vriendenbericht

Pieterskerk Leiden09/11

jaargang 18/2 - september 2011 ISSN 1387-9952

2 vriendenbericht > column en colofon

In weekeinden was de Pieterskerk altijd al open

tussen 13:30-16:00 uur, dit met enorme dank aan

de vrijwilligers. Vanaf 1 april zijn nu de deuren ook

open tijdens werkdagen, vanzelfsprekend alleen

als er geen evenementen gepland staan. Inmiddels

heeft de Pieterskerk al meer dan 22.000 bezoekers

mogen ontvangen tijdens al deze openstellingen.

Een indrukwekkend aantal.

Ook in het vorige Vriendenbericht beloofde ik u op

de hoogte te houden van lopende projecten in en

rond de Pieterskerk. Welnu, na tien lange jaren als

opslagplaats voor de restauratie te hebben ge-

diend, is de tuin aan de zuidkant van de Pieterskerk

opgeknapt. Het originele gietijzeren hek is geres-

taureerd en wordt binnenkort teruggeplaatst; daar-

naast worden er drie extra prunusbomen geplant.

De tuin is dan weer in ere hersteld.

Verder wordt de voormalige kosterswoning opge-

knapt. Vele jaren woonde daar de koster met zijn

gezin. Vorig jaar verhuisde de weduwe van de laat-

ste koster naar haar geboortegrond, Katwijk. Om-

dat de woning direct verbonden is met de kerk door

een inpandige ingang, werd besloten deze prove-

nierswoning niet te verkopen. In deze zomer zijn de

muren opnieuw gestuct en is het houtwerk geres-

taureerd. Na de opknapbeurt zal deze ruimte gaan

dienen voor bijzondere ontvangsten, vergaderingen

en kleine diners. Het groot onderhoud aan de twee

bovenverdiepingen staat gepland voor 2012.

In de afgelopen maanden is bovendien het rouw-

bord van Johannes Polyander van Kerckhoven

(1568-1646) gerestaureerd. Van Kerckhoven was

hoogleraar in de Godgeleerdheid en acht maal rec-

tor magnificus van de Universiteit Leiden. Als u de

volgende keer in de Pieterskerk bent, vergeet dan

niet om ook het prachtige grafmonument van zijn

zoon te bekijken in het noordelijke transept.

Dit alles kan mede dank zij gulle giften van u als

Vrienden van de Pieterskerk. Nog niet zo lang gele-

den ontving ik een aardig kaartje van een mevrouw

uit Emmeloord die informatie vroeg over de moge-

lijkheden om verbonden te zijn aan de Pieterskerk.

In een heel erg leuk en geanimeerd gesprek infor-

meerde deze mevrouw mij over haar jeugdherin-

neringen aan de Pieterskerk en kon ik haar vertel-

len over alle plannen en activiteiten. Het zijn deze

gesprekken die mij enorm motiveren. Het is voor

de hele organisatie hard werken om de Pieterskerk

als bedrijf nieuw leven in te blazen. Geen mak-

kelijke opgave in een (zeer) traag aantrekkende

economie. De verhalen uit de verre en nabije ge-

schiedenis maken dat wij, alle medewerkers van de

Pieterkerk, vol energie en vertrouwen de toekomst

instappen. U doet er als Vriend van de Pieterskerk

echt toe!

Wij hopen u de komende maanden in de Pieters-

kerk te mogen begroeten, bij een openstelling, een

congres of het prachtige concert van de Maria Ves-

pers op 18 september.

Frieke Hurkmans

Directeur Pieterskerk Leiden

column

Meer dan 22.000 bezoekers

In het voorjaar kopte de column ‘De Poorten gaan open’. Dat is ook letterlijk

zo gegaan en wat een succes is dat!

Frieke Hurkmans

Het Vriendenbericht is een uitgave van de

Stichting Vrienden van de Pieterskerk en

verschijnt tweemaal per jaar.

RedactieJoop Maat (hoofdred.), Monique Roscher en

Wilma Steverink.

Bijdrage vanFrieke Hurkmans

Foto’s/illustratiesClaudia Claas en RAL

Vormgeving en DrukValetti, Claudia Claas

Drukkerij van der Linden.

RedactieadresStichting Vrienden van de Pieterskerk

Antwoordnummer 12052 VC Leiden

Bureau: Kloksteeg 16, 2311 SL Leiden

T 071 512 43 19 vriend@pieterskerk.com

www.pieterskerk.com

Rekeningnummer: 88 15 28 307

© Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande

toestemming van de uitgever worden openbaar

gemaakt of verveelvoudigd.

colofon

Currende onder leidingvan Erik van Nevel

Pilgrim Archives & Mariavespers < vriendenbericht 3

In de doopkapel van de Pieterskerk zijn sinds kort

aan weerszijden van de gedenksteen van John Ro-

binson, acht banieren over de geschiedenis van de

Pilgrims in Leiden te zien. Zij maken een permanent

onderdeel uit van de collectie van de Pieterskerk.

De acht banieren maakten onderdeel uit van de Pil-

grim Archives van het regionaal archief in Leiden

en werpen een verrassend licht op een uniek stukje

Leidse geschiedenis: dat van de Pilgrims. De Pil-

grims waren oorspronkelijk Engelse protestanten

die, uit Engeland gevlucht voor het strenge bewind

van de Anglicaanse staatskerk, van 1609 tot 1620

in Leiden woonden en werkten. Later reisden de

Pilgrims door naar Noord-Amerika: de ‘Nieuwe We-

reld’. Daar wordt nu nog jaarlijks Thanksgiving Day

gevierd, ter herinnering aan hun ontberingen en uit-

eindelijke redding. De Amerikaanse gemeenschap

in Nederland viert Thanksgiving Day jaarlijks in de

Pieterskerk Leiden.

De theoloog John Robinson (ca. 1576-1625) was

één van de leiders van de Pilgrims. Hij woonde in

het huis genaamd ‘De Groene Poort, aan de zuid-

zijde van de kerk, vlak bij de doopkapel.

De invloed van de Pilgrims op de latere Verenigde

Staten is groot geweest. Neem alleen al het feit dat

maar liefst zeven Amerikaanse presidenten recht-

streeks van de Leidse Pilgrims afstammen!

Pilgrim

MARIAVESPERS

CLAUDIO MONTEVERDICurrende onder leidingvan Erik van Nevel

Boek nu met10 euro korting!Voer de actiecode vbmv11 in op www.pieterskerk.com

Archives

4 vriendenbericht > De Pieterskerk van Leiden - een nieuwe monografie

Tijdens al deze bouwwerkzaamheden functio-

neerde de Pieterskerk volop. Er werden tientallen

altaren gesticht en bediend, het aantal graven was

talrijk, naast allerhande religieuze activiteiten ver-

vulde de kerk een grote rol in het sociale leven, als

ontmoetingsplek en bij speciale gebeurtenissen.

De Pieterskerk had al vroeg twee prestigieuze or-

gels én een professioneel koor om de Zeven Getij-

den te zingen. Zoals de bouwkundige ontwikkelin-

gen almaar doorgingen, zo waren de inrichting en

aankleding nooit voltooid. Wie goed zoekt, in het

gebouw en in de bewaarde schriftelijke bronnen,

vindt veel informatie over het gebruik en het uiterlijk

van de kerk in de late middeleeuwen.

BeeldenstormTijdens de beeldenstorm is de kerk redelijk ge-

spaard gebleven. Het belangrijke altaarstuk, het

‘Laatste Oordeel’ van Lucas van Leyden, werd

uit de handen van de vandalen gered en op het

stadhuis in veiligheid gebracht. Hoewel van 1572

af de nieuwe leer in de Pieterskerk werd verkon-

digd, bleef de functie van de kerk voor de stad ge-

lijk: plek van samenkomst als kloppend hart van de

stad. Dit kwam sterk tot uitdrukking bij de spontane

dankdienst op 3 October 1574. Vanaf 8 februari

1575 vervulde de Pieterskerk deze functie ook voor

de toen nog jonge universiteit. Niet alleen werden

sindsdien alle officiële plechtigheden hier gevierd,

ook werd de Pieterskerk de laatste rustplaats voor

vele beroemde zonen van de alma mater.

Recent onderzoek heeft aangetoond dat de Pie-

terskerk, ondanks haar overgang in wereldlijke

handen in 1975, nog steeds de functie vervult van

icoon van de stad, met als kernbegrippen: zinge-

ving en maatschappelijke samenhang.

Volgens de overlevering stichtte in

1121 het Hollandse Gravenhuis een

kapel in Leiden.Tussen de vroege

12de en de late 14de eeuw ontwik-

kelde zich uit deze kapel de belang-

rijkste parochiekerk van Leiden.

Rond 1390 werd een begin gemaakt

met de bouw van een geheel nieuwe

St.-Pieter. In de eeuwen die volgden

is er steeds aan de kerk gebouwd en

verbouwd tot de vorm en omvang

zoals we die nu kennen.

De Pieterskerk van LeidenEen nieuwe monografie

De Pieterskerk van Leiden - een nieuwe monografie < vriendenbericht 5

OnderzoekIn de voorbije jaren is er veel onderzoek gedaan op

allerlei terreinen die met de Leidse Pieterskerk te

maken hebben. Er zijn specialistische artikelen en

zelfs enkele dissertaties verschenen die de kennis

aanzienlijk hebben vergroot. De opleiding Kunstge-

schiedenis aan de universiteit heeft werkgroepen

gewijd aan de kerk. Hierdoor hebben studenten

in de Pieterskerk hun afstudeeronderwerpen ge-

vonden. Oude documenten, bijvoorbeeld met

betrekking tot de middeleeuwse bouw, zijn beter

toegankelijk geworden dan voorheen. Ook is his-

torisch beeldmateriaal geïnventariseerd en ten dele

herontdekt. De restauratie van de kerk in het vorige

decennium is intensief door bouwhistorisch onder-

zoek begeleid. Dat de kerk in de steigers stond,

bood specialistisch onderzoekers de mogelijkheid

om op anders onbereikbare plaatsen te kijken.

Krachten bundelenDe resultaten van de geschetste onderzoeken

vroegen erom gepubliceerd te worden. Bij de eer-

ste tekenen van individuele initiatieven besloten

diverse betrokkenen de krachten te bundelen: Een

synthetische publicatie over de Pieterskerk waarin

de geschiedenis van het gebouw en het gebruik

door zes eeuwen heen uitgebreid en in samenhang

worden belicht, was er eenvoudigweg nog niet. Zo

namen deskundigen van de Leidse universiteit, de

bouwhistorici en architecten, de Rijksdienst voor

het Cultureel Erfgoed en de Stichting Pieterskerk

Leiden samen het initiatief tot een monografie over

de Pieterskerk van Leiden.

Bestellen met korting het nieuwe boek over de Pieterskerk Leiden

Dit najaar verschijnt een nieuw boek over de Pieterskerk Leiden. Het boek, met een omvang van

ruim 500 pagina’s, beschrijft de geschiedenis van de bouw en het gebruik van de kerk door de

eeuwen heen. Aan de graven, grafstenen en gedenktekens in de kerk is een deel gewijd, en

uiteraard komt ook de jongste restauratie aan bod. Aan de rol en betekenis van de Pieterskerk

in de Tweede Wereldoorlog is een case-study gewijd. Het is voor het eerst dat de bouw-, en

restauratiegeschiedenis, het gebruik en interieur in samenhang worden beschreven.

Dit boek, dat medio november verschijnt bij uitgeverij Waanders, is gebonden in linnen en

voorzien van een stofomslag. De prijs bedraagt € 59,50 (tot 31 dec 2011: € 49,50). Wie het

boek vóór 15 oktober bestelt heeft het gegarandeerd vóór Sinterklaas in huis. Er worden geen

bezorgkosten gerekend.

Bestellen kan door overmaking van € 49,50 per exemplaar op rekening 0691813574 ten name

van Waanders Zwolle, onder vermelding van ‘boek Pieterskerk Leiden’. Vergeet niet ook uw

naam en adres te vermelden.

Een team van ruim twintig specialisten is samen-

gesteld om samen dit boek tot stand te brengen,

waarin de bouwgeschiedenis van de kerk met bij-

gebouwen, het interieur en het gebruik zowel voor

als na de Reformatie, de diverse rollen ten dien-

ste van de universiteit, de recente geschiedenis

enzovoort, samen aan bod komen. Het zeer rijke

historische beeldmateriaal gaat samen met actuele

tekeningen en foto’s van hoge kwaliteit.

Linker pagina: Zuidbuitenwandeling met bankenblok

Linksboven: Het vroegere Koor

Rechtsboven: Erepromotie Churchill

6 vriendenbericht > Interview Daan Freriks

“Het is een waanzinnig mooi bedrijf. Ik heb tot nu toe

in de horecawereld gewerkt. En ik vind het geweldig

om in de Pieterskerk te mogen werken. Dit is een om-

geving die zoveel cultuur in zich draagt, die zo bekend

is bij alle Leidenaren, die zo’n centrale plek inneemt in

de stad. Het is een bedrijf waar nog zoveel uit te halen

is, niet alleen voor de kerk zelf, maar voor de hele stad.

Dat is echt een geweldig leuke uitdaging”.

‘Pieterskerk is een waanzinnig mooi bedrijf ’

Dat zegt Daan Freriks (27) senior account manager,

verantwoordelijk voor de commerciële tak van de

Pieterskerk. Hij moet er samen met zijn collega’s voor

zorgen dat de Pieterskerk ook commercieel floreert.

Is dat haalbaar in deze tijd van economische recessie?“Het zal niet makkelijk zijn in een tijd dat de econo-

mie maar zeer marginaal aantrekt. Maar de afgelo-

pen maanden zijn we vooral bezig geweest om de

zaken intern goed te organiseren.

We hebben een nieuw logo ontwikkeld, de web-

site is vernieuwd, de interne organisatie wordt

gestroomlijnd. Als alle zaken intern goed op de rit

staan, kunnen we naar buiten treden en garande-

ren dat de zaken professioneel worden aangepakt.

En de aanvragen van klanten goed worden behan-

deld. We willen ons positioneren in het midden/top

segment van de evenementenlocaties: congressen

presentaties, personeelsfeesten, beurzen.

Kunnen er in de stad niet wat meer evene-menten gezamenlijk worden georganiseerd?“Zeker, maar dan is het wel belangrijk dat allerlei

partijen elkaar weten te vinden en tijdig meeden-

ken over een gezamenlijke aanpak. Dat gebeurt

door samen te werken in het platform van Leiden

Marketing. Een onderdeel daarvan is Leiden Con-

gresstad, waarbij Leiden op de (inter)nationale con-

gresmarkt wordt gepromoot. Het laatste jaar werpt

dat ook wel vruchten af. We hebben ook goede

kontakten met Huis ter Duin in Noordwijk. Als daar

een meerdaags congres wordt georganiseerd, wil

men ook wel een keer op een andere locatie dine-

ren. De Pieterskerk is daarvoor bij uitstek geschikt.

De Pieterskerk is een grote en centrale locatie in de

stad en wil graag samenwerken met Leidse (regio)

ondernemers”.

Is er een commerciële doelstelling vastgesteld? “In 2011 verwachten wij nog een licht verlies, dat

wij zelf kunnen opvangen. Volgend jaar moeten we

quitte spelen en in een stijgende lijn zitten en in

2013 moeten we winst kunnen maken. Deze winst

Account manager Daan Freriks:

Vervolg interview Daan Freriks & Green Key - Goud < vriendenbericht 7

‘Pieterskerk is een waanzinnig mooi bedrijf ’

Als eerste Leidse locatie en als eerste Europese middeleeuws monument heeft de Pieterskerk

Leiden als congreslocatie de internationaal erkende certificering op duurzaamheid ontvangen van

Green Key (www.greenkey.nl). Dat de Pieterskerk Leiden ook nog eens op het hoogste gouden

niveau binnenkomt, is uniek.

In de zomer is in aanwezigheid van Jan Jaap de Haan, wethouder gemeente Leiden en Marieke

van der Werf, tweede Kamerlid voor het CDA en woordvoerder duurzaamheid en monumentenzorg,

het internationale duurzaamheidscertificaat gepresenteerd aan directeur Frieke Hurkmans van de

Pieterskerk.

De restauratie en de daarbij gebruikte materialen, o.a. FSC-hout in de kap en de isolatie van de

monumentale ramen, hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan het behalen van het certificaat,

een prachtig compliment aan allen die daaraan hebben bijgedragen.

Maar vanzelfsprekend staat maatschappelijk verantwoord ondernemen ook in de reguliere bedrijfs-

voering van de Pieterskerk Leiden centraal. Van fairtrade koffie tot led-verlichting, bij alles wordt

nagedacht over eerlijke handel en energiebesparing. Het is een voortdurend proces ons bewust te

zijn van de kansen die er op dit gebied zijn. Zo wordt op dit moment onderzocht hoe de lampen in

de kroonluchters stijlvol vervangen kunnen worden door led-verlichting, hetgeen tot een aanzienlijke

energiebesparing zal leiden.

De Pieterskerk krijgt uit verschillende hoeken hulp bij het zoeken naar milieubewuste oplossingen.

Zo ontving de Pieterskerk bij de presentatie van de Green Key certificering uit handen van Franc

Huisman, van Huisman Tweewielers in Leiden, een gratis dienstfiets.

< Franc Huisman overhandigt een dienstfiets aan directeur Frieke Hurkmans

Account manager Daan Freriks: wordt dan gebruikt om het onderhoud van het ge-

bouw te kunnen bekostigen. De opbrengsten van

de culturele activiteiten moeten altijd quitte draaien.

Voor die activiteiten gelden andere prijzen. Wij ont-

vangen van de Gemeente Leiden een kleine cultuur

subsidie om deze activiteiten te kunnen bekosti-

gen. Neem Scratch bijvoorbeeld, dat is natuurlijk

geweldig om die hier in de kerk te hebben en een

betere locatie bestaat er niet”.

Wat is voor u het kenmerkende van ‘het pro-duct Pieterskerk’?“Het mooie is dat deze kerk mede gedragen wordt

door zoveel vrijwilligers. Het is geweldig dat er

zoveel mensen hun hart aan de Pieterskerk heb-

ben verloren, dat zij hun tijd en energie erin willen

steken. Het werken met vrijwilligers maakt het niet

altijd makkelijk, want zoveel hoofden, zoveel zin-

nen, maar het is heel mooi om te merken hoe sterk

deze mensen betrokken zijn bij dit gebouw. Ik ben

natuurlijk in eerste instantie zakelijk bezig met het

bedrijf, en met geld verdienen, maar juist de vrij-

willigers maken mij er bewust van, dat we werken

in een heel bijzonder gebouw. Juist de vrijwilligers

brengen ons het warme gevoel voor de kerk bij. Zij

kennen ook de verhalen die bij deze kerk horen.

Ik vind het dan ook belangrijk om iedere dag even

door de kerk te lopen en steeds opnieuw onder de

indruk te raken van de ruimte. Dat werkt ook zo bij

potentiële klanten. Als een klant eenmaal zover is

dat hij op bezoek komt om de kerk te bekijken, dan

verkoopt de kerk zichzelf. Bovendien hebben we

nu een locatie waar alles kan. Als er hier een diner

is, dan zitten de mensen niet te rillen van de kou.

De kerk is goed verwarmd, prachtig verlicht, en

we beschikken over de technische voorzieningen

waarmee aan alle wensen van klanten tegemoet

kan worden gekomen”.

Green Key: Goud

agenda pieterskerk

Openstelling en rondleidingen:Wanneer er geen evenementen plaatsvinden is de Pieterskerk geopend voor publiek. Op maandag t/m vrij-dag van 10.00 tot 16.00 uur en op zaterdag en zondag van 13.30 tot 16.00 uur. Op zondagen kunt u deelnemen aan een rondleiding vanaf 14.00 uur.Op www.pieterskerk.com vindt u de data van actuele openstellingen en rondleidingen.

Wilt u een rondleiding op een niet gepubliceerde datum of met een groep? Onze vrijwilligers zijn graag bereid u rond te leiden in de Pieterskerk. Voor meer informatie en reserveringen kunt u contact opnemen met de sales-afdeling van de Pieterskerk via (071) 513 77 64 of een e-mail sturen naar sales@pieterskerk.com

Parkeren:Wij adviseren u te parkeren op het Haagweg Parkeer-terrein, kosten hiervoor zijn € 6,- per auto per dag inclu-sief vervoer naar en van de binnenstad. Zie voor meer informatie www.stadsparkeerplan.nl. Vanaf Leiden CS stoppen verschillende bussen op de Breestraat, op 2 minuten loopafstand van de Pieterskerk.

Ingang concerten e.d.: Pieterskerkhof 1A

September 2011 zo 18 Mariavespers Aanvang 14.30 uur Inlichtingen en kaartverkoop: www.pieterskerk.com

November 2011 do 10 Con Amore Aanvang 20.00 uur Inlichtingen en kaartverkoop: www.con-amore.nlza 26 Ex Animo Aanvang 20.00 uur Inlichtingen en kaartverkoop: www.exanimo.nlzo 27 Ex Animo Aanvang 19.00 uur Inlichtingen en kaartverkoop: www.pieterskerk.com

December 2011 za 17 Weinachtsoratorium Aanvang 19.15 uur Inlichtingen en kaartverkoop: www.bachkoor.nlma 26 Kerst Orgelconcert Aanvang 15.00 uur Inlichtingen en kaartverkoop: www.pieterskerk.com

overige evenementen

September 2011ma 05 Opening Academisch Jaar Aanvang: 15.00 uur Inlichtingen: www.leidenuniv.nl

vr t/m wo Tentoonstelling Quiltersgilde09 t/m 14 Inlichtingen: www.quiltersgilde.nl

concerten

za 10 Open Monumentendagen Beperkte bezichtiging mogelijk ivm tentoonstelling Quiltersgilde Inlichtingen: www.pieterskerk.com (071) 512 43 19

zo 11 Open Monumentendagen Beperkte bezichtiging mogelijk ivm tentoonstelling Quiltersgilde Inlichtingen: www.pieterskerk.com (071) 512 43 19

Oktober 2011ma 03 3-October- herdenkingsdienst Aanvang 10.00 uur Inlichtingen: www.pieterskerk.com

vr 07 Veerstichting Inlichtingen: www.veerstichting.nl

za 22 Studiefestival 09.30 - 16.30 uur Inlichtingen: www.studiefestival.studereninleiden.nl

di 25 Leids Filmfestival Inlichtingen: www.leidsfilmfestival.nl

wo 26 Leids Filmfestival Inlichtingen: www.leidsfilmfestival.nl

do 27 Leids Filmfestival Inlichtingen: www.leidsfilmfestival.nl

za 29 Woonbeurs 10.00 - 16.00 uur Inlichtingen: www.woonbeursleiden.nl

zo 30 Woonbeurs 10.00 - 16.00 uur Inlichtingen: www.woonbeursleiden.nl

November 2011za 05 Boekkunstbeurs 10.00 - 17.00 uur Inlichtingen: www.stichting-handboekbinden.nl

zo 06 Boekkunstbeurs 11.00 - 17.00 uur Inlichtingen: www.stichting-handboekbinden.nl

do 24 Thanksgiving Ceremony Aanvang 11.00 uur Inlichtingen en kaartverkoop: www.pieterskerk.com

December 2011vr 09 Huizingalezing Aanvang: 20.00 uur Inlichtingen: www.hum.leiden.edu/history/huizinga-lezing

za 24 Kerstnachtdienst Inlichtingen: www.pieterskerk.com

Pieterskerk LeidenPostadres Kloksteeg 16, 2311 SL Leiden Bezoekadres Pieterskerkhof 1a, Leiden(071) 512 43 19www.pieterskerk.com