2

Voorwoord De Bibliotheek Heusden vertegenwoordigt een belangrijke waarde in de dagelijkse praktijk van de gemeenschap. Er komen veel mensen over de vloer in de drie vestigingen, er zijn zeer uiteenlopende samenwerkingsverbanden met vooral lokale, maar ook regionale en landelijke partijen en in samenwerking hiermee wordt er heel veel georganiseerd en geprogrammeerd. Op het gebied van taalontwikkeling, leesplezier, kennismaking en cultuur bijvoorbeeld. Geen andere instelling is zo laagdrempelig toegankelijk als de Bibliotheek. Met bewonderenswaardige inzet zijn de medewerkers van deze organisatie daar altijd pal voor blijven staan. Hierin bijgestaan door een groot aantal vrijwilligers dat zich belangeloos inzet voor al die verschillende activiteiten.

Sinds medio mei 2018 mag ik in de functie van directeur aan deze organisatie leidinggeven. Dit verslag betreft de ruime kennismaking met deze gedreven professionals alsook met de Bibliotheekwereld. De behoefte aan structuur en helderheid krijgen vorm door veel te luisteren, met elkaar in gesprek te zijn en systematisch te werken aan nieuwe, bij de organisatie passende werkmethoden. Wat goed is blijft behouden, wat beter kan pakken we aan. Dit gebeurt intern en extern. Binnen de organisatie zijn verantwoordelijkheden en taken opnieuw onderzocht, afspraken gemaakt en kwaliteitsmethodieken toegepast. Met de gemeente werken we gezamenlijk aan een heldere invulling van het Bibliotheekwerk binnen de gemeente; welke kaders zijn leidend, wat betekent de organisatie voor de gemeenschap?

In 2019 zullen we in gezamenlijkheid hieraan verder bouwen waarbij ook andere partijen nauw betrokken zullen zijn zoals de scholen, maatschappelijke organisaties en culturele instellingen. Er is ruimte en de wil voor innovatie. Met veel vertrouwen én met veel plezier kijk ik daarom uit naar deze nieuw fase van creatieve verbinding.

Sergei Versteeg, directeur

mei 2019

3

Bedrijfsvoering Na een periode met diverse directiewisselingen is half mei 2018 Sergei Versteeg gestart als nieuwe directeur van De Bibliotheek Heusden. Er is een start gemaakt met het ontwerp van een nieuw meerjarenbeleidsplan voor de komende jaren. Dit gebeurt in samenspraak met gemeente, bestuur en team van de Bibliotheek. De basis van het meerjarenbeleidsplan wordt gevormd door de vijf kernfuncties die in de Bibliotheekwet zijn opgenomen. Van daaruit is het beleid geformuleerd:

• Lezen en ontdekken • Educatie & ontwikkeling • Kennisoverdracht en (wegwijs maken in) informatie • Ontmoeting en ontspanning • Kunst en cultuur

Verbinden Een van de belangrijkste kernwaarden is verbinding. Deze verbinding proberen we tot stand te brengen door samenwerking met andere partners. Dit kan op lokaal, regionaal of landelijk niveau zijn. Om de lokale samenwerking in kaart te brengen is per 1 december 2018 een kwartiermaker aangesteld. Zij gaat op zoek naar mogelijke verbanden in de gemeente Heusden.

Participatie BiebRoam

Hoe kan de Bibliotheek met inzet van digitale middelen de ideale leeromgeving en (samen)werkplek worden in de 21e eeuw en kunnen we met andere bibliotheken het gemak vergroten door met elkaar een standaard te omarmen? Dit onderzoek is in 2018 gestart.

Vestigingen

De Bibliotheekvestigingen in Drunen, Vlijmen en Oudheusden bieden ruime openingstijden, zelfbediening en een toegankelijke collectie voor alle leeftijden en specifieke doelgroepen. Ze zijn tegelijkertijd een goede thuisbasis voor het uitvoeren van vele activiteiten. In 2018 is het totaal aantal leden licht gedaald, dit is mede veroorzaakt door een opschoonactie van het ledenbestand. Hoewel ook in onze Bibliotheek minder materialen uitgeleend worden (conform de landelijke trend), voorziet deze functie nog steeds in een belangrijke behoefte. De ruim 8.000 leden lenen per jaar gemiddeld 39,75 materialen in onze vestigingen.

Programmering

De programmering van de Bibliotheek Heusden beslaat alle drie de vestigingen. Bij het samenstellen van deze programmering wordt aangesloten bij lokale, regionale en landelijke activiteiten en campagnes. Hierbij worden zoveel mogelijk alle doelgroepen bereikt en

4

aansluiting gezocht bij hun wensen. Daarnaast wordt ernaar gestreefd om bij een activiteit met minstens één samenwerkingspartner samen te werken.

Er zijn een aantal vaste programmaonderdelen, zoals de Drunense Deining. Iedere eerste zaterdag van de maand is er in Drunen om 11:00 uur een gratis en inspirerende activiteit. Bij de invulling wordt zoveel mogelijk gekeken dat alle disciplines aan bod komen, zoals muziek, literatuur, kunst e.d.

In 2018 is gestart met een muzikale Nieuwjaars Deining met een optreden van Salon Orkest Masque. Na afloop werd met samenwerkingspartners en publiek getoost op het nieuwe jaar en op het 20-jarig bestaan van De Bibliotheek Heusden.

Bij de overige Drunense Deiningen is o.a. aangesloten bij Heusden 700, Boekenweek, Dag van de mantelzorg en Nederland Leest. Met een gemiddelde van 45 bezoekers, waaronder een vaste groep, heeft de Drunense Deining haar/zijn bestaansrecht bewezen. De muzikale Deiningen worden het drukst bezocht.

De KennisMakerslezingen bieden mensen met specifieke kennis gelegenheid om deze te delen met belangstellenden. De onderwerpen die aan bod komen zijn zeer divers, zoals op het gebied van opvoeding, gezondheid en voeding. Met name de lezing over faalangst was met 95 bezoekers zeer drukbezocht.

Tentoonstellingen Op veler verzoek heeft Heemkundekring Onsenoort de ‘fototentoonstelling Vlijmen’ in de jaren 50 en 60 samengesteld en gepresenteerd in de Bibliotheek Vlijmen. Deze drukbezochte tentoonstelling zorgde ervoor dat bezoekers herinneringen met elkaar deelden.

In het kader van de sterfdag van Romy Schneider presenteerde verzamelaar Edward Haring zijn verzameling materialen over haar. Tevens is er een filmavond georganiseerd van een film waarin zij de hoofdrol speelde. De 28 bezoekers vonden dit voor herhaling vatbaar.

Harmonie Drunen bestond in 2018 175 jaar en heeft hun rijke historie gedeeld met belangstellenden. Een overzicht van het verleden en heden met o.a. oude instrumenten, krantenknipsels en informatie over concertreizen en concoursen.

In Drunen was in november de tentoonstelling over het Autotron in Drunen te bezichtigen. De expositie was ten tijde van de opening van de Voorste Venne. Deze tentoonstelling, samengesteld door Heemkundekring Onsenoort, werd geopend door wethouder Kees van Bokhoven, voormalig bedrijfsleider van het automuseum Walther de Munnik en Bart Beaard,

5

bestuurslid Heemkundekring Onsenoort. De genodigden haalden herinneringen op en bekeken de tentoonstelling onder het genot van een hapje en een drankje.

In de Bibliotheek Vlijmen presenteerden de docenten van creatief centrum De Ark hun werk.

Leden van Fotoclub Drunen lieten in december een deel van hun vrije werk zien in de Bibliotheek Drunen. Tevens organiseerden Fotoclub Drunen en De Bibliotheek Heusden een lezing over smartphone fotografie. Dit was het begin van een langdurige samenwerking.

Landelijke campagnes Bij de samenstelling van de programmering wordt ook aangesloten bij landelijke campagnes. Het doel van de campagnes is het stimuleren van het leesplezier, de ontwikkeling van de leesvaardigheid en mensen bij elkaar brengen.

Jaarlijks organiseren we bij diverse campagnes activiteiten passend bij het thema en aansluitend bij de behoefte en wensen van de doelgroep. Door de groeiende samenwerking met andere culturele en maatschappelijke partners neemt het aantal activiteiten nog steeds verder toe. Zowel het bereik als de reacties op de activiteiten zijn positief.

In 2018 heeft de Bibliotheek activiteiten georganiseerd bij de campagnes: Nationale Voorleesdagen | Boekenweek | Week van de Alfabetisering | Kinderboekenweek | Week van de opvoeding | Nederland Leest | Kookboekenweek

Ontmoeten

Om een platform voor al dan niet spontane ontmoeting te faciliteren organiseert de Bibliotheek Heusden in samenwerking met partners diverse bijeenkomsten. Gekoppeld aan wisselende thema’s heeft dit initiatief een groeiend succes.

Praathuis

Na de eerste bijeenkomst in het najaar van 2017 is het Praathuis in 2018 wisselend verlopen. Tijdens de bijeenkomsten stond een thema centraal, aan de orde kwam o.a. verkeer, hobby’s en feesten. De eerste bijeenkomsten werden druk bezocht, maar daarna werd het aantal bezoekers minder. Er is besloten om het praathuis in een andere vorm te gieten.

6

Koffieleute

Stichting Ontmoeten organiseert bijeenkomsten voor hen die alleen zijn, of om welke reden dan ook graag in contact willen komen met andere mensen. Iedere maand wordt in iedere vestiging Koffieleute georganiseerd. Een ontmoetingsmoment voor mensen met weinig sociale contacten. Aantal bezoekers Drunen: 20 a 25, Vlijmen 8 a 10, Heusden rond de 5.

Voorleeslunch

In het kader van de dag van de Ouderen is ook dit jaar weer een voorleeslunch georganiseerd in samenwerking met Stichting Ontmoeten. Tijden het Koffieleute moment werden er verhalen voorgelezen die men van tevoren kon insturen. Gevraagd was om een verhaal te maken over de buurt waarin men is opgegroeid in de gemeente Heusden.

Spel en Boek

Iedere week kunnen kinderen van 0-7 jaar en hun ouder(s) in de bibliotheken terecht voor Spel en Boek. Vrijwilligers van ContourdeTwern doen een spelletje met de kinderen, ze lezen voor, zingen een liedje en knutselen wat. De ouders kunnen met elkaar in gesprek.

Voor- en Vroegschoolse educatie (VVE) De jaarafsluiting van de VVE projecten was weer in de Bibliotheek. De certificaten werden tijdens een formeel moment uitgereikt en daarna was er een gezellig samenzijn onder het genot van een drankje en een hapje.

Jeugdeducatie

0-3 jaar

De doorlopende leerlijn begint met BoekStart. Een landelijk uitgerold project om ouders bewust te maken van het belang van voorlezen. BoekStart richt zich op de taal- en spraakontwikkeling van kinderen tot 4 jaar. Onderzoek toont aan dat het meer dan de moeite waard is om al met heel jonge kinderen (vanaf 3 maanden) te spelen met boekjes en voor te lezen. Ze leren daardoor meer woorden en hun spraak ontwikkelt zich beter. En bijkomende voordelen: kinderen kunnen zich beter concentreren, ze leren luisteren, hun fantasie wordt geprikkeld en hun sociaal emotionele ontwikkeling is beter. Daar hebben ze hun leven lang plezier van. Bij de uitvoering werken we samen met de gemeente Heusden en GGD Hart voor Brabant (consultatiebureaus).

Gouden wikkel In 2018 bestond BoekStart 10 jaar. Om dit te vieren zat er in iedere vestiging in een BoekStartkoffertje een ‘gouden wikkel’ verstopt. De gelukkige die deze gouden wikkel vond, mocht tijdens de bijeenkomst van Hallo

7

Baby! van 28 november een leuk prijzenpakket ophalen.

Hallo Baby!

Om ouders van baby’s gelegenheid te bieden elkaar te ontmoeten, is in oktober gestart met Hallo Baby! Iedere maand in een andere locatie met een ander thema, zoals Muziek op Schoot, interactief voorlezen en babymassage.

Daarnaast werken we met de peuterspeelzalen en kinderdagverblijven samen om de taalontwikkeling te bevorderen. Een aantal kinderdagverblijven brengt regelmatig een bezoekje aan de Bibliotheek. Door het verbod van de Stint is dat in de loop van het jaar minder geworden. Tijdens de Nationale Voorleesdagen in januari wordt er extra aandacht aan besteed. Jaarlijks wordt het voorleesontbijt georganiseerd in een van de vestigingen. Peuterspeelzalen en kinderdagverblijven in de organiserende plaats worden uitgenodigd hierbij aanwezig te zijn met hun peuters.

2018: voorleesontbijt: 61 kinderen, 3 peuterspeelzalen, 2 kinderdagverblijven, 7 voorlezers, waaronder wethouder Margo Mulder.

Groepsontvangsten in de bibliotheken tijdens de voorleesdagen:

6 peuterspeelzalen, kinderdagverblijven, 14 groepen, 88 kinderen 37 collecties uitgeleend aan deze 6 instellingen BoekStartleden: 81

4-12 jaar

De doorlopende lijn gaat verder met de dienstverlening aan het primair onderwijs. De basisscholen maken gebruik van ‘Boekje Open’ een combinatie van literatuureducatie en leesbevordering. Met de leesbevorderingskisten van de Rode Draad gaan de leerkrachten zelf aan de slag in de groep.

De literatuureducatielessen worden in de groep gegeven door een educatiemedewerker van de Bibliotheek. Daarnaast kunnen deze lessen worden uitgebreid met filosofielessen.

Aantal leerlingen 3462 Aantal scholen 15 Literatuureducatie 53 Rode Draad kisten 90 Filosofielessen 4 Aantal themacollecties 98

Voorleeswedstrijd 2018 foto ©heusdeninbeeld

8

Voor de groepen 7/8 van de basisscholen organiseert De Bibliotheek Heusden de lokale ronde van de voorleeswedstrijd. De deelnemende scholen organiseren zelf de schoolronde en vaardigen één leerling af naar de lokale ronde. De Heusdense winnaar gaat vervolgens door naar de regionale ronde, eventueel de provinciale ronde en het uiteindelijke doel is de landelijke finale.

Deelnemers: 11 Locatie: D’Oultremontcollege (ivm verbouwing Voorste Venne) Juryleden: 5 | Bezoekers: ±200 Rond de Kinderboekenweek met het thema over vriendschap ‘Kom er bij!’ was daar de Cultoer! In een soort ‘speeddate’ setting kwamen alle leerlingen van alle scholen in de gemeente bij verschillende cultuuraanbieders langs. In twee karavanen ging alles op pad. Het jeugdteam heeft zo in drie dagdelen 83 groepen (gr.3 t/m 8) voorbij zien komen. In supermini voorstellingen konden de kinderen even bezig zijn met literatuur.

De Bibliotheek Heusden mocht een workshop van de Makersbuzz verloten onder de scholen. Van de vele aanmeldingen was Wereldwijs de gelukkige. De leerlingen mochten onder begeleiding aan de slag met het opzetten van een bedrijfje. Daar kwam van alles bij kijken: een logo maken, een reclamefilmpje maken, bedrijfslogo in 3d printen, doelgroep bepalen, wat gaan we verkopen? De kinderen waren heel enthousiast.

Op verzoek van de Dromenvanger is aan ouders een presentatie gegeven over het belang van voorlezen. Hier kwamen 15 ouders op af.

De Olof Palme heeft de leesmonitor ingevuld. Een tool om te kijken hoe het staat met het leesonderwijs op school en de leesgewoonten van de leerlingen in de thuissituatie. Aan de hand hiervan wordt het beleid op het gebied van taal en lezen verder ontwikkeld.

13-18 jaar

Ieder jaar worden alle leerlingen van het D’Oultremontcollege automatisch lid van De Bibliotheek Heusden. Om de brugklassers wegwijs te maken in de Bibliotheek zijn de leerlingen op bezoek geweest in de Bibliotheek Drunen en hebben daar het spel BiebEscape gespeeld. Een spel waarbij leerlingen moeten zoeken, samenwerken, creatief denken en tegen elkaar strijden. Het team staat voor een raadsel dat moet worden opgelost. Door de gekregen en verzamelde gegevens te combineren, door uitproberen en door goed samenwerken kun je een oplossing vinden. De leerlingen gaan in BiebEscape de uitdaging aan zo snel mogelijk de kluis te kraken.

Aantal leerlingen: 199 Aantal groepen: 9

In het kader van ‘Nederland Leest’ zijn er 250 boekjes verspreid onder de leerlingen van het vierde leerjaar.

9

Volwassenen educatie

Seniorweb

In het voorjaar en najaar zijn er in samenwerking met Seniorweb diverse tabletlessen georganiseerd. De volgende lessen zijn gegeven: iPad voor beginners, iPad voor gevorderden en Android tablets voor beginners. Deelnemers: 23. Open dag Seniorweb: 13

Digisterker

Cursisten worden begeleid in het leren omgaan met DigiD en informatie van de overheid. Een medewerker van het Klant Contact Centrum van de gemeente Heusden geeft uitleg over het gebruik van de website van de gemeente Heusden. Aantal cursisten: 18

Digicafé

Wekelijks is er in Drunen op dinsdagochtend het Digicafé. Hier kan men terecht met vragen over tablet, smartphone, computer, sociale media, E-books van de Bibliotheek, etc. Ook kan het programma Klik & Tik worden gevolgd door mensen die geen enkele computerervaring hebben. Ze worden daarbij begeleid door de medewerkers van het Digicafé. Regelmatig worden er tijdens het Digicafé themabijeenkomsten georganiseerd, waarbij dieper op een onderwerp wordt ingegaan.

Aantal themabijeenkomsten: 5 Aantal cursisten die Klik & Tik hebben afgerond: 11 Totaal aantal bezoekers Digicafé (incl. thema bijeenkomsten): 517

In samenwerking met Stichting Ontmoeten is er een workshop Social Media gegeven aan een groep van 11 mensen met een niet-aangeboren hersenaandoening.

Taalhuis Heusden

In de gemeente Heusden heeft 10% van de 18- tot 65-jarigen moeite met lezen en schrijven. Het percentage bij 65-jarigen en ouder is zelfs aanzienlijk hoger. Op 7 maart 2018 is het Taalhuis Heusden geopend met het ondertekenen van een intentieverklaring door diverse partners, waaronder De Bibliotheek Heusden. Inwoners van de gemeente kunnen bij het

10

Taalhuis terecht met vragen over (beter) leren lezen en schrijven, rekenen of digitale vaardigheden. Laury Schellekens van het Taalhuis Heusden is iedere week aanwezig in één van de vestigingen van De Bibliotheek Heusden, volgens een roulatieschema. Alle medewerkers van De Bibliotheek Heusden hebben de training ‘Herkennen laaggeletterdheid’ gevolgd, zodat zij nog beter kunnen doorverwijzen.

Een onderdeel van het Taalhuis Heusden is het Leerpunt Drunen. Dit is een samenwerking met het ROC Koning Willem I College uit ’s-Hertogenbosch. Iedere woensdagavond kunnen niet-inburgering plichtige of al ingeburgerde inwoners hier terecht voor o.a. lezen en schrijven, het invullen van formulieren, mailtjes en brieven schrijven, rekenen en Nederlands voor anderstaligen. De cursisten worden begeleid door docenten van het ROC. Er zijn wekelijks circa 20 cursisten aanwezig.

Sinds oktober 2018 is er iedere dinsdagochtend een spreekuur van WeHelpen. WeHelpen Heusden is een onderdeel van Bijeen, een netwerk van partijen die in de gemeente actief zijn op het gebied van zorg, jeugd en werk en wordt ondersteund door het Vrijwilligershuis in Heusden. Ze beoogt ‘elkaar helpen’ weer vanzelfsprekend ten maken en mensen te motiveren mee te helpen.

Het in 2017 gestarte Samen lezen, waarbij kinderen elkaar voorlezen en vervolgens iets knutselen in het kader van het thema, liep terug in belangstelling. Besloten is om deze activiteit te stoppen met ingang van de zomervakantie. Daarnaast is er begin juni op woensdagmiddag in de vestiging Heusden gestart met “Samen Digitaal”. Kinderen kunnen kennismaken met de beginselen van het programmeren met behulp van GameMaker, een onlineprogramma waarmee je eenvoudig zelf je eigen games kunt vormgeven.

Verhuur

De Bibliotheek wordt steeds vaker gehuurd door derden. Sprekers, groepen en vergaderingen gebruiken de Bibliotheek als locatie voor hun activiteiten. Erfrechtplan Vught heeft twee avonden verzorgd over erfrecht, Rabobank Langstraat verzorgde in de Bibliotheek een workshop over internetbankieren voor hun leden. Acupunctuur Drunen organiseerde een workshop over acupunctuur en Vluchtelingenwerk Heusden vergaderde met 35 regiodocenten in de Bibliotheek Vlijmen. Reguliere verhuur:

Wekelijks: Speel-o-theek Drunen, ROC Koning Willem I College

Maandelijks: Stichting Ontmoeten Koffieleute Op afspraak: VVE Thuis projecten, incl. de jaarafsluiting.

Medewerkers

Op 31 december waren er 15 medewerkers in dienst van De Bibliotheek Heusden, waarvan één medewerker met een 0 urencontract.

Er zijn twee medewerkers in dienst getreden en twee uit dienst gegaan.

11

Vrijwilligers

Per 31 december 2018 waren er 37 vrijwilligers actief voor De Bibliotheek Heusden. De meeste vrijwilligers zijn actief in de frontoffice als gastvrouw/-heer. Er zijn zeven vrijwilligers die worden ingezet bij het geven van cursussen en bij het Digicafé. Voor de boekendienst aan huis zijn vier vrijwilligers actief.

Aantal medewerkers: 15 (9 FTE)

Aantal vrijwilligers: 37

Medewerkers sociale werkvoorziening: 1

Bestuursleden: 6, waarvan 2 per 01-01-2019 aftreden

Verzuim 2018: door ziekte is er eigenlijk geen verzuim geweest. Eén medewerker is langdurig ziek geweest, wat niet zichtbaar is in cijfers doordat deze persoon een 0 urencontract had.

Cijfers van de Bibliotheek Heusden

2017 2018 Aantal inwoners 43773 44172 Leden 8982 8268 Uitleningen en verlengingen 346065 328734 Uitleningen E-books 7091 6687 Bezoekers 155037 135583 Bezoekers website 44924 46570 Collectie 75414 74413

Leden

jeugd volwassenen 2017 2018 2017 2018 Drunen 1926 1759 1867 1635 Heusden 500 461 381 356 Vlijmen 1848 1675 1407 1300 d'Oultremont 1053 1082 Totaal 5327 4977 3655 3291

12

Bezoekers

2017 2018 Drunen 76565 71075 Heusden 25480 18570 Vlijmen 52992 45938 Totaal 155037 135583

Uitleningen en verlengingen 2017 2018 Drunen 158070 156174 Heusden 37474 30335 Vlijmen 145488 137987 Vliedberg 2904 1720 Projecten 2129 2518 E-books 7091 6687 Totaal 353156 335421

Collectie

2017 2018 Drunen 30837 32780 Heusden 13234 13548 Vlijmen 25438 25224 Vliedberg 1910 1289 Projecten 3995 1547 Totaal 75414 74413

Digitale bibliotheek

E-book accounts E-book uitleningen Vakantiebieb Gebruikers bibliotheek App

2017 2018 1084 1234 7091 6687 58 110* 545 243

*cijfers bij benadering

Sociale media Facebook Geplaatste berichten Volgers Aantal berichten gezien

2017 2018 337 386 385 458 215943 330616

13

Twitter 2017 2018 Geplaatste berichten 271 277 Volgers 536 539 Aantal berichten gezien 11917 113372

Instagram vanaf 6 juli 45 Volgers 153 Aantal berichten gezien 2028

verlengingen

Online via App via Selfservice via balie reserveringen online via App via balie Inleverattenties ontvangers nieuwsbrief

57991 13166 19200 6554

14900 4034 3638

22636

7842 (december) gemiddeld: 7973 Cursussen

Online cursussen

78 Aantal cursisten

65

Opvragen persoonlijk leesadvies

31249

aantal inloggen mijn menu

online

7634 via App

25988