Gemma van der Ploeg1 november 2011

Collectieve gebiedsontwikkeling

Wil je snel lopen, loop dan alleenWil je ver komen, loop dan samen

Collectieve gebiedsontwikkeling

?

Zes mannen uit IndiaDie hielden van lerenZij kwamen bij een olifant en wilden die observeren Ze waren allemaal blindHoe zouden zij zich weren

De eerste viel tegen zijn flank en riep dit is een muurDe tweede voelde hem aan zijn tand en zag ‘m als een speerDe derde zat aan zijn slurf en noemde hem een slangDe vierde betaste zijn knie en zag ‘m aan voor een boomDe vijfde pakte zijn oor en beschouwde ‘m als een waaierDe zesde kreeg een zwieper met zijn staart en riep au het is een touw

En zo riepen de mannen allemaal door elkaarEn ieder bleef erbij dat hij het goed zag, heel alleenMaar hoewel iedereen een stuk zag, gelijk had er geen één

Moraal van dit verhaal:Zoals zo vaak in dit soort strijdSchreeuwt iedereen voor tienNiemand ziet het punt van een anderMet alle gevolgen van dien

En dus hebben ze het over een olifant Die zij nooit hebben gezien.

Vrij naar John Godfrey Saxe (1816-1887)

Zes blinde mannen en een olifant

• Wat is collectieve gebiedsontwikkeling?• Waarom kiezen voor collectieve gebiedsontwikkeling?• Wanneer kiezen voor collectieve gebiedsontwikkeling?• Wat zijn belangrijke condities voor succes / valkuilen?• Hoe ziet een collectief gebiedsontwikkelingstraject eruit?• Hoe bepaal je de participanten?.• Hoe zorg je dat alle partijen meedoen? Hoe belangrijk is een

communicatiestrategie?• Wat als je eenmaal een collectieve gebiedsvisie hebt? • Wat vraagt het van mij als opdrachtgever / participant?• Collectieve gebiedsontwikkeling: een voorbeeld

Agenda

Wat is collectieve gebiedsontwikkeling?

Als alle belanghebbende partijen zich, ieder voor zich en collectief eigenaar voelen van de gezamenlijk ontwikkelde gebiedsvisie en het

bijbehorende uitvoeringsprogramma daar vanuit hun eigen organisatie echt naar handelen

en bereid zijn totwederzijdse verantwoording en onderlinge afstemming

Collectieve gebiedsontwikkeling

Collectieve gebiedsontwikkeling

• Kijkt vanuit het geheel

• Werkt vanuit een collectieve ambitie waar iedereen profijt van heeft

• Maakt gebruik van de volle rijkdom aan ambities, (ervarings)kennis, informatie, middelen en beïnvloedingsmogelijkheden die bij alle partijen aanwezig zijn

• Bestaande ideeën krijgen de gelegenheid te gronden en te groeien

• Leidt van klagen naar enthousiasme en meedragen

• Creëert eigenaarschap en verdieping van de (samenwerkings-)relaties met andere partijen

• Zet een vliegwiel in gang

Participatieladder

Positioneringcollectieve gebiedsontwikkeling

Het gaat erom de brug te bouwenterwijl we erover lopen

Robert E. Quinn

Waarom collectieve gebiedsontwikkeling?

Waarom collectieve gebiedsontwikkeling

• Door alle onzekerheden van dit moment, valt er nauwelijks nog te plannen

• We zullen steeds meer de brug moeten bouwen terwijl we er al over lopen

• Dit kan door de energie op te zoeken van mensen en organisaties die bereid zijn te investeren

• Iedereen kan een sprong vooruit maken door de aanwezige energie te bundelen in een collectieve, actiegerichte gebiedsvisie, waaraan iedereen zich wil binden om deze te verwezenlijk

Taaiheid vraagstukkenneemt toe

Veel belanghebbendenfragmentatie

Ontwikkelingen versnellenToekomst is niet te

voorspellen

Grote diversiteitonuitgesproken

normen, waarden, ambities

Waarom collectieve gebiedsontwikkeling

• Gebiedsopgaven overstijgen de verantwoordelijkheid en autoriteit van één van de betrokken partijen

• Claimen van de opgave of doorschuiven naar één van de partijen is geen optie

• Iedere partij (intern/extern) op zich is in staat de opgave te frustreren

• Onderlinge afhankelijkheid is een gegeven

Partijen hebben elkaar steeds harder nodig voor het verwezenlijken van hun ambities

Waarom collectieve gebiedsontwikkeling

Waarom collectieve gebiedsontwikkeling

Wanneer collectief?

Als• er nieuwe of veranderende externe omstandigheden

zijn

• organisaties een beweging (transitie) naar de toekomst willen/moeten maken

• je het gevoel hebt dat de bestaande manier van werken niet meer vruchtbaar is

• je de wij-zij cultuur, die tot compromissen leidt, wilt doorbreken en op zoek wilt gaan naar een nieuw perspectief, waar iedereen beter van wordt

Wanneer collectief?

Condities voor succes

“The magic is not in the method.

It’s in the people who use it.”Marvin Weisbord

• Bestuurder / opdrachtgever die weet wat zijn eigen ambities zijn én in co-creatie gelooft (durft inhoud los te laten)

• Helderheid over de kaders + status resultaat• Een plannings- / regiegroep• Een inspirerende en engagerende opgave• Van begin af aan alle belangen in het proces betrekken• Voldoende tijd voor iedereen om de gezamenlijke opgave te

doorgronden en eigen te maken• Duidelijkheid over het te doorlopen traject• Ruimte voor iedereen om verantwoordelijkheid te nemen

voor zijn eigen handelen

Condities voor succes

VerledenWaar komen we / ik vandaan?

HedenWat komt er op ons / mij af?

Waar staan wij/ ik nu?

ToekomstWat willen we met elkaar bereiken?

Wat moeten we doen om daar te komen?

HedenWat ga ik / wij bijdragen?

Hoe organiseren we e.e.a. met elkaar?

initiatief

uitvoering

Condities voor succes

Valkuilen

• Meer in het proces willen beheersen dan je vanuit je eigen rol en positie kan beheersen

• Geen eigen visie

• De verkeerde vraagstelling

• De verkeerde deelnemers

• Onvoldoende borging van het traject bij de participerende organisaties -> geen visie op het eigen belang van samenwerken

• Procesbegeleider / projectmanager die niet in staat is tot een onafhankelijke rol

Het kan op veel manieren

Collectief gebiedsontwikkelingstraject

Collectief gebiedsontwikkelingstraject

Collectief gebiedsontwikkelingstraject

mini-atelier

met alle partijen

definitiecollectieve

opgave

gebiedsvisieuitvoerings-programma+ convenant

werkboek atelier

weekvisie +acties

werkateliers

Hoe bepaal je de participanten?

Centrale opgave Wie zijn de belanghebbenden?

Hoe bepaal je de participanten?

De belanghebbenden:A hebben invloed

R hebben toegang tot resources

E beschikken over de juiste expertise (kennis en ervaring)

I hebben informatie die andere niet hebben

N hebben een bepaalde ‘need‘ en inzicht in consequenties keuzes

Hoe bepaal je de participanten?

Hoe zorg je dat alle partijen meedoen?

• Inspirerende en engagerende opgave

• Helder proces

• Aansprekende uitnodiging- waarin aanleiding, opgave, belang aanwezigheid, proces en

werkwijze, te beantwoorden vragen, kaders en het vervolg staan aangegeven

• Persoonlijke uitnodiging

• Reuring via social media

Hoe zorg je dat alle partijen meedoen?

Hoe zorg je dat alle partijen meedoen?

• Persoonlijk gesprek door initiatiefnemers + persoonlijke uitnodiging

Belang communicatiestrategie?

Belang communicatiestrategie

• Wees open en transparant naar iedereen en laat gedurende het gehele traject zien waarmee je bezig bent

• Zet daarvoor alle communicatie-middelen in die er zijn

• Als je zelf niet voor de juiste communicatie zorgt, dan vertellen anderen wel je verhaal (positief of negatief)

• Ga ook via social media met mensen in gesprek over de collectieve opgave en hun ambities

Belang communicatiestrategie

Eenrichtingsverkeer

Tweerichtingsverkeer

BeïnvloedenBekendmaken

Informeren Overreden

Dialogiseren Formeren

• Bepaal met wie je op welk moment in het proces op welke wijze, waarover communiceert

Bron: B. van Ruler

Na de collectieve gebiedsvisie

• Lichte coördinatiestructuur gericht op een samenhangende uitvoering van alle projecten en voortgangsbewaking

definiëren ontwerpen realiseren

leven wonenwerkenPROJECTEN voor-

bereiden

DOELGROEPEN

BETROKKENEN

borgen en bewakencollectieve ambities

onderlinge afstemming en overleg over projecten

TAFEL VAN .....

collectieve gebiedsvisieuitvoeringsprogramma

spelregels enafspraken

samenwerking

Na de collectieve gebiedsvisie

Gezamenlijke

communicatiestrategie

Na de collectieve gebiedsvisie

• Spelregels voor samenwerking ...

– open en constructief naar elkaar opstellen – elkaar tijdig informeren over voornemens die

invloed kunnen hebben op de collectieve ambities

– elkaar voldoende ruimte bieden om op ieders plannen en uitvoering invloed uit te kunnen oefenen

– participatie belanghebbenden is way of life, met een voor iedereen aantrekkelijk vormgegeven proces

– alle resultaten worden vastgelegd en helder en voor iedereen toegankelijk aangeboden

Wat vraagt het van mij?

?

ik zie mezelf ik zie jou

ik zoek je op

we creëren synergie met elkaar,tillen elkaar naar een hoger niveau

ik zie mezelf ik stereotypeer jou

ik negeer je of doe alsof ik je respecteer

ik vecht, vlucht of kom tot een wankel compromis met je

VAN ... ... NAAR

Wat vraagt het van mij?

Bron: Stephen R. Covey

Wat vraagt het van mij?

tekst

Bron:Claes F. Janssen

Wat vraagt het van mij?

DOMEIN VAN VERANDERINGDOMEIN VAN TRANSFORMATIE

binnenwereld zichtbaar gedrag

systemen en processencultuur

Bron: Ken Wilber

Collectieve gebiedsontwikkeling

Een voorbeeld

Gebiedsvisie Midden-Delfland® 2025

Startsituatie

• Enige nog authentiek polderlandschap in Randstad Zuidvleugel

• Ontwikkelingen– einde Reconstructiewet– nieuwe gemeente Midden-Delfland– laatste visie 25 jaar oud

• > 60 belanghebbende partijen

• Uiteenlopende claims – water, wonen, werken, verkeer glastuinbouw, veeteelt,

recreatie, natuur, cultuur-historie

• Worstelende wethouder: hoe op een vernieuwende manier al deze opgaven tegemoet te treden?

Hij nodigt sleutelfiguren uit een regiegroep te vormen

Werkconferentievindt plaats, Resultaat:

collectieve gebiedsvisieen uitvoeringsprogramma

Wethouder ziet participatie als een kans

Regiegroep organiseert m.b.v. planningsgroep

het proces + communicatie-activiteiten

Belanghebbenden definiëren met elkaar collectieve

opgave

Iedereen pakt zijn projecten opKwartiermaker verbindt

activiteiten1

2

34

6

5

Het traject

gemeenteraadstelt gebiedsvisie

unaniem vast

Het traject

Voorbereiding conferentie / werkatelier

Uitnodiging Krant met visiesuiteenlopende partijen

Pas met recht op beperkte middelen voor voorbereidende activiteiten participanten

Werkconferentie in een stal midden in het gebied

Effect van het proces ...

Merkbaar: iedereen ervaart het resultaat als ‘zijn’ resultaat

Zichtbaar: alle acties worden in onderlinge samenhang uitgevoerd ...

Effect van het proces ...

Voelbaar : iedereen committeert zich aan zijn acties...

Effect van het proces ...

“The magic is not in the method. It’s in the people who use it.”

Marvin Weisbord

Collectieve gebiedsontwikkeling

Interesse in een workshop, masterclass of training?Neem contact op!

Gemma van der Ploeg06 20393618

Collectieve gebiedsontwikkeling

www.kaapz.nlpioniers in cocreatie