Artikel voor ’’De zorgcoödinator in positie’’

De zorgcoördinator en meidenvenijn

Anke Visser

Op ‘’de Dag van de Zorgcoördinator 2012’’ keken veel zorgcoördinatoren geïnteresseerd in het Doe-boek (‘’G)een roze bril; stop venijnige meisjes in het VO’’. Mogelijk trok de knalroze cover als eerste aan, maar ook de inhoud is aantrekkelijk voor zorgcoördinatoren. U kunt namelijk een belangrijke rol spelen bij het aanpakken van meidenvenijn tot in de korf.

meidenvenijn

Bij de ‘’meidenvenijn’’ heeft bijna iedereen wel een beeld van roddelende en konkelende meisjes. Al was het maar door de film ‘’Mean girls’’ of de televisieserie ‘’Gossip girl’’, met hun queen bees en wanna bees.

De term ‘’meidenvenijn’’ heb ik in 2006 bedacht om het subtiel kwetsen door meisjes van andere meisjes bondig te omschrijven. ‘’Meidenvenijn’’ is nog niet opgenomen in een woordenboek, maar De Van Dale kent wel het lemma ‘’Venijn’’:

venijnUitspraak: vəˈnɛin het -woord Zelfst. Naamw. verborgen, scherpe woede `cabaretteksten met veel venijn` venijn spuwen over iemand (= gemene dingen over iemand zeggen) het venijn zit in de staart (= de gemene dingen komen aan het eind).

De omschrijving ‘’verborgen’’, is een belangrijk kenmerk van meidenvenijn. Meisjes houden elkaar namelijk vooral onder de duim met een scala aan subtiele middelen: Het gaat om samenklitten, buitensluiten, negeren, manipuleren en allerlei non-verbale acties die aangeven dat een meisje er echt niet bij hoort.

typisch

Vaak wordt dit gedrag afgedaan als ‘’typisch’’ voor meisjes. Door het zo te benoemen, lijkt het alsof er niets aan te veranderen valt. Maar ‘’typisch’’ is geen excuus om het zo te laten. In Amerika is dit verschijnsel al langer expliciet in the picture. Uit praktijkonderzoek van Amerikaanse collega’s blijkt dat meidenvenijn ronduit beschadigend kan zijn voor de persoonlijke ontwikkeling van meisjes. Daarbij verpesten venijnige meiden de schoolsfeer. En dat geldt ook voor Nederland. Dus aandacht voor venijnig meidengedrag en gedragsverandering stimuleren vanuit de leerlingzorg is belangrijk.

rollen

Bij de meeste meidenkwesties is er sprake van duidelijke rollen. Een bazige bij (queen bee) met haar bezige bijen (hofdames) heeft het gemunt op een target-meisje. Even een korte uitleg van de verschillende rollen:

-De bazige bij bepaalt voor andere meisjes wat er wanneer gedaan wordt en hoelang. Ze verwacht dat haar bevelen worden opgevolgd. Wie er een andere mening op nahoudt, kan rekenen op een bijensteek.

-De bazige bij is nooit alleen. Zij is omringd door bezige bijen, de hofdames en de wanna-bees, die er graag bij willen horen. Deze bezige bijen en wanna-bees, zijn te vergelijken met de meelopers van een pester.

-Het target-meisje is het mikpunt waar de bazige en bezige bijen zich tegen afzetten. Vaak schakelen ze de wanna-bees in on het vuile werk hierin op te knappen. Een target-meisje is niet per se een klassieke buitenbeen, het kan juist een meisje zijn dat de koningin bedreigend vindt, omdat ze creatief, origineel, onafhankelijk, stoer, mooi enz. is. Maar tegen een zwerm heeft ze nauwelijks kans.

Zorg

Wat is de betrokkenheid van de zorgcoördinator bij meidenvenijn? Uit Amerikaans onderzoek is bekend dat meidenvenijn diep ingrijpt op het zelfvertrouwen en het vertrouwen in anderen levenslang beschadigt. Dit is vergelijkbaar met wat we weten over de naweeën van pesterijen.

De zorgcoördinator kan het mentorenteam inhoudelijk ondersteunen bij het voorkomen en aanpakken van meidenvenijn in de klas. De zorgcoördinator kan in specifieke situaties meisjes (en hun gezinssituatie) inbrengen in het zorgteam.

target

Sommige target-meisjes hebben een geschiedenis van herhaald slachtofferschap. Zij werden bijvoorbeeld eerder op de basisschool, de sportclub enzovoort gepest. Ook hun thuissituatie kan kenmerken van een target-setting vertonen: de ouders zijn afwachtend, weinig assertief of weerbaar, ze stellen zich afhankelijk op of maken zichzelf bij voorbaat klein.

Assertiviteit, weerbaarheid en zelfvertrouwen is wat een target-meisje moet ontwikkelen om de cirkel van slachtofferschap te doorbreken. Om dit te bereiken kan de zorgcoördinator intern en extern specialistische hulp inschakelen.

bazige bij

Maar er ligt niet alleen ontwikkelingswerk voor het targetmeisje. De bazige bij ondermijnt met haar gedrag het zelfvertrouwen van anderen en schept een onveilige sfeer in de klas of soms zelfs in de hele school. Veel bazige bijen komen uit een familie van queen bees. Zij hebben hun zelfvertrouwen en de verwachting dat hun wil wet is, van huis uit meegekregen. Een spiegel is een dergelijke koninklijke familie zelden voorgehouden. Dat kan de zorgcoördinator samen met de mentor doen!

Voor de bazige bijen is het belangrijk om inlevingsvermogen te ontwikkelen. Bijvoorbeeld door hen in te schakelen als leerlingmentor of leerlingbemiddelaar.

beschadigd

En dan zijn er nog bazige bijen die zelf op de basisschool gepest zijn. Zij hebben bewust besloten om niet meer kwetsbaar te zijn en dus kwetsen ze anderen Voor hen is het belangrijk dat zij de pesterijen uit hun verleden verwerken en op zichzelf leren vertrouwen. Daarnaast moeten ze leren op een positieve manier contact te maken met anderen, in plaats van door het uitoefenen van een schrikbewind.

roze imkers

Al met al is er genoeg te doen voor de zorgcoördinator in de bijenkorf. Meidenvenijn in welke vorm dan ook veroorzaakt spanningen in de klas en op school. De negatieve effecten kunnen levenslang doorwerken. Het is aan de zorgcoördinator, leerlingbegeleiders en mentoren om het zoem- en steekgedrag van venijnige meisjes te beperken en om te buigen naar positieve ontwikkeling voor alle soorten bijen!

Meer in :‘’(G)een roze bril; stop venijnige meisjes in het VO’’. www.aps.nl/shop

Anke Visser werkt als trainer/consultant /coach bij het APS in het team ‘’Omgaan met verschillen’’.Mentoren, leerlingbegeleiders en zorgcoördinatoren die meer willen weten over de module ‘’Meidenvenijn’’ of andere APS-modulen kunnen contact opnemen via:a.visser@aps.nlM.: 06 25051625