VRAGENLIJST PROFESSIONELE LEERGEMEENSCHAPPEN

Deel 1: KENMERKEN VAN PROFESSIONELE LEERGEMEENSCHAPPEN

In dit deel van deze vragenlijst vindt u een aantal uitspraken over uw school, gevolgd door een vierpuntenschaal. Op deze schaal kunt u aanduiden in hoeverre u het met de volgende uitspraken eens bent. U heeft de volgende antwoordmogelijkheden (van links naar rechts)

Sterk mee oneens1

Oneens2 Eens3 Sterk meeeens4

Kruis het vakje van uw keuze aan. Per uitspraak mag u slechts één vakje aankruisen

Bij ons op school…

ster

k m

ee o

neen

s

onee

ns

eens

ster

k m

ee e

ens

1. zoeken de leerkrachten steeds naar betere aanpakken voor hun werk. O O O O

2. reflecteren de leerkrachten over hun eigen opvattingen over goed onderwijs. O O O O

3. denken de leerkrachten na over wat werkt en wat niet werkt in hun onderwijs. O O O O

4. gaan de leerkrachten na hoe hun aanpak de leerlingen beïnvloedt O O O O

5. maken de leerkrachten gebruik van recent onderwijskundig onderzoek. O O O O

6. stellen de leerkrachten zich op de hoogte van goede praktijkvoorbeelden uit andere scholen. O O O O

7. stellen de leerkrachten zich op de hoogte van goede praktijkvoorbeelden van collega’s uit de eigen school. O O O O

8. werkt het team samen bij het ontwikkelen van een visie over leren en onderwijs. O O O O

9. worden beslissingen genomen in lijn met de visie van de school op leren en onderwijs. O O O O

10. voelen de leerkrachten zich gezamenlijk verantwoordelijk voor het leren van alle leerlingen op school. O O O O

11. delen de leerkrachten dezelfde opvattingen over hoe het leerproces van leerlingen dient te worden ondersteund. O O O O

12. werken de leerkrachten samen om nieuwe kennis, vaardigheden en aanpakken te verwerven en toe te passen in het onderwijs.

O O O O

13. drukken de collegiale relaties tussen de leerkrachten betrokkenheid bij schoolvernieuwing uit. O O O O

Bij ons op school…

ster

k m

ee o

neen

s

onee

ns

eens

ster

k m

ee e

ens

14. werken de leerkrachten samen om de leerlingen te helpen en om problemen op te lossen. O O O O

15. voeren de leerkrachten een respectvolle dialoog met elkaar waarin verschillende ideeën worden onderzocht. O O O O

16. observeren de leerkrachten elkaar in de les en geven elkaar feedback over hun manier van lesgeven. O O O O

17. delen de leerkrachten op informele wijze ideeën en suggesties, gericht op het verbeteren van het leren van de leerlingen.

O O O O

18. bespreken de leerkrachten samen de leerlingresultaten om hun eigen aanpak te verbeteren. O O O O

19. participeren de leerkrachten in intervisiegroepen of gelijksoortige leergroepen. O O O O

20. maakt de planning het mogelijk dat leerkrachten en team samen werken en leren. O O O O

21. zijn er voldoende mogelijkheden voor professionele ontwikkeling van de leerkrachten. O O O O

22. zijn voldoende instructiematerialen beschikbaar.O O O O

23. hebben de leerkrachten gemakkelijk toegang tot vakliteratuur. O O O O

24. bevordert het communicatiesysteem in de school een goede doorstroming van de informatie naar de leerkrachten.

O O O O

25. getuigen de relaties tussen de teamleden van vertrouwen en respect. O O O O

26. durven de leerkrachten elkaar aan te spreken op het professioneel functioneren. O O O O

27. worden initiatieven om het onderwijs hier te verbeteren door de collega’s gewaardeerd O O O O

28. is het vanzelfsprekend dat je je als leerkracht en als team blijft ontwikkelen. O O O O

Deel 2: DE SCHOOLLEIDER

In dit deel van deze vragenlijst vindt u een aantal uitspraken over uw schoolleider, gevolgd door een vierpuntenschaal. Op deze schaal kunt u aanduiden in hoeverre u het met de volgende uitspraken eens bent. U heeft de volgende antwoordmogelijkheden (van links naar rechts)

sterk mee oneens

oneens eens sterk mee eens

Kruis het vakje van uw keuze aan. Per uitspraak mag u slechts één vakje aankruisen

Bij ons op school…

ster

k m

ee o

neen

s

onee

ns

eens

ster

k m

ee e

ens

29. houdt de schoolleider bij zijn beslissingen rekening met opvattingen van individuele leerkrachten. O O O O

30. weet de schoolleider wat leerkrachten kunnen en waar hun specifieke expertise ligt. O O O O

31. zorgt de schoolleider dat leerkrachten zich thuis voelen op school. O O O O

32. heeft de schoolleider aandacht voor de persoonlijke behoeften van de leerkrachten. O O O O

33. is de schoolleider toegankelijk voor alle medewerkers.O O O O

34. stimuleert de schoolleider de leerkrachten om na te denken over wat zij voor de leerlingen doen. O O O O

35. moedigt de schoolleider de leerkrachten aan eigen doelen voor professionele ontwikkeling te bereiken. O O O O

36. moedigt de schoolleider de leerkrachten aan hun handelen te evalueren, en indien nodig, bij te stellen. O O O O

37. is de schoolleider een bron van nieuwe ideeën voor het professioneel handelen van leerkrachten. O O O O

38. moedigt de schoolleider leerkrachten aan ideeën die zij belangrijk vinden, uit te proberen. O O O O

39. delegeert de schoolleider belangrijke verantwoordelijkheden aan leerkrachten. O O O O

40. betrekt de schoolleider het hele team bij het realiseren van vernieuwingen. O O O O

41. zorgt de schoolleider voor een effectieve communicatie tussen de leerkrachten. O O O O

42. geeft de schoolleider de leerkrachten de kans om vernieuwingen door te voeren. O O O O

Professionele Leergemeenschappen- MatrixOp de volgende bladzijden vindt men de professionele leergemeenschappen-matrix.

ACTIEF EN REFLECTIEF KENNIS (RE)CONSTRUEREN

VERBREDING VERDIEPING VERANKERING

Nauwelijks of geen van de leerkrachten reflecteren op hun eigen handelen.

Reflectie vindt vooral plaats naar aanleiding van incidenten.

Reflectie is vooral gericht op het oplossen van een praktisch probleem.

In de reflectie is er geen aandacht voor kritisch onderzoek van eigen mentale modellen over onderwijs en opvoeden.

Reflectie vindt ad hoc plaats en op eigen initiatief van de betrokken leerkracht.

Een kleine meerderheid van de leerkrachten reflecteert op het eigen handelen.

Reflectie is vooral gericht op het oplossen van een praktisch probleem maar er is ook enige aandacht voor kritisch onderzoek van eigen mentale modellen over onderwijs en opvoeden.

In de reflectie gaat men uit van ook andere bronnen dan de eigen subjectieve ervaring (zoals reacties van leerlingen).

De schoolleiding stimuleert leerkrachten te reflecteren op het eigen handelen.

Nagenoeg alle leerkrachten reflecteren op het eigen handelen.

In de reflectie gaat het vooral om de kritische analyse en bijstelling van eigen mentale modellen over onderwijs en opvoeden.

In de reflectie gaat men uit van een objectieve beschrijving van het eigen handelen (bv. via video-opnames of observatieformulieren) en van reacties en resultaten van leerlingen.

In de reflectie worden eigen handelen en eigen mentale modellen kritisch getoetst aan recente wetenschappelijke inzichten en goede praktijkvoorbeelden.

Inzichten uit reflectieprocessen worden toegepast in het handelen.

De reflectie gebeurt systematisch vanuit leerdoelen uit persoonlijke ontwikkelingsplannen en vanuit ontwikkelingsdoelen van de school.

Resultaten van reflecties krijgen een plaats in de persoonlijke ontwikkelingsplannen van de leerkracht.

ACTUELE INZICHTEN UIT WETENSCHAP EN PRAKTIJK GEBRUIKEN

VERBREDING VERDIEPING VERANKERING

Weinig of geen leerkrachten in de school houden regelmatig hun vak bij.

Weinig of geen leerkrachten in de school bezoeken andere scholen of conferenties om goede praktijkvoorbeelden en nieuwe inzichten te leren kennen.

Scholing wordt niet of nauwelijks door de leerkrachten in de school gevolgd.

Leerkrachten laten zich in hun onderwijs vooral leiden door routine en de gekozen methode.

De resultaten van de leerlingen spelen een beperkte rol in het beoordelen van het eigen onderwijs.

Het bijhouden van het vak en scholing zijn nagenoeg geheel een kwestie van eigen initiatief.

Professionalisering wordt niet geleid door het beleid van de school.

De schoolleiding initieert zelf geen studiedagen of scholenbezoek.

Een kleine meerderheid van de leerkrachten in de school houdt regelmatig hun vak bij.

Een kleine meerderheid van de leerkrachten in de school bezoekt andere scholen of conferenties om goede praktijkvoorbeelden en nieuwe inzichten te leren kennen.

Scholing wordt door een kleine meerderheid van de leerkrachten in de school gevolgd.

Leerkrachten steunen sterk op routine en de gekozen methode maar passen die op grond van subjectieve ervaringen aan.

De resultaten van de leerlingen spelen een beperkte rol in het beoordelen van het eigen onderwijs.

Het bijhouden van het vak en scholing wordt gestimuleerd door de schoolleiding.

De schoolleiding geeft suggesties voor professionalisering vanuit de ontwikkelingen in de school.

Nagenoeg alle leerkrachten in de school houden regelmatig hun vak bij.

Nagenoeg alle leerkrachten in de school bezoeken andere scholen of conferenties om goede praktijkvoorbeelden en nieuwe inzichten te leren kennen.

Scholing wordt door nagenoeg alle leerkrachten in de school gevolgd.

De resultaten van de leerlingen vormen uitgangspunt in het beoordelen van het eigen onderwijs.

Leerkrachten passen systematisch recente wetenschappelijke inzichten en goede praktijkvoorbeelden toe in de analyse en verbetering van de eigen praktijk.

Leerkrachten voeren zelf onderzoek in de eigen praktijk uit, eventueel in samenwerking met wetenschappelijke onderzoekers.

Professionalisering is structureel opgenomen in de jaartaak.

Er is een scholingsbeleid waarin ontwikkelingen in de school medebepalend zijn voor de scholing die gevolgd kan worden.

Studiedagen, bezoeken van ander scholen en bezoeken van andere scholen is op schoolniveau georganiseerd.

Er is voorzien in een structuur voor de uitwisseling van verworven inzichten en goede praktijken.

GEDEELDE WAARDEN EN VISIE OP LEREN EN DE ROL VAN DE LEERKRACHT

VERBREDING VERDIEPING VERANKERING Er is geen visie of slechts een papieren visie

die nauwelijks gedeeld wordt. In de visie wordt er niet van uitgegaan dat

leerkrachten veel invloed kunnen hebben op het leren van de leerlingen.

De visie – voorzover bestaand – richt zich niet of nauwelijks op het leren van de leerlingen en op de verbetering van dat leren.

De visie heeft nauwelijks effect op het functioneren van de leerkrachten in de school.

De schoolleiding spreekt leerkrachten niet aan op het zich niet gedragen overeenkomstig de visie.

Een kleine meerderheid van de teamleden deelt eenzelfde visie op leren, onderwijs en opvoeden.

In de visie is enigszins een focus op (de verbetering van) het leren en de resultaten van de leerlingen herkenbaar.

Leerkrachten proberen de visie gestalte te geven in hun onderwijs aan de leerlingen.

In de organisatie van het primaire proces is de visie herkenbaar.

De schoolleiding spreekt leerkrachten aan als die zich gedragen op een wijze die niet consistent is met de visie.

Nagenoeg alle leerkrachten delen eenzelfde visie op leren, onderwijs en opvoeding.

De visie drukt hoge verwachtingen uit over het leren en de resultaten van alle leerlingen.

De visie is uitgewerkt in concrete doelen die men in het onderwijs wil realiseren.

De schoolleiding draagt de visie krachtig uit. Schoolleiding en leerkrachten spreken elkaar

aan op handelen dat niet consistent is met de visie van de school.

De visie leidt de dagelijkse beslissingen over leren en onderwijzen en over het schoolbeleid.

Nieuwe ontwikkelingen en plannen worden systematisch getoetst aan de visie van de school.

De visie is goed herkenbaar voor ouders en voor nieuwe leerkrachten.

COLLECTIEF LEREN EN GEDEELDE PRAKTIJKEN

VERBREDING VERDIEPING VERANKERING De teamleden werken geïsoleerd,

men weet niet veel van hoe anderen les geven.

Teamleden observeren elkaar niet, men geeft geen feedback aan elkaar.

Er vinden nauwelijks of geen collectieve leerprocessen plaats.

Teamleden wisselen, op een eerder anekdotische wijze, verhalen en ervaringen uit.

Er is geen aandacht voor collectieve leerprocessen in het beleid van de school.

Een kleine meerderheid van de teamleden participeert in collectieve leerprocessen, intervisie, collegiale consultatie, wederzijds klasbezoek e.d.

Een kleine meerderheid van de leerkrachten geeft elkaar kritische feedback.

Teamleden wisselen informatie uit over materialen, methodes en aanpakken (werkt het? hoe kan je iets aanpakken?).

Teamleden stemmen pedagogische-didactische aanpakken op elkaar af.

Collectieve leerprocessen zijn vooral gericht op het oplossen van een praktisch probleem maar er is ook enige aandacht voor kritisch onderzoek van eigen mentale modellen over onderwijs en opvoeden.

De schoolleiding en of groepjes leerkrachten organiseren incidenteel vormen van collectief leren, waaraan vooral op vrijwillige basis wordt meegewerkt.

Op de agenda van de teamvergaderingen komt meer en meer aandacht voor onderwijsinhoudelijke zaken (naast vooral organisatorische onderwerpen).

Nagenoeg alle teamleden participeren in collectieve leerprocessen, intervisie, collegiale consultatie, wederzijds klasbezoek, onderzoek e.d.

Nagenoeg alle teamleden geven elkaar kritische feedback.

Teamleden werken gezamenlijk aan de ontwikkeling en uitvoering van onderwijs.

De collectieve leerprocessen zijn vooral gericht op de kritische analyse en bijstelling van de mentale modellen van de teamleden over onderwijs en opvoeden.

In de collectieve leerprocessen worden eigen handelen en eigen mentale modellen kritisch getoetst aan recente wetenschappelijke inzichten en goede praktijkvoorbeelden.

De kwaliteit van de collectieve leerprocessen wordt bewaakt.

De onderwerpen van collectieve leerprocessen zijn verbonden met ontwikkelingen in de school.

In de school is structureel tijd en ruimte vrijgemaakt voor collectieve leerprocessen tussen teamleden.

Er is systematische aandacht voor de begeleiding en voor de bewaking van de kwaliteit van de collectieve leerprocessen.

In de organisatie van het primaire proces is gezamenlijk werken van de teamleden bij de uitvoering van het onderwijs ingebouwd.

Op de agenda van de teamvergaderingen komen vooral onderwijsinhoudelijke zaken voor (naast enkele organisatorische onderwerpen).

ONDERSTEUNENDE CONDITIES – STRUCTUREN, BRONNEN EN SYSTEMEN

VERBREDING VERDIEPING VERANKERING Middelen (geld, tijd), structuren en systemen

zijn onvoldoende of worden onvoldoende benut om het leren van individuele leerkrachten en het team te bevorderen.

Teambijeenkomsten zijn vooral met organisatorische onderwerpen geagendeerd.

Professionalisering is een kwestie van persoonlijke keuzes van medewerkers.

Er is geen aparte begroting voor individuele en collectieve professionalisering.

Er is geen professionaliseringsbeleid. Er is een redelijk budget en enige compensatie

in tijd voor scholing. Er zijn enkele mogelijkheden voor individueel

en collectief leren.

Het leren van de professionals wordt ondersteund door enige informatie over het leren van de leerlingen.

In de teamvergaderingen en subgroepbijeenkomsten wordt expliciet ruimte geschapen voor collectief leren.

De schoolleiding inventariseert individuele scholingsbehoeften en probeert daaraan tegemoet te komen.

De schoolleiding stimuleert professionalisering van de leerkrachten.

Er is voldoende budget en compensatie in tijd voor scholing.

Er zijn veel diverse mogelijkheden in en buiten de school om individueel en met elkaar te leren.

In het leren van de professionals wordt systematisch gebruik gemaakt van gegevens uit een rijk informatiesysteem dat leerkrachten informeert over de resultaten van hun onderwijs en over hun eigen bekwaamheid.

Teambijeenkomsten zijn vooral met onderwijsinhoudelijke onderwerpen geagendeerd.

Individuele en collectieve professionalisering worden gestuurd door het professionaliseringsbeleid van de school, dat afgestemd is op de (toekomstige) ontwikkelingen in de school.

Er is een aparte begroting voor individuele en collectieve professionalisering.

Er is een rijk informatiesysteem dat leerkrachten informeert over de resultaten van hun onderwijs en over hun eigen bekwaamheid.

ONDERSTEUNENDE CONDITIES - CULTUUR

VERBREDING VERDIEPING VERANKERING Nagenoeg alle leerkrachten schrijven de

resultaten van leerlingen vooral toe aan de kwaliteiten van die leerlingen.

Nagenoeg alle leerkrachten streven niet naar verbetering van het onderwijs en van de school.

Nagenoeg alle leerkrachten accepteren niet of met moeite kritische feedback op hun werk.

De relaties tussen de teamleden vertonen weinig openheid en onderling vertrouwen.

Onderwijs wordt vooral als een individuele inspanning en verantwoordelijkheid gezien.

De schoolleiding stimuleert niet een cultuur van openheid, vertrouwen en kritische feedback.

De schoolleiding stimuleert niet een cultuur van verbetering van het onderwijs.

Een kleine meerderheid van de leerkrachten ziet een relatie tussen de resultaten van de leerlingen en het eigen handelen als leerkracht.

Een kleine meerderheid van de leerkrachten streeft naar verbetering van het onderwijs en van de school.

Een kleine meerderheid van de leerkrachten staat open voor kritische feedback op hun werk.

Er is enige openheid en onderling vertrouwen tussen de teamleden, vooral in subgroepjes van leerkrachten (bv. in de eigen bouw).

Kritische feedback wordt zeer voorzichtig en terughoudend gegeven.

Onderwijs wordt voor een klein deel gezien als een collectieve inspanning en verantwoordelijkheid.

De schoolleiding stimuleert een cultuur van openheid, vertrouwen en kritische feedback.

De schoolleiding stimuleert een cultuur van verbetering van het onderwijs.

De visie van de school komt incidenteel bij vieringen, feesten e.d. ter sprake.

Nagenoeg alle leerkrachten leggen een relatie tussen de resultaten van de leerlingen en het eigen handelen als leerkracht.

Nagenoeg alle leerkrachten streven naar voortdurende verbetering van het onderwijs en van de school.

Nagenoeg alle leerkrachten staan open voor kritische feedback op hun werk.

Openheid en onderling vertrouwen is sterk aanwezig tussen alle teamleden.

Feedback wordt, indien nodig, vriendelijk doch kritisch gegeven.

Onderwijs wordt vooral als een collectieve inspanning en verantwoordelijkheid gezien.

In het schoolbeleid is aandacht voor het onderhouden van een werkcultuur van onderling vertrouwen en openheid.

Uitmuntende leerkrachten worden op een of andere wijze expliciet beloond.

De visie van de school komt zeer frequent ter sprake.

ONDERSTEUNEND, STIMULEREND EN GEDEELD EN LEIDERSCHAP

VERBREDING VERDIEPING VERANKERING Leiderschap wordt uitsluitend uitgeoefend door

de schoolleiding. De schoolleiding deelt weinig informatie met

het team en betrekt het team niet in beslissingen.

Het leiderschap is vooral beheersmatig van aard.

Er is nauwelijks sprake van psychologische en onderwijsinhoudelijke ondersteuning van de leerkrachten door de schoolleiding.

Het leiderschap in de school is het formele leiderschap.

De schoolleiding vraagt soms advies en raad van teamleden en beslist dan zelf.

Teamleden nemen in beperkte mate leiderschapsfuncties op.

Het leiderschap is vooral beheersmatig van aard.

De schoolleiding biedt desgevraagd psychologische ondersteuning (een luisterend oor) aan leerkrachten.

De schoolleiding is geïnteresseerd in de mensen en de processen in de school.

De schoolleiding moedigt leerkrachten aan mee te denken en mee te beslissen over het beleid.

De schoolleiding delegeert regelmatig de uitwerking van beleid aan werkgroepen van leerkrachten.

De schoolleiding overlegt over alle belangrijke zaken met het team en streeft naar gemeenschappelijke besluiten.

Nagenoeg alle leerkrachten participeren actief in de besluitvorming over belangrijke zaken in de school.

Nagenoeg alle leerkrachten participeren in werkgroepen van de school.

Nagenoeg alle teamleden nemen leiderschapsfuncties op.

Het leiderschap is vooral onderwijskundig leiderschap.

De schoolleiding biedt onderwijsinhoudelijke en psychologische begeleiding en ondersteuning aan leerkrachten.

De schoolleiding begeleidt processen van collectief leren in de school.

De schoolleiding is model als leerkracht en als lerende professional.

Participatie van leerkrachten in de beleidsvorming is in de overlegstructuren vastgelegd.

De schoolleiding informeert gevraagd en ongevraagd tijdig en volledig de teamleden over belangrijke zaken. Teamleden hebben toegang tot alle relevante informatie.

Schoolontwikkeling wordt als collectieve opdracht van het team gezien.

Vragenlijst subrollen van de schoolleider

INTERVENTIES VAN DE SCHOOLLEIDER DE MATE WAARIN DESCHOOLLEIDER DIT DOET

CULTUURBOUWER (BIJNA) NOOIT SOMS NOGAL

EENS VAAK

1. ontwikkelen en uitdragen van gemeenschappelijke visie en doelen, gericht op het verbeteren van het leren van de leerlingen 1 2 3 4

2. accentueren van professionele normen en verwachtingen in de vele ontmoetingen met teamleden 1 2 3 4

3. het stimuleren en waarderen van open en vertrouwelijke relaties tussen teamleden en van tolerantie voor fouten om er van te leren 1 2 3 4

4. het stimuleren en waarderen van een innovatieve houding bij leerkrachten 1 2 3 4

5. het bieden van individuele psychologische steun 1 2 3 4

6. interesse tonen in hoe het met medewerkers op school gaat 1 2 3 47. het stimuleren en waarderen van een attitude van individuele ontwikkeling bij

leerkrachten 1 2 3 4

8. het stimuleren en waarderen van een attitude van collectief leren van leerkrachten 1 2 3 4

9. een voorbeeld zijn van professionele ontwikkeling 1 2 3 4

10. rituelen en symbolen gebruiken om de nagestreefde waarden te onderstrepen 1 2 3 4

score op de subrol CULTUURBOUWER

INTERVENTIES VAN DE SCHOOLLEIDER DE MATE WAARIN DESCHOOLLEIDER DIT DOET

EDUCATOR (BIJNA) NOOIT SOMS NOGAL

EENS VAAK

1. model staan voor het handelen van de leerkracht 1 2 3 4

2. (onderwijs)adviezen geven aan leerkrachten 1 2 3 43. informatie verschaffen aan leerkrachten over hun handelen en de effecten ervan, aan

de hand van resultaten van leerlingen. 1 2 3 44. leerkrachten intellectueel stimuleren door vragen te stellen gericht op het verhelderen

van vooronderstellingen van leerkrachten 1 2 3 4

5. een professionele dialoog voeren met leerkrachten over hun handelen in de klas 1 2 3 4

6. met het team de leerlingresultaten analyseren 1 2 3 4

7. individuele en of collectieve leerprocessen van leerkrachten systematisch begeleiden 1 2 3 4

8. helpen vaststellen van haalbare doelen voor leerkrachten 1 2 3 49. het trainen van medewerkers en teams in de vaardigheden die nodig zijn voor

individueel reflecteren en collectief leren 1 2 3 410. het ontwikkelen van leiderschap voor professionele leergemeenschappen door

begeleiding van bouwcoördinatoren (teamleiders e.d.)1 2 3 4

score op de subrol EDUCATOR

INTERVENTIES VAN DE SCHOOLLEIDER DE MATE WAARIN DESCHOOLLEIDER DIT DOET

ARCHITECT (BIJNA) NOOIT SOMS NOGAL

EENS VAAK

1. zich op de hoogte stellen van de individuele en collectieve professionalisering van de teamleden 1 2 3 4

2. vormen van collectief leren in de school (zoals maatjeswerk, intervisie en collegiale consultatie) organiseren 1 2 3 4

3. ruimte, tijd en of geld beschikbaar stellen voor individuele en collectieve leerprocessen en voor samenwerking 1 2 3 4

4. bronnen voor professionele ontwikkeling (literatuur, workshops, cursussen) ter beschikking stellen 1 2 3 4

5. systemen ontwikkelen die leerkrachten informatie bieden over hun handelen en de effecten ervan 1 2 3 4

6. systemen ontwikkelen die aan leerkrachten informatie bieden over hun professionele competenties en hun professionele ontwikkeling 1 2 3 4

7. de teamleden betrekken in de ontwikkeling en uitvoering van hun professionaliseringsactiviteiten 1 2 3 4

8. selectie- en beoordelingscriteria formuleren voor leerkrachten, die nadruk leggen op individueel en collectief (kunnen) leren 1 2 3 4

9. interne mobiliteit van medewerkers realiseren 1 2 3 4

10. subteams in de (grotere) school vormen 1 2 3 4

score op de subrol ARCHITECT