Vriendenbericht april 2012

12
vrienden bericht jaargang 19/1 - april 2012 ISSN 1387-9952 Pieterskerk Leiden 04 / 12

description

Vriendenbericht voor de vrienden van de Pieterskerk. Magazine vol met informatie over de kerk.

Transcript of Vriendenbericht april 2012

Page 1: Vriendenbericht april 2012

vriendenbericht

jaargang 19/1 - april 2012 ISSN 1387-9952

Pieterskerk Leiden04/12

Page 2: Vriendenbericht april 2012

2 vriendenbericht > column en colofon

De lange traditie zet zich voort met één van de

meest gerenommeerde muziekgezelschappen, het

Nederlands Kamerkoor. De Pieterskerk is oprecht

trots op deze nieuwe samenwerking.

Waar wij ook erg trots op zijn, is dat de Pieterskerk

Leiden sinds begin 2012 officieel de status van

leerbedrijf heeft ontvangen. Het hele jaar door zijn

studenten van verschillende opleidingen actief

tijdens langere of kortere stages. Zo zijn iedere

twee weken jongeren van de Praktijkschool bezig

met het vervullen van hun maatschappelijke stage

en maken zij rondom de Pieterskerk schoon. Fijn

voor de Pieterskerk én de buren. Daarnaast lopen

studenten van ROC’s en Hogescholen ieder drie

tot vier maanden stage bij de sales afdeling. Een

nieuwe generatie maakt op deze manier kennis met

de rijke en bijzondere geschiedenis van de Pieters-

kerk. Het enthousiasme van deze jongeren is aan-

stekelijk en het is iedere keer weer een feest nieuwe

stagiaires te mogen begeleiden.

Dat enthousiasme was er ook tijdens de vroege

voorjaarsschoonmaak in het laatste weekeinde van

februari. De vloer van de Pieterskerk was al een paar

weken daarvoor in de bijenwas gezet, misschien

heeft u de blinkende foto op de voorpagina van

het Leidsch Dagblad gezien… Nu was het de beurt

aan het koor, het koorhek, de monumenten en de

lampen. Een vaste kern vrijwilligers, kantoormede-

werkers en hun partners, stagiaires en freelancers,

gingen aan de slag. De jongste schoonmaakkracht

was acht jaar en de oudste bijna negenenzeventig.

Terwijl de deuren open stonden voor bezoekers,

werden met de plumeau in de hand vragen beant-

woord en rondleidingen verzorgd. Er is een enorme

berg werk verzet en het is een waar genot om met

deze groep mensen te mogen samenwerken.

Maar wat niet door ons leken kan worden schoon-

gemaakt, is het Thomas Hill orgel. De firma Elbertse

uit Soest, specialist in orgelrestauratie, is daar be-

gin januari mee begonnen. Ieder onderdeel van

het Engelse orgel wordt vakkundig onderhanden

genomen en waar nodig gerestaureerd. Het terug-

plaatsen van het orgelwerk zal een jaar in beslag

nemen. In de najaar editie van het Vriendenbericht

ziet u een fotoreportage om u een idee te geven

van deze bijzondere werkzaamheden.

Wat niet meer gerestaureerd kan worden is de toren

van de Pieterskerk die in de nacht van 4 op 5 maart

1512 instortte, nu 500 jaar geleden. De Leidsche

Vereniging van Postzegelverzamelaars presenteer-

de ter gelegenheid daarvan een speciale postzegel.

Een fantastisch cadeau aan de Pieterskerk. Samen

met de ontwerper van de postzegel, had ik de eer

de eerste zegels uit te mogen reiken aan de oudste

inwoner van Leiden, mevrouw Langezaal (107 jaar).

Op de website van de Pieterskerk kunt u foto’s zien

van deze ontmoeting en kunt u de postzegel bestel-

len (www.pieterskerk.com). Verderop in het Vrien-

denbericht kunt u een artikel over de toren lezen.

Samen met de hulp van velen en niet in de laatste

plaats van u, de Vrienden van de Pieterskerk, schit-

tert in het hart van Leiden een fantastisch monu-

ment. U bent altijd welkom om met eigen ogen uw

Pieterskerk te bewonderen.

Frieke Hurkmans

Directeur Pieterskerk Leiden

Het voorjaar is begonnenIn september 2011 sloot ik mijn column af met de wens u te mogen begroeten

bij de Maria Vespers van Monteverdi. In dit Vriendenbericht vindt u een adver-

tentie voor de komende Maria Vespers.

Frieke Hurkmans

Het Vriendenbericht is een uitgave van de

Stichting Vrienden van de Pieterskerk en

verschijnt tweemaal per jaar.

RedactieJoop Maat (hoofdred.), Josse Moers en

Monique Roscher.

Bijdrage vanFrieke Hurkmans

Foto’s/illustratiesClaudia Claas, RAL, architektenburo

Veldman Rietbroek Smit

Vormgeving en DrukValetti, Claudia Claas

Drukkerij van der Linden.

RedactieadresStichting Vrienden van de Pieterskerk

Antwoordnummer 12052 VC Leiden

Bureau: Kloksteeg 16, 2311 SL Leiden

T 071 512 43 19, [email protected]

www.pieterskerk.com Bank: 88 15 28 307

© Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande

toestemming van de uitgever worden openbaar

gemaakt of verveelvoudigd.

colofon

column

Page 3: Vriendenbericht april 2012

Het voorjaar is begonnen

Interview met Kim van Goethem < vriendenbericht 3

‘De Pieterskerk heeft een enorme aantrekkingskracht’

Naam: Kim van Goethem

Leeftijd: 22 jaar

Geboorteplaats: Hoofddorp

Woonplaats: Leiden

Hobby: Roeien

Studie: Geschiedenis

Interview met receptioniste Kim van Goethem

Kim van Goethem (22) werkt als receptioniste bij de Pieterskerk en doet dit met

plezier. ‘Ik heb het naar mijn zin en deze parttime baan is een goede aanvulling

op mijn studie.’ Een interview over het werk van Kim en haar ervaringen met

de Pieterskerk.

Het is een job met verschillende taken. Op die

manier blijft het leuk werken.”

Heb je het een beetje naar je zin?

“Zeker. Ik kan me geen beter werk voorstellen. Ook in

verband met mijn studie. Dit is een goede aanvulling

daarop. Wij werken in een relatief klein team. Soms

is het puzzelen om alles rond te krijgen, er wordt

hard gewerkt en uiteindelijk lukt het altijd. Een monu-

ment in stand houden is een moeilijke taak, met z’n

allen werken we daar hard aan. Het is een gezellig

bedrijf om voor te werken en ik wil nog even blijven.”

Wat is er bijzonder aan deze kerk?

“De Pieterskerk is officieel geen echte kerk meer.

Toch worden bezoekers stil als ze de kerk binnen-

komen en slaan velen nog een kruisje. De kerk

heeft een enorme aantrekkingskracht. Daarnaast is

de combinatie evenementen en kerk uniek te noe-

men. Tijdens een van mijn eerste werkdagen had

fotograaf Erwin Olaf een fotoshoot (kijk op www.

flickr.com/photos/pieterskerk/sets/ voor foto’s) in

de kerk. De kerk was speciaal aangekleed en mis-

tig gemaakt. Ik wist niet wat ik zag. En tot slot: je

werkt in een gebouw dat zo ontzettend oud is. Het

idee dat het er al staat vanaf ongeveer 1120. Dat

geeft een kick. De waarde en de overdonderende

grootte van de kerk zijn heel bijzonder.”

Vertel, hoe kwam je voor het eerst in aan-raking met de Pieterskerk?

“Dat was in 2008. Leiden leek me de perfecte plek

om te gaan wonen en studeren. Op mijn achttiende

ben ik hier naartoe verhuisd en ging geschiedenis

studeren. Via de openingsceremonie van het acad-

emisch jaar en mijn propedeuse-uitreiking maakte

ik kennis met de Pieterskerk. Het liet een grote in-

druk op mij achter. Als student geschiedenis vond

ik bovendien dat ik er gewoon een keer langs

moest gaan. Nu werk ik er een aantal dagen in de

week. Kan niet beter.”

Je werkt op dit moment ruim een half jaar hier. Wat zijn jouw werkzaamheden?

“Die zijn heel divers. Ik zit bijvoorbeeld achter de

receptie. In de winter is de receptie in de kerk

dagelijks open tussen 13:30 – 16:00 uur en tijdens

de zomertijd van 10:00 – 16:00. Verder beantwoord

ik vragen via mail of te lefoon en voer ik onder-

steunende secretariële werkzaamheden uit. Daar-

naast houd ik de aan- en afmeldingen bij van de

Vrienden en verstuur ik diverse mailingen.

Het meeste van de tijd ben ik bezig met het te

woord staan van bezoekers. Ik geef ze informatie

over de kerk, laat ze dingen zien en probeer soms

bezoekers te werven als Vriend van de Pieterskerk.

Page 4: Vriendenbericht april 2012

4 vriendenbericht > 500 jaar torenloos

In het onlangs verschenen lijvige boekwerk over de

Pieterskerk staat een boeiend stuk over de toren.

Welke aanwijzingen hebben bouwhistorici gevon-

den in metselverbanden, kapconstructies, funderin-

gen, archieven en een schilderij? Wat vertellen zij

over de verdwenen toren van de Pieterskerk?

Het gebeurde in de nacht van 4 op 5 maart, even

voor één uur. Stadssecretaris Henrick Florisz schrijft

dat de toren naar het noorden toe viel. Eén per-

soon in het bijzonder moet de schrik van zijn leven

hebben gehad; delen van het bouwwerk kwamen

terecht op het huis en zelfs het bed van priester

Symon Ewoutsz, die “in grooter vreesen van zijn

lijff” was. Hij bleef “doir Godts sonderlinghe gracie”

ongedeerd. Henrick beschrijft ook dat al tijdens de

preek op 25 februari grote stukken steen naar be-

neden vielen. Mensen ontvluchtten de kerk, bang

voor het instorten van de toren.

TorenstompGeen slachtoffers dus en ook de schade aan de kerk

bleef nog redelijk binnen de perken. In de toren had

zich een vertrek bevonden waar belangrijke docu-

menten werden bewaard. Meer dan een half jaar na

de ramp werden er nog papieren uit de puinhopen

gered. Wonderlijk genoeg bleef ook het orgel intact;

het hing in de kerk tegen de oostelijke torenmuur.

Daaruit wordt duidelijk dat een behoorlijke toren-

stomp was blijven staan. De klokken overleefden

de ramp niet; ze braken en werden in 1513 omge-

smolten tot één grote klok. Deze zogenaamde Sal-

vatorklok kreeg een plek in een nieuwe, los van de

kerk staande klokkenstoel. Het verklaart de naam

van de huidige Kloksteeg.

InstabielDe toren van de Pieterskerk was in 1512 zeker meer

dan 100 jaar oud en mogelijk rond 1442 nog ver-

hoogd. Bouwrekeningen uit het begin van de 16de

eeuw ontbreken, maar het is goed mogelijk dat

men in die tijd bezig was met een nieuwe boven-

bouw. Deze kan instabiel zijn geworden waardoor

hij uiteindelijk in de bewuste nacht bezweek.

Hoog en rijzigHoe heeft de ingestorte toren er uitgezien? De

enige afbeelding van de Pieterskerk met toren

dateert uit het begin van de 16de eeuw. Het gaat

om een schilderij dat waarschijnlijk gemaakt is om

fondsen te werven voor de bouw van het transept.

Dat bouwdeel staat er inderdaad half voltooid op.

De toren is rijzig en hoog. Maar onder andere de

resten van de torenfundering wijzen uit dat dit geen

reëel beeld geeft van de werkelijkheid. Een toren

Het moet een donderend geraas zijn

geweest: het instorten van de Pieterskerk-

toren, nu 500 jaar geleden. Wonderlijk

genoeg vielen er geen slachtoffers, maar

heel wat omwonenden zullen rechtop in

bed hebben gezeten. Sindsdien heeft de

Pieterskerk het zonder toren moeten doen.

500 jaar torenloos

Nieuw licht op de verdwenen toren van

de Pieterskerk

Vroeg 16de-eeuws schilderij waarop de Pieterskerk met een hoge toren en een half voltooid transept is weergegeven. (Leiden, Stedelijk Museum De Lakenhal)

Page 5: Vriendenbericht april 2012

Vervolg 500 jaar torenloos < vriendenbericht 5

van een dergelijke hoogte en omvang zou een veel

ruimer aangelegde en zwaardere fundering nodig

hebben gehad.

Koning der zeeLatere auteurs, uit de tijd dat de toren allang ver-

dwenen was, hebben misschien dit schilderij voor

ogen gehad toen ze een beeld schetsten van een

ca. 100 meter hoge toren. Volgens de Leidse Jan

Jansz Orlers (1570-1646) diende de toren als ba-

ken voor schippers op de Noordzee. Marcus van

Vaernewijck heeft het in 1568 zelfs over “den ko-

ning van de zee”. De toren heeft wel gediend als

observatiepost. Een rekening uit 1426 spreekt van

een “huusgen op Sinte Pieters toorn”. Via een mast

op dit huisje kon als noodsein een vuurkorf naar

boven worden gehesen.

ZuivelPlannen voor herbouw zijn er mogelijk wel ge-

weest. Gelovigen die een bijdrage leverden voor

herstel van het bouwwerk kregen van de bisschop

toestemming om tijdens de vastentijd zuivel te ge-

bruiken. Maar al snel na de ramp kreeg de kerk een

nieuwe westgevel en werd het dak van het schip tot

aan die gevel doorgetrokken. Geen logische actie

als er nog gedacht werd aan herbouw van de toren.

BalgenkamerAl die tijd bleef de overgebleven torenstomp staan,

ín de kerk en mét het - weer opgelapte - orgel er

aan. Rond 1540 wordt het restant van de toren af-

gebroken. Er komt een nieuw orgel, tegen de bin-

nenwand aan de westzijde van de kerk. Voor een

bijhorende balgenkamer wordt een aanbouw te-

gen de westgevel geplaatst. Dat wordt meteen de

Linksboven: Reconstructie van de Pieterskerk met toren rond 1500

Rechtsboven: Reconstructie van de Pieterskerk zonder toren rond 1565 (architektenburo Veldman-

RietbroekSmit)

Onder: Impressie van de situatie aan de westzijde van de

Pieterskerk tussen ca. 1512 en ca. 1540: de torenromp is inpandig nog aanwezig (architektenburo

VeldmanRietbroekSmit).A: Muurwerk torenromp

B: De hoekkolommen van de toren. Na het verwijderen van de

torenromp worden deze opgevuld.C: Na het instorten van de toren wordt al snel een dak geconstru-

eerd over het restant van de toren.

C

B A

Page 6: Vriendenbericht april 2012

6 vriendenbericht > Vervolg 500 jaar torenloos

Medio november werd de nieuwe, ruim

500 pagina’s tellende publicatie over de

Pieterskerk Leiden gepresenteerd, uiteraard

in de Pieterskerk. Het boek beschrijft de

geschiedenis van de bouw en het gebruik

van de kerk door de eeuwen heen. De prijs

bedraagt € 59,50.

Elizabeth den Hartog, John Veerman, Edward

Grasman, Dirk Jan de Vries (redactie), De Pieters-

kerk in Leiden, Zwolle (uitgeverij WBOOKS) 2011.

Boven: Foto J. van Galen © Rijksdienst Cultureel Erfgoed.Na het afbreken van de torenromp rond 1540 kreeg de westgevel van de kerk een aanbouw met op de 1ste verdieping de balgenkamer van het nieuwe orgel. Toen de Van Hagerbeers het orgel verbouwden, werd deze uitbouw in 1637 voorzien van een extra verdieping ten behoe-ve van een nieuwe balgenkamer.

Onder: Plattegrond met de bouwfasen tussen 1390 en 1565 (architektenburo VeldmanRietbroekSmit). De twee kolommen op de plek waar zuid- en noordtransept op het schip aansluiten worden na de afbraak van de torenromp ca. 1540 verplaatst naar het westen.

nieuwe entreepartij die later (1637) nog een extra

verdieping zal krijgen.

HergebruikDe bouwhistorici hebben resten van de toren terug-

gevonden in muurdelen aan de westkant van het

schip. Oude torenbakstenen kregen een nieuwe

plek, o.a. in het (noord)transept. Dat was immers

nog niet af toen de toren instortte.

In het schip is nog te zien hoe de twee driekwart-

kolommen die tegen de oostelijke hoeken van de

toren stonden, na afbraak van de toren werden op-

gevuld. Zo konden ze dienst blijven doen. Verder

was er met het verwijderen van de overgebleven

torenmuren een extra kolommenpaar nodig om de

dakconstructie te ondersteunen en de arcade tus-

sen schip en zijbeuken door te laten lopen. Met het

gereed komen van het transept had men op de plek

waar transept en schip op elkaar aansloten twee

kolommen over; inderdaad zijn deze hergebruikt;

het zijn de twee meest westelijk staande kolommen.

Page 7: Vriendenbericht april 2012

Vormgeefster en typografe Kiki Rörsch-Douwes:

“Mensen samenbrengen, dat drijft me”

Met kerken als geloofsgemeenschappen heeft Kiki Rörsch geen band.

Wel met de functie van kerkgebouwen, namelijk mensen samenbrengen.

“Van het moment af dat ik in Leiden ben gaan stu-

deren, ben ik daar mee bezig geweest. Het begon

met het helpen opzetten van het LAK-theater, daar

waren veel vrijwilligers bij. Daarna de organisatie

van het eeuwfeest, toen de Leidse universiteit 400

jaar bestond. Ik had toen zo’n driehonderd vrijwil-

ligers verzameld. Het startte met een theaterpro-

gramma dat bedoeld was om stad en universiteit

dichter bij elkaar te brengen. En met een deel van

die groep vrijwilligers ben ik begonnen met de eer-

ste activiteiten voor de Pieterskerk.

Wij zijn hier komen wonen in 1978, ten tijde van de

vorige restauratie. Ik raakte onder de indruk van dit

prachtige gebouw, maar ik dacht wel: Wat zonde

dat het altijd dicht is! En als je er eens mensen

uit zag komen, dan waren die allemaal gekleed

in driedelig grijs. Ik vond dat iedereen in die kerk

moest komen. Ik ben toen naar de toenmalige be-

heerder gegaan en heb gevraagd of ik de kerk in

het weekend als vrijwilliger mocht openstellen. Dat

mocht, en zo ben ik in de kerk begonnen. Soms

Kiki Rörsch-Douwes (60). Vormgeefster en typografe. Was lid van het bestuur van de Stichting Vrienden van de Pieterskerk,

en van de Stichting Pieterskerk. Genoot het meest door zelf de handen uit de mouwen te steken.

“Ook al zit ik tussen de generaals, ik blijf een soldaat”. Zette zich ruim dertig jaar op vele manieren

in voor de Pieterskerk. Verzorgde onder meer de lay-out van het Vriendenbericht en vervaardigde

talloze grafische ontwerpen voor activiteiten die in de kerk plaatsvonden.

in voetenzakken in de ijzige kou. Maar ik heb daar

ook heel mooie momenten gehad. Laat in de mid-

dag, dan was ik na de openstelling alleen in de

kerk, de zon kwam door de ramen, in de ruimte

alleen maar stilte... Dan stonden soms de tranen

in mijn ogen.

De kerk is niet alleen een mooi gebouw, maar ook

een prachtlocatie voor evenementen. Het bestuur

van de Vriendenstichting heeft mij toen gevraagd

of ik me wilde inzetten voor de organisatie van de

eerste Uitmarkt. Dat was pionieren, en dat vind ik

het leukst. Ik heb jarenlang bij het LUF, het Leids

Universiteits Fonds, gewerkt. Daar heb ik veel er-

varing opgedaan in het binnenhalen van sponsor-

geld. Dat kwam bij de organisatie van de Uitmarkt

goed van pas.

In 1983 kreeg ik de buurman, toenmalig burge-

meester Cees Goekoop, zo ver dat hij zijn 50ste

verjaardag in de kerk ging vieren. Hij nodigde al

zijn relaties uit, die konden de kerk komen bewon-

deren. Hoe konden we de kerk zo mooi en gezellig

mogelijk maken? Ik heb toen bij een kaarsenma-

kerij in de buurt honderden waxinelichtjes gehaald

en die op de randen rond de pilaren gezet. Dat

gebeurt tot op de dag van vandaag, als er een

evenement in de kerk is.

Ik heb steeds geprobeerd praktische en goedko-

pe oplossingen te bedenken. We hadden bijvoor-

beeld geen geld om alle vijfhonderd deelnemers

aan een gigantisch muziekstuk elk een bloemetje

te geven. Toen ben ik met een groep klasgenoot-

jes van mijn dochter naar de Bollenstreek gereden

om daar zakken vol narcissenkoppen op te halen.

Na afloop van de voorstelling strooiden we die van

een hoge loopbrug in de kerk naar beneden: Echt

een feest!

Ik heb vorig jaar afscheid genomen van het be-

stuur, en het kost me geen moeite om me nergens

meer mee te bemoeien, ook al kijk in vanuit mijn

werkkamer pal op de kerk. Het doet me goed om

te weten dat die dooie klomp stenen van dertig

jaar geleden zich tot het bruisend hart van de stad

heeft ontwikkeld”.

Kiki Rörsch-Douwes < vriendenbericht 7

Page 8: Vriendenbericht april 2012

Het ministerie van Financiën ondersteunt uw gift

Vanaf 1 januari 2012 is er een nieuwe wet van kracht die voor u, als Vriend van de

Pieterskerk Leiden, interessant kan zijn. Het Ministerie van Financiën wil het geef-

gedrag van particulieren stimuleren met een aantal fiscaal gunstige maatregelen

die in de nieuwe Geefwet zijn opgeno men. Deze Geefwet geldt voor culturele

instellingen met een ANBI status (Algemeen Nut Beogende Instelling). De Stichting

Pieterskerk Leiden is een monument met een dergelijke culturele ANBI status.

Extra giftenaftrek voor particulieren en bedrijvenDe Geefwet is gebaseerd op de rijke Nederlandse

traditie van particuliere vrijgevigheid en van filantro-

pie in bredere zin. Uw vrijgevigheid is de Pieters-

kerk Leiden ten deel gevallen; als Vriend steunt u

de Pieterskerk Leiden, een belangrijk Rijksmonu-

ment, in haar taak om cultureel erfgoed te behou-

den voor de huidige en toekomstige generaties.

Een gift aan een culturele instelling met ANBI sta-

tus gaat tijdelijk een extra belastingvoordeel ople-

veren in de inkomstenbelasting. U kunt als belas-

tingplichtige namelijk 1,25 keer het bedrag van de

Optimaal gebruik maken van de GeefwetWilt u optimaal van de Geefwet gebruikmaken en

daarmee de Pieterskerk Leiden steunen, dan advi-

seren wij u in 2012 een periodieke schenking voor

vijf jaar of meer af te spreken met de Pieterskerk

Leiden. Periodieke giften zijn volledig aftrekbaar

voor de inkomstenbelasting.

€ 1.000

€ 1.250

€ 650

€ 350

Zonder geefwetU schonk in 2011

Uw aftrekpost in 2011

Fiscale teruggave bij 52 % tarief

U betaalde in feite

Met geefwetU schonk in 2012

Uw aftrekpost in 2012

Fiscale teruggave bij 52 % tarief

U betaalt in feite

€ 1.000

€ 1.000

€ 520

€ 480

Rekenvoorbeeld voor particulieren:

gedane gift aftrekken. Dit betekent dat het bedrag

van de gift voor de berekening van de giftenaftrek

wordt verhoogd met 25%. Deze extra aftrek wordt

toegepast over maximaal € 5.000,= van de aan

culturele instellingen gedane giften.

Bedrijven kunnen voor de vennootschapsbelasting

1,5 keer het bedrag van de gedane gift in aftrek

brengen; Ook voor de vennootschapsbelasting

geldt dat deze extra aftrek wordt toegepast over

maximaal € 5.000,= van de aan culturele instellingen

gedane giften. Deze extra giftenaftrek kan voor het

eerst worden aangegeven bij de aangifte over het

belastingjaar 2012. Deze aangifte doet men in 2013.

De Geefwet is ook van kracht voor de Pieterskerk Leiden

Wilt u meer informatie over de Geefwet t.b.v. de

Pieterskerk Leiden, neemt u dan contact op met

Frieke Hurkmans, via [email protected] of 071-

5124319 (ma-vr 10-16 uur).

8 vriendenbericht > De Geefwet

Page 9: Vriendenbericht april 2012

Maatschappelijke stage in de Pieterskerk & Samenwerking Nederlands Kamerkoor < vriendenbericht 9

Maatschappelijke stage in de

Vanaf schooljaar 2011-2012 moeten alle scholieren

in het voortgezet onderwijs verplicht minimaal 30

uur maatschappelijke stage lopen gedurende hun

schoolloopbaan. Tijdens deze stage doen zij vrijwil-

ligerswerk. Jongeren kunnen zo tijdens hun school-

tijd kennismaken met de samenleving en daaraan

een bijdrage leveren. De Pieterskerk Leiden is een

stageplaats voor leerlingen van OCL Het Waterland,

die iedere twee weken een ochtend komen helpen.

Het Leidse Waterland is een school voor praktijkon-

derwijs. Na vier of vijf jaar halen leerlingen een prak-

tijkdiploma dat perspectief biedt op werk. Leerlingen

kunnen ook een diploma halen waarmee ze kunnen

doorleren op een mbo. Het Waterland maakt deel

uit van het Onderwijscentrum Leiden (OCL).

Voorafgaand aan hun maatschappelijke stage

krij gen de leerlingen een rondleiding door de

Pieterskerk. Daarbij mag men ook naar het dak, met

Maria VespersZondag 9 september 2012

Aanvang concert: 19:00 uur

Pieterskerk start nieuwe samenwerking met Nederlands Kamerkoor

De Pieterskerk Leiden kent een lange traditie van de Maria Vespers concerten. Met ingang van 2012 wor-

den de Vespers uitgevoerd door het Nederlands Kamerkoor, dat dit jaar 75 jaar bestaat. Het Nederlands

Kamerkoor maakt naast een optreden in Leiden, een tour door Nederland en Vlaanderen. De nieuwe

chef-dirigent Risto Joost voert ook het Belgische B’Rock aan. B’Rock is een jonge groep specialisten in

de wereld van de oude muziek en werd sinds zijn start in 2005 unaniem lovend onthaald door zowel de

nationale als de internationale pers.

Claudio Monteverdi (1567-1643) – Il Vespro della Beata Vergine (1610)Monteverdi schreef zijn Vespro della Beata Vergine in een poging om een baan te bemachtigen bij de

beroemde pauselijke kapel in Rome en droeg ze op aan paus Paulus V. Ondanks dat de Vespers door hun

virtuositeit en kleurenrijkdom een grote indruk maakten, kreeg hij de baan niet. Maar uiteindelijk verwierf

Monteverdi de positie van kapelmeester aan de San Marco in Venetië. Ook nu nog behoren de Vespers

tot zijn meest populaire werken. Felle dramatiek, innige devotie en overrompelende instrumenten en stem-

men smolt hij samen tot het mooiste wat de laat-renaissance te bieden heeft.

€ 5 euro kortingVoor de Vrienden van de Pieterskerk geldt de hele maand april een speciale kortingsprijs voor de Maria Ves-

pers. U betaalt in april €33 i.p.v. € 38. De kaarten zijn o.v.v. VRIENDPK-NKK, te koop via www.pieterskerk.com

/evenementen of telefonisch via de Stadspodia 0900–900 1705 (ma-za t/m: 16.00-19.00 uur, 25 ct pm)

een prachtig uitzicht over Leiden. Daarna komen

iedere twee weken leerlingen een ochtend werken.

De werkzaamheden variëren van tuinonderhoud tot

het schoonhouden van de monumenten. De huis-

meester van de Pieterskerk begeleidt de leerlingen

in de Pieterskerk en tijdens de pauzes schuift ie-

dereen in het gebouw aan. Aan het einde van de

maatschappelijke stage ontvangen de leerlingen

een certificaat. Een fantastische manier om jonge

mensen kennis te laten maken met de Pieterskerk.

PieterskerkHet ministerie van Financiën ondersteunt uw gift

De Geefwet is ook van kracht voor de Pieterskerk Leiden

Page 10: Vriendenbericht april 2012

Heinrich Scheidemann (1595 - 1663) wordt geboren

in de Noord-Duitse plaats Wohrden. Van 1611 tot

1614 studeert Heinrich in Amsterdam bij Jan Pie-

terszoon Sweelinck. Sweelick is erg gesteld op

zijn student en draagt een motet aan hem op. In

tegenstelling tot zijn tijdgenoten beperkt Scheide-

mann zich voornamelijk tot het componeren van

orgelmuziek.

Het Van Hagerbeerorgel is het grootste orgel ter

wereld in middentoonstemming; een uniek instru-

ment. In 1636 sloot het stadsbestuur van Leiden

een overeenkomst met de orgelmakers Van Ha-

gerbeer voor de bouw van een nieuw orgel. In de

loop der tijd is dit orgel steeds aangepast aan de

veranderende muzikale smaak. Tussen 1943 en

1946 werd een poging gedaan om het orgel in zijn

oorspronkelijke staat terug te brengen. Na verloop

van tijd kwam er op deze restauratie echter veel kri-

tiek, mede dankzij het voortschrijdende historische

onderzoek naar de 17de-eeuwse orgelbouw. In de

periode 1994-1998 onderging het orgel dan ook

opnieuw een restauratie. Hiermee kreeg een uniek

stadsorgel uit de Gouden Eeuw zijn oorspronkelijke

glorie terug.

Datum: Zondag 15 april 2012

Aanvang concert: 15:00 uur

Toegang: gratis

Scheidemann CD - € 12,50, een speciale prijs voor

aankoop via de Pieterskerk (excl. verzendkosten)

De CD is vanaf 15 april ook te koop via de site van

de Pieterskerk, www.pieterskerk.com.

Op 15 april presenteert Leo van Doese-

laar, titulair organist van de Pieterskerk,

zijn nieuwe Scheidemann-CD opge-

nomen op het Van Hagerbeerorgel.

De CD is voor en na aanvang van het

concert verkrijgbaar in de Pieterskerk.

Van Hagerbeerorgel &Leo van Doeselaar

Nieuwe CD

10 vriendenbericht > Nieuwe CD Van Hagerbeerorgel & Leo van Doeselaar

Page 11: Vriendenbericht april 2012

Frieke Hurkmans over veranderingen in bestuursstructuur.

De weg naar professionalisering

Terug in de tijd. 1974 om precies te zijn. De ge-

meente Leiden en de universiteit Leiden nemen het

voortouw in het oprichten van de Stichting Pieters-

kerk Leiden. Doel van de stichting is: het in goede

staat behouden van het eeuwenoude monument.

Noodzaak, omdat het monument door de Leidse

Protestantse kerken wordt af gestoten vanwege

sterk teruglopende aantallen kerkgangers en de

slechte staat van het pand.

Weg naar herstelDe Pieterskerk maakt vervolgens grote stappen.

Het organiseert evenementen, er komen inkomsten

binnen en de weg naar herstel zet in. Vele vrijwil-

ligers helpen mee. Tien jaar na de oprichting, in

1986, stelt de stichting het eerste personeelslid

aan: Ton Boon. Deze betrokken vrijwilliger wordt di-

recteur van de Pieterskerk. Het betekent een eerste

verandering en een allereerste stap op weg naar

professionalisering.

De directeur zet, samen met het bestuur, de lijnen

vanaf dat moment uit. Ruim 24 jaar is Boon directeur

van de kerk. Met een twintigtal werknemers groeit

de organisatie en in de periode van de restauratie

2000-2010 is al die ondersteuning hard nodig.

Medio 2010 neemt Frieke Hurkmans het stokje over

van Ton Boon, die als conservator aan het monu-

ment verbonden blijft. De volgende fase breekt

aan. Directeur Frieke Hurkmans vertelt, ‘Vorig jaar

zijn we een nieuwe fase ingegaan. De bedrijfsvoe-

ring wordt verder geprofessionaliseerd en de per-

soneelsstructuur is veranderd. Het bedrijf is nu ge-

baat bij een kleine vaste kern medewerkers. Daar

omheen staan zeer betrokken professionals die per

De toestemming van de Minister van Cultuur is binnen. De weg naar een nieu-

we bestuursstructuur van de Pieterskerk is vrij. Een structuur die past bij een

professionele organisatie. De opbouw van het ‘bedrijf ’ Pieterskerk begon ruim

dertig jaar geleden met de oprichting van de Stichting Pieterskerk Leiden.

Een nieuw gezicht Rogier van de Sande (5 november 1966) is de

nieuwe voorzitter van de Raad van Toezicht. In

1995 rondde hij zijn studie politicologie af. Sinds

april 2011 is hij werkzaam als lid van het college

van Gedeputeerde Staten in Zuid-Holland. Hier-

voor was hij wethouder van de Gemeente Lei-

den. In het volgende Vriendenbericht staat een

uitgebreid interview met Rogier van de Sande.

project worden ingehuurd. Dat is een belangrijke

verandering. Het bespaart kosten en zorgt gelijk-

tijdig voor zeer hoogwaardige vakmanschap daar

waar het nodig is.’ Hurkmans geeft een concreet

voorbeeld: ‘Onze huidige huismeester is freelan-

cer, een vakman van topklasse. Hij is timmerman-

restaurateur, heeft gouden handen en wordt per

project ingezet.’ Ook de bestuursstructuur veran-

dert, ‘We zijn overgestapt naar op een Raad van

Toezicht-model met een directeur-bestuurder.’,

meldt Hurkmans.

BeschermheerDe burgemeester en de rector magnificus worden

beschermheren van de Pieterskerk.

Frieke Hurkmans: ‘Het beschermheerschap is een

volkomen informele positie, maar wel een hele be-

langrijke. Een monument als de Pieterskerk moet

gedragen worden door de belangrijke partners in

de stad. Zonder de steun van Universiteit en ge-

meente Leiden is er geen bestaansrecht meer voor

de kerk.’

Laatste stap‘De keuze voor een Raad van Toezicht is een stap

in de richting van verdere professionalisering. Daar

was zowel het vorige bestuur aan toe. Er zijn een

aantal bestuursleden bereid gevonden om mee

te gaan naar de Raad van Toezicht, dat zorgt voor

een stabiele overgang. En er zijn drie nieuwe vak-

kundige bestuurders aangetrokken. Een mooie

combinatie!’ De Pieterskerk werkt op deze manier

toe naar een succesvolle en financieel gezonde

bedrijfsvoering, die in staat is het monument in

stand te houden.

Nieuwe bestuursstructuur < vriendenbericht 11

Rogier van de Sande. Foto: Provincie Zuid-Holland

Page 12: Vriendenbericht april 2012

agenda pieterskerk

Openstelling en rondleidingen:Wanneer er geen evenementen plaatsvinden is de Pieterskerk geopend voor publiek. Op maandag t/m vrij-dag van 10.00 tot 16.00 uur en op zaterdag en zondag van 13.30 tot 16.00 uur. Op zondagen kunt u deelnemen aan een rondleiding vanaf 14.00 uur.Op www.pieterskerk.com vindt u de data van actuele openstellingen en rondleidingen.

Wilt u een rondleiding op een niet gepubliceerde datum of met een groep? Onze vrijwilligers zijn graag bereid u rond te leiden in de Pieterskerk. Voor meer informatie en reserveringen kunt u contact opnemen met de sales-afdeling van de Pieterskerk via (071) 513 77 64 of een e-mail sturen naar [email protected]

Parkeren:Wij adviseren u te parkeren op het Haagweg Parkeer-terrein, kosten hiervoor zijn € 6,- per auto per dag inclu-sief vervoer naar en van de binnenstad. Zie voor meer informatie www.stadsparkeerplan.nl. Vanaf Leiden CS stoppen verschillende bussen op de Breestraat, op 2 minuten loopafstand van de Pieterskerk.

Ingang concerten e.d.: Pieterskerkhof 1A

April 2012za 14 Getijdendag Egidius College Aanvang 05:30 uur tot 20:00 uur toegang gratis www.leidsekoorboeken.nl

zo 15 Presentatie CD Van Hagerbeer- Leo van Doeselaar Aanvang 15:00 uur toegang gratis www.bachkoorholland.nl

Mei 2012 vr 18 Premiere 3e Leidse Koorboek Aanvang 20.15 uur www.pieterskerk.com

za 19 + Leiden Marathon zo 20 Aanvang 20.15 uur Inschrijving en informatie via: www.leidsekoorboeken.nl

Juni 2012 zo 02 28e Leidse Orgeldagen Organist: Leo van Doeselaar Informatie via: www.stichtingorgelstadleiden.nl

ma 04 Vrijheidslezing Spreker: Frans de Waal Aanvang: 15:00 uur Toegang na aanmelding gratis www.pieterskerk.com/evenementen

za 30 Museumnacht ook in de Pieterskerk Informatie via: www.museumnachtleiden.nl

Juli 2012 do t/m za Leidse Filmdagen - zomereditie 06 t/m 08 thema: Brazilië Aanvang: 22:00 uur Informatie via: www.pieterskerk.com

concerten & evenementen

zo 08 Zomerorgelconcert Aanvang: 16:00 uur Informatie via: www.pieterskerk.com

zo 15 Zomerorgelconcert Aanvang: 16:00 uur Informatie via: www.pieterskerk.com

zo 22 Zomerorgelconcert Aanvang: 16:00 uur Informatie via: www.pieterskerk.com

Augustus 2012 zo 05 Inlooporgelconcerten Aanvang: 15:00 uur Informatie via: www.pieterskerk.com

zo 12 Inlooporgelconcerten Aanvang: 15:00 Informatie via: www.pieterskerk.com

zo 19 Inlooporgelconcerten Aanvang: 15:00 Informatie via: www.pieterskerk.com

September 2012 ma 03 Opening Academisch Jaar Aanvang: 15:00 uur www.leidenuniv.nl

Za 08 + Open MonumentendagenZo 09 (zo 9 sept. beperkte bezichtiging) toegang gratis www.pieterskerk.com

Zo 09 Maria Verspers - Nederlands Kamerkoor Aanvang: 19:00 uur Informatie via: www.pieterskerk.com

Oktober 2012zo 28 Cantatedienst - Collegium Musicum Aanvang: 19:00 uur www.stichtingcantate.nl

November 2012vr 23 + The dream of Gerontius - Edward Elgarza 24 Aanvang: 20:00 uur www.stichtinghippo.nl

zo 25 Cantatedienst - Bachkoor BWV Middelburg Aanvang: 19:00 uur www.stichtingcantate.nl

Pieterskerk LeidenPostadres Kloksteeg 16, 2311 SL Leiden Bezoekadres Pieterskerkhof 1a, Leiden(071) 512 43 19www.pieterskerk.com

vriendenbericht