• 00051n stichting

industrieel bouwen nederland

N .• EU"., 5 B R • E F Informatieblad van de Stichting Industrieel Bouwen· Nederland Jaargang 1 - nr. 4 november 1990 Secretariaat: Bankaplein 3 2585 EV 's-Gravenhage tel 070-3507171 fax 070-3504327

Verslag BOOOSTING biieenkomst bii Hoogovens

Op 1 november jl. werd er door Hoogovens een presenta­tie verzorgd over de positie van de Hoogovens activiteiten

in de bouw.

De ontvangst vond plaats in ontvangcentrum 'De Schouw', waarna een rondleiding volgde over de uitgestrekte indus­trie terreinen en een bezoek aan de Dompel-verzinklijn. Een bedrijfsaudiovisual en de uitstekende (eenvoudige) broodmaaltijd gaven een goede indruk van de enorme om­vang van het Hoogovensconcern.

Na de maaltijd werden de onderstaande lezingen gehou­

den:

• 'Hoogovens Groep en de Bouw' door ir G. Wilmink, directeur ondernemingsplanning en algemene zaken;

• 'Produkten, soorten, kwaliteiten en eigenschappen' door dr H. Bunk, projectmanager bouwtoepassingen;

• 'Markt, trends, ontwikkelingen en positie Hoogovens' door ir R. Ruifrok, marketingmanager;

• 'Aluminium in daken en gevels' door A. Tietz, hoofd verkoop Nederland.

Na de koffiepauze gaf M. Cohen van architectenbureau CEPEZED uit Delft zijn visie over de wijze waarop Hoog­ovens met de bouw in het algemeen en architecten in het

bijzonder omging. Zijn conclusie luidde dat je 'Door een verrekijker van twee kanten kan kijken' .

De bijeenkomst werd door 150 deelnemers bijgewoond.

Verslag BOOOSTING biieenkomst in het Huis van de Toekomst

Op 26 september jl. vond er een BOOOSTING bijeenkomst plaats in het Huis van de Toekomst te Rosmalen, waarbij een drietal lezingen centraal stonden:

1. Prof. Ir Jan Brouwer, voorzitter van het Booos­ting bestuur die de dia's toonde van de verhinder­de heer Th. Bosch, architekt te Amsterdam.

2. Ir F. Verheijen, architekt te Leiden, die inging op het werken met nieuwe materialen in de wo­ningbouw. Als gevolg van de strengere eisen in de bouwen minder subsidiemogelijkheden kiest de architect liever voor het wijzigen van de bouw­traditie dan kleiner te bouwen. De heer Verheijen besprak hier tevens de moeilijkheden en mogelijk­heden van het werken met sandwich-panelen.

3. Ir E.W. van Baarsel, direkteur van Intervam, zette de redenen van de participatie van Intervam aan het Huis van de Toekomst uiteen: public rela­tions, innovatie, het aanspreken van het idee en de uitdaging.

Na de lezingen volgde een discussie, geleid door Jan Brouwer, waarin onder andere de samenwerking tussen architect en aannemer en het gebruik van traditionele materialen ter sprake kwam. De avond werd besloten met een borrel in de winkel van het Huis van de Toekomst

D

booosting NIEU""SBRIEF

Het wonen kan als een interactief proces tussen mens en omgeving geïnterpreteerd worden. In deze con­text zou eigenliik pas over een woning gesproken

kunnen worden wanneer deze bewoond is en niet wan­neer deze gebouwd is. De invulling van dit wonen is even onvoorspelbaar als de worp van een dobbelsteen. Toch worden woningen in elkaar gezet met de zekerheid van een machine, resulterend tot de standaard-eengezinswo­ning, opgevrolqkt met het zoete parfum von post-moderne architectuur.

In het bouwen werd deze onvoorspelbaarheid vertaald in flexibiliteit. Onder flexibiliteit verstaat men het vermogen van een ruimtelqke structuur zich aan te passen aan nieu­we of zich tussentqds wqzigende omstandigheden.

Fixaties

Non-stop

'DE KEUKENBAAN' VAN STEFAN WEWERKA GEPLAATST OP DE MATURA VLOER. foto: Hans Kruze, TU-Delft afd. Bouwkunde

Op dit punt gekomen wordt het begrip 'capaciteit' van Ha­braken relevanter dan het statische begrip functie. Het be­grip capaciteit houdt mogelqkheden c.q. potenties in zich en geen vastomlqnde programma's. Wanneer een bepaal­de ruimte voor een specifiek programma van eisen ontwor­pen moet worden, betekent dit dat deze ruimte een be­paalde organisatie van obiecten moet kunnen bevatten die nodig zqn voor het uitoefenen van de functie. Dit arrange­ment van obiecten hoeft de ruimte niet te dicteren. Wel zal de ruimte de capaciteit moeten hebben om een bepaald arrangement van obiecten plaats te laten vinden. Dit betekent wel dat de claim op het gefixeerde architecto­nisch obiect wordt losgelaten. Niet het gematerialiseerde obiect is van belang, maar het structureren van potenties.

N • E U 1N S B. R • E F booosting

• In Beweging:

Architecture

In de, door de OBOM-werkgroep van de TU-Delft georga­niseerde tentoonstelling Non-Stop Architectuur, die van 22 september tot en met 10 oktober in de Haagse Kunstkring gehouden werd, stond de vraag 'hoe architectuur kan anti­ciperen op verandering' centraal. Bepaalde ontwikkelin­gen met betrekking tot flexibiliteit in architectuur en design werden gerelateerd aan stromingen binnen de beeldende kunst en muziek. In al deze regio's van het denken is gezocht naar 'produk­ten' die expliciet kunnen anticiperen op verandering. Dit houdt in dat bij het ontwerpen van deze produkten bewust rekening is gehouden met een 'open eind', met de onvoor­spelbaarheid van tijdelijkheid. Zo werd in Non-Stop Architecture o.a. een partituur van John Cage vergeleken met bijvoorbeeld een architecto­nisch ontwerp van Leonidov, een Ciatti woontoestel met een plan voor een wolkenkrabber, een display systeem met flexibele woning plattegronden, een schilderij van Marcel Duchamp met een gebouw van Coop Himmelblau. Objecten die in het dagelijks leven van de kunsthistoricus niets met elkaar gemeen hebben. AI deze 'composities' hoe verschillend ze ook mogen zijn in materialisering, tijd en context, hebben met elkaar ge­meen dat er een bepaalde gelaagdheid in de opbouw valt te ontdekken. Deze gelaagdheid kan men vele namen ge­ven: structuur en invulling, vast en variabel, drager en in­bouw enz. Deze gelaagdheid, deze ontkoppeling van niveaus, kun­nen de randvoorwaarden vormen voor een interactief pro­ces tussen mens en omgeving. Ontwerpen en composities die kunnen reageren op de onvoorspelbaarheid en com­plexiteit van het leven. Deze gelaagdheid kan ook uitgangspunt zijn voor een nieuwe generatie industriële bouwprodukten. Binnen de optiek van de flexibele woning speelt de leiding systema­tiek een centrale rol. Waar men flexibiliteit c.q. aanpasbaarheid van het interi­eur wil bieden, zal men naast verplaatsbare binnenwan­den ook de verplaatsbaarheid van badkamer, keuken en w.c. mogelijk moeten maken. Dit zijn juist installatie- en

leiding afhankelijke woonvoorzieningen. Hiervoor zal er

tussen de leidingkoker en het gebruikstoestel een interme­diair of subsysteem geïntroduceerd moeten worden. Door een intermediair syteem kan de actieradius van de leidinggebonden gebruikstoestellen aanzienlijk worden verruimd en kunnen de beperkingen van de orthogonaliteit van de inrichting doorbroken worden, waarmee men de bewoners een grote mogelijkheid tot een eigen ruimtelijke indeling van het beschikbare oppervlak biedt. Bovenstaan­de uitgangspunten met betrekking tot flexibiliteit zijn ver­werkt in een architectonisch concept voor de inbouwen vormden de basis voor het 'woontoestellen concept'. In dit concept bestaat een keuken bijvoorbeeld niet meer uit een aantal muren en een voorgeschreven aanrecht, maar kan er door de bewoner naar eigen voorkeur een 'keuken meubelt je' gekocht worden. Dit toestel wordt aan­gesloten op een intermediair- C.q. subsysteem van leidin­gen en kan willekeurig in de woning geplaatst en ver­plaatst worden (zie het rapport 'Leidingsystematiek in relatie tot Flexibiliteit' en het artikel 'Van Stoelgang tot Meubelstuk' in het Booosting boek 'Tussen Traditie en Ex­periment'). Dit onderscheid maken tussen niveaus doet geen uitspra­ken over de vormgeving binnen de niveaus. Het biedt de ontwerper juist vele mogelijkheden. Helaas zijn de discus­sies over drager/inbouw in Nederland altijd in de zuinige marges van techniek en beheer gevoerd. Door de kleur­loosheid is deze materie via het Open Bouwen geïsoleerd geraakt van ontwerpers en architecten. Hier kunnen mijns inziens ook aanknopingspunten liggen met Booosting. Zo­wel de Stichting Open Bouwen als Booosting spreken over het belang van project ongebonden produktontwikkeling voor het bouwen. Het Open Bouwen levert een visie, maar mist sprankelende produkten. Bij Booosting vindt men wel die sprankelende produkten, maar is de achterliggende fi­losofie nog lang niet uitgekristaliseerd. Misschien is het tijd

voor een kopje thee. Eric Vreedenburgh

Zowel het rapport over 'Leiding systematiek in relatie tot Flexibiliteit' als de catalogus 'Non-Stop Architecture' zijn te bestellen bij het Publikatieburo van de Fakulteit der Bouw­kunde, TU-Delft. Tel: 015-784737.

booosting NIEU""SBRIEF

PROGRAMMA BOOOSTING 07 februari 1991 BOOOSTING bijeenkomst op de bouwbeurs in de Jaarbeurs te Utrecht, in samenwerking met 'Bouwwereld'.

april 1991 BOOOSTING bijeenkomst bij Generol Electric Plastics.

Priizen en erkenningen voor BOOOSTINGleden

B0005'1 G JAARBOEK

De Stichting Amsterdams Fonds voor de Kunst heeft de Kho Liang Ie prijs 1990 voor industriële vormgeving toegekend aan het Booosting bestuurslid Friso Kramer. Friso Kramer wordt door de jury gekenschetst als 'immer jeugdige en beo zeten hart voor vormgeving' en men constateert dot de prijs ol veel eerder aan hem had behoren te worden toegekend. Behalve zijn longe stoot van (internationale) dienst, is de jury van mening dot Friso 'ook nu leeftijd loos actief is met ambitieuze plannen en ontwerpen en hij steekt telkens pro· fessioneel zijn nek uit zoals een voorloper betoomt'. De ma­teriële aanleiding om de prijs toe te kennen zijn : het ont­werp voor prefab·luifels en het ontwerp voor een multifunctionele en 'beide tot heden stiefkinderen in de bouwproduktie' .

Deze laatste constatering is ook een van de aanleidingen geweest om vorig jaar de aanmoedigingsprijs voor indus­triële vormgeving (eveneens van het Fonds) toe te kennen aan Victor Mani [Boa Constractors) en Marcel Vroom [Londmark) voor het ontwerp van de medio-eenheid.

Een onder innovatief aspect waarmee produkten van Booosting en Booostingieden in de prijzen vol/en is de Nieuwe Materiaal Toepassingen Prijsvraag, een prijsvraag van het Ministerie van Economische Zaken. Zo werd het ontwerp voor een gevel paneel van Jon Brouwer en Jaap Koning in 1989 bekroond met de tweede prijs en heeft het ontwerp voor een glasconstructie van Mick Eekhout (Octatu­be Space Structures) de tweede prijs gewonnen in 1990. De laatste drie genoemde ontwerpen maakten deel uit van de expositie 'Booosting Experimenteert' uit 1988.

Op de nationale Staalbouwdog 1990 heeft Cees Dom, ar­chitect te Amsterdam en voorzitter van de jury de Nationa­le Stoolprijs 1990 uitgereikt. In categorie A: 'Gebouwen met stolen draagconstructie' is de stoolprijs toegekend aan Architectenbureau CEPEZED [Jon Pesman en Michiel Co­hen) voor de realisatie van de Orthodondistenpraktijk van J. Non te Voorburg. De Jury spreekt in het rapport haar waardering uit voor 'de bereikte synergie tussen originaliteit, functionaliteit en ele­gantie van het ontwerp als oplossing voor een moeilijk pro· bleem'. Door stool te combineren met glos is een open plat­tegrond verkregen met een groot ruimtelijk effect, ondanks het feit dat er hier sprake is van een complex geheel van kleine functionele ruimtes op een terrein dot de vorm heeft van een taartpunt. Tevens heeft CEPEZED een Eternit prijs (eervolle vermel­ding) ontvangen voor ditzelfde project. In de categorie 'Bruggen en overige staalconstructies' heeft CEPEZED een eervolle vermelding ontvangen voor de op­bouw van de zendmast van de PTT bij de RAl in Amster­dam. Ook Mick Eekhout en Jon Brouwer hebben een eer­volle vermelding ontvangen in de categorie 'Karakteristieke stalen bouwdelen' .