OCRNSchaaksport 1149728 PG Groningen

www.ocrn.nlinfo@ocrn.nlTel (050) 750 13 49

Psychische en somatische klachten:gescheiden of gezamenlijk

aanpakken?

Psychisch verklaardSomatisch verklaard of

Onverklaard?

3-11-2015Nynke Kuindersma, kinderarts OCRN

Een lichamelijke klacht binnen de GGZ

Geen (potentiële) belangenverstrengeling

Cliënten: geanonimiseerd

Disclosures:

● Nut lichamelijk onderzoek

● Breed denken, onafhankelijk van de setting

● Stressmodel

● Gevolgmodel, rol van cognities.

Doelen

● Lage rugpijn, eenzijdig

Een ouder...

Cognities….

Is het een hernia?

Hoe moet het met mijn werk?

En de kinderen?

Was ik maar niet zo lang

doorgegaan...

Nu kan ik niet meer sporten...

● Screeningsgesprek met ouders

● Hulpvraag: oorzaak leerprobleem/ gedragsprobleem/ (lichamelijke klacht)

● Diagnostiek GGZ

● Lichamelijk onderzoek op indicatie

Werkwijze

Visie

psychiatrie

somatieksysteem

Visie 2.0

psychiatrie

somatieksysteem

● Ouders, broers/ zusjes

● Anders: grootouders, oom/ tante, stiefouders, pleegouders etc

● School

Systeem

Samenwerken

● Kost tijd

● Als je elkaar kent, gaat het makkelijker...

Wat is daarvoor nodig?

● SOLK

● Lichamelijke ziekte

● Psychiatrische diagnose (somatisch-symptoomstoornis)

● Psychiatrische diagnose met bijkomende lichamelijke klachten

4 categorieën

Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten:

lichamelijke klachten die langer dan enkele weken duren

adequaat medisch onderzoek

geen somatische aandoening gevonden die de klacht voldoende verklaart

http://www.ggzrichtlijnen.nl/richtlijn/doc/index.php?type=print&richtlijn_id=98

SOLK

Lijdensdruk

Verstoord dagelijks

functioneren

Excessieve gedachtes gevoelens

gedragingen

Minstens 6 maanden

Kan samengaan met ziekte

Symptomatisch-symptoom stoornis DSM V

● Moeite met concentreren, bewegelijk, jaren

● Ouders: somberheidsklachten

● Life events

● Boosheid

● Stagneert op school

1. Merel, 10 jaar oud

● Psychisch verklaard?

● Somatisch verklaard?

● Onverklaard?

Verklaring?

● Diagnose ADHD

o start ouderbegeleiding

o iCGT

o medicatie

1. Merel

● Toename boosheid, zowel met als zonder medicatie

● iCGT, moeizaam

● Lichamelijk onderzoek

1. Merel

Groeicurve

● Vergrote schildklier?

● Bloedonderzoek

● Hyperthyreoidie

● Rustiger, school gaat goed

● Behandelingen OCRN gestaakt

Uitkomst

● Somberheidsklachten

● Problemen op school

● Verbeeldingen

2. Erica, 14 jaar oud

● Psychisch verklaard?

● Somatisch verklaard?

● Onverklaard?

Verklaring?

● Beoordeling psychiater: depressie, start citalopram

● iCGT

● Ouderbegeleding

● Lichamelijk onderzoek

2. Erica, 14 jaar oud

● Vermoeid

● Hoofdpijn

● Licht overgewicht

2. Erica, 14 jaar oud

● Epilepsie in de familie

● Klachten nemen toe

● Vader drager van tubereuze sclerose complex

oMRI

2. Erica, 14 jaar

Erica 14 jaar oud

Tubereuze sclerose

● Zeldzaam, 1:10.000

● 1.500-2.500 patiënten in NL

● Ziekte van Bourneville-Pringle, o autosomaal dominant (neurocutane aandoeningen).

● Epilepsie, verstandelijke beperking, gedragsproblemen

● Huid en/ of mondholte, nier-, long-, hart- en/of oogproblemen, hypomelanotische macula

Tubereuze sclerose

Tubereuze sclerose

● Braken sinds 3 jaar

● Gepest

● Veel schoolverzuim

● Scheiding ouders

3. Jos, 13 jaar oud

● Psychisch verklaard?

● Somatisch verklaard?

● Onverklaard?

Verklaring?

● Aanvullend onderzoek ziekenhuis A: gb

● Aanvullend onderzoek ziekenhuis B: gb

3. Jos, 13 jaar oud

● Somatisch-symptoomstoornis

● Stressmodel

3. Jos, 13 jaar oud

StressmodelStressprikkel

CRH

Hypothalamus

Hypofyse

ACTH

Bijnier

CortisolAdrenaline

● Stil leggen maag, aanjagen darm

● Moeheid, misselijkheid, braken, hartkloppingen

● Verhogen spiertonus

Als het systeem niet uit gaat...

● Dyslexie

● Hyperventilatie

● ADHD

4. Iris, 13 jaar

● Psychisch verklaard?

● Somatisch verklaard?

● Onverklaard?

Verklaring?

● Dyslexiebehandeling

● iCGT angst/ zelfbeeld

● Familielid jong overleden

4. Iris, 13 jaar

Betekenis van de klacht.

Iris:”Het komt nooit meer goed”’. Moeder: “Ik schiet tekort”.

Ideeën over de klacht. Iris “Ze hebben iets over het hoofd gezien”.

Moeder: “Het is vast een ziekte”.

Slikklachten

4. Iris, 13 jaar

Gevolg model

• Minder eten• Monitoren

lichaam• Stress eten/

gewicht

• Afvallen• Toename spierspanning• Moe, minder sporten

• Angstig• Ouders

verdrietig/ onzeker

• Ongezellig aan tafel• Minder uit eten• Niet op vakantie

Sociale gevolgen

Cognitieve gevolgen

Gevolgen voor gedrag

Somatische gevolgen

Uitleg

Artikel: rol ouders

● Uitleg eten, anatomie

● Helpende cognities- minder angst

● Afleiding door ouders

● Minder vermijden

● Aktief, spierontspanning

Slikklachten

● Boos

● Kwetsbaar, graag weerbaarder worden

● Regelmatig oorontsteking gehad, gehoor?

● Komt vertraagd over

5. Bram, 8 jaar

● Psychisch verklaard?

● Somatisch verklaard?

● Onverklaard?

Verklaring?

● Ongrijpbaar beeld

● Onvoldoende aanwijzingen voor een psychiatrische stoornis

5. Bram, 8 jaar

● Hij spreekt wisselend traag

● Oogt bleek en vermoeid.

● Lengte: 124 cm (SDS-1,2), gewicht 24 kg (SDS+0,2 gew-lengte).

● Enkele dysmorfe kenmerken

5. Bram, 8 jaar

● Verwijzing naar regionaal ziekenhuis

● Coeliakie

● Deletie

● Staan open voor passende hulp

5. Bram, 8 jaar

● ADD

● vit D en vit B12 tekort (huisarts)

● Op hoofd gevallen

● Hoofdpijn

● Moe

● Life events

6. Mark, 17 jaar

● Psychisch verklaard?

● Somatisch verklaard?

● Onverklaard?

Verklaring?

● Verwijzing regionaal ziekenhuis

● Geen tekenen van commotio meer, geen reden voor beeldvorming

● Lab DD moeheid, gda

6. Mark, 17 jaar

● Verwijzing regionaal ziekenhuis

● Geen tekenen van commotio meer, geen reden tot beeldvorming

● Lab DD moeheid, gda

6. Mark, beloop

● Uitleg hoofdpijn en in stand houdende factoren

● Bewegen mbv fysiotherapie

● Helpende gedachtes (iCGT)

● Ouderbegeleiding

Gevolgmodel Mark

Continuüm

kortdurende lichamelijke klacht SOLK somatisch-symptoomstoornis

DSM 5

kortdurende lichamelijke klacht

lichamelijke ziekte

Uitleg

Artikel: SOLK GGZ

● 1:5 kinderen SOLK

● Introvert, vaker depressieve klachten, angsten

● Kwaliteit van leven lager dan gemiddeld

● Volwassenen: behandeling stemming/ angst vermindering van klachten

SOLK binnen de GGZ

● Breed denken, onafhankelijk van setting

● Kijk het kind na…(alarmsymptomen)

● Gevolgmodel: rol van cognities en gevolgen

● Stressmodel in elke setting inzetbaar

Take home message

Een ouder…

Bronnen:1. M.e.j. Kouijzer, F . Loman, C.M. van der Feltz-Cornelis. Kinderen en jongeren met somatisch onvoldoende verklaarde klachten. Tijdschrift voor psychiatrie 55 (2013) 82. Informatie voor de huisarts over Tubereuze Sclerose Complex3. Lynn S. Walker, Sara E. Williams et al. Parent attention versus distraction: Impact on symptom complaints by children with and without chronic functional abdominal pain. Pain 2006 May; 122 (1-2): 43-524. Http://www.ggzrichtlijnen.nl/richtlijn/doc/index.php?type=print&richtlijn_id=98Psy-Med Unit. (AMC) A. Knottnerus, E. Kohnhorst, cursus RINO

Hoe zien jullie de samenwerking?