen is 3 tot 15% van de mensen met diabetes type 2.

3/4 voetulcera kon vermeden worden (trauma)

1. Epidemiologie

3. Diagnostiek

4. Behandeling

5. Preventie

6. Casuïstiek

Diverse letsels en afwijkingen aan de voeten

T.g.v. anatomische en pathologische wijzigingen in de onderste ledematen

T.g.v. diabetes mellitus

Diabetische voetwonde

Perifere neuropathie (50%)

Sensorische neuropathie

Motorische neuropathie

Autonome neuropathie

Charcot-voet

Patho-fysiologie

Vasculaire afwijkingen (15%-20%)

Macro-angiopathie

Micro-angiopathie

Limited Joint Mobility (LJM)

Combinatie van bovenstaande

Patho-fysiologie

Perifere neuropathie

= beschadiging van het nerveuze systeem

Sensorische neuropathie

Aantasting van de sensoriële bezenuwing veroorzaakt een geleidelijke vermindering en verlies van gevoel voor pijn, druk en temperatuurverschillen. Door het verdwijnen van dit pijnalarm is de pt zich niet meer bewust van trauma, wrijvings- en drukplaatsen. Het is de meest voorkomende en belangrijkste vorm van diabetische neuropathie.

Patho-fysiologie

Motorische neuropathie

Leidt tot spierverzwakking en atrofie van de kleine voetspiertjes. De positie van de botdelen tov elkaar verandert waardoor de normale voetstand verdwijnt, met loopstoornissen tot gevolg. Hierdoor ontstaat drukeelt en drukulcus. Vnl. ter hoogte van de metatarsaalkoppen en de teenpunten.

Patho-fysiologie

Autonome neuropathie

Perspiratie van de huid vermindert. De soepelheid gaat verloren, de huid wordt dik, hard en droog. Er ontstaan snel en ongemerkt kloven.

Patho-fysiologie

Charcotvoet

Genoemd naar de Franse Dr. Charcot die deze afwijking voor het eerst beschreef in 1868. Het is een relatief pijnloze, progressieve neuroartropathie in een of meerdere gewrichten. Ongevoeligheid voor pijn resulteert in het instorten van de aangetaste gewrichten met onherstelbare misvormingen van de voet tot gevolg. De voet is warm, gezwollen maar meestal niet pijnlijk. Vaak miskende diagnose (distorsio, jicht, diepe veneuze trombose). Rx aanvankelijk normaal.

Patho-fysiologie

Ontsteking

Versmelting

Stabilisatie

CHRONISCH

Vroegtijdig ingrijpen bestaat erin de voet volledig te immobiliseren: eerst gipsverband tot oedeem volledig verdwenen is. Nadien total contact cast (TCC) gedurende verschillende maanden, tot temperatuurverschil kleiner is dan 2°C.

Komt voor bij 0,8% - 7,5% van alle diabeten

Mannen = vrouwen

Beide voeten in 6-40%

Patho-fysiologie

Monofilament

Vasculaire afwijkingen

Macro-angiopathie

Wijzigingen in de grote arteriën die zullen evolueren naar vernauwing en occlusie (atherosclerose). Het veroorzaakt dus ischemie met afsterven tot gevolg. Aanvankelijk claudicatio intermittens, rustpijn en uiteindelijk necrose.

Micro-angiopathie

Atherosclerose in de capillairen (vnl de tenen). Kenmerkend is het verdwijnen van beharing en moeilijk genezen van

wondjes.

Patho-fysiologie

Nauwkeurige opvolging!

Minimum éénmaal per jaar voetpulsaties controleren a. dorsalis pedis a. tibialis posterior

Patho-fysiologie

Limited Joint Mobility (LJM)

= verstijving van de bindweefselstructuren rond de gewrichten die de beweging beperkt. Ontstaat typisch thv de eerste metatarsaal, waardoor het gangpatroon verandert. Samen met neuropathie zal drukulcus

ontstaan.

Artrieel ulcus Neuropatisch ulcus

-Koud-Pijnlijk +++-Meestal zwarte wonden-Geen eelt, dunne droge huid-INDIEN genezing: zéér traag-Prognose: slecht-Zwakke of afwezige pulsaties

-Warm-Pijnloos-Gele of rode wonden-Veel eelt (callus)-Bij juiste behandeling: vrij vlotte genezing-Prognose: goed-Aanwezige pulsaties

Patho-fysiologie Andere risicofactoren Ouder dan 50-60 jaar >10 jaar diabetes Hypertensie Bedlegerigheid Overgewicht Slechte voetverzorging Oedeem, eelt, likdoorn Infectie Slecht schoeisel Verminderde voedingstoestand …

1. Epidemiologie

3. Diagnostiek

4. Behandeling

5. Preventie

6. Casuïstiek

Diagnostiek - Wagner

1 2 3 4

PPerfusie

Pulsaties duidelijk aanwezig

Subkritischeischemie. Verminderde pulsaties

Kritische ischemieGn pulsaties

EExtent

DDepth

Oppervlakkig Diep (spieren, pezen en fascia

botcontact

IInfection

Geen infectie OppervlakkigeinfectieErythema < 2 cm

DiepEryhtma > 2 cm, abces, osteomeyelitis, arthritis, fascïtis

SystemischToxic, leucocytose> 12000

SSensation

Normaal Verlies van oppervlakkige gevoeligheid

1. Epidemiologie

3. Diagnostiek

4. Behandeling

5. Preventie

6. Casuïstiek

Glycemische regulatie

Wondbehandeling

Behandeling onderliggend lijden

Lokale wondbehandeling

Multidisciplinaire behandeling

Behandeling

Doelstellingen: wondbedpreparatie:

optimaliseren van het wondbed

corrigeren van de abnormaliteiten die de normale wondheling in de weg staan (bijv. necrose, fibrineus beslag, bacteriële load)

faciliteren van het normale endogene wondhelingsproces/andere therapeutische middelen mogelijk maken

TIME-model: classificatiemodel

TIME: Tissue management

TIME: Inflammation and Infection control

TIME: Moisture balance

TIME: Epithelial (edge) advancement

Tissue

Adherente necrose

Verweekte necrose

Fibrineus beslag

Beperkt beslag

Kleur: rood, geel, zwart, bruin, groen

Infection

Functio laesie

Infection

Topische AB: af te raden omwille van het risico op resistentie & contactallergie (Westerhof, 1990; Kay, 2000; Daley, 2005)

Vb: Fucidin®, Bactroban®,…

Lagere antibacteriële werking dan meeste antiseptica (De Grieck, 2004)

Slechts 2de keus na antiseptica, zilver, suiker en honing…

1. veerle.luyens@arteveldehs.be

Moisture

Weinig exsudaat

Matig exsudaat

Veel exsudaat

Oppervlakkig

Ondermijning

Maceratie

Hypergranulatie

Wat TIME ook zegt, reinigen van de wonde is essentieel bij elke wondverzorging!

Verwijderen van losliggend dood materiaal

Verlagen van de bacteriële load

Een wondbodem creëren waarop zalf/verband, eventueel antisepticum, maximaal kan inwerken

Behandeling

Reinigen

NaCl 0.9% of kraantjeswater (douche)

Geen onderscheid in resultaat tussen beiden

Woundcleansers: Flamirins®, Famiclens®, Isorins®

Prontosan® (Polyhexanide en Undecylenamidopropyl Betaïne)

Behandeling

Reinigen

Isobetadinezeep

Om vuile straatwonden te reinigen

Gebruik van reinigingssponsje

Debrisoft®

Behandeling

Reinigen

Waterstofperoxide of zuurstofwater

Vrijgekomen zuurstof ‘borrelt’ als het ware vuil en débris uit de wonde

Geen ‘actieve’ reiniging van de wonde, is irriterend

Zéér toxisch in hoge concentraties

Behandeling

Ontsmetten

Gebruik van lokale antiseptica voor het ontsmettenvan niet-geïnfecteerde wonden wordt nietaangeraden! (O’Meare et al, 2001)

Vertonen cytotoxisch effect thv het gezondegranulatieweefsel (Schultz et al, 2003; Flour, 2002)

Behandeling

Ontsmetten

Alcoholen (60-70°)

Geen open wonden of slijmvliezen!

Handontsmetting

Ontsmetting van de intacte huid

Pre-operatieve ontsmetting van de huid

Ontsmetting van primair gesloten wonden

Ontsmetten van insteekplaatsen van gesloten drainagesystemen en katheters bij intacte huid

Behandeling

Ontsmetten

Povidone-iodine (PVP): vb: Isobetadine 10%®, Braunol 7.5%®

1ste keuze antisepticum open wonden en slijmvliezen

Breedspectrum (bactericied, virucied, fungicide, sporocide)

Residuele werking 6 à 8u in wonde (kleuring)

CAVE: joodallergie, grote oppervlakten, verstoordeschildklierwerking, kinderen <2.5 jaar

Behandeling

Ontsmetten

Chloorhexidine 0.05% (vb: Hibidil®), 0.2%, 0.5%, 2%

2de keuze antisepticum open wonde en slijmvliezen Chloorhexidine 0.5% in water

Bactericied (vooral gram+), beperkt virucied en fungicied. Niet sporocied

Residuele werking van min. 6u

CAVE: toxisch effect op zenuwstelsel: hersenen, ruggemerg, ogen, middenoor, allergie

Behandeling

Ontsmetten

Chloorderivaten: chloramine 0.5% (vb. Carrel-dakin®)

3e keuze antisepticum open wonden en slijmvliezen

Breedspectrum (bactericied, virucied, licht sporocied, fungicied)

Reiniging en geurreductie van wonden

MAAR sterke inactivatie na contact organisch materiaal, toxisch voor opgroeiend weefsel

Behandeling

Ontsmetten

Eosine 20mg/ml

Geen enkele toepassing binnen de wondzorg

Enkel uitdrogende werking

Verkleuring van wonde en wondomgeving

Behandeling

Ontsmetten

Azijnzuur 1%

Actief tegen gram-negatieve pseudomonas en schimmels

Behandeling

WONDRANDEN EN WONDOMGEVING

Preventie of behandeling van maceratie

Behandeling van eeltvorming

Behandeling

Bloemsuikerpasta’s en honing Mengsel van bloemsuiker & antispectische zalf, bloemsuiker & vaseline, bloemsuiker & fysiologisch

Honingzalf: Activon®, L-Mesitran®, Honeysoft®, …

Eigenschappen

Groot absorptievermogen

Antibacteriële werking

Osmotisch debridement

Granulatie stimulerend

Wondverbanden

Bloemsuiker, honing en suikerpasta’s

Indicaties

Matig tot sterk exsuderende wonden

Fibrineuze wonden

Vervloeide necrose

Matige wonddiepte

Kritisch gekoloniseerde wonden, risico op infectie

Wondverbanden

Bloemsuiker, honing en suikerpasta’s

Praktisch

Dagelijkse verbandwissel of frequenter indien nodig

Grondig spoelen!

Ev. fixeren met vettige tulle of siliconeverband

Allergie voor povidone jood

Pijn bij applicatie

Kostprijs ++ (13,25€/tube 75g)

Eenvoudig in gebruik

Wondverbanden

HYDROGEL

Eigenschappen Creëren vochtige wondgenezing (water vasthouden en weer

vrijgeven)

Autolytisch debriderende werking

Verkoelend, pijnstillend

Doorlaatbaar voor gassen

Verkleven niet

Wondverbanden

HYDROGEL

Indicaties

Zwarte necrosekorsten

Vervloeide necrose + (diepe) wonden

Pijnlijke, oppervlakkige wonden

Gelvorm en plaatvorm

Wondverbanden

Hydrogel

Praktisch

Secundair verband nodig

Steriel compres

Occlusief verband: hydrocolloïd (vb. Comfeel®) of PU-folie (vb. Tegaderm®)

Inkerven van necrotische korst kan debridement versnellen

Verband ongeveer om de 2-3d vernieuwen tenzij te nat of te vuil

Wondverbanden

Schuimverband (Mepilex®, Allevyn®, Biatain®, Cutimed siltec®, …)

Eigenschappen Absorbeert wondvocht, weefselresten, pus, en afgestorven

weefsel Wondvocht in grote hoeveelheden opzuigen en vasthouden Hydrofiel aan wondzijde & Hydrofoob aan buitenkant Ondoorlaatbaar voor vocht en bacteriën langs buitenzijde

Doorlaatbaar waterdamp en gassen

Schept vochtig wondmilieu (granulatie, revascularisatie)

Wondverbanden

Schuimverbanden

Indicaties Oppervlakkige en diepe wonden

Wonden met matig en veel exsudaat

Vormen Plat voor oppervlakkige wonden Bol of buisvorm voor diepere wonden

SCHUIMVERBANDEN

Praktisch

Fixatie is nog nodig

Tot 7 d ter plaatse laten

Niet met Carrel-Dakin of zuurstofwater

Niet bij droge wonden

Wondbodemcontact is noodzakelijk

3,79€/stuk 10cm/10cm

Wondverbanden

Hydrofiber (Aquacel®en Aquacell AG® )

Eigenschappen

Vochtvasthoudende vezelverbanden

Creëert een vochtig wondmilieu

Absorberend vermogen

Bescherming van de wondranden, vertikale absorptie

Verminderen/voorkomen van maceratie

Helpt een ontstekingsreactie te beheersen

Hydrofiber + ionisch zilver (Aquacell AG) - bestrijden infectie

Wondverbanden

Hydrofiber (Aquacel)

Indicaties Vochtige tot natte chronische en acute wonden (veneuze ulcera,

diabetische ulcera, donorsites, …)

Oneffen wondbodem

Geïnfecteerde of kritisch gekoloniseerde wonden (Aquacell AG®)

Contraindicaties Droge wonden

3e graads brandwonden

Wondverbanden

Hydrofiber

Praktisch Draagtijd tot 7 dagen, min. 2 dagen

Vormt een vormvaste gel

Vermits Aquacel® krimpt, dient het ruim aangebracht te worden in of over de wondranden heen (min 1cm overlapping)

Bij verwijderen: Aquacel® bevochtigen met fysiologisch indien nietvolledig verzadigd of aanbrengen vaseline tot loslating.

Wiekvorm

Aquacel Extra ®: 39% meer absorptie,verstevigde vezels

Wondverbanden

Alginaat (verkregen uit bruin zeewier) Bv. Kaltostat®

Indicaties

Behandeling van exsuderende wonden

Chronische wonden

Ulcus cruris

Decubitus…

Acute wonden

Donor sites

Schaaf- en snijwonden

Wondverbanden

Alginaat

Aandachtspunten:

Kaltostat ® op de maat van de wond geknipt aanbrengen

Bij sterk exsuderende wonden kan een dubbele laag aangebracht worden

Kaltostat® is makkelijker te verwijderen door het eerst goed nat te maken met fysiologisch: indien het verband inkleeft beschadiging van weefsel

10x20cm (4.69€/stuk)

Wondverbanden

Jelonet®: geïmpregneerd vetverband

Werking:

Steriel paraffinegaasverband

Werkt verzachtend en kleeft niet in de wonde

Neutraal: kan gecombineerd worden met antisepticum

Kan als secundair verband gebruikt worden, bvb bijbloemsuiker en hydrogel

Wondverbanden

Jelonet®

Indicaties:

Brandwonden

Donor-en receptorplaatsen

Ulcera, granulerende wonden,…

Wondverbanden

Aandacht: Mepitel® niet onzinnnig gebruiken!

Mepitel®: 5 x 7,5 cm: 2,80 €

Mepitel®: 10 x 18 cm: 7,16 €

Jelonet®: 10 x 10 cm individueel: 0,27 €

Jelonet®: 10 cm x 7m: 7,65 €

Jelonet®: 10 cm x 10 cm doos: 5,37 €

Wondverbanden

Online apotheek, bijv. farmaline

http://www.farmaline.be/nl/

RIZIV - Tegemoetkoming in de kostprijs van actieve verbandmiddelen voor patiënten met chronische wonden

http://www.riziv.fgov.be/citizen/nl/medical-cost/specific/chronic/pdf/arkb20070603_4.pdf

Wondverbanden – kostprijs

Best practice guidelines : wound management in diabetic foot ulcers (wounds international 2013)

Minimum 2 weken behandelen met hetzelfde verband!

1. Epidemiologie

3. Diagnostiek

4. Behandeling

5. Preventie

6. Casuïstiek

Preventie

Bescherming van de risicovoet

Educatie: hygiënische richtlijnen

Regelmatige voetinspecties

Aangepast schoeisel

Tijdige doorverwijzing

Preventie

Educatie: hygiënische richtlijnen

Dagelijks wassen van de voeten

Antispetische zeep (bij voorkeur op basis van

joodpovidone)

Droge voeten inwrijven

Preventie

VOETINSPECTIE

wondjes?

infectie-tekenen?

nagelproblemen?

vervormingen?

drukplaatsen?

Preventie (4)

Goed schoeisel

Preventie (5)

Hulpmiddel : voet aftekenen + uitknippen

Preventie (6)

Tijdig doorverwijzen!!

Indien géén wonde, maar hoog risico:

best podologische hulp inroepen voor optimale bescherming!

Preventie (7)

1. Epidemiologie

3. Diagnostiek

4. Behandeling

5. Preventie

6. Casuïstiek

Casuïstiek (1)

WAGNER?

Casuïstiek (2)

PEILEN!!!

Casuïstiek (3)

BEHANDELING?

Casuïstiek (4)

Man, 62 jaar, DM type2 sinds 1998. Nefropathie, neuropathie, retinopathie,…

TIME?BEHANDELING?

Casuïstiek (5)

WAGNER?

BEHANDELING?

Casuïstiek (6)

Dank voor uw aandacht

Diabetische voetwonden - HABO · Hydrofiber Praktisch Draagtijd tot 7 dagen, min. 2 dagen Vormt een...

Documents

Transcript of Diabetische voetwonden - HABO · Hydrofiber Praktisch Draagtijd tot 7 dagen, min. 2 dagen Vormt een...

samenwerkingsprotocollen - KGBN - HABO · De Lap Gastric Bypass en lap Gastric Sleeve zijn momenteel de meest optimale Bariatrische ingrepen Lage morbiditeit (< 30d.) en Mortaliteit

Zes Dagen 2

Terras dagen

Infectie- en vaccinatiebeleid in de ouderenzorg - KGBN - HABO · © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 1 Infectie- en vaccinatiebeleid in de ouderenzorg Prof Dr Dirk Vogelaers Dienst

Onderwijs Research Dagen 2016

ALLE DAGEN

de dagen van PASCHA

Bouw in 3 dagen

Agrarische dagen 2013

Vervlogen Dagen vilt

NT-Dagen 2016

Bijzondere dagen kalender 2015

C H A O S - Knights of the RazorBladesophemelt als bron van zijn verbeelding, vertaalt hij in een vormvaste structuur. In deze en vorige gedichten, hoe groot de ratio of de emotie

Dolle Dagen 2016!

VAKWERKEN - Delft University of Technologyicozct.tudelft.nl/TUD_CT/CM-HBO/collegestof/files/...WAT IS EEN VAKWERK vormvaste constructie opgebouwd uit alleen pendelstaven Hans Welleman

Agrarische Dagen 2012

Mijn patiënt heeft dementie. Wat nu? Symposium AZ Sint-Lucas in samenwerking met HABO en WEMEHAK

Donger a Dagen

OverEindse dagen 2013

Open Dagen Universiteit Twente