RVC 7 mei 2009

Jaarverslag 2008 NV Waterleidingmaatschappij Drenthe

RVC 7 mei 2009

RVC 7 mei 2009

Inhoud

Samenstelling

Raad van Commissarissen

Directieverslag

Jaarrekening 2008

Overige gegevens

Raad van Commissarissen, directie, ondernemingsraad 1en aandeelhouders

Voorstel aan de aandeelhouders 2Verslag van de Raad van Commissarissen 3

Strategie en beleid 5Watervoorziening 7 Distributie 11Jaarproductiecijfers 14Waterkwaliteit 15Productiestations 17Klanten 18Mens en organisatie 20Financiën 23ICT 24Indowater 25Ander water 27Toekomstige ontwikkelingen 28Vergelijking resultaat 2008 met het Financieel Plan 2008 30Kengetallen 31Voorzieningsgebied 32

Enkelvoudige balans per 31 december 2008 31 Enkelvoudige winst- en verliesrekening over 2008 32 Toelichting op de enkelvoudige balans en winst- en verliesrekening 33Geconsolideerde balans per 31 december 2008 43Geconsolideerde winst- en verliesrekening over 2008 44Geconsolideerd kasstroomoverzicht over 2008 45Toelichting op de geconsolideerde balans en winst- en verliesrekening 46

Statutaire bepaling winst 51 Voorstel winstbestemming 51 Accountantsverklaring 52

RVC 7 mei 2009

Raad van Commissarissen, directie, ondernemingsraad en aandeelhouders

T. Klip-Martin voorzitter M.J. Augusteijn-Esser J. Kuper A. MeijerJ.H. van der Laan G. Vlieghuis

A.B.M. Schrijver secretaris

K.J. Hoogsteen

M. Verhoeven voorzitterG. Blom secretaris J. Kikkert H. RamakerW. SchepersJ. de Vries Aantal aandelenProvincie Drenthe 907Gemeente Aa en Hunze 57Gemeente Assen 133Gemeente Borger-Odoorn 55Gemeente Coevorden 77Gemeente Emmen 219Gemeente Hoogeveen 117Gemeente Midden-Drenthe 68Gemeente Noordenveld 68Gemeente Tynaarlo 43Gemeente Westerveld 20Gemeente De Wolden 50

Raad van Commissarissen

Directie

Ondernemingsraad

Aandeelhouders

1

RVC 7 mei 2009

Voorstel aan de aandeelhouders

Hierbij bieden wij u het door de bestuurder opgestelde jaarverslag 2008 van NV Waterleidingmaatschappij Drenthe aan met daarin opgenomen de jaarrekening over 2008. De jaarrekening is gecontroleerd door PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. en van een goedkeurende verklaring voorzien. De verklaring is in de jaarstukken opgenomen.

Het jaarverslag en de jaarrekening zijn met de bestuurder besproken in een vergadering waarbij ook de accountant aanwezig was.

De winst- en verliesrekening over 2008 sluit met een positief saldo van € …………..

Voorgesteld wordt het maximaal toegestane dividend ter grootte van 6 procent, zijnde de wettelijke rente per 1 januari 2008, van het geplaatste aandelenkapitaal aan aandeelhouders uit te keren en het restant aan de statutaire reserve toe te voegen.

De Algemene Vergadering van Aandeelhouders wordt voorgesteld de jaarrekening en de daarin opgenomen winstverdeling vast te stellen.

De Algemene Vergadering van Aandeelhouders wordt tevens voorgesteld voor het jaar 2008 decharge te verlenen aan de bestuurder voor het gevoerde bestuur en de leden van de Raad van Commissarissen voor het gevoerde toezicht.

Assen, 00 maand 2009 Namens de Raad van Commissarissen,

T. Klip-Martin, voorzitter

2

RVC 7 mei 2009

3

Verslag van de Raad van Commissarissen

De Raad van Commissarissen heeft in het verslagjaar vijfmaal verga-derd in aanwezigheid van de bestuurder. In de vergaderingen waarin de jaarresultaten en accountantsverklaring betreffende de controle jaarrekening 2007 werd besproken en vastgesteld, waren tevens de controller van WMD en de externe accountant aanwezig.In een vergadering waarin alleen de leden van de Raad van Commis-sarissen aanwezig waren, werd het functioneren van de directeur besproken.

In het verslagjaar zijn onder meer de volgende onderwerpen besproken:

- Samenstelling Raad van Commissarissen en structuur WMD- Jaarverslag 2007 en jaarstukken- Jaarresultaten en rapportage accountant betreffende de controle - Jaarrekening 2007- Financieel Plan 2009- Tarievenregeling 2009- Tariefstelling, winst en winstbestemming- Samenwerking met Stichting Het Drentse Landschap- Samenwerking met Waterbedrijf Groningen- Verschillende grondtransacties- Wederzijdse leveringen- Klantenadministratie- Reorganisatie- Aanvraag ontwikkelingsrelevante exporttransacties (ORET)- Stichting Waterlaboratorium Noord (WLN)- Klantenpanel- Overlegvergaderingen ondernemingsraad- Drinkwaterwet en winstregulering- Financiering NieuWater BV- Verbruikersinformatiesysteem (VIS)- Inkoop elektra- Toegang tot drinkwater en mensenrechten- Millennium Development Goals (MDG) - Samenwerking met Duinwaterbedrijf Zuid-Holland en Waterleidingbedrijf Noord-Holland betreffende activiteiten buitenland - Sociaal Fonds- Dierenpark Emmen- GietWater BV- Arbeidsvoorwaarden- KwaliteitsmanagementsysteemenISO-certificering- Benchmark- Jaarrekeningen dochterondernemingen

De leden van de Raad van Commissarissen worden benoemd door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders waarbij voor één com-missaris een voordracht wordt gedaan door Gedeputeerde Staten van Drenthe en voor drie commissarissen door clusters van gemeen-ten. De clusters zijn:- Aa en Hunze, Assen, Noordenveld en Tynaarlo- Borger-Odoorn, Coevorden en Emmen- Hoogeveen, Midden-Drenthe, Westerveld en De Wolden

Voor de overige commissarissen wordt een voordracht gedaan door de Raad van Commissarissen.

De ondernemingsraad heeft een recht van aanbeveling aan de rechts-personen en organen die een voordracht aan de Algemene Verga-dering van Aandeelhouders kunnen doen en voor een derde van de leden een zogenaamd versterkt aanbevelingsrecht. In 2008 is met betrekking tot het aanbevelingsrecht van de ondernemingsraad en de te volgen procedure een convenant tussen de Raad van Commis-sarissen en de ondernemingsraad overeengekomen.

RVC 7 mei 2009

4

Rooster van aftreden Het volgende rooster van aftreden geldt:

Naam Aflooptermijn

J. Kuper 2009

G. Vlieghuis 2009

M.J. Augusteijn-Esser 2010

A. Meijer 2010

T. Klip-Martin 2011

J.H. van der Laan 2011

Hierna treft u een korte beschrijving aan van de leden van de Raad van Commissarissen.

Mevrouw T. Klip-Martin, geboren op 30 maart 1954, lid van College van Gedeputeerde Staten van Drenthe, voorzitter van de Raad van Commissarissen. Voordracht Gedeputeerde Staten van Drenthe.Voor de eerste maal benoemd in december 2007.

Mevrouw M.J. Augusteijn-Esser, geboren op 28 januari 1944, voor-malig lid der Tweede Kamer. Voordracht Raad van Commissarissen. Dwingend aanbevelingsrecht ondernemingsraad. Herbenoemd in november 2005.

De heer A. Meijer, geboren 25 juli 1948, vicevoorzitter van de Raad van Commissarissen. Voordracht cluster Hoogeveen, Midden-Drenthe, Westerveld en De Wolden. Herbenoemd in november 2006.

De heer G. Vlieghuis, geboren op 21 mei 1942, commissaris van de Koninklijke Van Gorcum B.V., lid Raad van Toezicht Interzorg Noord-Nederland. Voordracht Raad van Commissarissen. Herbenoemd in november 2005.

De heer J. Kuper, geboren op 22 maart 1954, wethouder van de gemeente Emmen. Voordracht cluster Borger-Odoorn, Coevorden en Emmen. Voor de eerste maal benoemd in november 2006.

De heer J.H. van der Laan, geboren 1 juli 1950, burgemeester van de gemeente Noordenveld. Voordracht cluster Aa en Hunze, Assen, Noordenveld en Tynaarlo. Voor de eerste maal benoemd in decem-ber 2007.

Alle commissarissen hebben de Nederlandse nationaliteit.

RVC 7 mei 2009

5

Strategie en beleid

Drinkwaterwet

Strategische winlocaties

Samenwerking

Millenniumdoelstellingen

Futuro

De behandeling van de Drinkwaterwet in de Tweede Kamer is afge-rond. Het wetsvoorstel ligt bij de Eerste Kamer. De regulering van de winst is nu in het wetsontwerp opgenomen. De Tweede Kamer onderschreef het publieke eigendom en het grote maatschappelijke belang van de openbare drinkwatervoorziening. Het huidige decen-trale toezichtmodel, met als basis een Raad van Commissarissen en een Algemene Vergadering van Aandeelhouders, wordt als goed en afdoende ervaren.

In 2008 is een plan milieueffectrapportage (MER) gestart voor de zoektocht naar strategische waterwinlocaties in Drenthe. WMD wil voor deze locaties een (slapende) vergunning aanvragen om, bij ca-lamiteiten waarbij een bestaande winning langere tijd niet bruikbaar is, snel uit te kunnen wijken naar één van deze nieuwe locaties. Dit zonder lange procedures te hoeven doorlopen. Een vijftal gebieden in de nabijheid van de drinkwaterproductiestations Assen, Annen en Ruinerwold zijn onderzocht. De resultaten van plan de MER geven de provincie aanleiding de gebieden als potentiële wingebieden op de POP-kaart te zetten, waarna WMD vergunningen gaat aanvragen.

Er is een verkenning gestart naar de haalbaarheid van een samenwer-king met Stichting Het Drentse Landschap (HDL). Het is de bedoeling dat WMD een groot deel van haar terreinbeheer op natuurterreinen gaat uitbesteden aan HDL. Deze verkenning wordt naar verwachting in 2009 afgerond.

Er zijn besprekingen gestart met de waterleidingbedrijven Duinwater-bedrijf Zuid-Holland en Waterleidingbedrijf Noord-Holland om tot een gezamenlijke organisatie en aanpak van de realisatie van de millen-niumdoelstellingen in Indonesië te komen.Het ministerie van VROM en Ontwikkelingssamenwerking en de Nederlandse waterleidingbedrijven hebben in 2008 intensief overleg gevoerd over de structurele ondersteuning die de sector kan geven ter bevordering van een goede drinkwatervoorziening in ontwikke-lingslanden. In het verlengde van de discussie rond tarieftoezicht bij de behandeling van de Drinkwaterwet, heeft het kabinet aangegeven een besteding van één procent van de omzet voor dit doel passend te vinden. Dit ter beoordeling van de Raad van Commissarissen van de individuele bedrijven. Bij WMD is voor 2008 besloten een half procent te gebruiken.

Gezamenlijk met vier andere waterleidingbedrijven is besloten tot de aanschaf van een nieuw klanteninformatiesysteem. Het systeem, dat al in gebruik is bij het Waterleidingbedrijf Limburg, zal leidend zijn. Daardoor is er sprake van een zeer grote mate van standaardisatie. Door deze gezamenlijke aanpak en standaardisatie kunnen de kosten van aanschaf en beheer worden beperkt. Het is de bedoeling dat deze samenwerking zich in de toekomst ook uitbreidt tot meerdere ICT-applicaties.

RVC 7 mei 2009

6

Klanten

Project WaterSense

Waterketen

De standaardisatie van het klanteninformatiesysteem heeft als gevolg dathetmeeliftenvanwaterschapsheffingenendegemeentelijkebelastingen op de waternota niet langer mogelijk zijn.Met ingang van 1 januari 2010 zijn alle meeliftcontracten opgezegd en nemendewaterschappenengemeentendeheffingeninningweerzelf ter hand.

Deze verandering heeft grote gevolgen voor de hoogte van de water-nota in 2010. Daarnaast wijzigt de huidige frequentie van zes nota’s per jaar. Hiervoor worden in 2009 voorbereidingen getroffen.

In het verslagjaar is besloten de korting voor automatische betalingen af te schaffen. Hierdoor konden de tarieven voor 2009 op hetzelfde niveau blijven.

Eind 2008 is subsidie toegekend aan het innovatieve project WaterSense. WMD is projectleider en voert dit project samen met een unieke combinatie van bedrijven, kennisinstituten en overheden uit. Het doel van het project is om een beslissingsondersteunend systeem (BOS) te ontwikkelen op het gebied van waterkwaliteit en -kwantiteit voor agrariërs, waterschappen, drinkwaterleveranciers en natuurbeheerders. Er wordt een integraal watermonitorings- en beheerssysteem ontwikkeld dat inzicht moet geven in de water- en stoffenbalans van een watersysteem. Sensoren en realtime data-stromen worden gekoppeld aan computermodellen. Deze moeten leiden tot ‘dagelijks’ advies over duurzaam gebruik en beheer van water. Tegelijkertijd wordt onderzoek gedaan naar nieuwe sensoren die bestrijdingsmiddelen en nutriënten kunnen detecteren. Aan het eind van het project zal duidelijk zijn of het BOS levensvatbaar is. Het systeem wordt dan ontwikkeld tot een commercieel eindproduct.

Met het waterschap Velt en Vecht en NieuWater BV (een gezamen-lijke dochter van WMD en Velt en Vecht) wordt samengewerkt op het gebied van de bouw van de Puurwaterfabriek ten behoeve van de oliewinning van de NAM in Schoonebeek. In het verslagjaar is hiervoor de eerste paal geslagen door gedeputeerde mevrouw T. Klip-Martin.

RVC 7 mei 2009

Watervoorziening

Watervoorzieningsplan

Waterwinning Emmen

Convenant Schone Landbouw

In 2007 hebben WMD en Waterbedrijf Groningen een gemeenschap-pelijk watervoorzieningsplan gemaakt. Als uitvloeisel hiervan hebben beide bedrijven op 3 juli 2008 een overeenkomst ondertekend. Hierin is overeengekomen dat WMD via productiestation Annen en een aan te leggen transportleiding naar Vries evenveel water aan Waterbedrijf Groningen gaat leveren als Waterbedrijf Groningen aan WMD. Deze wederzijdse levering betreft circa 1,5 miljoen m3/jr. Nu levert Water-bedrijf Groningen per jaar ongeveer 2,5 miljoen m3 water aan WMD. Om de levering van WMD aan Waterbedrijf Groningen mogelijk te maken, wordt de productiecapaciteit van het productiestation Annen uitgebreid met een capaciteit van 2,5 miljoen m3 water per jaar. De eerste levering aan Waterbedrijf Groningen vindt medio 2009 plaats.

WMD is nauw betrokken bij de verplaatsing van Dierenpark Emmen naar de Noordbargeres. Een milieueffectrapportage (MER) moet duidelijkheid verschaffen over milieueffecten en haalbaarheid van de combinatie dierenpark en waterwinning. Extra beschermende maat-regelen in het dierenpark, maar ook met betrekking tot het verdiept aanleggen van de Hondsrugweg ter plaatse van het nieuwe theater, zijn verkend. WMD krijgt een belangrijke rol in alle waterbehandeling ten behoeve van het park en innovaties met betrekking tot energie en duurzaamheid.

Al jaren voeren WMD en LTO Noord een door de provincie Drenthe gesubsidieerd convenant uit ter stimulering van schone landbouw in kwetsbare grondwaterbeschermingsgebieden. Dit convenant is wederom met twee jaar verlengd. Hierna wordt gekeken in welke vorm, in relatie tot de discussie over innovatief grondwaterbeheer, dit voortgezet wordt. Verder is het project “Bezem door de middelenkast” gestart, in samenwerking met alle waterorganisaties in Drenthe, de Provincie Drenthe en LTO Noord. Bij alle Drentse landbouwbedrijven worden overbodige en niet meer toegelaten gewasbeschermingsmiddelen ingezameld. Deze worden vervolgens op een verantwoorde manier afgevoerd.

7

RVC 7 mei 2009

Duurzaam Terreinbeheer

Productie algemeen

Energie

Kalkmelkinstallatie

WMD heeft zich, als eerste bedrijf in Noord-Nederland, voor goud gecertificeerdmetdeBarometerDuurzaamTerreinbeheer.Ditiseen unieke prestatie op het gebied van duurzaam terreinbeheer en duurzame waterkwaliteit. Met dit milieukeurmerk worden eisen gesteld aan het gebruik van bestrijdingsmiddelen en meststoffen, het omgaan met zwerfafval, het bevorderen van terreinbeheer gericht op natuurwaarden en de inkoop van duurzame materialen. Het belang-rijkste aandachtspunt is het terugdringen en voorkomen van de emissie van bestrijdingsmiddelen en meststoffen naar grond- en op-pervlaktewater. De barometer keurde niveaus brons, zilver en goud. Als het niveau goud wordt behaald, heeft de deelnemer het recht om het keurmerk Milieukeur te gebruiken. De komende jaren wil de WMD zo veel mogelijk terreinbeheerders in de provincie Drenthe ertoeaanzettenomzichaangecertificeerdduurzaamterreinbeheerte verbinden.

De productie van drinkwater is ook in 2008 goed verlopen. Storingen waarbij de levering in het gedrang kon komen, hebben zich niet voorgedaan. Het aantal storingen buiten werktijd is ten opzichte van 2007 licht gedaald. Naast het reguliere onderhoud aan de installaties is dit jaar groot onderhoud uitgevoerd aan de reinwaterkelders van de produc-tiestations Gasselte en Ruinerwold. De renovatie van productiesta-tion Valtherbos is afgerond.

Nadat de noteringen van de Endex (energiebeurs) afgelopen zomer als gevolg van de hoge olieprijs hoog zijn opgelopen, zijn ze in het najaartengevolgevandefinanciëlecrisisweergedaald.Indezedalende lijn is energie ingekocht voor de jaren 2009 en 2010.

In 2007 is met Waterbedrijf Groningen een overeenkomst getekend voor de gezamenlijke productie van kalkmelk. Kalkmelk wordt ge-bruikt voor het ontharden van water. Bij het productiestation Nietap is hiervoor een productie-unit gebouwd. Vanaf het derde kwartaal van 2008 draaien de reactoren in de productiestations Assen en Hoogeveen op kalkmelk, geproduceerd in deze unit. De eerste erva-ringen met deze kalkmelk zijn positief. Op deze wijze is een relevante kostenreductie gerealiseerd.

8

RVC 7 mei 2009

Distributiereservoir

Productie informatie systeem

Digitaliseren terreinleidingen productielocaties

Afvoer slib

Engineering

Door de vervanging van de transportleiding van Emmen naar Emmer-Compascuum is de transportcapaciteit naar Emmer-Compascuum aanmerkelijk verbeterd. De functie van het distributiereservoir in Emmer-Compascuum is hiermee komen te vervallen. In het verslag-jaarisdezedanookdefinitiefbuitenbedrijfgesteld.

In samenwerking met het Waterlaboratorium Noord en Waterbedrijf Groningen wordt bekeken of de data, die rondom de zuiveringspro-cessen op verschillende plekken wordt verzameld, samengebracht kan worden in het centrale productie-informatiesysteem. Het betreft het samenbrengen van kwaliteits- en kwantiteitsparameters. De extra informatie die dit oplevert, wordt gebruikt om de procesvoering ver-der te optimaliseren. Productiestation Assen fungeert hierbij als pilot. Indiendeproefslaagtenfinancieelhaalbaaris,wordtditsysteeminde procesautomatisering geïmplementeerd.

In navolging van de distributie- en aansluitleidingen is nu ook een start gemaakt met de digitalisering van de terreinleidingen op de productielocaties. Na afronding van dit project is alle leidinginforma-tie gedigitaliseerd. Dit project is grotendeels uitbesteed aan PT Inowa in Bandung.

Bij de productie van drinkwater komt ijzerhoudend slib vrij. Werd dit voorheen gezien als een afvalproduct, tegenwoordig wordt het beschouwd als een hulpstof voor andere processen. In overleg met de Reststoffenunie wordt bekeken hoe dit slib optimaal afgezet kan worden. Op het productiestation Hoogeveen zijn proeven gestart ter verbetering van de ontwatering van het slib. Bij de afzet van dit behandelde slib kan op deze wijze een behoorlijke kostenreductie gerealiseerd worden.

In het verslagjaar is een aantal medewerkers uit Indonesië in Assen opgeleid in de door WMD gebruikte ontwerpsystematiek en -syste-men. De betrokken medewerkers zijn werkzaam bij WMD-dochter PT Inowa. Zij worden ingezet bij engineeringwerkzaamheden ten behoeve van WMD.

9

RVC 7 mei 2009

10

foto

RVC 7 mei 2009

Meterverwisseling

WION

Noned

Transportleiding Annen-Tynaarlo

Leidingnetten

Wacht- en storingsdienst

WMD heeft in het verslagjaar 13.204 watermeters verwisseld. Met ingang van 2009 gaan de waterleidingbedrijven middels steekproe-ven van de uitgenomen watermeters controleren of deze aan de kwaliteitseisen voldoen. Aan de hand daarvan worden, indien nodig, de standtijden van watermeters gewijzigd.

Vanaf de start was WMD vrijwillig deelnemer van het Kabels en Leidingen Informatie Centrum (KLIC). Wanneer een grondroerder meldde in een bepaald gebied te gaan graven, verstrekte WMD infor-matie over de ligging van leidingen in dat gebied. In de tweede helft van 2008 is de Wet Informatie-uitwisseling Ondergrondse Netten (WION) in werking getreden. De verplichting tot informatieverschaf-fingisnuwettelijkvastgelegd.Grondroerderszijnverplichtvoorafeen melding te doen. Alle kabel- en leidingbedrijven moeten binnen één werkdag de juiste informatie over de ligging van hun kabels en leidingen melden. De bedoeling is de graafschades die nu geregeld ontstaan bij werkzaamheden in de ondergrond, te verminderen. Niet KLIC maar het Kadaster zorgt voor de informatieverstrekking aan de grondroerder.

Net als in de afgelopen jaren, heeft WMD bij de aanleg van nieuwe hoofd- en aansluitleidingen samengewerkt met collega nutsbedrijven. Eén aannemer legt alle nutsvoorzieningen in een bepaald gebied (cluster). WMD valt binnen twee van deze clusters. Anders dan in de afgelopen jaren zijn nu ook reconstructies door de gezamenlijke nuts-partijen aanbesteed. Door deze gezamenlijk aan te leggen, worden kosten bespaard en de overlast voor onze klanten verminderd.

In 2008 is de aanleg van een transportleiding van Annen naar Tynaarlo voorbereid. Particulieren met gronden waarin de leiding ge-legd wordt, zijn individueel benaderd over compensatie van schades, rechten en plichten. Eind 2008 is het werk aanbesteed. De aanleg vindt plaats in de periode medio februari tot juni 2009.

In het Burgerlijk Wetboek is vastgelegd dat drinkwaterleidingen on-roerend zijn. Onroerende goederen moeten ingeschreven staan in het Kadaster. Daarmee wordt het eigendom geregistreerd. De registratie levert de nodige problemen en kosten op. Dit komt door de bewijs-stukken die moeten worden aangeleverd. De onroerende status levert geen voordelen op, maar brengt veel procedurele en administratieve rompslomp met zich mee. Daarom is de Vewin gestart met een lobby om drinkwaterleidingen roerend te laten zijn.

Ook dit jaar hebben WMD-monteurs weer veel storingen verholpen, ook buiten werktijd. WMD heeft een storingsdienst waarmee de klant direct in contact komt met een ter zake kundige WMD‘er. Deze wachtdienstleider stuurt een groep geconsigneerde monteurs aan. De storingsploegen bestaan uit een WMD-monteur en een ingehuur-de monteur van een aannemer. In het komende jaar wordt een studie gedaan naar de meest geschik-te wacht- en storingsdienst voor WMD in de toekomst.

11

Distributie

RVC 7 mei 2009

12

Cursus Hygiënisch werken

Overzichten

Storingen bij klanten

Samenstelling leidingnet 2008

Leeftijd hoofdleidingnet

In het najaar van 2008 hebben alle WMD-monteurs de herhalingscur-sus Hygiënisch Werken gevolgd bij Waterlaboratorium Noord (WLN). Het werken aan leidingen die voor drinkwater gebruikt worden, vergt extra zorgvuldigheid met betrekking tot de hygiëne. Alle monteurs hebbennadezecursuseencertificaatontvangen,datdriejaargeldigis.

Werk aan transportleidingen (in meters)

2006 2007 2008

Aanleg 29.332 21.952 33.811

Vervanging 2.895 6.330 13.482

Wijziging 32.190 20.803 26.645

Er zijn in 2008 2.328 nieuwe aansluitingen en 608 tijdelijke aansluit-leidingen gemaakt. Daarnaast zijn 440 aansluitingleidingen verwij-derd en 409 gewijzigd.

De WMD-monteurs hebben in 2008 bij 2.366 klanten individuele storingen verholpen, zoals defecte hoofd- of dienstkranen, bevroren watermeters en lekke invoeren.

■ PVC 62%■ AC 32%■ GIJ 5%■ Overig 1%

■ Buis 13%■ Hoofdkraan 65%■ Dienstkraan 5%■ Defecte watermeter 8%■ Bevroren Watermeter 1%■ Invoerlek 8%

■ 0-25 jaar 35%■ 25-50 jaar 25%■ 50-75 jaar 16%■ ouder dan 75 24%

RVC 7 mei 2009

Aantal storingen voortschrijdendvan 2004 tot en met 2008

Hoofdleidingbreuken in AC leidingen januari-december 2006 - 2008

Vervanging asbestcement leidingen

13

2004 2005 2006 2007 2008

Hoofdleidingbreuken in AC leidingen januari-dec 2006-2008

0

100

200

300

400

500

600

AC 2006 AC 2007 AC 2008

aant

al

De vervanging van asbestcement leidingen verloopt op basis van een actief vervangingsprogramma.Het aantal hoofdleidinglekken neemt geleidelijk toe. Het grootste deel hiervan (>60 procent) vindt plaats in één derde deel van het leidingnet. In het najaar van 2008 is besloten dat dit deel (circa 1000 km) aan intensief onderzoek wordt onderworpen. Waarschijnlijk leidt dit tot een versneld vervangingsprogramma voor dit zwakke deel van het leidingnet. In 2009 worden hiervoor voorstellen voorgelegd aan de aandeelhouders.

RVC 7 mei 2009

Jaarproductiecijfers

14

Jaarproductiecijfers drinkwater aangevuld met in- en verkopen

De in het leidingnet afgeleverde hoeveelheid drinkwater was 0,35 procent lager dan in 2007.

Productiestations

% t.o.v

2004 2005 2006 2007 2008 2007

Assen 2.828.994 2.415.261 2.663.684 2.247.302 2.739.645 21,91

Annen 2.828.997 3.090.904 2.978.139 3.371.477 2.673.707 -20,70

Gasselte 2.244.150 2.211.393 2.039.942 1.900.865 2.298.860 20,94

Beilen 2.839.690 2.749.751 2.749.417 2.794.660 2.903.054 3,88

Ruinerwold 1.778.597 1.693.425 1.854.203 1.842.447 1.993.684 8,21

Zuidwolde 826.517 854.884 863.331 854.662 877.079 2,62

Leggeloo 711.681 784.965 630.711 704.040 628.463 -10,73

Hoogeveen 3.903.821 3.978.007 3.916.387 3.859.098 3.675.991 -4,74

Valtherbos 4.948.136 4.743.269 4.916.731 4.989.710 4.997.944 0,17

Noordbargeres 4.343.726 4.270.544 4.162.177 4.051.118 3.844.661 -5,10

Kruidhaars 1.672.867 1.702.929 1.865.833 1.624.937 1.632.184 0,45

Dalen 1.080.894 1.065.711 1.079.223 1.079.410 1.218.786 12,91

Subtotaal 30.008.070 29.561.044 29.719.778 29.319.726 29.484.057 0,56

Inkoop engros

Nietap 1.358.080 1.408.539 1.492.947 1.418.085 1.389.525 -2,01

De Punt 890.157 893.007 983.458 917.990 810.814 -11,68

Verkoop engros

Vitens -1.778.597 -1.693.425 -1.760.019 -1.766.043 -1.889.120 6,97

Subtotaal 30.477.710 30.169.165 30.436.164 29.889.758 29.795.277 -0,32

Inkoop overig

WBG 39.216 58.924 74.397 53.440 56.133

Vitens

(Overijssel)14.700

Vitens

(Friesland)5.138 4.382 3.183 5.366 4.484

Verkoop overig

WBG -22.323 -26.920

Vitens

(Overijssel)

Vitens

(Friesland)-45.717 -43.451 -20.428 -1.739 -39.910

Totaal 30.491.047 30.189.020 30.470.993 29.919.905 29.815.984 -0,35

RVC 7 mei 2009

WLN voert bacteriologische en chemische kwaliteitscontroles uit tijdens het gehele productie- en distributieproces. Het gedistribueerde water voldeed, op enkele uitzonderingen na, aan de normen van het Waterleidingbesluit. Op een aantal locaties in de distributiegebieden van de productiestations Kruidhaars, Noorbar-geres, Valtherbos, Dalen, Annen, Zuidwolde en Gasselte kwamen te lage SI-waarden voor. Bij een lage SI geeft het water bij lage tempera-turen geen kalk af, maar lost de kalk op. Een te lage SI-waarde heeft geen gevolgen voor de gezondheid. Daarom heeft de VROM-Inspec-tie besloten dat er geen maatregelen nodig waren.

Inonderstaandetabelishetvolumeaananalysesgespecificeerdnaarhet type onderzoek en uitgedrukt in KIWA-punten.

2007 2008 Verschil

Biologie 93.663 95.039 1.376

Fysisch chemisch 120.028 99.039 -20.989

Metalen 81.344 54.573 -26.771

Organisch 169.956 97.964 -71.992

Uitbesteed 7.052 6.070 -982

Totaal 352.685 472.043 -119.358

Overzichten van de kwaliteit van het ruwe grondwater en het reine water van de drinkwaterproductielocaties zijn opgenomen in de tabellen.

In 2008 is gestart met een Technologische Doorlichting (TD) van de productiestations Noordbargeres, Zuidwolde en Gasselte. Hierbij wordt samen met Waterlaboratorium Noord de gehele zuivering van winning tot tap in kaart gebracht. Naast waterkwaliteit worden procestechnologische aspecten geïnventariseerd. Een TD wordt eens per vijf jaar herhaald.

In de afgelopen twee jaren is een uitvoerige inventarisatie gedaan van de nagroeipotentie van bacteriën in het distributienet.

15

Waterkwaliteit

RVC 7 mei 2009

16

eenheid Valtherbos Kruidhaars Dalen Nrd bargeres Assen Gasselte

ruw rein ruw rein ruw rein ruw rein ruw rein ruw rein

Temperatuur graden °C 10 10 10,7 10,6 10,2 10,7 10,3 10,4 11,3 11,5 9,65 9,8

Zuurstof mg/l <0.5 10 10,5 10,5 11 9 11,1

Troebelheid FTU <0.1 0,21 0,2 0,15 <0.1 0,12

Zuurgraad pH 6,45 7,48 6,65 7,46 6,48 7,56 6,795 7,91 7,12 7,75 7,08 7,78

Electrisch

geleidend vermo-

gen bij 20 °C

mS/m 20,1 29,1 27,4 33,6 42,9 51,1 41,95 38,2 48,4 33,9 38,1 30,1

Waterstofcarbo-

naat

mg/l 55 120 120 170 92 150 135 100 280 180 205 130

Chloride mg/l 22 23 20 22 54 55 37,5 37 31 26 24,5 22

Sulfaat mg/l 23 25 21 23 65 65 65 64 0,7 1,3 9,85 24

Ammonium mg/l 0 <0.025 0,09 <0.025 0,195 <0.025 0,22 <0.025 0,57 <0.025 0,31 <0.025

Nitriet mg/l <0.016 <0.016 <0.016 <0.016 0,018 <0.016 <0.016 <0.016 <0.016 <0.016 <0.016 <0.016

Nitraat mg/l 1,3 0,7 <0.5 <0.5 1,6 1 0,9 1,4 <0.5 2 <0.5 <0.5

Ortho fosfaat mg/l 1 <0.06 0,79 <0.06 0,5 <0.06 0,48 <0.06 0,69 <0.06 0,575 <0.06

Silicium mg/l 8,5 9,6 8,3 6,6 10 8,1

Aluminium ug/l <5 <5 <5 <5 <5 <5

Calcium mg/l 13 45,4 36,1 59,3 39,5 71,2 52,8 51,2 78,3 47,9 58,85 46,6

Kalium mg/l 1,3 1,5 1,7 1,7 3,85 4,2 3,85 3,3 1,9 1,9 1,55 1,4

Magnesium mg/l 3 3,15 3,8 3,9 7 7,55 6,625 6,4 6,5 6,25 5,475 4,6

Mangaan mg/l 1 <0.005 0,34 <0.005 0,43 <0.005 0,51 <0.005 0,11 <0.005 0,195 <0.005

Natrium mg/l 12,43 13,3 11 11,9 26,9 29,1 19,5 18,8 23,5 20 17,25 12,2

IJzer mg/l 16 <0.02 9,9 <0.02 12,55 <0.02 14,5 <0.02 4,2 <0.02 5,4 <0.02

Totale hardheid mmol/l 0,45 1,26 1,06 1,64 1,275 2,09 1,59 1,54 2,22 1,45 1,695 1,35

D.O.C. mg/l 3,1 1,1 2,6 2,2 3 2,2 2,4 1,8 2,1 1,7 1,6 0,8

Kleur bij 455 nm mg Pt-Co/l 6 <5 <5 <5 <5 <5

eenheid Annen Beilen Ruinerwold Zuidwolde Leggelo Hoogeveen

ruw rein ruw rein ruw rein ruw rein ruw rein ruw rein

Temperatuur graden °C 10,7 10,7 10,55 10,8 10,6 10,6 10,725 11,2 10,25 10,7 11,2 11,6

Zuurstof mg/l 10,4 9,5 10,6 <0.5 8 <0.5 10,5 0 10,3

Troebelheid FTU <0.1 0,16 <0.1 0,2 <0.1 <0.1

Zuurgraad pH 7,06 7,4 7,015 7,39 6,8 7,65 6,6175 7,32 6,955 7,94 6,82 8,15

Electrisch

geleidend vermo-

gen bij 20 °C

mS/m 23,5 28,7 41,9 40,2 40,3 33,3 46,25 30,9 35,5 32,9 49,35 31,4

Waterstofcarbo-

naat

mg/l 190 170 235 220 260 190 292,5 180 180 160 320 180

Chloride mg/l 10 12 22 21 15 16 22,25 17 24,5 24 20 22

Sulfaat mg/l 3,5 8,5 19 17 2,3 4,7 <0.5 <0.5 13,5 15 0 <0.5

Ammonium mg/l 0,07 <0.025 0,345 <0.025 0,41 <0.025 1,075 <0.025 0,1 <0.025 0,535 <0.025

Nitriet mg/l <0.016 <0.016 <0.016 <0.016 <0.016 <0.016 <0.016 <0.016 <0.016 <0.016 0 <0.016

Nitraat mg/l <0.5 <0.5 <0.5 1 <0.5 1,4 <0.5 2,9 5,55 7,7 0 1,7

Ortho fosfaat mg/l 0,91 <0.06 0,675 <0.06 0,67 <0.06 0,905 <0.06 1,2 0,08 0,71 <0.06

Silicium mg/l 10 11 12 11 10 12

Aluminium ug/l <5 <5 <5 <5 <5 <5 <5 0 13

Calcium mg/l 50,7 50,5 71,3 71,2 71,6 58,1 72,55 49,8 55,95 55,2 85,95 46

Kalium mg/l 1,2 1,2 1,65 1,6 1,1 1,1 1,6 1,3 1,8 1,8 1,65 1,8

Magnesium mg/l 3,95 4 6,025 6 6,45 5,55 7,2875 5 4,05 4,1 7,725 7,8

Mangaan mg/l 0,27 <0.005 0,175 <0.005 0,23 <0.005 0,2925 <0.005 0,235 <0.005 0,22 <0.005

Natrium mg/l 7,82 8,62 12,65 12,3 9,65 10,2 15,975 13,8 12,55 13,6 14,45 14,5

IJzer mg/l 7,3 <0.02 6,95 <0.02 7,4 <0.02 10,425 0,04 8,65 <0.02 8,45 <0.02

Totale hardheid mmol/l 1,43 1,42 2,025 2,02 2,05 1,68 2,095 1,45 1,565 1,55 2,46 1,47

D.O.C. mg/l 1,6 1,2 3,8 3,3 5,8 4,8 7,15 4,6 2,9 2,7 5,8 4,6

Kleur bij 455 nm mg Pt-Co/l <5 5 11 10 <5 8

RVC 7 mei 2009

17

Annen

Assen/Hoogeveen

Beilen

Valtherbos

Zuidwolde

Overige productiestations

Productiestations

De spoelwaterhergebruikinstallatie voldoet uitstekend. Uit een capa-citeitstest blijkt dat het productiestation probleemloos op ontwerp-capaciteit kan worden bedreven, zonder nadelige gevolgen voor de waterkwaliteit. In 2009 wordt uitbreiding van de productie verwacht.

Deze locaties zijn medio 2008 overgegaan op kalkmelk, geprodu-ceerd in de gezamenlijk met Waterbedrijf Groningen gerealiseerde kalkmelkaanmaak-installatie in Nietap. De ontharding verloopt zeer goed.DelooptijdvandefiltersinAssenkanwordenverlengd.Daar-door is een forse spoelwaterreductie gerealiseerd.

In 2008 is een Technologische Doorlichting uitgevoerd. De bevindingen zijn nader uitgewerkt in het afgelopen jaar. De gehalten ijzer en troe-belheid in het reinwater zijn sterk verbeterd, door aanpassingen in debedrijfsvoering.Delooptijdvandevoorfiltersisverlengdenhetfiltergrindisaangevuld.

In 2008 is een installatie voor spoelwaterhergebruik in gebruik genomen.Deinstallatieisgebaseerdopultrafiltratie,diealledeeltjesen bacteriën tegenhoudt. Hiermee wordt een aanzienlijk deel van het spoelwater opnieuw behandeld en gezuiverd tot drinkwater.

Deonthardingindeelstroommetanaerobenanofiltratieverlooptgoed.Spoelwaterhergebruikmetultrafiltratieendeconcentraat-verwerkingmetnanofiltratiezijngeoptimaliseerd.Erisonderzoekverricht naar het verbeteren van de ontijzering. Door de toepassing vananaerobenanofiltratiewordtcolloïdaalijzergevormd,datmetzandfiltratielastigteverwijderenis.

Bij de overige productiestations zijn geen bijzonderheden te melden.

RVC 7 mei 2009

18

Aansluitingen

Klantenpanel

Klantencontacten

Betalingsregelingen/afsluitingen

Het aantal actieve aansluitingen (afgerond op tientallen) was als volgt:

2008 2007

Gemeente Aa en Hunze 11.630 11.490

Gemeente Assen 29.290 28.540

Gemeente Borger-Odoorn 11.630 11.500

Gemeente Coevorden 16.140 15.980

Gemeente De Wolden 10.100 9.960

Gemeente Emmen 46.700 46.060

Gemeente Hoogeveen 24.350 23.980

Gemeente Midden Drenthe 14.510 14.270

Gemeente Noordenveld 14.240 14.120

Gemeente Tynaarlo 8.810 8.720

Gemeente Westerveld 4.090 4.050

Overig 210 210

Totaal 191.700 188.880

De volgende onderwerpen zijn in het klantenpanel besproken:- Wateronderbreking Groningen- Evaluatie meteropname- Wanbetalers- Onderzoek kraanwater- Kwaliteit drinkwater- Incassobeleid- Afsluiten/Mensenrechten

Daarnaast zijn diverse formulieren, die in het klantenproces gebruikt worden, ter beoordeling aan het klantenpanel voorgelegd. Anderhalf jaar na de oprichting kan geconcludeerd worden dat het klantenpanel een constructieve bijdrage levert aan optimalisatie van het klantenproces.

De telefonische klantencontacten verlopen grotendeels via het call-center in Groningen. In 2008 zijn 50.800 telefonische klantencontac-ten afgehandeld (2007: 48.700). De bereikbaarheid was 88 procent (2007: 96%).Het aantal schriftelijke klantencontacten door middel van brieven en e-mails bedroeg: 3927 (2007: 3538).Het streven is erop gericht deze klantencontacten te minimalise-ren. Enerzijds door een optimaal gebruik van de mogelijkheden van internet, anderzijds door de dienstverlening zodanig te laten zijn dat er een dalende behoefte is van klanten om contact te leggen met de WMD.

WMD voert een terughoudend afsluitingsbeleid. Via overleg met Sociale Diensten, woningbouwverenigingen, GGZ en dergelijke wordt geprobeerd afsluiting te voorkomen. Het aantal afsluitingen wegens wanbetaling in 2008 bedroeg, evenals in 2007, 207.

Met 2280 klanten is een betalingsregeling getroffen (2007: 2.331).

Klanten

RVC 7 mei 2009

19

De meterstanden nodig voor de jaarafrekening worden in de periode medio december tot eind januari opgenomen. De meterstanden voor de jaarafrekening 2008 (92%) kwamen als volgt binnen:

2008 2007

Telefoon 24,6% 26,2%

Internet 53,0% 47,4%

Kaartjes 22,4% 26,4%

Binnen het Verbruikersinformatiesysteem (VIS) is een nieuw klachten-systeem in gebruik genomen. Dit levert een beter inzicht in de klachten van de klanten, zodat verbeteringen in het klantenproces mogelijk zijn.

Meteropname

Klachtenregistratie

RVC 7 mei 2009

20

Ondernemingsraad

Kwaliteitssysteem

Arbeidsvoorwaarden

Arbo

Organisatie

Mens en organisatie

In 2008 betreurde de organisatie het overlijden van Ed Dobben, een zeer gewaardeerde medewerker en allround vakman.

Over de gang van zaken op verschillende beleidsterreinen vond regelmatig overleg plaats met de ondernemingsraad. De nadruk lag vooral op sociaal en organisatorisch gebied.In 2008 werd op basis van artikel 25 uit de Wet op de ondernemings-raden (WOR) advies gevraagd aan de ondernemingsraad over de wijzigingvandeorganisatieWMDenmeerspecifiekdewijzigingvande afdeling Distributie. Op basis van artikel 27 van de WOR werd over de volgende onder-werpen de instemming van de ondernemingsraad gevraagd over invoering, wijziging of intrekking van (bedrijfs) regelingen zoals:•Invoeringvergoedingwoon-werkverkeer•Invoeringregelingverlofopbasisvanoveruren•Invoeringregelingresultaatafhankelijkbelonen•Intrekkinghypotheekregeling•Wijzigingautoregeling•Invoeringsalarisregelingbijpromotie•Invoeringautovolgsysteem Het sociaalorganisatorisch beleid in algemene zin werd in de overleg-vergaderingen aan de orde gesteld en besproken.

In 2008 vond een tweetal zogenaamde surveillancebezoeken plaats in het kader van het kwaliteitssysteem. De resultaten van deze onderzoeken waren positief. Daar waar nodig zijn nieuwe procedures ingevoerd.

De arbeidsvoorwaarden, zoals vastgelegd in bedrijfsregelingen van WMD en Waterlaboratorium Noord, werden verder volledig gehar-moniseerd. Dit leidde onder meer tot intrekking van de hypotheekre-geling bij WMD en de invoering van een regeling woon-werkverkeer.De autoregeling werd eveneens aangepast. Dit in verband met het aangaan van een leasecontract.De in de Werkgeversvereniging Waterbedrijven CAO opgenomen regeling voor resultaatafhankelijk belonen werd in 2008 uitgevoerd door concrete, meetbare doelstellingen te stellen.Aan het eind van het verslagjaar sloot WMD op basis van de afspra-ken in de CAO, een collectiviteitscontract af met ziektekostenverze-keraar IZA.

In 2008 zijn diverse werkplekonderzoeken uitgevoerd. Als vervolg op een periodiek onderzoek naar fysieke belasting is een voorlich-tingsprogramma opgezet, waarbij op basis van praktijksituaties verbeteringen aan de orde zijn gesteld. Deze situaties waren op video vastgelegd. Ook de toolboxmeetingen zijn gebruikt om tot verbeteringen te komen.

In 2008 heeft een herstructurering van de taken van het management plaatsgevonden. De detachering van de medewerkers Klantenadministratie bij Wa-terbedrijf Groningen werd met ingang van 1 november 2008 beëin-digd. Binnen de gezamenlijke aanpak ten aanzien van het VIS is de uitvoering van de Klantenadministratie door de WMD zelf ter hand genomen.

Binnen de afdeling Distributie heeft de in 2007 gestarte pilot geresul-teerd in een nieuwe opzet van de organisatie.

RVC 7 mei 2009

21

Ziekteverzuim Het ziekteverzuim over 2008, 2007 en 2006 was als volgt:

% % %

leeftijd 2008 2007 2006

<25 0,00 0,00 3,00

25-34 9,66 7,82 5,33

34-44 7,72 4,59 3,68

45-54 6,22 7,81 7,76

>55 5,90 14,03 7,66

De verdeling op basis van man/vrouw was als volgt:

% % %

Geslacht 2008 2007 2006

Vrouw 5,75 6,62 4,82

Man 6,77 8,36 6,35

Het totale verzuimpercentage over de afgelopen jaren was

als volgt:

2008 6,63

2007 8,11

2006 6,12

Een verdeling naar kort (< 42 dagen) en lang (> 42 dagen) levert het volgende op:

Ziekteverzuim 2008

Kort verzuim 8 dagen 1,0%

Middellang verzuim 8 - 42 dagen 1,1%

Lang verzuim >42 dagen 4,5%

RVC 7 mei 2009

22

Aantal werknemers

Per 31 december bedroeg het aantal werknemers:

Werknemers 31 december 2008 31 december 2007

aantal fte aantal fte

NV WMD 170 160,8 165 154

Ad Fontes BV 9 10,4 5 5

Ad Fontes fungeert ook als pay-roll bedrijf voor het Waterlaboratorium Noord.

De leeftijdsopbouw per 31 december 2008 en 2007 was als volgt:

Leeftijd Totaal Vrouw Man

2008 2007 2008 2007 2008 2007

<25 1 1 0 0 1 1

25-34 11 6 3 2 8 4

35-44 42 49 12 16 30 33

45-54 74 75 13 10 61 65

>55 42 34 1 2 41 32

Totaal 170 165 29 30 141 135

De gemiddelde leeftijd aan het eind van het jaar was als volgt:2008 2007 2006

Vrouwen 44 29 44 30 42 31

Mannen 49 141 48 135 48 139

Totaal 48 170 48 165 46 170

De verhouding voltijders en deeltijders:2008 2007 2006

Voltijders 140 135 144

Deeltijders 30 30 26

RVC 7 mei 2009

23

Upgradefinancieel

Planning en control

Organisatie

Benchmark

Financiën

Na negen maanden van voorbereiding is in april van het verslagjaar denieuwsteversievanhetfinanciëlepakketAgressoingevoerd.Nietalleen werden noodzakelijke veranderingen en wensen doorgevoerd, maar tegelijkertijd zijn ook nieuwe functionaliteiten toegepast. Deze raaktendefinanciële-endelogistiekeprocessen,deprojectorganisa-tie en de urenverantwoording. De gehele organisatie was betrokken bij de invoering. Ook werd de geplande harmonisatie van processenen werkwijzen tussen WMD en Waterbedrijf Groningen gerealiseerd.

Om de kwetsbaarheid te verminderen zijn de salarisadministrateurs van WMD en Waterbedrijf Groningen op één locatie geconcentreerd. Dit wordt door beide partijen als zeer succesvol ervaren.Alle binnenlandse entiteiten van de WMD-groep zijn in het verslag-jaar opgenomen in dezelfde planning- en controlcyclus. Per kwartaal stellen zij op basis van de werkelijke cijfers een jaareindeverwach-ting op. Op deze wijze kunnen de exploitatie-uitgaven goed bewaakt worden.Voor de begeleiding van de bouw van een installatie voor de NAM is een controller aan het projectteam toegevoegd.In het verslagjaar is WMD in staat gebleken de geldstromen goed te kunnen voorspellen en bewaken. Door een actief beleid met betrekking tot het uitzetten van kortdurende en middellangdurende overschotten en tekorten bij bankinstellingen, is een goed resultaat behaald. Ook is er een leningenregister ten behoeve van de geldverstrekking tussen de verschillende entiteiten van de WMD-groep.Tenslotte heeft de dienstverlening tussen de verschillende entiteiten zijn beslag gekregen in marktconforme dienstverleningsovereenkom-sten.

Inverbandmetdetoenemendeactiviteitenisdefinanciëleafde-ling in het verslagjaar uitgebreid met twee assistent-controllers (1,4 fte). Ook is gebruik gemaakt van externe deskundigheid. De WMD is hierdoor in staat geweest werkzaamheden die voorheen werden uit-besteed, nu in eigen huis uit te voeren. In het najaar heeft een team vanfinanciëlespecialisteneenaantalwekeneenbezoekgebrachtaanWMD-vestigingen in Manado (Indonesië).

Sinds 1997 doet WMD mee aan de benchmark in de watersector. Jaarlijks vindt de zogenaamde ‘smalle’ benchmark plaats, vooral ge-richtopfinanciënenefficiency.Eensindedriejaarwordtde‘brede’benchmark gehouden, waarbij ook de thema’s dienstverlening, milieu en waterkwaliteit worden meegenomen in de landelijke vergelijking. Gedurende 2008 zijn de resultaten van de ‘smalle’ benchmark over 2007 uitgewerkt en landelijk gepubliceerd. WMD heeft haar sterke positie als een van de waterleidingbedrijven met de laagste tarieven kunnen consolideren. Voor de toekomst wordt verwacht dat de spreiding tussen de bedrijven steeds kleiner wordt. In Vewin-verband is een internationale benchmark gestart.

RVC 7 mei 2009

24

ICT

De afdeling GiGA is een gezamenlijke afdeling van WMD, Waterbe-drijf Groningen en Waterlaboratorium Noord. De automatisering voor alle drie de bedrijven wordt vanuit deze afdeling beheerd. De afdeling is gehuisvest in het hoofdkantoor van WMD.

Het jaar 2008 stond voor de afdeling GiGA in het teken van een aantal belangrijke projecten.

Via het project portal is geïnvesteerd in het verbeteren van de informatievoorziening richting medewerkers. Het portal is voor de drie bedrijven een belangrijk informatie-, kennis- en communicatie-instrument. Gebruik van het portal leidt tot optimalisering van de huidige informatievoorziening, het toegankelijk maken van onderlig-gende informatiesystemen en de verbetering van kennisdeling tussen medewerkers.

MetbetrekkingtothetGeografischInformatiesysteem(GIS)heefteen GEO-ICT scan plaatsgevonden. Daarbij is gekeken naar de samenhang van en communicatie tussen de GIS-systemen van de drie bedrijven. Tevens is aandacht besteed aan het beheeraspect, zodat het geheel aan GIS-systemen over enige jaren probleemloos en soepel kan functioneren.

Op het gebied van procesautomatisering is een start gemaakt met het vervangen van het oude systeem.

RVC 7 mei 2009

25

Algemeen

Public Private Partnership

Vanuit haar maatschappelijke verantwoordelijkheid is WMD actief in Indonesië. De roep om te helpen de Millennium Development Goals (MDG’s) te realiseren heeft WMD als uitdaging gezien. Vanuit de er-varing, opgedaan in Ambon, en op verzoek van lokale en provinciale Indonesische autoriteiten is een projectvoorstel geschreven om op elf locaties de watervoorziening te herstellen en uit te breiden. Het projectvoorstel is door Buitenlandse Zaken omarmd door een subsi-dievan7,5miljoeneurotoetekennen.Officieelishetprojectgestartin 2004. Al eerder vonden echter voorbereidende onderhandelingen en werkzaamheden plaats.In 2008 is in nauwe samenwerking met de Nederlandse ambassade in Jakarta een voorstel gemaakt om in de steden Manado, Sorong en Biak versneld 45.000 huisaansluitingen te realiseren in de jaren 2009 en 2010. De ambassade heeft het voorstel goedgekeurd en 3,5 miljoen euro extra beschikbaar gesteld.

Simavi heeft aangegeven in Oost-Indonesië graag samen te willen werken met WMD in de gebieden waar de joint ventures met WMD werkzaam zijn. Deze samenwerking is in het bijzonder gericht op het bereiken van een voldoende en duurzame verbetering van de gezondheidssituatie in de landelijke gebieden rond de steden, waar de WMD werkzaam is. Beide partijen zien grote voordelen in deze samenwerking. Ervaring is opgedaan met de samenwerking in Biak.

De essentie van de inzet van de WMD is om in vijftien jaar van niet functionerende overheidswaterbedrijven (PDAM genaamd) gezonde, op afstand van de overheid, goed functionerende waterbedrijven te maken. Dit gebeurt in de vorm van een ppp-constructie (Public Private Partnership) waarbij WMD, hoewel in Nederland werkzaam binnen het publieke domein, als de private partij wordt gezien. De sa-menwerking houdt in dat het lokale bedrijf samen met de WMD een nieuw waterbedrijf opricht. WMD heeft 51 procent van de aandelen en de PDAM 49 procent. De PDAM brengt in het nieuwe bedrijf de activa, personeel en de concessie in. WMD brengt managementerva-ringentechnologieinenzorgtvoorhetaantrekkenvandefinancie-ring.

In eerste instantie wordt een noodprogramma uitgevoerd om de primaire watervoorziening te herstellen, aangezien de watervoor-ziening op vele plaatsen geheel tot stilstand is gekomen. Slechte productievoorzieningen, vele lekkages in het distributiestelsel en totaal onbruikbare administratieve systemen hebben de PDAM’s aan de rand van de afgrond gebracht.

Na het noodprogramma volgt een wederopbouwprogramma. In deze fase worden de productievoorzieningen gerenoveerd en wordt via blokrenovatie het leidingnet hersteld.

Na de wederopbouwfase en exploitatiefase volgt na vijftien jaar de overdrachtsfase. Het dan gezonde en goedlopende bedrijf wordt overgedragen aan de PDAM door verkoop van 51 procent van de aandelen van WMD. De verkoopwaarde van het aandeel is gelijk aan de boekwaarde.

Samen met de Stichting Waterlaboratorium Noord, UNESO-IHE en de Universiteit van Manado (UNSRAD) is in 2008 een opleiding voor laboratoriumpersoneel opgezet in Manado. In 2009 wordt de cursus operationeel. Hiervoor is een subsidie toegekend door het Ministerie van Economische Zaken.

Indowater

RVC 7 mei 2009

26

Projectlocaties

Verbeteringen

Overige activiteiten in Indonesië

Naast Ambon, waar WMD in PT Dream Sukses Airindo (DSA) al sinds 1998 actief is, is in 2008 de WMD actief geweest in:Papua: Sorong, Biak, Merauke, Wamena, JayapuraSulawesi: Manado, TomohonOp de overige locaties staan voornamelijk lokale politieke omstan-digheden een voortgang in de weg. Regelmatig wordt lokaal overleg gevoerd om de voortgang te bespoedigen, maar in 2008 heeft dat nog geen resultaat gehad.

In 2008 zijn de activiteiten in Manado, een stad in Noord-Sulawesi met meer dan 500.000 inwoners, verder opgevoerd. De zuivering van het productiestation Paal II is gerenoveerd en in gebruik. Voor de drie eilanden voor de kust van Manado (Manado Tua, Siladen en Bunaken) is de drinkwatervoorziening in gebruik genomen. Via een boot wordt dagelijks drinkwater naar de eilanden getransporteerd. In 2008 was deze voorziening gratis. Met ingang van 2009 wordt een tarief geïntroduceerd.

De medewerkers Distributie zijn continu actief in Manado om het distributiestelsel te repareren. De stad is in acht wijken ingedeeld en het blokrenovatieprogramma (BRP) is in 2008 gestart in vier wijken. In afgeronde blokken is het lekverlies gereduceerd tot tien procent. In Sorong en Biak zijn de al in 2006 en 2007 ingezette activiteiten afgerond en is de weer op gang gekomen drinkwatervoorziening ver-der verbeterd. Het blokrenovatieprogramma is voortgezet en nieuwe aansluitingen zijn gerealiseerd. De zuivering in Sorong produceert weer voldoende water voor een 24-uurs levering. In Biak is de nieuw gebouwde zuivering in Paray in gebruik.

Na de tsunami op tweede kerstdag 2004 is begin 2005 in Nederland de Stichting H2O-partners Sumatra opgericht. WMD heeft met de gezamenlijke Drentse partners (provincie, gemeenten en bedrijven) een substantiële bijdrage geleverd aan de stichting. Via de verdubbe-ling van Buitenlandse Zaken is de stichting in staat gesteld elf miljoen euro te investeren in rehabilitatie van de waterbedrijven in Aceh. In 2008 is een extra donatie van de Nederlandse ambassade in Jakarta ontvangen van 1,2 miljoen euro. De Provincie Utrecht doneerde 0,4 miljoen euro extra voor de bouw van een opleidingscentrum en kantoor. Het programma is verlengd tot medio 2009. Naast een financiëlebijdrage,levertWMDdevoorzittervandestichtingeneenpersonele bijdrage bij de renovatie van de distributiestelsels. Verwacht wordt dat midden 2009 de stichting haar werkzaamheden beëindigt en aan een samenwerkingsverband van Duinwaterbedrijf Zuid-Holland en Waterleidingbedrijf Noord-Holland, WMD en een aantal lokale waterbedrijven overdraagt.

RVC 7 mei 2009

27

BètaWater BV

GietWater BV

NieuWater BV

Waterzuivering Dierenpark Emmen

Ander water

De proceswaterlevering in Klazienaveen is in 2008voorspoedig verlopen. De installaties functioneren goed, waardoor de back-up voorziening met inname van drinkwater bijna niet aange-sproken hoefde te worden. De inspanningen in het onderhoud van de afgelopen jaren hebben hun vruchten afgeworpen. De kwaliteit van het ingenomen kanaalwater heeft in 2008 geen onoverkomelijke problemen opgeleverd.

De trend van de afgelopen jaren met een sterke terugloop in de verkoop van gietwater aan de tuinders, heeft zich ook in 2008 voort-gezet. De glastuinbouw maakt moeilijke tijden door. Bovendien is een verschuiving naar minder energie- en waterverbruikende teelten waarneembaar. In het verslagjaar heeft een herijking van het beleid voor de gietwaterlevering plaatsgevonden. Geconstateerd is dat in Erica de productie zover is teruggelopen dat voortzetting van de zelf-standigezuiveringnietmeerfinancieelverantwoordis.Eind2008ishet besluit genomen om met ingang van januari 2009 te stoppen met de productie van gietwater in Erica. De WMD neemt alle eigendom-men van GietWater BV in Erica over en gaat drinkwater leveren aan de T.H.V., de gietwatervoorziening in Erica.

Technisch gezien hebben de gietwaterzuiveringen in Erica en Kla-zienaveen in 2008 vlekkeloos gefunctioneerd. Er is een aanzienlijke besparing in chemicaliënkosten gerealiseerd door optimalisatie van de doseringen. In Erica is het meerjarenonderzoek ‘Hiërarchische re-geling van een membraansysteem’ in 2008 voortgezet. Dit onderzoek wordt gesubsidieerd vanuit het InnoWator programma van Senter. Doel van het onderzoek is om de kosten van chemicaliëndosering te verminderen door een geavanceerde procesregeling toe te passen. In verband met het stopzetten van de zuivering in Erica wordt het onderzoek in 2009 in Klazienaveen voortgezet.

Op 13 maart 2008 is de overeenkomst getekend met de NAMvoor de levering van jaarlijks maximaal 3.500.000 m3 ultrapuur water voor de oliewinning in Schoonebeek. Gezuiverd rioolwater gaat als bron dienen voor de zuivering van het water. Het project wordt uit-gevoerd door NieuWater BV, waarin WMD nauw samenwerkt met het waterschap Velt en Vecht. In 2008 is het ontwerp van de installatie afgerond en is de aanbesteding gestart. Op 4 december 2008 werd de eerste paal geslagen door mevrouw T. Klip-Martin, gedeputeerde van de provincie Drenthe.

De innovatieve waterzuivering voor Dierenpark Emmen draait inmid-dels vijf jaar. Met de waterzuivering is een vrijwel gesloten water-kringloop gerealiseerd. Afvalwater wordt gezuiverd en vervolgens opgewerkt tot ‘bedrijfswater’, dat geschikt is voor gebruik in de dierentuin en voor bijvoorbeeld toiletspoelingen. De zuivering kent gescheiden, gesloten kringlopen voor de zuivering van het water van het pinguïn-, het nijlpaarden- en het soepschildpaddenbassin.In de loop van de jaren is de waterkringloop steeds verder gesloten. De drinkwatersuppletie en de afvalwaterlozing zijn sterk terug-gedrongen. In 2008 is een project gestart waarbij aan de hand van deervaringenoverdeeerstejarenmodificatiesaaninstallatieszijndoorgevoerd. Met de aanpassingen wordt de bedrijfsvoering verbe-terd en het aantal storingen gereduceerd.In december 2008 hebben de gemeente Emmen en Dierenpark Emmen het besluit genomen tot verhuizing van het gehele dierenpark naar de locatie op de Es. WMD werkt hier constructief aan mee door samen met het dierenpark oplossingen uit te werken, waarbij de in-richting van een dierentuin duurzaam samengaat met de nabijgelegen grondwaterwinning van productiestation Noordbargeres.

RVC 7 mei 2009

28

Toekomstige ontwikkelingen

In het eerste halfjaar van 2009 wordt met het oog op ontwikkelingen onderzocht of de structuur van de organisatie daarvoor goed toege-sneden is. Ook de organisatie van het toezicht wordt nader bekeken. Hierover wordt aan de aandeelhouders gerapporteerd.

Het vraagstuk van de personeelsbezetting in relatie tot de toekomst en de huidige opbouw van het personeelsbestand, wordt ook in 2009 op de agenda gezet. Aspecten zoals opvolging zijn daarbij aan de orde.

Aan de aandeelhouders wordt voorgesteld een versneld vervan-gingsprogramma oude asbestcementbuizen in het hoofdleidingnet te starten. Het betreft circa 300 km hoofdleiding.

Mede in het kader van de bepalingen in de Drinkwaterwet zal met de Raad van Commissarissen en de aandeelhouders een discussie worden gevoerd over winst, winstbestemming en solvabiliteit. Deze discussie wordt verwerkt in het in 2009 te maken nieuwe beleidsplan voor de jaren 2010 tot en met 2014.

Het is de bedoeling de indeling in regio’s en districten van de afdeling productie en distributie op te heffen en tot één regiokantoor te ko-men, waarin beide afdelingen gehuisvest zijn. Ook de afdeling Klan-tenservice en –administratie komen in dit regiokantoor, zodat de drie uitvoerende afdelingen van de core-business in één gebouw zitten.Definitievebesluitvorminghierovervindtin2009,naoverlegmetdeRaad van Commissarissen en ondernemingsraad, plaats.

De verhuizing van het Dierenpark Emmen naar de Es, de betrokken-heid van WMD enerzijds bij de winning van grondwater aldaar en anderzijds als leverancier van de waterdiensten voor het Dierenpark, zal de nodige aandacht en tijd vragen in 2009. De samenwerking met het waterschap Velt en Vecht met betrekking tot een gezamenlijke exploitatie van de waterfabriek van NieuWater BV en installaties van Velt en Vecht en WMD worden nader verkend. Op basis daarvan vindt in 2009 verdere besluitvorming plaats.

WMD wil in 2009, samen met partners, deelnemen aan projecten voor koude-warmte opslag. Er is een sterke relatie met grondwater en de technieken die voor deze vorm van energie-opwekking en opslag gebruikt worden.

Samenwerking met Duinwaterbedrijf Zuid-Holland en Waterleiding-bedrijf Noord-Holland voor de activiteiten in Indonesië zal verder worden uitgewerkt.

RVC 7 mei 2009

29

RVC 7 mei 2009

30

RVC 7 mei 2009

31

Kengetallen (enkelvoudig)

2008 2007 2006 2005 2004

Algemeen

Productie en inkoop 32.386 32.351 33.032 31.926 32.315 x 1.000 M3

Eigen en onverantwoord verbruik 1.407 1.737 1.463 1.788 1.445 x 1.000 M3

Levering totaal 30.979 30.614 31.569 30.138 30.870 x 1.000 M3

waarvan engros 1.889 1.795 1.803 1.737 1.824 x 1.000 M3

Lengte hoofdleidingnet 4.331 4.298 4.259 4.288 4.188 in km’s

Aantal actieve aansluitingen 191.706 188.877 186.365 184.701 182.654 per 31/12

Gemiddeld aantal aansluitingen 190.292 187.621 185.533 184.528 182.785

Verbruik kleinverbruik 128 127 132 131 134 M3/aansluiting

Balans

Aanschafwaarde materiële vaste activa 201.482 193.092 190.428 182.518 174.179

Boekwaarde materiële vaste activa 113.776 112.414 113.914 113.984 111.781

Boekwaarde in % van de

aanschafwaarde 56 58 60 62 64

Boekwaarde per aansluiting per 31/12 593 595 611 617 612

Investeringen in het jaar(netto) 8.828 6.018 7.910 9.508 8.045

Eigen vermogen in % van het balanstotaal 28,5 27,2 24,4 23,9 24,6

Resultaten

Netto omzet water 36.095 35.535 36.259 35.594 35.683

Geactiveerde bedrijfslasten 1.830 1.691 1.760 1.776 1.583

Overige opbrengsten 6.151 5.684 5.247 3.697 3.433

Afschrijvingen 7.442 7.449 7.922 6.634 6.780

Saldo rentelasten en- baten 2.768 4.347 4.048 6.108 4.217

Loonkosten inclusief Sociale lasten 9.891 9.322 9.124 9.371 9.107

Overige kosten 14.408 14.212 13.926 11.680 11.488

Grondwaterbelasting 5.984 5.863 5.877 5.816 5.817

Bedrijfsresultaat exclusief Deelnemingen 3.583 1.717 2.369 1.458 3.290

Bedrijfsresultaat

Verkopen in eigen voorzieningsgebied 28.390 28.144 28.894 28.260 28.895 x 1.000 M3

Opbrengst 127 126 125 126 123 €ct/M3

Opbrengst per aansluiting (gemiddeld) 190 189 195 193 196 €/aansl

Afschrijvingen in % van de aanschafwaarde 3,69 3,86 4,16 3,63 3,89

Rentepercentage langlopende leningen 4,27 4,59 4,61 4,75 5,59

Kapitaalslasten per aansluiting in € 53 62 64 69 60

Overige kosten per aansluiting in € 75 75 75 63 63 per 31/12

Grondwaterbelasting per aansluiting in € 31 31 32 31 32 per 31/12

Aantal werknemers 170 165 169 162 169 per 31/12

Gemiddeld aantal werknemers in fte’s 156 154 160 165 164

Personeelskosten per werknemer (fte) 63.404 60.532 57.025 56.794 55.530 in €

Aantal aansluitingen per werknemer 1.220 1.218 1.160 1.118 1.110

RVC 7 mei 2009

32

● Drinkwaterproductiestation● Exploitatieregiokantoor● Hoofdkantoor

Voorzieningsgebied WMD

RVC 7 mei 2009

33

RVC 7 mei 2009

34

Jaarrekening 2008

RVC 7 mei 2009

Voor winstverdeling (bedragen in duizenden euro’s)

35

Enkelvoudige balans per 31 december 2008

Ref. 31 december 2008 31 december 2007

ACTIVA

Vaste activa

Materiële vaste activa 4 113.776 112.414

Financiële vaste activa 5 8.756 7.983

122.532 120.397

Vlottende activa (ten hoogste 1 jaar) 6

Voorraden 684 615

Vorderingen 3.305 4.251

Liquide middelen 432 306

4.421 5.172

126.953 125.569

PASSIVA

Eigen Vermogen 7

Gestort en opgevraagd kapitaal 91 91

Herwaarderingsreserve 903 903

Statutaire reserve 34.051 32.971

Reserve omrekeningsverschillen -1.384 -908

buitenlandse deelnemingen

Onverdeelde winst 2.595 1.086

36.256 34.143

Voorzieningen 8 2.028 1.891

Langlopende schulden 9

Leningen 67.088 73.610

Kortlopende schulden

(ten hoogste 1 jaar)

10

Schulden aan kredietinstellingen 6.849 9.137

Schulden aan handelscrediteuren 2.324 2.998

Belastingen en premies

sociale verzekeringen 1.055 1.112

Overige schulden 11.353 2.678

21.581 15.925

126.953 125.569

RVC 7 mei 2009

Ref. 31 december 2008 31 december 2007

ACTIVA

Vaste activa

Materiële vaste activa 4 113.776 112.414

Financiële vaste activa 5 8.756 7.983

122.532 120.397

Vlottende activa (ten hoogste 1 jaar) 6

Voorraden 684 615

Vorderingen 3.305 4.251

Liquide middelen 432 306

4.421 5.172

126.953 125.569

PASSIVA

Eigen Vermogen 7

Gestort en opgevraagd kapitaal 91 91

Herwaarderingsreserve 903 903

Statutaire reserve 34.051 32.971

Reserve omrekeningsverschillen -1.384 -908

buitenlandse deelnemingen

Onverdeelde winst 2.595 1.086

36.256 34.143

Voorzieningen 8 2.028 1.891

Langlopende schulden 9

Leningen 67.088 73.610

Kortlopende schulden

(ten hoogste 1 jaar)

10

Schulden aan kredietinstellingen 6.849 9.137

Schulden aan handelscrediteuren 2.324 2.998

Belastingen en premies

sociale verzekeringen 1.055 1.112

Overige schulden 11.353 2.678

21.581 15.925

126.953 125.569

36

Enkelvoudige winst- en verliesrekening over 2008

Bedragen in duizenden euro’s

Ref. 2008 2007

Netto omzet

Drinkwaterverkopen 12 36.095 35.535

Geactiveerde salarissen 13 1.830 1.691

Overige bedrijfsopbrengsten 14 6.151 5.684

44.076 42.910

Bedrijfslasten

Waterinkopen 15 1.248 1.242

Elektrische energie 1.241 1.298

Chemicaliën e.d. 432 429

Kosten uitbesteed werk 16 4.707 4.794

Personeelskosten 17 9.891 9.322

Afschrijvingen 18 7.442 7.449

Grondwaterbelasting 19 5.984 5.863

Overige bedrijfskosten 20 6.780 6.449

37.725 36.846

Bedrijfsresultaat 6.351 6.064

Rentebaten 638 563

Rentelasten -3.406 -4.910

Financieel resultaat 21 -2.768 -4.347

3.583 1.717

Resultaat deelnemingen 22 -988 -631

Resultaat 2.595 1.086

RVC 7 mei 2009

1. Algemeen

2. Grondslagen voor waardering van activa en passiva

ActiviteitenDe NV Waterleidingmaatschappij Drenthe (WMD) is gevestigd aan de Lauwers 3 te Assen. Dit is tevens de statutaire vestigingsplaats van de vennootschap. De activiteiten van WMD en haar dochtermaat-schappijen bestaan voornamelijk uit de zorg voor en instandhouding van de (drink)watervoorziening in haar verzorgingsgebied, bene-vens het verrichten van alle werkzaamheden, daarmede in verband staande, in de ruimste zin.

Verbonden partijenWMD is verbonden met een drietal stichtingen, te weten:- Stichting Aqua et Labor: een stichting die is opgericht met als doel hetondersteuneninfinanciëleenanderezinvan(oud)werknemers van WMD, bij problemen in de privésfeer ten gevolge van wijzigingen van regelingen van de overheid of anderszins, één en ander in de meest ruime zin van het woord.- Stichting Vakantieverblijven: een stichting die vakantieverblijven exploiteert die kunnen worden verhuurd aan (oud)werknemers van WMD.- Stichting Waterlaboratorium Noord: een stichting die de wateranalyses en onderzoeken voor WMD en Waterbedrijf Groningen verzorgt.

Vaste activaMateriële vaste activaDe materiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen de aanschafwaarde of vervaardigingskosten, onder aftrek van de bijdragen van derden, en verminderd met de daarover berekende afschrijvingen. De gronden ten behoeve van het project Waterland zijn gewaardeerd op de vervangingswaarde op het moment van ingebruikname. Voor het niet-gerealiseerde gedeelte is een herwaarderingsreserve gevormd. De afschrijvingen op de materiële vaste activa zijn gebaseerd op de verwachte economische levensduur en worden berekend naar een vast percentage van de aanschafwaarde of vervaardigingskosten.

Financiële vaste activaHypothecaire leningenDit betreffen hypothecaire leningen verstrekt aan oud-werknemers van WMD. DeelnemingenDeelnemingen in groepsmaatschappijen en overige deelnemingen waarin invloed van betekenis kan worden uitgeoefend, worden gewaardeerd volgens de nettovermogenswaardemethode. Invloed van betekenis wordt in ieder geval verondersteld aanwezig te zijn bij het kunnen uitbrengen van 20% of meer van de stemrechten.

De nettovermogenswaarde wordt berekend volgens de grondslagen die gelden voor deze jaarrekening; voor deelnemingen waarvan onvoldoende gegevens beschikbaar zijn voor aanpassing aan deze grondslagen, wordt uitgegaan van de waarderingsgrondslagen van de desbetreffende deelneming. Indien de waardering van een deelneming volgens de nettovermogenswaardemethode negatief is, wordt deze op nihil gewaardeerd. Indien en voor zover WMD in deze situatie geheel of gedeeltelijk instaat voor de schulden van de deelneming, dan wel het stellige voornemen heeft de deelneming tot betaling van haar schulden in staat te stellen, wordt een voorziening getroffen. De eerste waardering van gekochte deelnemingen is geba-seerdopdereëlewaardevandeidentificeerbareactivaenpassivaop het moment van acquisitie. Voor de vervolgwaardering worden, uitgaande van de waarden bij eerste verandering, de grondslagen toegepast die gelden voor deze jaarrekening.

37

Toelichting op de enkelvoudige balans en winst- en verliesrekening

RVC 7 mei 2009

38

3. Grondslagen voor bepaling van het resultaat

Deelnemingen waarop geen invloed van betekenis kan worden uitge-oefend, worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. Indien sprake is van een duurzame waardevermindering, vindt waardering plaats tegen deze lagere waarde: afwaardering vindt plaats ten laste van de winst- en verliesrekening.

De deelneming van WMD in de Drentsche Golf & Country Club wordt aangehouden vanwege het strategisch belang van haar ligging in een toekomstig waterwingebied.

Overige vorderingenDeze zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde, zonodig onder aftrek van een voorziening voor mogelijk oninbare posten.

Vlottende activaVoorradenDe voorraden zijn gewaardeerd tegen vaste verrekenprijzen, die de laatst betaalde inkoopprijzen benaderen. Waar nodig wordt voor incourantheid een voorziening getroffen.

Eigen vermogenReserve omrekeningsverschillen buitenlandse deelnemingenZie voor een nadere toelichting op de omrekening van vreemde valuta en de post ‘reserve omrekeningsverschillen buitenlandse deelnemingen’ de grondslagen voor de bepaling van het resultaat.

Overige activa en passivaVoor zover niet anders is aangegeven, worden activa en passiva ge-waardeerdtegennominalewaarde.Deaflossingsverplichtingenvoorhet komende boekjaar op langlopende leningen zijn gepresenteerd onder de kortlopende schulden.

Netto omzetDe netto omzet omvat het aan afnemers in rekening gebrachte waterverbruik dat toegerekend is aan het desbetreffende boekjaar.

Geactiveerde salarissenDit betreft toegerekende personeelskosten aan in eigen beheer ver-vaardigde productie- en distributiemiddelen.

PensioenenWMD heeft de pensioenen voor haar medewerkers ondergebracht bij het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds. Dit fonds heeft een toege-zegde pensioenregeling. De regeling mag echter in de jaarrekening worden verwerkt als ware er sprake is van een toegezegde bijdrage-regeling aangezien aan de volgende voorwaarden is voldaan:- de rechtspersoon is aangesloten bij een bedrijfstakpensioenfonds en past tezamen met andere rechtspersonen dezelfde pensioen- regeling toe; en - de rechtspersoon heeft geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen in het geval van een tekort bij het bedrijfs- takpensioenfonds, anders dan het voldoen van hogere toekomstige premies. Als gevolg van het voorgaande betaalt de onderneming op verplich-te, contractuele of vrijwillige basis premies aan pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen. Behalve de betaling van premies heeft de onderneming geen verplichtingen uit hoofde van haar pensioen-regeling. De premies worden verantwoord als personeelskosten op

RVC 7 mei 2009

het moment dat deze verschuldigd zijn. Vooruitbetaalde premies wor-den opgenomen als overlopende activa indien deze tot een terugstor-ting leiden of tot een vermindering van toekomstige betalingen.

BedrijfslastenDe kosten worden toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. De kosten van groot onderhoud worden verantwoord in het jaar waarin zij worden gemaakt.

VennootschapsbelastingIngevolge de Wet op de Vennootschapsbelasting 1969 (artikel 2, leden3en7)isdevennootschapnietonderworpenaandeheffingenvan deze wet. Bij de deelnemingen, die belastingplichtig zijn, wordt de belasting over het resultaat berekend door toepassing van het geldendetariefophetresultaatvanhetboekjaar.Metfiscaalvrijge-stelde bedragen, dan wel niet aftrekbare bedragen wordt dienover-eenkomstig rekening gehouden.

Omrekenen vreemde valuta’sDe presentatievaluta van WMD is de euro.

De Indonesische groepsmaatschappijen van WMD leggen transacties en balansposten in de administratie vast in hun eigen functionele valuta. Commerciële transacties, die in een andere dan de eigen functionele valuta worden uitgedrukt, worden opgenomen tegen de wisselkoersen, die gelden op de dag van de transacties. Monetaire balansposten uitgedrukt in een andere dan de eigen functionele valuta worden omgerekend tegen de contante koers per balansda-tum. Koersverschillen die voortvloeien uit de afwikkeling van deze transacties en uit de omrekening van monetaire posten worden in het resultaat verwerkt.

Bij de consolidatie worden de balansen van dochterondernemingen en joint ventures waarvan de functionele valuta niet de euro is, omgerekend in euro’s tegen de koers per balansdatum. De winst- en verliesrekeningen van deze entiteiten worden in euro’s omgerekend tegen de gemiddelde wisselkoersen van de betreffende periode. Goodwill die betaald is bij overname wordt uitgedrukt in de functionele valuta van de overgenomen entiteit. De valutakoers-verschillen die voortvloeien uit de omrekening van de netto-investering in entiteiten met een andere functionele valuta dan de euro, worden verwerkt in het eigen vermogen onder de post ‘reserve omrekeningsverschillen buitenlandse deelnemingen’. Dit geldt ook voordevalutakoersverschillenopleningenenanderefinanciëleinstrumenten voor zover deze het valutarisico in verband met de netto-investering afdekken.

Koersverschillen die zijn verantwoord onder de post ‘reserve omre-keningsverschillen buitenlandse deelnemingen’, zijn niet uitkeerbaar tenzij de desbetreffende deelneming is verkocht of geliquideerd.

39

RVC 7 mei 2009

40

4. Materiële vaste activa

TOTAAL Gebouwen Machines en Leidingen Overige Werken in

en tereinen installaties uitvoering

Aanschafwaarde 193.092 65.775 49.996 66.243 7.767 3.311

Cumulatieve

afschrijvingen 80.678 20.605 28.697 26.411 4.965 -

Boekwaarde per

31 december 2007 112.414 45.170 21.299 39.832 2.802 3.311

Investeringen onder

aftrek van bijdragen 9.229 3.984 804 4.095 664 -318

van derden per saldo

Afschrijvingen -7.466 -1.590 -2.817 -1.739 -1.320 -

Desinvesteringen -401 -399 - - -2 -

Boekwaarde per

31 december 2008 113.776 47.165 19.286 42.188 2.144 2.993

Aanschafwaarde 201.482 69.360 50.627 70.338 8.164 2.993

Cumulatieve

afschrijvingen 87.706 22.195 31.341 28.150 6.020 -

Boekwaarde per

31 december 2008 113.776 47.165 19.286 42.188 2.144 2.993

Afschrijvings-

percentages 0-2,5 10-20 2,5-3,3 10-25

De samenstelling en het verloop van de boekwaarden is als volgt:

RVC 7 mei 2009

5. Financiële vaste activa

41

TOTAAL Deelnemingin groeps-

maatschappijen

Vorderingop groeps-

maatschappijen

Overigedeelnemingen

Overigevorderingen

Boekwaarde per

1 januari 2008

7.983 3.048 2.297 377 2.261

Koersverschillen -476 -476 - - -

Investeringen 2.113 - 2.087 16 10

Resultaat deelnemingen -988 -937 - -51 -

Naar voorzieningen 124 124 - - -

Boekwaarde per

31 december 2008 8.756 1.759 4.384 342 2.271

2008 2007

Deelnemingen in groepsmaatschappijen

NoordWater BV 100% 1.759 3.048

Aqua Borealis BV 100% -971 -847

788 2.201

Bij: Naar voorzieningen 971 847

1.759 3.048

De negatieve deelneming in Aqua Borealis wordt overgeboekt naar de voorzieningen, zie hiertoe de toelichting bij deelnemingen.

Vorderingen op groepsmaatschappijen

NoordWater BV 3.433 1.492

Aqua Borealis BV 951 805

4.384 2.297

Overige deelnemingen Vestigings-

plaats

Drentsche Golf &

Country Club BV 20,0% Assen 125 176

Waterfonds Indonesië BV 11,1% Rijswijk 136 136

Kiwa Water Holding NV 2,5% Rijswijk 25 25

Reststoffenunie BV 2,9% Rijswijk 10 10

Aquanet BV 21,4% Rijswijk 46 30

342 377

Overige vorderingen

Hypothecaire leningen 858 875

VOF Anloo 320 420

Dierenpark Emmen 174 197

Stichting Water-

laboratorium Noord 550 300

Drentsche Golf &

Country Club BV 360 460

Personeel 9 9

2.271 2.261

Totaal financiële

vaste activa 8.756 7.983

De samenstelling en het verloop van de boekwaarden is als volgt:

RVC 7 mei 2009

De samenstelling en het verloop van de boekwaarden is als volgt:

42

6. Vlottende activa

7. Eigen vermogen

De vlottende activa zijn als volgt samengesteld:

2008 2007

Voorraden

Distributie- en verpakkingsmateriaal 684 615

Vorderingen (ten hoogste 1 jaar)

Debiteuren en af te rekenen met afnemers 2.172 2.185

Voorziening oninbare vorderingen -589 -549

Omzetbelasting 338 412

Voorschot Stichting Vakantieverblijven 480 424

Stichting Waterlaboratorium Noord 100 465

NieuWater BV - 666

Overlopende activa en overige vorderingen 804 648

3.305 4.251

Liquide middelen

Kas 3 2

Kredietinstellingen 429 304

432 306

Totaal vlottende activa 4.421 5.172

Het maatschappelijk kapitaal van de vennootschap bestaat uit 5.000 aandelen elk groot nominaal € 50,-. Hiervan zijn geplaatst en volgestort 1.814 aandelen.

2008 2007

Maatschappelijk kapitaal 250 250

Aandelen in portefeuille -159 -159

Gestort en opgevraagd kapitaal 91 91

De overige componenten van het eigen vermogen zijn als volgt weergegeven:

TOTAAL Herwaar-

derings-

reserve

Statu-

taire

reserve

Reserve

om-

rekenings-

verschillen

Onver-

deelde

winst

Stand per 1 januari 2008 34.052 903 32.971 -908 1.086

Winstverdeling 2007 0 - 1.086 - -1.086

Dividend 2007 -6 - -6 - -

Reserve omrekenings-

verschillen buitenlandse

deelnemingen

-476 - - -476 -

Onverdeelde winst 2008 2.595 - - - 2.595

Stand per

31 december 2008 36.165 903 34.051 -1.384 2.595

RVC 7 mei 2009

43

Deze post bestaat uit:

2008 2007

Voorziening uitgestelde

personeelsbeloningen 1.057 1.044

Voorziening deelneming 971 847

Totaal 2.028 1.891

In 2005 is een voorziening gevormd voor de in de toekomst uit te betalen personeelsbeloningen in het kader van een 10-, 20-, 30- en 40-jarig dienstjubilea alsmede een ontslaguitkering bij einde dienst-verband. Het verloop van deze voorziening was als volgt:

Stand per 1 januari 1.044

Mutatie boekjaar 13

Stand per 31 december 1.057

Het verloop van de voorziening deelneming was als volgt:

Stand per 1 januari 847

Mutatie boekjaar 124

Stand per 31 december 971

De voorziening betreft de negatieve waarde van de deelneming in Aqua Borealis.

De langlopende schulden betreffen onderhandse leningen van kredietinstellingen en pensioenfondsen en dergelijke.

2008 2007

Leningen

Stand per 1 januari 80.419 91.204

Afgelost 6.809 36.785

Nieuwe leningen 0 26.000

73.610 80.419

Aflossingenkomendjaar -6.522 -6.809

Stand per 31 december 67.088 73.610

Jaar van aflossing TOTAAL 2-4 % 4-6 % 6 -8 % 8-10 %

2009 6.522 3.000 2.310 1.044 168

2010 6.376 3.000 2.310 953 113

2011 6.036 3.000 2.310 681 45

2012 5.529 3.000 2.166 318 45

2013 5.257 3.000 1.939 318 0

2014 e.v. 43.890 24.550 18.342 998 0

73.610 39.550 29.377 4.312 371

8. Voorzieningen

9. Langlopende schulden

RVC 7 mei 2009

44

10. Kortlopende schulden

11. Niet uit de balans blijkende verplichtingen

De kortlopende schulden zijn als volgt samengesteld:

WMD maakt tijdelijk gebruik van overtollige liquide middelen bij NieuWater BV. Dit geld is te allen tijde opvraagbaar door NieuWater BV. In 2009 zal dit tijdelijk krediet worden omgezet naar een lang-lopende lening.

2008 2007

Kredietinstellingen

Rekening-courant 327 2.328

Aflossingsverplichtinglanglopendeleningen 6.522 6.809

Stand per 31 december 6.849 9.137

Handelscrediteuren 2.324 2.998

Belastingen en premies Sociale verzekeringen

Loonheffing 322 350

Sociale verzekeringen 74 73

Pensioenpremies 129 117

Waterbelastingengrondwaterheffing 530 572

Stand per 31 december 1.055 1.112

Overige schulden

Te betalen vakantierechten 886 836

Te betalen interest 862 987

Tijdelijk krediet NieuWater BV 8.500 0

Overige 1.105 855

Stand per 31 december 11.353 2.678

Totaal kortlopende schulden 21.581 15.925

WMD is aansprakelijk voor de schulden van VOF Anloo en VOF Hondsrug.

WMD is tezamen met Waterbedrijf Groningen aansprakelijk voor de schulden van de Stichting Waterlaboratorium Noord.

WMD heeft zich garant gesteld voor een bedrag van 22 miljoen euro voor de door NieuWater BV in december 2007 aangegane lening bij N.V. Bank Nederlandse Gemeenten. WMD heeft aan de N.V. Bank Nederlandse Gemeenten een borgtocht afgegeven van 10 miljoen euro als zekerheid voor een rekening-courant faciliteit van NieuWater BV.

WMD heeft inzake huur, operational lease en dergelijke langlopende financiëleverplichtingenaangegaantoteenbedragvane656.547.

WMD is inzake energieinkoop (vastleggen energieprijs tot 2013) langlopendefinanciëleverplichtingenaangegaantoteenbedragvane5.418.249.

Verplichting =< 1 jaar 1-5 jaar > 5 jaar Totaal

kopieermachines / printers 76.819 35.322 0 112.141

Leaseauto’s 207.053 337.353 0 544.406

283.872 372.675 0 656.547

RVC 7 mei 2009

45

2008 2007

Kleinverbruik 29.048 28.526

Grootverbruik 5.019 5.055

Levering zusterbedrijven 1.077 1.061

Vergoeding brandkranen en sprinklers 951 893

Totaal opbrengsten 36.095 35.535

Dit betreft toegerekende personeelskosten aan in eigen beheer vervaardigde productie- en distributiemiddelen.

Dit betreft alle opbrengsten die geen verband houden met de verkoop van water, zoals opbrengst werken voor derden, opbrengst huren en pachten, vergoeding incasso- en afsluitkosten en meeliftop-brengsten van zuiverings- en waterschappen en gemeenten.

Dit betreft ingekocht water bij zusterbedrijven.

Tot deze post behoren onder meer de kosten van uitbesteed onder-houd aan terreinen, gebouwen, machines en installaties en leiding-werken, kosten van uitzendkrachten, onderzoek waterkwaliteit en computercentrum.

De personeelskosten zijn als volgt samengesteld:

2008 2007

Salarissen 7.797 7.323

Sociale lasten 734 632

Pensioenlasten 962 884

Pseudo-premies -130 -135

Overige personeelskosten 528 618

Totaal personeelskosten 9.891 9.322

De afschrijvingskosten zijn als volgt samengesteld:

2008 2007

Materiële vaste activa

Bedrijfsgebouwen- en terreinen 1.590 1.585

Machines en installaties 2.817 2.805

Leidingen en watermeters 1.739 1.659

Overige vaste bedrijfsmiddelen 1.320 1.469

7.466 7.518

Resultaat bij verkoop -24 -69

Totaal afschrijvingen 7.442 7.449

Ditbetrefteengrondwaterbelastingengrondwaterheffingvan€0,1987 (2007: € 0,1958) per m3 onttrokken grondwater.

Tot deze post behoren onder meer de kosten van waterzuivering en waterwinning, huisvestingskosten, kosten technische bedrijfs- en vervoersmiddelen, reis- en verblijfkosten, belastingen en verzekerin-gen, porti- en telefoonkosten, adviezen, algemene bedrijfsbehoeften en vergoeding landbouwschaderegeling.

12. Drinkwaterverkopen

13. Geactiveerde salarissen

14. Overige bedrijfsopbrengsten

15. Waterinkopen

16. Kosten uitbesteed werk

17. Personeelskosten

18. Afschrijving

19. Grondwaterbelasting

20. Overige bedrijfskosten

RVC 7 mei 2009

46

21. Financieel resultaat

22. Resultaat deelnemingen

23. Overige informatie

De rentelasten hebben betrekking op betaalde rente langlopende leningen. De rentebaten hebben betrekking op ontvangen hypotheek-rente leningen personeel alsmede de rentevergoeding op overige leningen.

Het resultaat deelnemingen is als volgt samengesteld:

2008 2007

NoordWater BV -813 -447

Aqua Borealis BV -124 -184

Drentsche Golf & Country Club BV -51 0

Totaal -988 -631

Gemiddeld aantal werknemersGedurende het jaar 2008 had de vennootschap gemiddeld 156 werknemers (FTE) in dienst (2007: 154).

Beloning bestuurder en commissarissenDe commissarissen ontvingen gezamenlijk een beloning van € 21.306 over 2008 (over 2007: € 17.240). De commissarissen in overheids-dienst ontvingen de beloning niet persoonlijk.

De bezoldiging van de bestuurder omvat salaris, vakantiegeld, sociale lasten en pensioenlasten en bedroeg over 2008 € 199.216(over 2007: € 196.928).

AccountantskostenVoor de wettelijke controle op de jaarrekening is in 2008 een bedrag van€ 82.000,- aan kosten betaald. Voor adviezen werd in 2008 € 81.421 aan de accountant betaald.

Assen, 7 mei 2009 De directeur De commissarissenK.J. Hoogsteen T. Klip-Martin M.J. Augusteijn-Esser J. Kuper J.H. van der Laan A. Meijer G. Vlieghuis

RVC 7 mei 2009

47

RVC 7 mei 2009

48

Geconsolideerde balans per 31 december 2008

Voor winstverdeling (bedragen in duizenden euro’s)

Ref. 31 december 2008 31 december 2007

ACTIVA

Vaste activa

Materiële vaste activa 25 136.237 134.015

Financiele vaste activa 26 6.614 5.639

142.851 139.654

Vlottende activa (ten hoogste 1 jaar)

Voorraden 822 726

Vorderingen 5.964 7.753

Liquide middelen 3.006 3.160

9.792 11.639

152.643 151.293

PASSIVA

Groepsvermogen* 27 36.256 34.143

Minderheidsbelang van derden 28 -661 248

Voorzieningen 29 1.407 1.372

Langlopende schulden 30

Leningen kredietinstellingen 86.815 94.004

Achtergestelde leningen* 3.218 3.893

90.033 97.897

Kortlopende schulden

(ten hoogste 1 jaar)

Schulden aan kredietinstellingen 7.915 10.208

Schulden aan handelscrediteuren 2.592 3.502

Belastingen en premies

sociale verzekeringen 1.158 1.454

Schulden aan

niet-geconsolideerde

deelnemingen 8.500

Overige schulden 5.443 2.469

25.608 17.633

152.643 151.293

* Deze posten vormen gezamenlijk het aansprakelijk vermogen ten bedrage van € 39.474 (in 2007: € 38.036).

RVC 7 mei 2009

49

Geconsolideerde winst- en verliesrekening 0ver 2008

(Bedragen in duizenden euro’s)

Ref. 2008 2007

Netto omzet

Waterverkopen 40.832 40.100

Geactiveerde bedrijfslasten 2.027 1.998

Overige bedrijfsopbrengsten 7.090 6.718

49.949 48.816

Bedrijfslasten

Waterinkopen 1.398 1.265

Elektrische energie 2.142 1.853

Chemicaliën e.d. 502 910

Kosten uitbesteed werk 4.459 5.267

Personeelskosten 33 12.515 11.626

Afschrijvingen 34 9.513 8.711

Grondwaterbelasting 5.984 5.865

Overige bedrijfskosten 9.098 8.571

45.611 44.068

Bedrijfsresultaat 4.338 4.748

Rentebaten 1.082 625

Rentelasten -4.423 -5.134

Financieel resultaat -3.341 -4.509

Resultaat voor belastingen 997 239

Winstbelastingen 897 267

Resultaat deelnemingen 35 -123 -134

Resultaat na belastingen 1.771 372

Minderheidsbelang van derden 824 714

Resultaat 2.595 1.086

RVC 7 mei 2009

50

Geconsolideerd kasstroomoverzicht over 2008

(Bedragen in duizenden euro’s)

Ref. 2008 2007

Bedrijfsresultaat 4.339 4.748

Afschrijvingen 9.522 8.781

Mutatie voorzieningen 35 152

Extra opbrengst verkoop Kiwa

Verandering in werkkapitaal

Vorderingen -1.789 -2.722

Voorraden 96 -47

Kortlopende schulden 7.975 -3.076

6.282 -5.845

Kasstroom uit bedrijfsoperaties 20.178 7.836

Ontvangen/betaalde interest -3.341 -4.509

Betaald dividend -5 -5

Vennootschapsbelasting 898 267

-2.448 -4.247

Kasstroom uit operationele

activiteiten 17.730 3.589

Investeringen in materiële

vaste activa -12.159 -15.854

Desinvesteringen in

materiële vaste activa -415 864

Investeringeninfinanciële

vaste activa per saldo 77 404

Kasstroom uit

investeringsactiviteiten -12.497 -14.586

Uitbreiding aandelenkapitaal

Mutatie reserve omrekenings-

verschillen buitenlandse deelnemingen -476 -752

Aangetrokken langlopende schulden 0 47.552

Aflossinglanglopendeschulden -7.864 -36.785

Mutatie aandeel derden -86

Kasstroom uit

financieringsactiviteiten -8.340 9.929

Mutatie geldmiddelen -3.107 -1.068

Stand per 1 januari 3.160 4.228

Stand per 31 december 3.006 3.160

RVC 7 mei 2009

51

Toelichting op de geconsolideerde balans en winst- en verliesrekening

Geconsolideerd worden die ondernemingen waarin WMD recht-streeks of middellijk voor meer dan 50 % deelneemt in het geplaats-te kapitaal en waar WMD beslissende zeggenschap kan uitoefenen. Definanciëlegegevenswordenvoor100%opgenomen;hetaandeelvan derden in het groepsvermogen en de groepswinst is vermeld on-der ‘minderheidsbelang van derden’. Voorts wordt het belang in VOF Anloo (37 %) alsmede VOF Hondsrug (50 %) naar evenredigheid in de consolidatie betrokken. In de geconsolideerde jaarrekening zijn de betrokken de jaarrekeningen van de vennootschap WMD alsmede die van de volgende deelnemingen:

naam vestigingsplaats deelname in %

NoordWater BV Assen 100

Aqua Borealis BV Assen 100

GietWater BV Assen 99

BètaWater BV Assen 100

Anl’eau BV Assen 100

VOF Anloo Anloo 37

VOF Hondsrug Annen 50

IndoWater BV Assen 100

Tirta Drenthe BV Assen 100

Tirta Sulawesi BV Assen 100

Tirta Maluku BV Assen 100

Tirta Papua BV Assen 100

PT Tirta Inti Drenthe Manado 95

Ad Fontes BV Assen 100

PT Ake Maluku Utara Bandung 95

PT Inowa Prima Consult Bandung 70

PT Dream Sukses Airindo Ambon 58

PT War Besrendi Biak 51

PT Tirta Remu Sorong 51

PT Air Manado Manado 51

PT Air Tomohon Tomohon 51

PT Wedu Merauke Merauke 51

PT Air Minum Baliem Wamena 51

PT Tirta Numbay Jayapura 51

PT Air Minahasa Selatan Minahasa 51

24. Grondslagen van de consolidatie

RVC 7 mei 2009

52

25. Materiële vaste activa

De samenstelling en het verloop van de boekwaarden is als volgt:

TOTAAL Gebouwen

en

tereinen

Machines

en

installaties

Leidingen Overige Werken

in

uitvoering

Boekwaarde per 134.015 51.840 24.854 43.125 4.831 9.365

1 januari 2008

Investeringen

onder aftrek van

bijdragen van

derden per

saldo 12.159 3.872 1.823 6.718 2.559 -2.813

Afschrijvingen -9.522 -1.708 -3.728 -2.230 -1.856 -

Desinvesteringen -415 -399 -5 -11 -

Boekwaarde per

31 december

2008 136.237 53.605 22.944 47.602 5.534 6.552

Aanschafwaarde 231.630 76.309 59.633 76.628 12.508 6.552

Cumulatieve

afschrijvingen 95.393 22.704 36.689 29.026 6.974 -

Boekwaarde per

31 december

2008 136.237 53.605 22.944 47.602 5.534 6.552

RVC 7 mei 2009

53

De samenstelling en het verloop van de boekwaarden is als volgt:

Niet geconsolideerde deelnemingen

Boekwaarde op 1 januari 421

Investeringen per saldo -35

Boekwaarde op 31 december 386

De niet geconsolideerde deelnemingen zijn als volgt samengesteld:

2008 2007

belang in % bedrag belang in % bedrag

PT Air Baliem Wamena

PT Air Wedu Merauke

PT Numbay Jayapura

PT Ecosam 45% 34 45% 34

Intaquin BV Balk 50% -243 50% -230

NieuWater BV Assen 50% -107 50% -98

Drentse Golf & Country

Club BV 20% 125 20% 176

Waterfonds Indonesië BV

Rijswijk 11% 136 13% 136

SamenWater BV

Groningen 10% 10 10% 10

Kiwa Water Holding NV

Rijswijk 2% 25 2% 25

Reststoffenunie BV 2% 10 2% 10

Aquanet BV Rijswijk 21% 46 30

36 93

Bij: naar voorzieningen 350 328

386 421

26. Financiële vaste activa

Leningen

Boekwaarde op 1 januari 4.561

Investeringen per saldo 112

Boekwaarde op

31 december 4.673

RVC 7 mei 2009

54

De leningen zijn als volgt samengesteld:

2008 2007

Personeel 867 886

NieuWater BV 0

Wahana Foundation 62 -

Drentse Golf & Country Club BV 360 460

Stichting Waterlaboratorium Noord 550 300

VOF Anloo 320 420

Intaquin BV 310 365

Dierenpark Emmen 174 197

PDAM Manado 1.506 1.396

Gemeente Jayapura 37 37

Gemeente Minahasa Selatan 36 36

Gemeente Tomohon 36 35

PDAM Biak 38 39

PDAM Merauke 37 37

PDAM Wamena 37 37

Gemeente Sorong 260 273

Bos Foundation & PDAM Kartenegera 43 43

4.673 4.561

Belastingen 1.555 657

Totale financiële vaste activa 6.614 5.639

RVC 7 mei 2009

55

27. Groepsvermogen

28. Minderheidsbelang

29. Voorzieningen

30. Langlopende schulden

31. Overige activa en passiva

32. Niet uit de balans blijkende verplichtingen

Voor de toelichting op het groepsvermogen en het verloop van het eigen vermogen van de vennootschap wordt verwezen naar de toe-lichting op de enkelvoudige balans.

Het minderheidsbelang derden is als volgt samengesteld:

minderheidsbelang 2008 2007

GietWater BV 1,0% -13 -11

BètaWater BV - 0 -1

PT Tirta Inti Drenthe 5,0% -8 -8

PT Inowa Prima Consult 30,0% 72 0

PT Dream Sukses Airindo 42,0% 142 241

PT Wahana Cipti Inti - 0 5

PT Ake Maluku Utara 5,0% -3 -2

PT War Besrendi Biak 49,0% -178 -87

PT Numbay Merauke 49,0% -102 -24

PT Minum Baliem Wamena 49,0% 36 37

PT Air Jayapura 49,0% 37 37

PT Air Tomohon 49,0% 16 32

PT Air Manado 49,0% -126 310

PT Air Minahasa 49,0% 30 32

PT Remu Sorong 49,0% -564 -313

Totaal minderheidsbelang -661 248

Deze zijn als volgt samengesteld:

2008 2007

Uitgestelde personeelsbeloningen 1.057 1.044

Deelnemingen 350 328

Totaal 1.407 1.372

Inditbedragisbegrepeneenrenteloze,niet-aflosbareleningmeteenlooptijd van 15 jaar van een lokale gemeente in Indonesië.

Voor de toelichting op overige activa en passiva wordt verwezen naar de toelichting op de enkelvoudige jaarrekening.

De overige posten in de winst- en verliesrekening zijn toegelicht in de enkelvoudige jaarrekening.

Ingevolge de Wet op de Vennootschapsbelasting 1969 (artikel 2, leden3en7)isdevennootschapnietonderworpenaandeheffingenvan deze wet. Enkele deelnemingen van de vennootschap zijn echter welonderworpenaandeheffingvanvennootschapsbelastingvoorzover het Nederlandse vennootschappen betreft en winstbelasting voor zover het Indonesische vennootschappen betreft. Op grond van de wet zijn deze vennootschappen en de met haar gevoegde dochter-ondernemingen ieder hoofdelijk aansprakelijk.

RVC 7 mei 2009

56

33. Personeelskosten

34. Afschrijvingen

35. Resultaat deelnemingen

36. Overige informatie

Gedurende het jaar 2008 had de onderneming xxx werknemers (fte) in dienst (2007:905), waarvan xxx in het buitenland (2007: 750).

In de afschrijvingskosten is een boekwinst van € 9 begrepen (2007: € 7)

Niet geconsolideerde deelnemingen: 2008 2007

NieuWater BV -8 -16

Intaquin BV -64 -118

Drentsche Golf en Country Club -51

Totaal -123 -134

De overige posten in de winst- en verliesrekening zijn toegelicht in de enkelvoudige jaarrekening.

Assen, 7 mei 2009 De directeur De commissarissenK.J. Hoogsteen T. Klip-Martin M.J. Augusteijn-Esser J. Kuper J.H. van der Laan A. Meijer G. Vlieghuis

RVC 7 mei 2009

57

Statutaire bepaling winst

Voorstel winstbestemming

Overige gegevens

Statutaire bepalingenDe statutaire bepalingen ten aanzien van de winstbestemming luiden als volgt:

Artikel 261 Van de vennootschappelijke winst kan jaarlijks een door de directie met goedkeuring van de Raad van Commissarissen te bepalen percentage worden gereserveerd, terwijl daarop voorts in aftrek worden gebracht de niet gedelgde verliessaldi van de voorgaande jaren, alsmede de belastingen die ten laste van de winst geheven zijn of geheven zullen worden, zo nodig door schatting vast te stellen.2 De aldus resterende winst staat ter beschikking van de algemene vergadering. Van deze winst mag slechts een dividend worden uitgekeerd tot een percentage van maximaal de wettelijke rente. Van het vorenstaande kan slechts worden afgeweken door de algemene vergadering op basis van een besluit genomen met drievierde van de uitgebrachte stemmen, tenminste vertegen- woordigende meer dan éénenvijftig (51%) procent van het geplaatste aandelenkapitaal, in een vergadering waarin tenminste tweederde van het geplaatste aandelenkapitaal vertegenwoor- digd is. Dit besluit behoeft de goedkeuring van de Raad van Commissarissen genomen met algemene stemmen in een vergadering waarin alle commissarissen aanwezig dan wel vertegenwoordigd zijn.

Voorgesteld wordt het maximaal toegestane dividend, ter grootte van 6 %, zijnde de wettelijke rente per 1 januari 2008 van het geplaatste aandelenkapitaal, aan aandeelhouders uit te keren en het restant aan de statutaire reserve toe te voegen.

Derhalve: a) Dividend (6%) € 5.000b) Toevoegen aan de statutaire reserve € 2.590.000 De onverdeelde winst is als afzonderlijke post onder het Eigen Vermogen opgenomen.

RVC 7 mei 2009

58

Accountantsverklaring

De accountantsverklaring wordt later toegezonden.

RVC 7 mei 2009

59

RVC 7 mei 2009

60