Post on 14-Dec-2014
description
november 2003 14 nr. 74
L
sting feest 13 januari 2004
15 jaar Booosti het feest ter gelegenheid van het 3e
anuari 2004 van 10:30 tot 18.00 uur
31 augustus 1988 is Booosting opgericht met als doel het i niti ëren en facil iteren van projecten op het gebi ed van Ontwikke7ing, Ontwerp en Onderzoek (vandaar de drie o's). 13 januari 2004 viert Booosting haar 3e lustrum met een creatieve dag in het auditorium van de Technische Universiteit te Eindhoven.
Wie wat anders wil in de conservatieve
bouwmarkt roept een reactie van weerstand
over zich af. Succes kent vele vaders, maar
de vernieuwing kent altijd veel tegen
standers. Een overdosis vechtlust is echt
nodig. Daar kun je steun bij gebruiken.
Booosting brengt innovatoren bij elkaar of ze
nu uit de industrie, de onrwerpwereld ofhet
onderwijs komen. In de branche-ongebonden-
heid is Booosting ook uniek. Daardoor en ook
door de leeftijd kan Booosting in potentie meer dan
ooit een spilfunctie vervullen.
Omdat het bestuur van Booosting nog steeds van mening is dat de bouw wel een innovatie
oppepper kan gebruiken, is het plan om op 13 januari 2004 het potentieel van Booosting in te
zetten om te komen tot een verzameling van visies, kansen, ideeën, aanbevelingen en acties. Dit
als een soort van cadeau aan de samenleving. Via een zorgvuldig opgebouwd programma willen
we dan een innovatieversnelling (booost) in de bouw genereren. Daarbij wordt vertrokken van het
wegnemen van drempels, maar vooral ook van het beter benutten van kansen.
De dag bestaat uit drie delen. Lees meer hierover op pagina 02 6- 16 van deze nieuwsbrief.
,
.J
r 02
PRO G RAM MAP ROG RAM MAP ROG RAM MAP ROG RAM M A
0:30 Ontvangst & registratie. Koffie met gebak.
11:00 (Deel 1 DE BELEMMER I NG)
Forum bouwinnovatiebelemmeringen
door negen bouwinnovatoren uit diverse disciplines
12:30 Lunch
13:30 (Dee l 2 DE OPLO SS ING )
A VA: Brainstorm met Syntens T oekomstwijzer
NIET-AVA: Slim Bouwen o.l.v. Jos Lichtenberg
15:00 (Dee l 3 DE VERSNELLIN G ) Plenaire uitslag brainstorm bouwinnovatiekansen
15:30 Samenvatting door dagvoorzitter Jan Westra
15:45 Pauze
Voor de duidelijkheid:
Deel 2 Brainstorm met
Syntens Toekomstwijzer is
Alleen Toegankelijk voor
Booostingaangeslotenen,
kortom AV A. Álle andere
programmaonderdelen zijn
openbaar.
AVA Alleen toegankelijk
Voor Booostingaangeslotene
16:15 Symbolische overdracht van de dagresultaten als het cadeau aan de samenleving
16:35 Afscheid van Jos Lichtenberg als voorzitter van Booosting
16:45 Feestelijke verjaars- en nieuwjaarsborrel
... 1 ... 8 .. :_0 .. 0-=E::::in~d::.. ______________ --.,;Z=ie:...:o;.:o:.:.:kJ:.:;::,agi.na 16 van deze nieuwsbrie
,
a n t W oor d k a a r t:=
• ---
Aankondiging van ,het bezoek aan Beamix op woensdag 26 november 2003 van ~ .~ ~ 14.30 tot 19.30 uur -te Eindhoven
Beamix: CREAMIX! Creatieve morte l toepassingen
B eamix is producenr van mortels voor specifieke toepassingen in de bouw. Mortels
op maat gaat Beamix ook niet uit de weg. M en heeft van nature de aannemer als
klant, maar zoekt bewust het contact met onrwerpers, om al dan niet samen met hen
én leveranciers van componenten en bouwdelen, te komen tot nieuwe toepassingen.
Beamix wenst op 26 november de Booosting-gemeenschap te prikkelen
en staa t daarbij voor al les open. Of het nu gaat om het bereiken van
oppervlakte-effecten bij gevels of het bespuiten van 3D -vormen, niets
is te gek. H et ondelwerp van de dag is dan ook 'Creativiteit met mortel
toepassingen' . Korrweg: C reamix.
Beamix za l haar bedrijfsactiviteiten presenteren en ons trakteren op
demonstrati es van bijzondere oploss ingen en vormen bereikt met
mortels. Wim Berkers en M ark van den Boogaard zullen h iermee
de ptoductietechnische mogelijkheden verd u idelijken en u op ideeën
kunnen brengen voor nieuwe (toepass ingen in) onrwerpen.
W e krijgen een verhaal voorgeschoteld van
A rno Pronk, d ie zich aa n de TU Eindhoven
bezighoudt met ' blobs', waaronder het be
spuiten van tenrdoek. Recent is een mobiel
kunstpaviljoen, ontworpen door jtugen Bey, geselecteerd voor realisatie in Eindhoven. Dit
onderwerp, maar ook andere blobin itiati even
in de wereld vormen de kern van zijn betoog.
Marieke M uskens, on langs afgestudeerd aan de TUle, werkt bij Beamix
aan creativiteitsonrwikkel ing. Z ij zal, mede ter inleiding van een
discuss ie in groepen, een verhaa l houden over haar erva ringen met
productonrwikkel ing en innovati e bij Beamix en met name de wijze om
daa r zoveel mogelijk mensen binnen en buiten Beamix bij te betrekken.
Om de creativiteitsdiscussie die na de pauze is gepland, richting te geven
wordt de deelnemers verzocht om nu alvast na te denken over
knelpunren in de bouw. M arieke zal dan ter voorbereiding, vooraf
telefonisch contact met u opnemen ove r uw wensen en ideeën .
............ to ren, gemaa kt met gli jbe kist ing L ......... van gaas ge vormde ol i fa nten word en voor zi en van ge kl eurd spui tb eto n
f03l
,
I
..J
r~ ~mobiel kunstpaviljoen ~ tu nn elb ouwpro j ect
11
PRO G RAM MAP ROG RAM MAP ROG RAM M A
14:30 Ontvangst
15:00 Opening door Jos Lichtenberg, voorzitter Booosting 15:10 'Bijzondere toepassingen en vormen met mortel'
door Wim Berkers en Mark van den Boogaard,
resp. manager strategy & business-development en hoofd verkoop bij Beamix
16:00 'Blobontwikkelingen en het mobiele kwtstpaviljoen' door Arno Pronk, TUle
16:25 'Productontwikkeling en innovatieprocessen bij Beamix'
door Marieke Muskens, R&D Beamix
16:45 Pauze
17:00 Creativiteitsdiscussie in groepen
18:00 Slotdiscussie met 'hap & sap'
19:00 Eind
• Aanmeldingen dienen voor 10 november bij het Booosting secreta ri aat binnen te zijn .• Er is een
limiet gesteld van max. 30 personen .• Bij overboeking wordt een wachtlijst opgesteld en zal gewerkt
worden op vo lgorde van ontvangst. • Booostingaangeslotenen krijgen voorrang.
Inschrijving via de antwoordkaart of booosting@ooo.nl
NAAM
BEDRIJF
ADRES
I I POSTCODE WOONPLAATS
I I I TELEFOON
I I E' MAIL
o komt op >Joensdag 2 november naar Beamix.CreamlX e Eindhoven van 14:30 tot 19:00 uur mer personen. (zie pag. 03-04)
o komt op dinsdag 2 december naar VPT Perforatietechnieken te H eusden
van 14:30 tot 19:00 uur met personen. (zie pag. 05)
o komt op dinsdag 13 januari 2004 naar 15 jaar Booosting te Eindhoven
en schrijft zich in voor: (zie pag. 01-02, /6)
O Deei 1 De belemmering: Forum over bouwinnovatiebelemmcringen
O Lunch o Deel 2 De oplossing: Brainstorm met Synrens Toekomstwijzerspel. (A VA) O Deei 2 De oplossing: Slim Bouwen
o Deel 3 De versnelling
o Borrcl
AVA staat voor ALLEEN VOOR AANGESLOTENEN
Booosting Postbus 596 2600 AN Delft
-,
•
L
,
Kunstjes met staal Bezoek aa n Pe rforatietec hni ek casset t egev e l .,
V ersteeg PerFo ratietechn iek VPT is een relati ef klein bedrijf met 20 medewerkers met een zéér
indrukwekkend machinepark voor de bewerking van staal en aluminium. T ot de mogelijldleden
behoren perforeren en rel iëf drukken, laser snijden (gri ll ige vormen), volautomatisch complexe vormen
vouwen met een zeer vernuft ige en voor Nederland un ieke, vouwmachine, zetten, walsen, coaten en
art pu nch. Hierb ij rekent speciaal ontwikkelde software een gerasterde foto of logo om in een
perforariepatroon dat bes taa t uit verschi llende ga tdiameters door el kaa r. Altijd bijzondere
klantspecifieke opdrachten, d ie in samenwerking met de ontwerper tot srand komen. Kortom Idein,
groot, dik, dun, VPT is voor geen enkel gat re vangen.
Een bezoek aan her creatieve bed rijf zal u als ontwerper zeker op n ieuwe ideeën brengen.
PRO G RAM MAP ROG RAM MAP ROG RAM M A
14:30 Ontvangst 15:00 Welkomstwoord vanjos Lichtenberg, voorzitter Booosting 15:05 Algemene presentatie door Piet Versteeg, oprichter van VPT
15:30 Pauze 16:30 Toepassingmogelijkheden met VPT producten. Ideeën en voorbeelden
van Peter Moser, hoofd verkoop Imarketing bij VPT
17:00 De ontwikkeling van nieuwe hekwerken. Over samenwerken met VPT
door Hans KalkhoVC11, partnerarchitect Atelier PRO
17:15 Tegenlezing
17:30 Discussie
18:00 Borrel
19:00 Sluiting
U bent van harte welkom! Maximum aantal deelnemers: 25
Inschrijving via de antwoordkaart of booosting@ooo.nl
IJ
+-' ~ u
(!) C> .,..., <:: '" 0 '" Q..
<... ,.
0. t... V) <l.J <::
'" .0 ::r: <l.J ...., <= Ê ~ (!)
"'" (!) <:: <...
(!) <... <l.J 3 ""
,. "'" "" 0 (!) :r: ..<::: .c -'<
(!)
o>+-' '" <= "" .~ (!) V) a; <...
<... <::
"'" "" '" "'" u ::r: .; V)
0>"" +-' <=
-'< <= 0 <= <l.J ., 0 <l.J
"" '"
..J
--------------~------------------------~'ï
Vers l ag van het bezoe k aan het futur is ti sc he busstat i on i n Hoofdd orp op 20 maart 200 3
De moedige mensen '\#@n [h(8;t
Z\\'l\Vl(8;rfoc(8;~t(8;@lM
M oedig, omdat je niet weet waar je uit komt als je er aan begin t, aldus een van de aanwezigen. Een
boeiend proces om aan te horen. Kort t ijdsbestek, nieuw idee uitwerken met branchevreemde
maritieme technieken, nieuwe tOepass ing van piepschuim als consrrucri emateriaal, enz. H et woord
ve rtrouwen viel herhaaldelijk. Zonder vertrouwen van alle bouwpartij en in el ke andere teamgenoot
was de prachtige ZwerA<ei, het futur istische bussta tion in Hoofddorp, nooit ter wereld gekomen.
Heer Haan d rikman. opdra c ht ge ve r D e Z uidtangenr kostte uiteindelijk € 25 0 miljoen, voor 14 haltes mér uirstraling. H et was een
Europese aa nbestedingsprocedure voor archirecten. U iteindelijk werd het VHP Architecren uit
Rotterdam met architect N io. Voor de ui tvoering was het project op de markt niet te slijten.
H aandrikman had relatie met aannemer O oms, met wie al ee;'der een halte was gereal iseerd en zo werd
her project toch uitgevoerd. H et project won twee prijzen: langste busbaan en meest innovatieve
project, omdat er ook een trambaan va n gemaakt moest kunnen worden.
Heer Nio. architect H et station is voo r lokaal openbaar vervoer. E r moes t een ander beeld van openbaar vervoer komen:
uitstraling. Initieel was gedacht aan een visgraatmotief met aparte bushokjes. N io wilde een integrale
aanpak en deze is geaccepteerd. H et moest een ' los' ontwerp zijn. N io presenteerde twaalf
voorsrellen, met het eindvoorsrel reeds in gedachten. Veel gesprekken zijn gevoerd over de
productiemerhode, rraditioneel of industrieel. Een onrwerp van een ligbad op basis van piepschuim
(modulair) was een voorbeeld om voor een industriële methode te kiezen. D e vraag was hoe krijg je
,
~
L __________________ --______ ~------~ _____________ ~
(Verslag Gevelinnovatieprijs 2003 )
""------------
Gevel Innovatieprijs 2003 Net als twee jaar geleden werd tijdens de Internationale Bouwbeurs in Utrecht in februari 2003, in
het Geveltech paviljoen de Innovatieprijs 2003 uitgereikt. Een initiatief van de VMRG met
medewerking van Booosting.
De opzet is dat groepen van studenten gedurende een relatief korte periode werken aan een
gevel innovati e. Daarbij is de opdracht om te vertrekken vanui t een bepaald product of materiaal en
daartoe contact met de leverancier te onderhouden. Interessant is daarbij de confrontatie tussen de
vaak verstarde industrie en de positieve naïviteit en onbevangenheid die studenten kunnen
tentoonspreiden. De climax wordt gevormd door tijdens de bouwbeurs het ontwikkelde concept met
trots en motivatie in het openbaar te presenteren aan de hand van een prototype. H et project levert
de studenten overigens ook studiepunten op. H et mes snijdt dus aan twee kanten.
Dit jaar vielen de Delftse studenten door
omstandigheden af en bleef het aantal in
zendingen beperkt tot twee Eindhovense
bijdragen.
De driekoppige jllly bestond uit: Mark van Delft, directeur van de 'Van Delft G roep'
(gevel bouwer) , Henk van Laarhoven van
Hubert-Jan Henket Architecten en tevens
lid van de Raad van Advies van Booosting
en Jos Lichtenberg, voorzitter van Booosting.
De juty luisterde aandachtig naar beide
presentaties en vormde zich aansluitend een
oordeel. De inzendingen bleken moeilijk
onderling vergelijkbaar.
De groep bestaande uit Hann van Dartel, René Dobbelsteen en Menno van Klundert, was gekoppeld
aan Rockwool en had een bottom-up benadering gevolgd , dat wil zeggen: zij vertrokken vanuit het
materiaal. Het team ontwikkelde het zogenoemde Rockelement; een sandwichconstructie bestaande
uit voornamel ijk steenwolproducten . Daarbij valt te denken aan het hardgeperste gevelbekledings
materiaal Rockpanel en producten uit het isolatieassortiment. Door te vertrekken vanuit de
materiaalkarakreristieken, waaronder een hoge vormstabiliteit, kwam de gtoep op de gedachte om via
prints allerlei effecten te realiseren, waaronder een imitatie marmeren gevel en ook een gevel met een
baksteen uiterlijk. Plaatnaden werden onzichtbaar weggewerkt zonder gevaar op krimpscheuren. De ~
=---"~;;=<=-============'"==""II_F'"""""",~"",,~~~~-,," .. __ .~ . ~. _~. __ .. 11 _____________________ _ r ----------------------- , de vorm controleerbaar voor productie. Krachtberekeningen zijn statisch uitgevoerd. Voor verlichting
e.d. zijn uithollingen gemaakt. Het project was teamwork met veel vertrouwen onder de partners.
Heer Lont, aannemer Ooms Bouwmaatschappij bouwt over de gehele wereld veel in bitumen, voor woningbouw en
utiliteitsbouw en landingsbanen. Toen Lont het ontwerp van het busstation voor het eerst zag vond
hij het een bijzondere fa ntasie van de architect. Maar na een gesprek met de arch itect heeft hij
gedecideerd gezegd 'We doen het'. Ondanks alle onzekerheden. Ooms is een innovatief bedrijf en de
pr-uitstraling van d it project is erg belangrijk. Na de toezegging kwamen alle technische vragen, over
de dichtheid van het piepschuim en de dikte van de polyester, en de daarmee samenhangende prijs.
Toen vormde zich een bouwteam om alle vragen voor een bouwaanvraag op te lossen. U iteindelijk
is het busstation in een tent gemaakt.
Heer van der Windt, ingenieur Ingenieursbureau Zonneveld had al eerder ervaring opgedaan in projecten met bijzondere
vormgeving. In het programma C imatron is het busstation gemodelleerd, inclusief alle voorzieningen.
D it programma is ook gebruikt voor de besturingssoftware van de vijfassige freesmachine. Het
laminaat van het busstation is zo'n 900 m' en is 5 tot 8 mm dik. De grootste overspanning is 32 meter.
De maximale doorbuiging bij wind is 100 mmo Er zijn versch illen in uitzettingscoëfficiënt tussen
piepschuim en polyester. De huid van polyeste r vangt alle krachten op, het piepschuim fu ngeert als
afstandhouder, tegen plooien. Op enkele punten in het model kwam het polyester los van het
piepschuim. Hierdoor zijn eisen gesteld aan de kromtestralen in de huid, die moesten gtoter zijn dan
150 mmo Om de krachten naar de fundering te leiden is gewerkt met multiplex en staalplaten.
Heer de Boer, freezer Marin is een kennisinstituut voor maritieme constructies. De inbreng in het project was de model
makerij . Marin heeft een vij fass ige freesmachine en kan vo lled ig 3-D freezen (minder banen nodig
dan bij drie-assig). De aanpak was het project op te delen in kleine blokken en deze op het werk te
verl ijmen . Het project is uitgevoerd in EPS 15, blokafmeting 4xl,25x 1,25 meter. Totaal 200 blokken.
~---------------------------------------------------,~
jUly gaf aan gediscussieerd te hebben of het
niet beter zou zijn geweest om in plaats van
imitaties en prints van het natuurlijke
rockwool te vertrekken. De achterkant van
platen is soms boeiender dan de voorkant.
Anderzijds ge tuigt de keuze van markt
realisme. De hang naar eerlijke oplossingen
bestaat vooral bij architecten en minder bij
andere beslissers.
De andere groep bestaande uit Ivo Janssen, Niels Oudenaarden en Emil Talen, had glas
als materiaal gekozen en was gekoppeld aan
Pilkingcon. Dit team was van het gebouw als
orgaan uitgegaan en legde, gefascineerd
door de transparantie, de gevel uit als een
communicatie-element. Dat verklaart de
titel van het project Orgaevel. H et model
bes tond uit een maquette waarmee een
concept werd toegelicht. Deze maquette
bestond uit een aantal segmenten, waarmee
verschillende mogelijkheden werden
gecommuniceerd. Zo werd duidelijk
gemaakt dat· je leidingen zichtbaar kunt
maken, dat je de brede spouw (wellicht ook
als klimaatgevel interpretabel) als een soort
etalage kon beschouwen, enzovoorts. Door
de benadering vanuit het concept was de groep wat minder aan de uitwerking toegekomen. Zo
ontbraken details of een praktijkvoorbeeld.
H et logisch gevolg was dat het eerste ontwerp als real istischer en technisch beter onderbouwd (globale
details, materiaalanalyse, bouwfYsische aspecten) en het tweede als oorspronkelijker werd beoordeeld.
De doorslag gaf dat de compleetheid van de Rockwool groep (inclusief een mooi gepresenteerde
brochure) goed overkwam en ook kreeg de jury de indruk dat deze groep een betere interactie met
het bedrijf had gehad. Dat de jury het er nog even over heeft gehad om het prijzengeld te delen geeft
al aan dat het moeilijk was een keuze te maken. Die weg wi lde de jury echter ui t principe niet
bewandelen. De opdracht was om een winnaar aan te wijzen en na rijp beraad werd gekozen voor de
Rockelement-gevel. Als voorzitter van de jUly mocht Jos Lichtenberg tenslotte aan Harm, René en
M enno een cheque van € 700,- en aan Ivo, N iels en Emil een cheque van € 300,- overhand igen.
Maarten Willems, Universirair docent TU Eindhoven I Secretaris Booosting
Jos Lichtenberg, Directeur A + I Voorzitter Booosting
VAN HARTE PROFICIAT!!
r 10
Vooral aan de aansluiting van de diverse vlakken is aandacht geschonken. In het bijzonder moest
rekening worden gehouden met de maand levertijd van de blokken, de toleranries van piepschuim
van 5 mm/m en de grote afvalsu'oom bij het freesen. Na het freeswerk vond geen handmatige
nabewerking plaats en zijn de extra mogelijkheden van CNC benut.
Heer Schrama, montage, constructie van kunststofwerken
Kenmerken van kunststof zijn vormvrij , lichtgewicht, vandaalbestendig, anrigraffiti, vlamdovend, UV
bestendig en milieuvriendelijk. Polyproducts is gespecialiseerd in de verwerking van vezel versterkte
______ .. ... André Roelofsen
kunststof voor o.a. gevels, beton mallen, appendages. Het verlijmen van de piepschuimblokken en het
aanbrengen van de vezelversterkte kunststof is op de bouwplaats gebeurd in een tijdelijke productiehal
(tent). Kritiek punr in de productie was het hijsen en het plaatsen van de dakdelen m.b.v. een hulp
staalconstructie. Schrama roemde de open en constructieve samenwerking tussen alle projectpartners.
Heer Verburg, architect, bestuurslid Booosting, tegenlezer
Heeft rwee vragen: Waarom niet vaker kunststof als hoofddraagconstructie?
Is het zo dat krappe budgetten innovatief denken bevorderen? Maar is € 800/m3 wel zo krap?
Hij vindt het busstation een prachtig bouwwerk en bewondert ook de samenwerking, maar vraagt zich
af wat er nieuw aan is. In de daarop volgende discussie anrwoordt Nio dat het innovatieve vooral in
de schaal van het project zit. Niet in de wijze waarop het in elkaar is gezet, wanr daarvoor waren veel
handel ingen nodig en zijn traditionele technieken gebruikt. Zo blijkt er ook veel tijd te zijn
geschonken aan het wegschaven van de oneffenheden in het lichte schuim. Hij benadrukt dat het
freezen en verlijmen wel vernieuwend is.
Een grote bottleneck blijkt nog steeds de stap van een organische schets naar de computer. De drijfveer
om kunststof te gebruiken ligt voor Nio in de mogelijke toepassing van vloeiende vormen, waarvan
dit busstation het begin is. Er zijn grote verwachtingen voor de toekomst; piepschuim is veel meer dan
isolatie alleen.
Nico Noort, Projectmanager Corus Colors I Bestuurslid Booosting
L ____ ~ ______________________________________________ -
L.
·int.i·Wii,i, _____ a....:9'--e_n_d----'-a __ --'
Activiteiten Beamix: Creamix te Eindhoven (zie pagina 03-04)
VPT Perforatietechniek te Heusden (zie pagina 05)
woensdag 26 november
dinsdag 2 december
dinsdag 13 januari 2004 dinsdag 24 februari
15 jaar Booosting te Eindhoven gedeeltel ijk (A VA) (zie pagina 01-02, 16)
Licht
(A VA) staat voor Alleen Voor Aangeslotenen van Booosting
•••••••••••• Booostin9
booosting __ d_o_e_l_s_t_e_l_l_i_n....:9,---, • • • • • • • • • • • • •
Op 31 augustus 1988 is Booosting opgericht vanuit een gecombineerd initiatief van industrie, industrieel ontwerpers en architecten. Booosting heeft zich als doel gesteld het proces van
vernieuwing en verbetering in de bouw wezenlijk te versnellen; daarvoor wil zij ideeën en projecten op het gebied van Onderzoek, Ontwerp en Ontwikkeling initiëren en fac iliteren. Door haar structuur en de stimulerende en activerende initiatieven die zij ontplooit heeft Booosting een unieke positie binnen de bouw verworven. Aangeslotenen wordt de gelegenheid geboden om hun eigen bouwwereld te vergroten door ervaringen te delen, ideeën op te doen en banden aan te gaan met aanpalende disciplines. • •••••••••••••••••
Booostin9 colofon
: • • • Delftechpark 22 Postbus 596 2600 AN Delft
..
telefoon 015 2629033 telefax 0152629034 e-mail booosting@ooo.nl
homepage www.booosting.nl
contactpersoon Jolanda Steenhouwer
bereikbaar ma en di van 9.00 tot 17. 00 uur en op wo van 9.00 tot 13.00 uur
redactie Jolanda Steenhouwer
vormgeving Patricia Brouwer Design
druk Drukkerij Hans T ruijen
met dank aan Wim Berkers, Martike de Grip, Hans Kalkhoven, Peter Moser,
Marieke Muskens, Annet Niens, Arno Pronk, Martijn Veldkamp
voorzitter Jos Lichtenberg A+
secretaris Maarten Willems TU Eindhoven
penningmeester André Roeloften Neonis Designers
lid Thijs Verburg Verburg Hoogendijk architecten
lid Harm Boomsma Boomsma Innovations
lid NicoNoort Corus Colors
lid Prido v. Nieuwamerongen Arconiko Architecten ~
.J
•
L.
Nieuwe participant Buitink Technology. advanced lightweight structures contactpersonen : ir S. R. de Vries , directeur, Hartike de Grip , structu r al designer
BUITINK /~,-~ TECHNOLOGY
Bui tink Technology (vh Buitink Zeilmakerij) is
gespecialiseerd in het o ntwikkelen, vervaa rdigen en
leveren van talloze producten van zeildoek, technisch
textiel en Folie. (Voor)gespannen m embraa nconstructies,
(dubbelgekro mde) spanplaFo nds, toepass ingen met
ETFE-Folie als luchtkussendaken en inAatables (o.a.
springkussens, producrvergrotingen, therapeutische koe
baden, doorwerktenren). Een andere specialiteit is het
bedrukken van zeildoek, technisch textiel en ook moeilijk
Advaneed Lightweight Struerllres
Nieuwgraaf 210 6921 RR Duiven T 026-319 4181 F 026-319 4191 E info@buitink-technology.com
www . bu i tink-techno l ogy . com bedrukbare (ETFE) Folies.
H et zeer innovatieve bedrijf heeft de technologie voor diverse ve rbindingsmethoden in huis en heeft
zelf (ETFE) lasmachines ontwikkeld. M en is door deze Aexibiliteit in staat met, oF op aanvraag van
klanten specifieke producten te ontwikkelen. Bui tin k is continue op zoek naar nieuwe materialen en
technologieën, niet alleen reden om veel sam en te werken met T UD en TUE, maar ook om zich aan
te sluiten bij Booosting.
A + Bureau voor Bouwprodukrontwikkeling
ABT Adviesbureau voor Bouwtechniek Aldus bouwinnovatie BDA Groep Boomsma Irmovations Corsmit Raadgevend Ingenieursbureau D3BNC J. dgmr raadgevende illgenieurs ing. Karel H Dekker dorsserblesgraaf Façade Consulting 6- Engineering GeNie ConStIlt en Partners Leylandi Consultancy
Mat Afbouw MBI De Meeuw Oirschot Octall/be Space Struc/llres Oskomem Plnstica Plaat PlatirlOx Special Products Polyblock Polynorm Bruynzeel Poly Products RCSystem Reynolds Architecttlllrsystemen Rockwool SAB-Profiel
COURAGE EG"M Architecten Hubert-jan Hmket Architecten jMDS MUA, Maurer United Architects Piode RPHS architecten Snelder Vola Petit Arcbitecten jfm 'f ïmmers 'fillls + Horsting Architecten Verburg Ilooger/dijk Arcbitecten Van WII/'S, Buro voor Architektuur XX architecten ell bouwmallagement ...
,
RGD, Directie Omwerp 6- Techniek Schoonderbeek 6- Partners Advies Ingenieursbureau Zonneveld E/sZij/stra
SInvenburgs Bouwbedrijven Somfj Nederlmrd Trespa International Ubbillk Neder/mld Wagenbouw Accommodaties WentzeI
l'riso Kmmer jaap Konillg Neonis Illd Design 6- Corpomte Gmphics Robill /lood Produkties
I ~'~I~~~ Beamix BRS Staalwerken Bruynzeel Keukens en Kasten Buitink Zeilmakerij Corus Colors Eaton Holec Laagspanning Hobone Holonite Hunter Douglas Lenco Zonwering Limburg Kozijnen Limburgia Deuren Limelight
ZNS Vall Dam Geveltechniek
ArchipelOllwelJ,ers Architectenbureau Boesten-vall Vliet Het Architecten CO/lSOrf Arconiko Architecten Atelier PRO Atelier Zei/lStt'fJ, vall der Pol Böhtlingk architectenbureau jan Brouwer Bullborst ArchitectC/l en Stedenbouwers CEPEZED
TNO Industrie Marcel Vroom
Aedes, vereniging /Jan woningcorporaties Bouwen met Staal Centrum Hout VMRG I I •
f logeschool Bmbant Slixion Hogescbool Enschede TU Delft, lIakgroep BOltwtechnologie TU Delft. Faculteit Lucht- en
mimtcvaflrttechniek TU Eindhoven,focuheit Bouwkunde
.J
1IIIIIIIIEIIIII~ __ m_a_a_rt __ 2_0_03 __ ~1
De waarden en normen van IFD Rechtgeaarde ondernemers zoeken voortdurend naar wegen om onderscheidend te kunnen zijn in de verdringingsmarkten waarin ze opereren. Na afloop van de selectieprocedure van de 3e tranche van de IFD-stimuleringsmaatregel 2002 kunnen 22 organisaties in de bouwkolom, nu met wat meer budgettaire ruimte, weer laten zien wat hen zo uitdaagt.
E ven wat cijfers. Voor 2002 was er € 2,5 miljoen beschikbaar, met een maximum van € 250.000,
voor bouwprojecten en € 25 .000,- voor haalbaarheidsonderzoeken. Gebleken is dat menige
initiatiefnemer dit de afgelopen jaren als een relevante stimulans heeft ervaren. Zonder deze bijdrage
'zou het project er niet zijn gekomen' of 'zag de opdrachtgever er geen brood in ' is een regelmatig
gehoorde verklaring achteraf. In drie tranches ('99, '00 en '02) samen zijn er zo'n 289 projecten
aangemeld waarvan er 70 zijn aangewezen als demonstratieproject. Hieronder vallen ook een tiental
haalbaarheidsonderlOeken. Tot nu zijn hiervan slechts twee projecten niet gerealiseerd.
blijvende inspiratie De geselecteerde projecten laten weer van alles zien, van woon- en serviceconcepten tot nieuwe
samenwerkingsverbanden en procesinnovaties, van visies op de renovatie van de bestaande
woning(hoog-) bouw tot intelligente installatiesystemen. Met een ogenschijnlijk geroutineerde,
maar niettemin grote inspanning, streeft de SEV er naar een blijvende inspiratie te bieden op basis
van een gevarieerde informatieverstrekking en promotie rondom de nu in totaal zo'n 70
demonstratieprojecten.
Het valt niet te ontkennen dat voor menige deelnemer de te genereren PR dan ook meteen de op één
na belangrijkste reden is om in te zenden voor de demonstratiestatus. Een goed voorbeeld daarvan is
het veel gelauwerde project De Bolder, het Mammoet hoofdkantoor in Schiedam. H et zou zonder
subsidie nooit zo zijn gebouwd (en zo zal dus nooi t meer gebouwd worden ... ). En behalve de
spectaculaire plaats waar het gebouwd is (de Grootint-loods voor boorplatforms in Zwijndrecht) en
haar evenzo spectaculaire verplaatsing over het water, is het zeer traditioneel gebouwd en toont het
slechts het hijsvermogen van de opdrachtgever. T och lijkt het te hebben geïnspireerd tot een mogelijk
nog spectaculairder project. H et kantoorgebouw D e Brug van Unilever in Rotterdam, waar - in de
loop van 2003 - 15.000 m' boven (niet op!) een volledig operationele fabriek gebouwd is.
11 ...I
Onder de paraplu van het bijna sleetse DuurzaamBouwen is de IFD-strategie door de SEV naar voren
geschoven als mogelijk antwoord op het toenemende bouw- en sloopafval (in enkele jaren gestegen
van 15 naar zo'n 19 miljoen ton per jaar) én het consumentgericht bouwen (levensloopbestendigheid).
En deze strategie lijkt als een soort killerapplicatie in de altijd wat trage bouwmarkt brede aanhang
gevonden te hebben. Je zou kunnen zeggen dat het in de afgelopen drie jaar heeft geleid tot het
focussen van de bouwende partijen op het verhogen van het industrialisatie niveau van hun projecten.
D e logistiek van het bouwproces wordt belangrijker. En we zien steeds meer de daarvoor
noodzakelijke procesgeoriënteerde invulling van een project zonder dat daa rbij het (product)
gebouw uit het oog word t verloren.
samenwerking Een tweede aspect word t ook duidelijk, en wel een dat breed wordt gesteund door de aangeslotenen
van Booosting. Om echt concurrerend te kunnen zijn en een zinvolle ontwikkeling te kunnen voeden
dient er meer en structureel samengewerkt te worden tussen opdrachtgevers, ontwerpers, toe
leveranciers en marketeers. Er moet een regelmatige betekenisvolle uitwisseling van informatie tot stand
worden gebracht, in het algemeen en in het project. H et spreekt voor zich dat de gebruikelijke los/vaste
samenwerkingsverbanden in de bouwkolom teveel hebben geleidt tot opportunisme. W e zien dan ook
andere organisatiestructuren ontstaan (CEPEZED systems, RSC) of meer voor het voetlicht treden
(De Meeuw bouwsystemen).
Gezien de sterk gestegen aanmelding van projecten is duidelijk dat de SEV een behoorlijke dynamiek
heeft weten te genereren. En je mag concluderen dat de suggestie van industrialisatie, flexibiliteit en
zel fs die van de demontabiliteit goed gedijt in de chaotische overgang van een aanbod naar
vraaggestuurde markt. H et wekt blijkbaar grote vetwachtingen op het gebied van efficiency en
besparingen van tijd, bouw- en sloopafval als een remedie tegen het stijgende kostenniveau, de
capaciteitsproblematiek en die zo onbeheersbare consumentenvraag. Maar het zijn grote woorden die
alsmaar verder worden opgerekt, met het gevaar tenslotte uit te lubberen.
De vraag is dan ook of de markt met deze huidige blijk van interesse bevestigt dat het IFD-bouwen,
onder begeleiding van de SEV, tot een duurzame verandering zal leiden. Want daarvoor is meer nodig
dan een zak met duiten én gratis publiciteit, hoezeer dat ook aan onze zo praktisch ingestelde aard
tegemoet komt. Economische drij fve ren alleen zijn nu eenmaal niet voldoende om de extra
inspanning van individuen te eisen die vaak nodig is voor een 'leven na het experiment' .
Idealisme zou zo'n extra drijfveer kunnen zijn. Daaruit spreekt de verwachting dat ook bezieling, drive
en enthousiasme het succes van organisati es kunnen bepalen. Maar het is slechts hier en daar in de
projecten te zien dat idealistische opvattingen ook een werkelijke rol spelen.
bouw - en sloopafval verbieden O ok enige dwang kan een drijfveer zijn om innovaties in de bouw blijvend te stimuleren. Prof ir Jouke Post deed tijdens het debat op de SEV-manifestatie een wel heel rigoureuze voorzet op de vraag wat
hij zou doen wanneer hij minister zou worden in het nieuwe kabinet: 'je moet gewoon het storten van
bouw- en sloopafval verbieden dan komen de innovaties vanzelf' . De vraag is dan wel of die zich zullen
richten op de bouwkolom of toch eerst op het ontwijken van de regelgeving. Mogelijk helpt een
vooruit te betalen velw ijderingsbijdrage naar rato van de milieubelasting om het gebouw over 50 of
100 jaar op te kunnen ruimen (zoals bij ons witgoed).
~-----------------------------------------------------~
r
Maar wat vooral opvalt in het overzicht van de 108 projectvoorstellen voor de 3e tranche is toch het
uitblijven van het aanscherpen van de criteria die aan IFD ten grondslag liggen. De voortdurend
terugkerende toelichting 'het geheel gebouwd volgens IFD-principe' werkt zodoende op een
gegeven moment alleen nog op de lachspieren.
Ook voor de jury lijken de belangrijkste criteria te zijn of het - voor Nederland - vernieuwend en
inventief is én of de potentie van flexibiliteit is geïntegreerd. En daar mag wel een kritische
kanttekening bij geplaatst worden.
flexibiliteit Vernieuwend (in de woningbouw) is niet zo'n kunst zou je zeggen, in een industrietak die jaren de
vernieuwingen heeft tegen weten te houden door een gebrek aan werkelijke marktwerking. En wat
flexibiliteit betreft is het zoals met de overige criteria; over welke flexibiliteit hebben we het eigenlijk
(operationele, functionele, esthetische .... ) en hoe verhouden die zich dan ten opzichte van elkaar? Wat
is een industriële productie- of bouwwijze; m.a.w. resulteert het project in de noodzakelijke
schaalvergroting van de productie, continuïteit van afzet en aldus continuïteit van de onderneming?
Wordt er werkelijk een vermindering van bouw- en sloopafval bereikt en is demonteren behalve
functioneel ook economisch zinvol? Heeft de voorgestelde manier van IFD-bouwen wat betreft
techniek of methode werkelijk de mogelijkheid om breder toegepast te worden; m.a.w. wordt
marketing ingezet als professionele discipline? En leidt het project tot een efficiënter bouwproces dat
anderen in de markt ook zo kunnen invoeren, m.a.w. hoe staat het met de projectonafhankelijkheid
van het resultaat? Hoe zorg je dat de kostbare planningsarbeid niet op één project wordt afgeschreven.
En dan natuurlijk de zoektocht naar wat die consument nu eigenlijk wil: 'hoe bepalen we wat gewenst
is én gewaardeerd'?
oude wijn in nieuwe zakken Omdat in de meeste demonstratieprojecten de antwoorden ook nu weer worden ontweken, wordt
terecht door critici het bekende adagium 'oude wijn in nieuwe zakken' uitgesproken. Er bestaat
literatuur uit 1946 waarin de principes van industrieel en demontabel bouwen al worden behandeld.
Sinds die tijd zijn er al meerde pogingen gedaan om op basis hiervan een verandering in het bouwen
te realiseren. Tot nu toe zonder succes, het zijn steeds geïsoleerde experimenten gebleven.
Willen we IFD ditmaal wél zien uitgroeien tot een duurzame verandering in de bouw dan is toch een
vootwaarde dat de getoonde R&D- en prille marketinginspanningen zich laten synchtoniseren. Zodat
werkelijk beleid kan worden geformuleerd op breed gedragen, heldere begripsvorming en algemeen
toetsbare criteria.
Mogelijk dat de SEV daarvoor nog eens een stimuleringsmaatregel kan optuigen. Booosting neemt
in ieder geval het initiatief. Er is een congres in voorbereiding dat de genoemde synchronisatie als
thema zal hebben. U bent van harte welkom!
André Roelofien, Directeur Neonis I Penningmeester Booosting
vervolg van pagina Ol en 02, aankond iging van de bijeenkomsr Booosring 15 jaar op dinsdag 13 januari 2004
_ 13 januari 2004 I
15
De dag bestaat uit drie delen.
( 0 E E L DE BELEMMERING)
Tijdens het eerste deel zal o.l.v. dagvoorzitter Jan Westra een negenral professionele innovatoren, elk
vanuit zijn of haar eigen invalshoek, kort en krachtig aan het woord zijn over belemmeringen die zij
bij hun streven naar innovatie ervaren.
De performers zijn: Kees van der Hoeven (voorzitter BNA), Frank Beijdendijk (directeur
woningbouwcorporatie Het Oosten) , Mieke Oostra (senior adviseur Slavenburgs Bouwbedrijven), Dirk
Groeneveld (directeur ZNS Van Dam Plaatwerken), Mick Eekhout (TU Delft en Octatube Space
Structures), Jouke Post (TUle en XX), Nico Noort (Projectmanager Corus), Wim Verburg
(promovendus Bouwmarketing en Waardecreatie), Jan Brouwer (architect).
( DEEL 2 DE OPLOSSING)
Het tweede deel wordt ingevuld door Booostingieden, die in zes groepen van tien personen en onder
deskundige leiding van Syntens (met het Toekomstwijzer-spd) zullen brainstormen om
oplossingen en kansen te genereren.
NIET AVA's
De overige bezoekers die niet aangesloten zijn bij Booosting, wordt een paral lel programma
aangeboden. Onder leiding van Jos Lichtenberg (voorzitter Booosting, TUle en A +) volgt een
inreressanre uiteenzetting over Slim Bouwen met aansluitend een discussie. Slim Bouwen is een open
concept met als uitgangspunten een sequenrieel bouwproces, een flexibel product en een industriële
productiewijze. Zie ook www.slimbouwen.nl
( DEEL 3 DE VERSNE L LING)
Tijdens het derde deel worden de resultaten gepresenreerd en conclusies getrokken. H et resultaat zal
symbolisch als Booostingcadeau aan de 'samenleving' worden aangeboden.
• Aansluitend toasten wij met elkaar op onze verjaardag, het nieuwe jaar en een nieuwe toekomst.
• Geïnreresseerd in deelname? U bent van harte welkom.
• Reserveert u inrussen 13 januari van 11.00 uur tot 18.00 uur alvast in uw agenda!
• Iedereen dient zich persoonlijk in te schrijven.
• Inschrijven vóór 1 december via antwoordkaart of e-mail.
• Deelname is kosteloos.