1

Kinderen en jongeren: een landschap in bewegingPeter DegadtGedelegeerd bestuurder Zorgnet Vlaanderen

2

Naar een GGZ zorgprogramma kinderen en jongeren : historiek en actuele aandachtspuntenPatrick CokelaereAlgemeen directeur PZ Heilige Familie Kortrijk

Kinderen en jongeren: een landschap in beweging

3

Overzicht inhoud

1. Evolutie tussen 1990 en vandaag binnen de hulpverlening GGZ voor kinderen en jongeren

2. Residentiële en ambulante ontwikkelingen in K diensten CGG en revalidatiecentra onder impuls van de federale en of de Vlaamse overheid

3. Knelpunten ervaren door het werkveld

4

Reconversiebesluiten 1990: weinig rechtstreeks effect op kinderpsychiatrieConcepten van zorgcircuits & netwerken ontstaan i/d loop v/d jaren 90grote spelers GGZ KJ:

1. Evoluties 1990 - 2013

K-DIENSTEN CGG: KJ-TEAMSCAPACITEIT licht toegenomen 2000: fusie van 84 naar 20 CGG

384 bedden K en 136 k n/d (uitbreiding UZ Jette & AZ Nikolaas)

> creatie afzonderlijk KJ-team binnen de bestaande capaciteit > capaciteit: 1 FTE=60 zorgperiodes per jaar

PERSONEEL Personeelsnormen eind jaren negentig opgetrokken van 16 FTE per 30 bedden naar 26FTE per 30 bedden

2012: 200 FTE hulpverlening in 20 CGG goed voor 14.000 zorgperiodes

GENEESHEREN Honoraria verhoogd vanaf 2005 in loondienst en ondergefinancierd

5

1. Evoluties 1990 - 2013

CAR revalidatiecentra:

• Revalidatie van kinderen met o.a. autismespectrumstoornis

• Diagnoseprogramma en functionele evaluatie• Coördinatieprogramma & interventieplan• Evolutieverslagen• Jaarlijkse evaluatieverslagen• Zorgcircuit en sociale netwerkintegratie

6

2. Recente ontwikkelingen

• KB 2002 art 11 en art 107 vermaatschappelijking van de zorg via zorgcircuits en netwerken

• 2003: blauwdruk toekomst GGZ K&J vanuit werkveld (VD)• 2007: 78 therapeutische pilootprojecten (46 in Vlaanderen

waarvan 10 voor jeugd) worden opgezet dr RIZIV vr complexe en chronische problematiek, empowerment cliënt, intersectorale samenwerking, welzijn en ambulante + residentiële GGZ, casusoverleg, inclusiebeleid

• Na vier jaar worden een aantal gestopt/afgeslankt verder- gezet via OPP, beperking door strenge voorwaarden

• Erkenning eenheid moeder-kind: postpartum psychose of depressie in Zoersel en St. Denijs Westrem

7

2. Recente ontwikkelingenBLAUWDRUK ZORGCIRCUIT K&J 2003: MODULES DOELGROEP JEUGD

8

2. Recente ontwikkelingen: opstart van FOR K en SGA IBE• 2003: drie IBE 10 pl: Antwerpen, Geel en (Brussel)• 2006: twee outreachprojecten Sleidinge voor GI De Zande

+ Gent Eeklo en Geel voor GI De Kempen• 2007: drie eenheden O-W Vl, één Limburg en Vlaams

Brabant; 0,5 brugfunctie (5) en 0,5 TP (2) • 2007: IBE voor verstandelijk gehandicapte jongeren met

psychiatrische problematiek 8 pl• 5 x IBE voor sterk gedragsgestoorde en agressieve

jongeren: Antw, St-Truiden, Kortenberg en Sleidinge en Fioretti 8 pl

• Totaal 70 pl FOR K en 48 pl SGA

9

2. Recente ontwikkelingenKnelpunten For K en SGA

• Multiproblematiek, exclusie: primaire verslaving, mentale beperking, zware seks delinquentie, psychopathie • Communicatie beroepsgeheim, samenwerking GI, TP, falende context, vastlopende hulpverlening

• POS jongeren

10

2. Recente ontwikkelingenPreventieve actieplannen vanuit Vlaanderen:

• Vlaams actieplan Tabak, Alcohol en Drugs (TAD)

• VAD en druglijn

• Zelfmoordlijn 1813 + portaalsite

• LOGO’s

11

2. Recente ontwikkelingen

• Ambulante hulp aan K&J met psychiatrische problemen, crisishulp, liaison naar E en K, thuis, school, …

• 13 mobiele teams worden gefinancierd in België sedert 2002, nu nog 12 waarvan 7 Vl

• Samenwerking GDT, CGG, PZ of AZ• 2FTE mw en 0,25 kinderpsychiater• Begeleiding/behandeling aanbieden in de thuis

(vervangende) situatie • Multidisciplinair en netwerk met actoren• Nazorg, verkorting opnameduur, alternatief voor klassieke

behandelingen

Outreach projecten:

12

2. Recente ontwikkelingen: evolutie binnen CGG• Uitbreidingen outreach 2008 & 2009: 3 mio €

- senioren- bijzondere jeugdzorg- personen met een handicap- gedetineerden en geïnterneerden- asielzoekers en vluchtelingen- samenwerking met CAW

• VDIP, KOPP, KIPEO, keep it clean, online hulpverlening, CAPA model,…

13

2. Evolutie binnen CGG: 8 projecten VDIP

14

2. Evolutie binnen CGG: 8 projecten VDIP

• voorzien een eerste contact binnen de week• de gelegenheid om uitgebreid stil te staan bij de klachten• behandeling en begeleiding op psychisch vlak rond :

sombere gevoelens, angsten, vreemde waarnemingen, bizarre gedachten…

• ondersteuning in de relatie met de omgeving en bij wonen, opleiding, werken, vrije tijd...

• begeleiding en behandeling op de plek die de cliënt verkiest

• opvolging in samenspraak met naast betrokkenen, huisarts en of andere hulpverleners

• 8 teams in Vlaanderen en Brussel

15

2. Evolutie binnen CGG:KOPP werking

16

2. Recente ontwikkelingen: KIPEO

17

2. Recente ontwikkelingen: KIPEO

• Suïcide pogingen bij kinderen/jongeren• Psycho-sociale evaluatie• Adequate opvang van de suïcidepogers• Risico inschatting en vervolgtraject • Vragenlijst voor ouders/voogd• Afname in een empathische en veilige sfeer• Mate van hopeloosheid inschatten• Bereidheid tot verdere begeleiding?

18

2. Recente ontwikkelingen: Keep it Clean

19

Eindconclusies van Keep it Clean

• 3 op 10 jongeren in de bijzondere jeugdzorg gebruikt

• 1 op 10 gebruikende jongeren groeit op in een gezin waar 1 of beide ouders ook gebruiken

• Zowel bij jongeren als bij ouderen komt combigebruik veelvuldig voor

• Preventie, tijdige detectie, dagelijkse aanpak van misbruik en toeleiding naar gespecialiseerde zorg vormen een blijvende uitdaging voor elk team binnen de bijzondere jeugdzorg

20

The CAPA system…

• CAPA is a clinical system that brings together the active involvement of young people and their families, demand and capacity ideas and a new approach to clinical skills and job planning

• It was developed in Richmond and East Herts CAMHS by Ann York and Steve Kingsbury • It is used in many teams across the UK and in New Zealand, Western Australia and

Belgium

2. Recente ontwikkelingen: CAPA

21

• Gereduceerde wachttijden• Gereduceerde vraag naar

(gespecialiseerde) dienstverlening• Beter gestructureerde teamwerking• Betere planning-tools• Grotere transparantie

2. CAPA: belangrijkste voordelen

22

2. Recente ontwikkeling: samenwerking K&J psychiatrie en Integrale JeugdHulp

• Pilootprojecten voor elke provincie 2014, 100.000 euro subsidie door Vlaanderen

• Faciliteren van de intersectorale samenwerking op casusniveau: Vlaamse jeugdhulp en K&J Psychiatrie

• Netwerking van voorzieningen => hulpaanbod• Uitstroom GI en uitwisseling van expertise• Screening, diagnose, trajectplan,

23

3. Knelpunten ervaren door het werkveld

• Wachtlijsten - onevenwichtige spreiding • Onvoldoende urgentie- en crisisopvang, outreach

en aanklampende zorg• Evidence based outcome indicatoren• Context ondersteuning en –preventie• Terugbetaling psychologen/psychotherapeuten• Gedwongen opnames• Intensieve samenwerking met alle actoren uit 1°,

2° en 3° lijn, welzijn, onderwijs.

24

3. Knelpunten ervaren door het werkveld

• Structureel tekort aan uitstroommogelijkheden na behandeltraject in de K diensten => 25% van de behandeltijd gaat verloren in wachten op een voorziening uit de Bijzondere Jeugdbijstand of een VAPH-voorziening !!!

• Gebrek aan voldoende onderwijsactiviteiten binnen de residentiële voorzieningen, er is geen recht op onderwijs!!!

25

GGZ kinderen en jongeren in een (inter)nationaal beleidsperspectiefIsabel MoensSectorcoördinator GGZ Zorgnet Vlaanderen

Kinderen en jongeren: een landschap in beweging

26

Structuur van de presentatie

1. Inleiding2. Belang van een GGZ-beleid voor K&J

2.1. prevalentiecijfers

2.2. DALYs

2.3. Absolute en relatieve behandelingskloof3. Waarom hervormen: organisatorische beperkingen en stem van de familie en de jongeren.4. Nood aan specifiek beleid in de GGZ 4.1. De gemeenschappelijke verklaring 4.2. De optimale mix van diensten 4.3. Timing en experimenten5. Besluit: essentiële succesfactoren.

27

1. Inleiding

• De hervorming GGZ voor kinderen en jongeren is geen geïsoleerd fenomeen: volgende stap in de globale hervorming GGZ alsook analoge evoluties in verschillende werkvelden.

• We zien echter overal in de wereld dat er tot op heden onvoldoende aandacht besteed wordt aan kinderen en jongeren. Onterecht!

28

2. Belang van een GGZ-beleid voor kinderen en jongeren

2.1. Prevalentiecijfers

2.2. DALYs

2.3. Absolute en relatieve behandelingskloof

29

2.1. PrevalentiecijfersLand Leeftijd Prevalentie %

Brazilië (Fleitlich-Bilyk & Goodman 2004) 7 – 14 12.7

Canada (Offord et al 1987) 4 – 16 18.1

Ethiopië (Tadesse et al 1999) 1- 15 17.7

Duitsland (Weyerer et al 1988) 12 – 15 20.7

Indië (Indian Council of Medical Research ) 1 – 16 12.8

Japan (Morita et al 1993) 12 – 15 15

Spanje (Gomez-Beneyto 1994) 8, 11, 15 21.7

Zwitserland (Steinhausen 1998) 1 – 15 22.5

VSA (US Department of Health &Human Services 1999) 9 - 17 21.0

30

2.1. Prevalentiecijfers

• WGO : prevalentie van 20% van psychische problemen bij kinderen en jongeren

• Ongeveer 5 tot 6% hebben nood aan gespecialiseerde geestelijke gezondheidszorg (in Vlaanderen zijn dit ongeveer 68.000 kinderen en jongeren)

• Slechts 10% - 22% van deze gevallen worden door de eerste lijn herkend waardoor een heel groot aantal van deze kinderen en jongeren geen gepaste hulpverlening krijgt.

31

2.2. DALYs in 2000 toegewezen aan aandoeningen per leeftijd en meisjes

32

Bron: WHO World Mental Health ConsortiumJAMA, June 2nd 2004

2.3. De absolute behandelingskloof

33

2.3. De behandelingskloof

34

2.3. Relatieve kloof (lack of focus)• Heel wat mensen ontvangen

een behandeling voor een mentale stoornis terwijl er geen sprake is van een mentale stoornis.

• In 2003 in de USA: de helft van de behandelde populatie beantwoordde aan diagnostische criteria! (Kessler 2005)

35

2.3. GGZ-budget in verhouding tot het totale gezondheidsbudget.

36

2.3. Relatieve kloof

Waar worden de middelen ingezet ?

Kenletter Vlaanderen België

A (incl A1 en A2) 3.555 5.778

T (incl T1 en T2) 4.634 7.001

K (incl K1 en K2) 283 650

Totaal 8.472 13.429

In Vlaanderen vertegenwoordigen de K-bedden 3,3% van de totale beddencapaciteit

37

3. Waarom hervormen?

3.1. Organisatorische beperkingen

3.2. Stem van de familie en de jongeren.

38

3.1. Huidige organisatorische beperkingen.

• Geestelijke gezondheidszorg voornamelijk bedgebonden: weinig flexibiliteit in de organisatie ifv de vraag van de cliënt («  balanced care »)

• De kenletters zijn voornamelijk administratief en dekken niet de intensiteit van de zorg en de geleverde zorg (« wat en hoe »)

• Het accent ligt voornamelijk op de zorg en minder op rehabilitatie.

• De personen met een GGZ-probleem komen zeer laattijdig in contact met de gespecialiseerde GGZ (« wanneer »)

• Geen duidelijk verwijssysteem (« stepped care »),

39

• Onvoldoende betrokkenheid van ouders en jongeren bij het behandelplan en onvoldoende informatie-doorstroming.

• Weinig transparantie in het aanbod, toeval is een grote factor om zorg te vinden.

• Een te late herkenning van signalen.

• Te weinig coördinatie tussen de voorzieningen.

3.2. Wat denken de ouders en de jongeren er zelf over ?

40

• Partners hebben onvoldoende kennis van wat elke partner kan inbrengen in het netwerk.

• Een betere opleiding en vorming is nodig want iedereen werkt binnen zijn eigen domein.

• De situaties zijn zodanig complex: dé oplossing bestaat niet.

• Te weinig aandacht voor rehabilitatie en begeleiding in de thuissituatie. Er is een grotere differentiatie nodig in het aanbod.

3.2. Wat denken de ouders en de jongeren er zelf over ?

41

4. Nood aan een specifiek beleid

4.1. De gemeenschappelijke verklaring

4.2. De optimale mix van diensten

4.3. Experimenten

42

4. Nood aan een specifiek beleid • Geen enkel land in de wereld heeft een duidelijk

omschreven GGZ beleid voor kinderen en jongeren

• Slechts 7% van de landen hebben een globaal GGZ-beleid met enkele specifieke maatregelen voor kinderen en jongeren

• Belang van een schriftelijke beleidsnota omwille van 2 redenen:1) een referentie punt voor de planning en als hulp bij besluitvorming voor andere stakeholders

2) Ten tweede heeft dit een belangrijke symbolische functie

43

4.1. De gemeenschappelijke verklaring

Het besluitvormingsproces =

• Interministeriële conferentie volksgezondheid

• 10 december 2012 : Gemeenschappelijke verklaring voor de realisatie van netwerken en zorgcircuits voor kinderen en jongeren.

• Oprichting van een redactiecomité voor het schrijven van een gids.

44

4.1. Gemeenschappelijke verklaring

Visie: enkele kernwoorden- Globale aanpak van alle zorgcomponenten (inclusie preventie,

rehabilitatie, …)- Realisatie via zorgcircuits en netwerken- Complementariteit en continuïteit van de zorg- Zorg op maat: algemeen en specifiek indien nodig- Preventie en gezondheidspromotie; belang van vroegdetectie- Behandeling binnen zijn eigen leef- en leeromgeving vanuit een

stepped care model- Ziekenhuisbehandeling enkel voor acute situaties en rol van

ziekenhuizen wordt herdacht.- Aandacht voor socio-economische context en specifieke aandacht

voor risicogroepen- Gelet op overgang van jongeren naar volwassenen, samen-

werking met projecten artikel 107

45

FR

EQ

UE

NT

IE

KO

ST

EN

LAAG HOOG

HOOGLAAG

ZELFZORG

INFORMELE ZORG IN DE MAATSCHAPPIJ

HOEVEELHEID ZORG

GGZ in de eerste lijns-gezondheidszorg

Ambulante GGZ-

diensten

Psychiatrischediensten in Algemene

Ziekenhuizen

Psychiatrische ziekenhuizen &

gespecialiseerde diensten

4.2. Optimale mix van diensten (WHO)

46

4.2. Optimale mix ?

1. Waar de noden zijn, is er geen zorg

2. De allocatie van middelen komt niet overeen met de behoeften

3. De plaats van de zorg komt niet overeen met de behoeften

47

4.3. Timing

• 1ste mijlpaal: beleidsvisie (gids) en – scenario’s

• 2de mijlpaal: Vertaling beleidsvisie in acties

• 3de mijlpaal: Organisatie pilootprojecten

Gids ter ondertekening voorleggen op de IMC van februari 2014 en start van proefprojecten voorzien vanaf 1/1/2015.

48

4.3. Experimenten?

• Perspectief van minstens 5 jaar.

• Iedereen zou in staat moeten zijn om op hetzelfde moment te starten.

• Wat is het voordeel om te werken met experimenten? Wel bruikbaar om nieuwe zorgmodules uit te testen maar niet voor de ontwikkeling van een netwerk of van basisdiensten.

49

5. Besluit: essentiële succesfactoren.

• Bijkomende middelen zullen nodig zijn die prioritair dienen ingezet te worden in de ontwikkeling van een netwerk en vermaatschappelijking van de zorg.

• Een faciliterende en flexibele regelgeving wat zowel de normen betreft als de financiering.

• Een beleid dat ook intersectorale samenwerking stimuleert en mogelijk maakt.

• Een beleid van “alle” overheden in één gelijktijdige beweging en één zelfde richting

50

Vragen?ISABEL MOENS im@zorgnetvlaanderen.be

51

Het integrale jeugdhulplandschap

Stefaan Van MuldersAdministrateur-generaalVlaams Agentschap Jongerenwelzijn

Kinderen en jongeren: een landschap in beweging

52

WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 53

H1ONZE AMBITIE

WWW.JONGERENWELZIJN.BE P

WAAROM?

• Moeilijk toegang tot specifieke vormen van jeugdhulp

• Moeilijk combineren van hulpverlening– Tegelijkertijd of op elkaar volgend– Over sectoren heen

54

WWW.JONGERENWELZIJN.BE P

KRACHTLIJNEN

1. vermaatschappelijking van de zorg

2. tijdig toegang krijgen tot de jeugdhulp

3. waarborgen van continuïteit in de jeugdhulp

4. gepast omgaan met verontrusting

5. crisishulp aanbieden6. participatie aan de jeugdhulp

55

WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 56

H2INTEGRALE JEUGDHULP IN VOGELVLUCHT

Gerecht.jeugdhulpGerecht.

jeugdhulp

ToegangspoortToegangspoortNiet

rechtstreeks toegankelijke

jeugdhulp

Niet rechtstreeks

toegankelijke jeugdhulp

Gemand.voorz.

Gemand.voorz.

Rechtstreeks toegankelijke hulp

Rechtstreeks toegankelijke hulp

VKVK

BREDE IN

STAPBRED

E INSTAP

Probleemgebonden

hulp

Probleemgebonden

hulp

MDTMDT

IndicatiestellingIndicatiestelling Jeugdhulpregie

Jeugdhulpregie

OCJOCJ SDJSDJ

JeugdrechterJeugd

rechter

Jeugdhulp buiten toep.gebied IJH

Jeugdhulp buiten toep.gebied IJH

Gemeens.instellingGemeens.instelling

Crisisjeugdhulp Bemiddeling CliëntoverlegCrisisjeugdhulp Bemiddeling Cliëntoverleg

PolitiePolitieCAPCAP

Versnelde indicatie en toewijzing: 7 dagenExtra info opvragen

10d

Extra info aanleveren

10d

JHB of JHV15d + wachttijd

ISV opmaken

30d

Hulpvrager

WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 58

H3EFFECTEN IN DE PRAKTIJK

WWW.JONGERENWELZIJN.BE P

Intersectorale toegangspoort

59

• Alle aanbod geestelijke gezondheidszorg rechtstreeks toegankelijk

• Regie voor toewijzing aan NRTJ ligt bij intersectorale toegangspoort– Second opinion

• Contactpersoon-aanmelder is eerste aanspreekpunt

Gerecht.jeugdhulpGerecht.

jeugdhulp

ToegangspoortToegangspoortNiet

rechtstreeks toegankelijke

jeugdhulp

Niet rechtstreeks

toegankelijke jeugdhulp

Gemand.voorz.

Gemand.voorz.

Rechtstreeks toegankelijke hulp

Rechtstreeks toegankelijke hulp

VKVK

BREDE IN

STAPBRED

E INSTAP

Probleemgebonden

hulp

Probleemgebonden

hulp

MDTMDT

IndicatiestellingIndicatiestelling Jeugdhulpregie

Jeugdhulpregie

OCJOCJ SDJSDJ

JeugdrechterJeugd

rechter

Jeugdhulp buiten toep.gebied IJH

Jeugdhulp buiten toep.gebied IJH

Gemeens.instellingGemeens.instelling

Crisisjeugdhulp Bemiddeling CliëntoverlegCrisisjeugdhulp Bemiddeling Cliëntoverleg

PolitiePolitieCAPCAP

Versnelde indicatie en toewijzing: 7 dagenExtra info opvragen

10d

Extra info aanleveren

10d

JHB of JHV15d + wachttijd

ISV opmaken

30d

Hulpvrager

CGG pleegzorgA-doc

K-dienst

Fase 3

WWW.JONGERENWELZIJN.BE P

Verontrusting

61

• Gedeelde verantwoordelijkheid• Gevoel: de ontwikkelingskansen/integriteit zijn

bedreigd

• Alertheid voor signalen van verontrusting• De situatie inschatten (objectiveren)• Open communicatie met cliënt• Bespreken met collega’s• Consult van gemandateerde voorzieningen• Aanmelding bij ITP of gemandateerde voorziening

Gerecht.jeugdhulpGerecht.

jeugdhulp

ToegangspoortToegangspoort

Niet rechtstreeks

toegankelijke jeugdhulp

Niet rechtstreeks

toegankelijke jeugdhulpGemand.

voorz.Gemand.

voorz.

Rechtstreeks toegankelijke hulp

Rechtstreeks toegankelijke hulp

VKVK

BREDE IN

STAP BRED

E INSTAP

Probleemgebonden

hulp

Probleemgebonden

hulp

MDTMDT

IndicatiestellingIndicatiestelling Jeugdhulpregie

Jeugdhulpregie

OCJOCJ SDJSDJ

JeugdrechterJeugd

rechter

Jeugdhulp buiten toep.gebied IJH

Jeugdhulp buiten toep.gebied IJH

Gemeens.instellingGemeens.instelling

Crisisjeugdhulp Bemiddeling CliëntoverlegCrisisjeugdhulp Bemiddeling Cliëntoverleg

PolitiePolitieCAPCAP

Versnelde indicatie en toewijzing: 7 dagenExtra info opvragen

10d

Extra info aanleveren

10d

JHB of JHV15d + wachttijd

ISV opmaken

30d

Cindy

JACTCK

CGG

M-doc

Consult

WWW.JONGERENWELZIJN.BE P

Intersectoraal beschikbaar aanbod

63

• Expertise ontsluiten• Ter ondersteuning bij concrete case• Rechtstreeks toegankelijk• Beschikbaar voor elk aanbod

• Voorbeelden

Gerecht.jeugdhulpGerecht.jeugdhulp

ToegangspoortToegangspoortNiet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp

Niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp

Gemand.voorz.Gemand.voorz.

Rechtstreeks toegankelijke hulpRechtstreeks toegankelijke hulp

VKVK

BREDE IN

STAPBRED

E INSTAP

Probleemgebonden hulp

Probleemgebonden hulp

MDTMDT

IndicatiestellingIndicatiestelling JeugdhulpregieJeugdhulpregie

OCJOCJ SDJSDJ

JeugdrechterJeugdrechter

Jeugdhulp buiten toep.gebied IJHJeugdhulp buiten toep.gebied IJH

Gemeens.instellingGemeens.instelling

Crisisjeugdhulp Bemiddeling CliëntoverlegCrisisjeugdhulp Bemiddeling Cliëntoverleg

PolitiePolitieCAPCAP

Versnelde indicatie en toewijzing: 7 dagenExtra info opvragen10d

Extra info aanleveren10d

JHB of JHV15d + wachttijd

ISV opmaken 30d

Hulpvrager

EKC

VAPH

BJZ

GGZ

WWW.JONGERENWELZIJN.BE P

MDT

65

• Specifiek indicatievoorstel & inschatting zorgintensiteit

• Multidisciplinariteit– onderkennende, classificerende, verklarende en

handelingsgerichte diagnostiek– analyse van context- en gezinssystemen

• Intersectorale oproep voor erkenningen

WWW.JONGERENWELZIJN.BE P

Crisishulpverlening

66

• Crisismeldpunt

• Consult• Interventie• Begeleiding• Opvang

• Samenwerkingsprojecten

WWW.JONGERENWELZIJN.BE P

Intersectoraal overleg

67

• IROJ– Organisatie van het jeugdhulpaanbod in de regio– Uitnodiging voor kinder- en jeugdpsychiatrie

• Netwerken

WWW.JONGERENWELZIJN.BE P 68

H4CONCLUSIES

WWW.JONGERENWELZIJN.BE P

Lessons learned

69

• Hulpvraag centraal, niet sectorale organisatie• Beschikbare expertise poolen• Gedeelde verantwoordelijkheid en

besluitvorming

70

Onderwijs en zorg – een gedeeld engagementMieke Van HeckeDirecteur-generaalVlaams Secretariaat van het Katholiek Onderwijs

Kinderen en jongeren: een landschap in beweging

71

Organisatie van GGZ voor kinderen en jongeren –Wetenschap spreekt meeRaf MertensAlgemeen directeurFederaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg

Kinderen en jongeren: een landschap in beweging

The organisation of mental health services for children and adolescents in Belgium: development of a policy scenario (Part II)

PHILIPPE VANDENBROECK*, RACHEL DECHENNE*, KIM BECHER*, KOEN VAN DEN HEEDE**, MARIJKE EYSSEN**, GUIDO GEERAERTS*BETH STROUL**TEAM COORDINATED BY SHIFTN

**KCE

Introduction

Background: call for national action by WHO High prevalence rates Continuity disorders in adulthood Developmental perspective CAMHS-sector developed only recently Scope: including “adjacent sectors” like welfare, justice, disability

care, education

Objective: KCE commissioned by FOD/SPF to set up a participatory process

to lay down the contours of a future Belgian CAMHS-system

73

Methods Soft System Methodology Participatory process:

5 events French- and Dutch-speaking 66 stakeholders involved All policy levels represented

Evidence Review: Part I: literature review + analysis

CAMHS policies in 4 countries. KCE-reports: psychiatric

emergency + therapeutic projects children

NRZV/CNEH advice

74

Diagnosticanalysis

Solutionelements

Participatoryprocess

Evidence review

Root definition& activity model

Stakeholdermapping

Recommen-dations

Gap analysis

CAMHS-system: problems identified by stakeholders

75

What should an ideal future system deliver?Purpose

“The CAMHS system is an array of ethically guided, professionally supported and evidence-based services for children and adolescents with, or at risk of, mental health challenges and their entourage, that are provided in a coordinated, personalized, developmentally appropriate, and culturally competent manner in the least restrictive environment that is clinically appropriate and most adapted to the child’s needs, to help these young people to increase their wellbeing and potential for development, at home, in school, in the community and throughout life.”

What should an ideal future system deliver?Required activities: 35 activities, 9 modules

77

From envisaged model towards recommendations Stakeholder mapping & gap analysis:

Operational & regulatory complexity CAMHS system Potential of many actors to contribute to the diverse

required activities Solution elements:

Stakeholder encounters Part I of this KCE-study Previous KCE-studies NRZV-CNEH advice System innovation and transition management

78

10 recommendations Recommendations 1 to 4:

Master demands made on specialized mental health services Recommendations 5 to 6:

Strengthen range of services (Serious, complex & multiple MH problems)

Recommendations 7 to 9:

Strengthen adaptive capacity and the ethical guidance of CAMHS system

Recommendation 10:

Next step to be undertaken

79

1. Strengthen capacity crisis and emergency care

Different, non mutually exclusive ways: Reserving K-beds for crisis admissions; Autonomous and local units (e.g. local day care centre); Mobile, multidisciplinary & cross-sectoral teams operating

at ‘care basin’ scale to support non-specialized mental health services.

Cross-sectoral contact point (24/7d) Core principles:

Embedded in a cross-sectoral network of care providers; Least restrictive environment.

80

2. Professional competences in non-specialized mental health

Little support for a ‘single access point’, instead: Strengthen basic skills in non-specialized services (e.g.

school, GP, youth care or daycare centers); Create the possibility to bring in specialized competences

on a consultative basis.

Key role GP’s ↔ difficulties in past (ther.projects)

Relatively straightforward measures: Remote coaching by psychiatrists; Professionals interfacing between different lines or sectors

to be supported by appropriate training.

81

3. Expand prevention, identification, intervention and promotion

International trend to allocate more resources to prevention, supported by evidence (cf. KCE-study 170)

First line services should deploy preventive activities

Selective prevention: Assertive & outreaching approach (e.g. ‘Huis van het

Kind’) for very young children & vulnerable groups.

Universal prevention

82

4. Expand formal and informal support services

Important gaps in the service offering: Home and community-based services; Respite services; Strong family organization and youth representation.

Proximity is key

83

5. Children with serious, multiple & complex MH problems: strengthen accountability, reinforce flexible & assertive care

“Passing the buck” Wraparound planning process is a promising approach

(KCE-study 170): Multiple services are wrapped around the child via a personalized, strength-

based care plan; ESPM Lille-Métropole: residential care (and waiting lists) diminished by

activating a quick response mobile team that works in partnership with many regional partners

Multitude of existing innovative initiatives (e.g. outreach teams, FOR-K) need to be integrated in a strategic perspective with a learning dynamic

84

6. Improve cultural and linguistic competences

Increasing diversity of populations, influx of migrants;

Need for mediators: Who speak the language & are familiar with cultural

sensitivities; Physical presence preferred in mental health care

Culturally sensitive attitude in CAMHS practitioners

85

7. Shared vision – ethical charter – cross-sectoral forum

Consolidate shared professional values in ethical charter: Living document that adapts to societal developments and evolving

needs of children; Allows professionals to creatively work (‘à la marge’) with procedural

and institutional constraints in the interest of the child.

Cross-sectoral forum: Service level: care-basin; System level: region or country (general assembly).

Braided funding scheme involving partners from mental health care, youth care, disability care and others

86

8. Obtain good qualitative and quantitative data of the need for and offering of CAMHS

Information on type and frequency of demand hardly available: Qualitative & quantitative data gathering is necessary

Mapping available services and capacities at a regional or 'care basin‘ scale should facilitate the formation of (cross-) sectoral networks

87

9. Evaluation methods to reinforce accountability, professionalism, quality improvement and multidisciplinarity

Important characteristics of evaluation methods: Mindful of the complexity; Stimulate rather than restrain the therapeutic repertoire of

care providers; Inspired by international best practices but adapted to

national, regional or local circumstances; Respect the ethical guidelines embodied by a Charter

(Recommendation 7); Sense of ownership by all stakeholders.

88

10.Clear political signal from inter-ministerial conference that a culture of innovation in the Belgian CAMHS system is encouraged and rewarded.. Make this tangible by rapidly setting up actual

implementation initiatives Strategic level recommendations (1-9):

Innovation agenda

Capitalize on good will by prompt action: Promote & recognize bottom-up innovation; Develop a comprehensive action plan & concrete innovation

projects; Make sure supportive infrastructure for change is put in place.

89

91

THANK YOU!

92

Geen goed circuit zonder een goed netwerkRaf De RyckeVoorzitter Broeders van Liefde

Kinderen en jongeren: een landschap in beweging

93

Structuur van de presentatie

1. Enkele vaststellingen en evoluties inzake netwerken

2. Strategisch en operationeel belang

3. Basisprincipes

4. Netwerkmodellen

5. Netwerkcriteria

94

1. Enkele vaststellingen en evoluties inzake netwerken1.1. Algemeen

Algemene toename van functionele samenwerkingsverbanden in alle (sub)sectoren

Irreversibel karakter

Variëteit inzake terminologie Netwerk Zorgcircuit

Participatie aan meerdere samenwerkingsverbanden Belang van een netwerkovereenkomst

95

1. Enkele vaststellingen en evoluties inzake netwerken1.1. Algemeen

Geografische gebiedsomschrijving Verschil tussen werkingsgebied van een netwerk en

regioafbakening voor bepaalde functies Uittesten via proefopstellingen Randvoorwaarden Vrijwillige keuze Geen uitsluiting

Relevante en functionele parameters (voldoende kritische massa, herkomst van de doelgroep, sociologisch geheel van steden en gemeenten, …)

96

1. Enkele vaststellingen en evoluties inzake netwerken1.1. Algemeen

Uiteenlopende netwerkmodellen

Meerdere engagementen: zorg, expertise uitwisseling, overleg, evaluatie, …

Organische groei naar bestuurlijke samenwerkingsverbanden

Grote tijdsinvestering

97

1. Enkele vaststellingen en evoluties inzake netwerken1.2. Specifiek voor kinderen en jongeren

Experimentele netwerken vanuit casussen

Interdisciplinaire en intersectorale samenwerkingsverbanden 1ste lijn Kinderpsychiatrische zorg, minderjarigen met een beperking,

bijzondere jeugdzorg, gewoon en buitengewoon onderwijs, CLB’s, …

Netwerk van netwerken

Outreachequipes moet kunnen rekenen op het netwerk

98

1. Enkele vaststellingen en evoluties inzake netwerken1.2. Specifiek voor kinderen en jongeren

Eerste implementatie van de gids voor kinderen en jongeren: netwerken + coördinatoren?

Additionele middelen voor bijkomende kosten (coördinatie, overleg, procesbegeleiding, evaluatie, …)

99

2. Strategisch en operationeel belang

Strategisch belang Kansen Bedreigingen

Operationeel belang

Evaluatie op basis van registratie

Onderhandelingsmandaten bij verkennende gesprekken, voorbereiding en opstart van netwerken

Aandacht voor beroepsgeheim, verantwoordelijkheden en aansprakelijkheid

100

3. Basisprincipes

Netwerk is een middel en geen doel

Vrijheid in gebondenheid

Samenwerken i.p.v. concurreren

Evenwicht tussen behoud en inleveren van autonomie

Rationele benadering moet primeren op emotionele benadering

Vertrouwen, respect en dialoog zijn sleutelbegrippen

101

4. Netwerkmodellen

Onderscheid in functie van:

RECHTSPERSOONLIJKHEID

INZET VAN MIDDELEN

AANSTURING/REGIE

102

4. Netwerkmodellen

RECHTSPERSOONLIJKHEID / INZET VAN MIDDELEN Faciliterend Besturend1. Zonder rechtspersoonlijkheid

1.1.Gezamenlijke inzet zonder overdracht van middelen aan het netwerk1.1.1. Materiële middelen1.1.2. Financiële middelen1.1.3. Personele middelen1.1.4. Combinatie van 2 of 3 middelen

1.2.Gezamenlijke inzet met overdracht van middelen aan het netwerk1.2.1. Materiële middelen1.2.2. Financiële middelen1.2.3. Personele middelen1.2.4. Combinatie van 2 of 3 middelen

2. Met rechtspersoonlijkheid2.1.Gezamenlijke inzet zonder overdracht van middelen aan het netwerk

2.1.1. Materiële middelen2.1.2. Financiële middelen2.1.3. Personele middelen2.1.4. Combinatie van 2 of 3 middelen

2.2.Gezamenlijke inzet met overdracht van middelen aan het netwerk2.2.1. Materiële middelen2.2.2. Financiële middelen2.2.3. Personele middelen2.2.4. Combinatie van 2 of 3 middelen

Aansturing door onafhankelijke entiteit

Aansturing/regie

Gezamenlijke aansturing

Aansturing door 1 partner

Bron: De Rycke, R., Interne visietekst Broeders van Liefde

103

4. Netwerkmodellen

Overzicht van samenwerkingsmodellen in functie van de juridische vorm

Intentie-verklaring

FSW-overeen-komst

groepering vzw

netwerk-vzw uitbatings-vzw

associatie zonder rechtsper-soonlijkheid

associatie met rechtsper-soonlijkheid

beperkte gezamenlijke inzet van middelen zonder overdracht aan het netwerk

grote gezamenlijke inzet van middelen met overdracht aan het netwerk

VORM

INHOUD

Bron: De Rycke, R. , Strategisch management voor de Gezondheids- en Welzijnssector, Lannoo (2010)

104

5. Netwerkcriteria

De Rycke, R. Interne Visietekst, Broeders van Liefde

105

Dus, dames en heren, er is een consensus: “We zeggen niets, doen niets en hopen dat de netwerken niet meer dan een hype zijn”.

106

Prioritaire keuzes en uitdagingen bij de verdere ontwikkeling van GGZvoor kinderen en jongerenAnn MoensStafmedewerker GGZ Zorgnet Vlaanderen

Kinderen en jongeren: een landschap in beweging

107

BASISVRAGEN◦ Is er voldoende/teveel capaciteit?

◦Zijn er groepen met specifieke zorgnoden?

◦Hoe ver staan de kritische succesfactoren? ◦nodige competentie, ◦beschikbaarheid, ◦ inzetbaarheid “dicht” bij kind/jongere

◦Wat zijn organisatievoorwaarden?

108

ALGEMENE VASTSTELLINGEN

108

Uitgangspunten : consensus

Capaciteitsprobleem: slechts 6/10 heeft toegang

Macrobudget: evenredig met bevolkingsaandeel

Prioriteit = ambulante zorg, opname = tijdelijke uitzondering

Onevenwichtige spreiding (leeftijd-geografie) oplossen

Samenwerking met GGZ volwassenen op scharnierleeftijd

Nodig: voldoende, voldoende-competent en erkend personeel

109

PRIORITAIRE NODEN BASISAANBOD:4 grote lijnen

1. COLLECTIEVE verantwoordelijkheid in NETWERK

2. VOLLEDIG zorgprogramma

3. BASISAANBOD VERSTERKEN◦ AMBULANT STERK UITBREIDEN◦ GEEN AFBOUW K-BEDDEN wel optimaler gebruik

4. TRAJECT URGENTIE, CRISIS, AANKLAMPENDE ZORG

109

110

PRIORITAIRE NODEN BASISAANBOD

110

111

BIJZONDERE GROEPEN EN BELENDENDE DOMEINEN:

kindergeneeskunde - personen met een handicap - bijzondere jeugdbijstand – justitie

– verslaving - …..

111

112112

MAAR SOMS IS GGZKJ NODIG

113

Kinderen en jongeren: een landschap in beweging