Toestand van de Zwaluwen in IJzer en Polder 2012

2012 was een ronduit slecht jaar voor de zwaluwen in onze regio. Nagenoeg alle regio’s dalen sterk in aantallen huiszwaluwen, en ook de boerenzwaluwen doen het niet denderend.

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Aan

tal n

este

n

Veurne

Nieuwpoort

Diksmuide

Koksijde

Alveringem

Lo-Reninge

Houthulst

Kortemark

De Panne

Lang.-Poelk. **

Figuur 1: aantal huiszwaluwennesten in IJzer en Polder tussen 2000 en 2012**: gegevens onvolledig/niet aangeleverd

Kijken we naar het aantal nesten, dan valt wel op dat er voor de meeste gemeenten een 5-jaarlijkse cyclus op te tekenen valt: 2002 was een zwak jaar, 2007 kende ook een grote terugval en nu is dit ook het geval in 2012. Dit kan ook te maken hebben met een “uitzonderlijk” jaar ervoor, als je kijkt naar de gemiddelden. Dit kan te maken hebben met weersomstandigheden hier en in de overwinteringsgebieden, het voedselaanbod en de mogelijkheden om nesten te bouwen. De exacte oorzaak kan moeilijk achterhaald worden, maar 2006 en 2011 waren hele warme jaren, gevolgd door een droog voorjaar (april 2007: geen neerslag, voorjaar 2012: koud en relatief droog). (bron: kmi.be)

Deze koudeperioden hebben een invloed op de zwaluwen rechtstreeks, maar ook via het voedselaanbod: insecten vliegen later uit, of zijn in veel minder grote getale aanwezig waardoor minder jongen  geboren  kunnen  worden.  

Vorig jaar dook het regiocijfer onder de 1500 nesten. Dit jaar gaat de achteruitgang verder, wellicht mee

veroorzaakt door het slechte voorjaar, en dalen we verder, nu onder de 1400 nesten. Het gemiddeld aantal nesten per locatie daalt lichtjes, het aantal plaatsen met huiszwaluwen daalt met 16 éénheden (vooral locaties met één enkel nestje).

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Veurne 149 218 154 225 259 272 322 279 334 367 375 378 311

Nieuwpoort 75 107 120 107 117 127 139 148 145 152 145

Diksmuide 68 194 301 333 435 420 476 430 450 400 398

Koksijde 6 69 51 45 52 50 62 71 69

Alveringem 83 112 94 118 132 185 165 150

Lo-Reninge 68 137 102 118 117 143 138 139

Houthulst 15 41 84 102 150 159 157 127 113

Kortemark 2 0 0 0 0 0

De Panne 3 7 8 6

Lang.-Poelk. ** 34 49 43 47

Totaal 149 218 297 526 701 973 1258 1171 1421 1455 1567 1486 1331

totaal loc 16 24 50 62 75 84 130 140 171 176 196 198 182

gemiddelde 9,31 9,0 5,94 8,48 9,34 11,5 9,6 8,3 8,11 7,98 7,77 7,26 7,3

** = gegevens niet op tijd ontvangen

Aantal nesten Huiszwaluwen in regio IJzer en Polder + Westkust

Veurne

In 2012 werden in Veurne over het algemeen minder nesten aangetroffen. Het aantal gecontroleerde locaties daalde van 65 naar 61, maar dit staat niet in verhouding met de sterke daling van het aantal nesten. Vooral de grote kolonies daalden, locaties met slechts enkele nesten bleven meestal wel bestaan.

Beauvoorde blijft ook dit jaar het grootste aantal kolonies hebben. Hier treedt zelfs een stijging op in vergelijking met vorig jaar, net als bij Avekapelle. Alle andere deelgemeenten gaan sterk achteruit, De moeren kent zelfs een absoluut dieptepunt. In 2006 waren in De Moeren nog 128 nesten te vinden, nu nog ongeveer één derde (48). Ook het aantal locaties met nesten daalde in De moeren van 10 naar 6.

0

20

40

60

80

100

120

140

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Huiszwaluwen Veurne 2000-2012

Avekapelle

Beauvoorde

Booitshoeke

Bulskamp

De Moeren

Eggewaartskapelle

Houtem

Steenkerke

Veurne

Figuur 2: Huiszwaluwen in Veurne

Wat Boerenzwaluwen betreft, daar gaan zelfs alle gemeenten achteruit! Ook hier daalt het totale aantal zwaluwen met ongeveer één derde tegenover 2006. Opnieuw vindt de grootste daling plaats in De Moeren. Een reden voor deze plotse achteruitgang kan het recentelijk verdwijnen van de bomenrijen zijn in De Moeren. Deze bomen leveren vaak veel insecten op. reden voor deze plotse achteruitgang kan de vernieuwing of het afsluiten zijn van een deel van de loodsen op boerderijen, waardoor de zwaluwen moeilijker hun nest kunnen maken.

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Boerenzwaluwen Veurne 2003-2012

Avekapelle

Beauvoorde

Booitshoeke

Bulskamp

De Moeren

Eggewaartskapelle

Houtem

Steenkerke

Veurne

Figuur 3: Boerenzwaluwen in Veurne

Nieuwpoort

Algemeen blijkt hier in deze regio een lichte daling op te treden. Kijken we naar het aantal locaties met nesten, dan zien we voor de huiszwaluwen in Nieuwpoort en Ramskapelle even veel locaties als vorige jaren.

0

20

40

60

80

100

120

140

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Huiszwaluwen Nieuwpoort 2002-2012

Nieuwpoort Ramskapelle St.-Joris

Figuur 4: Huiszwaluwen Nieuwpoort

De boerenzwaluwen daarentegen zijn er wat slechter aan toe. In de 3 deelgemeenten gaan de aantallen boerenzwaluwen flink achteruit. In 63% van de locaties die bezocht werden, werden effectief boerenzwaluwennesten gevonden. Dit tegenover 67% van de locaties vorig jaar. De daling is het grootst in Ramskapelle waar enkele kolonies van meer dan 10 nesten gereduceerd werden tot slechts een tweetal.

0

50

100

150

200

250

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Boerenzwaluwen Nieuwpoort 2002-2012

Nieuwpoort

Ramskapelle

Sint-Joris

Figuur 5: Boerenzwaluwen in Nieuwpoort

Diksmuide

Wanneer we kijken naar de resultaten van Diksmuide dan merken we een wisselende trend: sommige regio’s vertonen een stijging, na een dipje vorig jaar, en andere populaties duiken sterk naar beneden. Opvallend is wel de zware crash die Woumen ondergaat de voorbije 3 jaren: De populatie daalde hier van 100 nesten in 2009 tot slecht ¼ van de nesten (24) in 2012. Op één locatie is het aantal nesten teruggevallen van 74 nesten in 2009 tot 11 nesten dit jaar.

0

20

40

60

80

100

120

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Huiszwaluwen Diksmuide 2002-2012

Beerst Diksmuide Esen Kaaskerke Keiem Lampernisse Leke Nieuwkapelle Oudekapelle Pervijze Sint-Jakobskapelle Stuivekenskerke Vladslo Woumen

Figuur 6: Huiszwaluwen in Diksmuide

Koksijde

De huiszwaluwen van Koksijde kenden een stabilisatie ten opzichten van vorige jaren. (69 nesten tov 71 vorig jaar. Hier is vooral Wulpen verantwoordelijk voor deze resultaten, met maar liefst een verdubbeling van het aantal nesten (van 10 naar 20) en een verdubbeling van het aantal locaties waar nesten gevonden werden.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Huiszwaluwen Koksijde 2004-2012

Wulpen

Oostduinkerke

Koksijde

Figuur 7: Huiszwaluwen Koksijde

Net zoals vorig jaar werden in Oostduinkerke geen boerenzwaluwen geïnventariseerd door het afhaken van een medewerker. Wulpen is voor de gemeente Koksijde goed voor bijna 75% van de nesten, namelijk 57 nesten (bij 9 van de 25 onderzochte locaties) tegenover 21 nesten in Koksijde zelf (op 4 locaties van de 11 onderzochte).

Alveringem

Ook de Alveringemse huiszwaluwen hebben het niet goed gedaan in 2012. Ook hier daalden in alle deelgemeenten, behalve Stavele de aantallen nesten. Stavele kent sinds 2009 een sterke vooruitgang in het aantal nesten (een extra inspanning werd de voorbije jaren gedaan om potentiele locaties te bezoeken), waarbij gemerkt wordt, dat de nesten die er zijn redelijk stabiel gebleven zijn de laatste 4 jaar, terwijl op alle andere locaties het aantal nesten er toch wel sterk op achteruit gaat.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Huiszwaluwen Alveringem 2004-2012

Fortem

Alveringem

Stavele

Izenberge

Beveren a/IJzer

Figuur 8: Huiszwaluwen Alveringem

Lo-Reninge

Wat de huiszwaluwen van Lo-Reninge betreft, hier merken we op dat het totaal aantal nesten stabiel blijft, terwijl het totaal aantal locaties met 1/5 daalde (van 25 locaties naar 20 locaties), vooral in Lo, waar we ook de sterkste daling in het aantal nesten opmerken. In Reninge daarentegen steeg de totale populatie van 39 zwaluwen naar 47, wat gezien de huidige algemene trend toch wel opvallend is.

0

20

40

60

80

100

120

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Huiszwaluwen Lo-Reninge 2006-2012

Lo

Pollinkhove

Noordschote

Reninge

Figuur 9: Huiszwaluwen Lo-Reninge

Houthulst

Ook in Houthulst merken we dezelfde trend op: ook hier dalen in alle deelgemeenten de aantallen zwaluwen, met als sterkste daling deelgemeente Klerken. Hier daalde de populatie van 24 nesten naar 9 nesten, wat een daling is met 40% van het totaal aantal nesten.

0

20

40

60

80

100

120

140

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Huiszwaluwen Houthulst 2004-2012

Merkem

Klerken

Houthulst

Figuur 10: Huiszwaluwen Houthulst

De Panne

Sinds 2009 worden in De Panne ook huiszwaluwen en vanaf vorig jaar ook boerenzwaluwen geteld. We zien hier een relatief stabiele populatie, voor hetzelfde aantal locaties met huiszwaluwen. (varieert tussen 6 en 8 nesten). De periode is echter te kort om er een evolutie in te kunnen zien.

De Boerenzwaluwen daarentegen waren talrijker aanwezig, maar ook hier heeft de populatie een stevige knauw gekregen: in 2011 werden nog 98 nesten geteld, terwijl in 2012 slechts 67 nesten geteld werden. Hierbij moet ik echter vermelden dat 1 locatie met beperkt aantal nesten niet bezocht werd. Ook hier is het echter nog te vroeg om een trend vast te stellen.

Foto’s : Ivo Nollet

Elien Dewitte