3. Een standaard situatieschets

Gezinssituatie

Meneer Mo is een man afkomstig uit Marokko. Hij woont al twee jaar in bij zijn broer.

Meneer Mo heeft een Belgische zoon. De zoon is sedert geboorte vrijwillig geplaatst bij

pleegouders. Meneer Mo erkende zijn kind. Er is geen contact meer met de moeder. Meneer spande een rechtszaak in en heeft medehoederecht over zijn zoon. Hij

moet wel onderhoudsgeld betalen. Hij stort maandelijks 50 euro .

Woonsituatie

Meneer Mo woont samen met zijn broer. De huishuur bedraagt 290 euro per maand. De

ene maand betaalt meneer Mo de huur de andere maand de broer. Verder dienen

ze apart nog de kosten te betalen, ook deze kosten worden gedeeld.

Studies

Meneer Mo ging in zijn land tot 12 jaar naar school. Wegens geldgebrek moest hij echter stoppen. School was te ver om alle dagen naartoe te gaan. Hij is in België

geslaagd voor verschillende computercursussen

Werkverleden in thuisland

Meneer Mo werkte als 12-jarige op de markt en als waterhaler. Hij hielp ook als

klusjesman en metser bij mensen in huis. .

Werkverleden in België

Meneer Mo werkte als metser en tegelzetter van badkamers en keukens. Maandelijks heeft hij gemiddeld 500 euro verdiend. Meneer verklaarde ook dat hij

driemaandelijks geld opstuurt naar zijn zieke moeder in Marokko. Hij overleeft door

hulp van vrienden (eten en drinken).

Sollicitaties

Meneer Mo is actief ingeschreven bij vier verschillende interim’s Hij bezorgde ons

10 sollicitatiebewijzen de voorbije maand. Hij liet een profielbepaling metser

uitvoeren, deze was positief.

Gezondheid

De man loopt al jaren met een sluimerend probleem aan de rug. Hij dient al enige tijd een ct-scan te laten maken. Hij liet die echter niet uitvoeren omwille van geldgebrek en omdat hij niemand heeft om hem bij te staan tijdens zijn herstel als hij bijvoorbeeld geopereerd moet worden. Tijdens zijn laatste tewerkstelling diende hij containers van

een helling naar beneden te brengen. Terwijl hij dit deed werd het probleem in zijn

rug op slag erger. Toen liet hij dan toch de CT-scan maken. Blijkbaar heeft hij een hernia. Hierdoor heeft hij het gevoel dat de onderkant van zijn voet slaapt. Indien het probleem aan zijn rug onbehandeld blijft kan het slapend gevoel verergeren. De dokter maande aan om een operatie te laten uitvoeren.

Bij elke diamant bedenk ik mogelijke oplossingsgerichte vragen. De volgende vragen zijn vooral gericht op erkenning geven, coping-mechanismen en verbinding.

Een doorverwijzing voor arbeidsbegeleiding is een teken dat de maatschappelijk werker in jou gelooft. Wat maakt dat ze vertrouwen in jou heeft? Dat je een job gaat vinden?

Met zo weinig geld slaag je er in om maandelijks te sparen voor je zoon en ook nog financieel te zorgen voor je zieke moeder. Hoe doe je dat?

Je was dakloos en je slaagde er altijd in om op tijd te komen op afspraken. De meeste daklozen hebben het hier heel moeilijk mee. Hoe heb je dat gedaan?

Tot 12 jaar naar school geweest! En dit terwijl het jullie zo moeilijk hadden! Sterk! Hoe is het jou gelukt om tot 12 jaar naar school te gaan? Wie heeft jou ondersteund?

Voor iemand zonder loonfiches is het ontzettend moeilijk om een woning te vinden. Hoe heb je de huisbaas kunnen overtuigen dat je een goede huurder bent?

Hoe heb je de vorige werkgever kunnen overtuigen dat je een geschikte kandidaat bent?

Je hebt de laatste maanden veel sollicitatiebewijzen kunnen voorleggen. Helaas nog geen uitnodiging voor sollicitatiegesprek. Waar haal je de energie vandaan om door te gaan?

Op een schaal van 0 tot 10, waar 0 staat voor ik heb geen energie meer om werk te zoeken en 10 staat voor ik heb voldoende energie om zo verder te doen, waar sta je nu?

Je hebt heel veel ervaring in de bouwsector. Wat doe je het liefst? Hoe/van wie heb je dit geleerd?

Het kind is vrijwillig geplaatst bij pleegouders, de vader neemt deze verschrikkelijk moeilijke beslissing in het belang van het kind. Hij blijft voor zijn zoon zorgen door maandelijks 50 euro te storten op zijn spaarrekening. Respect!

Weinig vragen zijn neutraal. Hieronder enkele voorbeelden van op eerste zicht neutrale vragen:

Hoe oud ben je? Deze vraag kan, in functie van de context en de intonatie, suggereren dat iemand te oud is voor de job.

Hoe heet je? Deze vraag kan het accent leggen op de vreemde naam van iemand en de veronderstelling induceren dat een vreemdeling de job minder goed kan doen.

Het is best moeilijk om neutrale vragen te stellen. En als de meeste vragen toch suggestief blijken te zijn, dan kiest de oplossingsgerichte werker vragen die competenties, kwaliteiten, krachtbronnen en nuances suggereren – zoals de vragen vermeld hierboven. Juist hierin ligt de kracht van het concept not-knowing en van oplossingsgericht werken: in de oriëntatie op resources. Met een niet aflatende oplossingsgerichte nieuwsgierigheid blijf je zoeken naar krachtbronnen.

Het is een groot verschil tussen:

Ben jij wel gemotiveerd om deze job te doen?

En

We hebben deze job zojuist besproken, op een schaal van 0 tot 10, waarbij 0 staat voor ik voel mij voorlopig niet gemotiveerd om deze job te doen en 10 staat voor ik voel mij super gemotiveerd om deze job te doen, waar sta je nu?

De eerste vraag suggereert maar twee mogelijke antwoorden, ja of nee. Heel veel cliënten zullen, zeker in een OCMW context, er positief op antwoorden uit schrik voor financiële gevolgen. Motivatie om te werken is heel belangrijk voor het OCMW, het is namelijk één van de voorwaarden om financiële hulp te krijgen.

De tweede vraag (de schaalvraag) biedt de cliënt de mogelijkheid om uit het ja – nee verhaal te stappen en een meer genuanceerd beeld aan te bieden. Onderliggend worden er andere soort suggesties meegegeven:

Het is oké om een genuanceerd antwoord te geven. Ik ga ervan uit dat de realiteit meer is dan ja-nee of zwart-wit.

De motivatie mag afhankelijk zijn van veel factoren zoals de jobinhoud, werkgever, uurrooster, familiale verplichtingen, enzovoort.

De motivatiegraad is geen statisch begrip, is niet intrinsiek aan de cliënt Motivatie kan veranderen, wordt beïnvloedt door allerlei factoren en heeft een

voorlopig karakter De vraag suggereert samenwerken: We hebben deze job besproken, we kunnen

evengoed ook andere jobs bespreken.

De kracht van de oplossingsgerichte (schaal)vragen bestaat er in om een kader te creëren dat gunstig is voor een rijk gesprek over motivatie, drijfkracht, sollicitatietips. Bovendien stimuleren ze het denkproces van de cliënt.

Het vervolg van de schaalvraag kan bijvoorbeeld zijn:

Je staat al op 6! Goed! En wat maakt dat jij op 6 staat en niet op 0?

Dit werkt bij veel cliënten geruststellend. Impliciet geef je een compliment mee, je stelt je open en nieuwsgierig naar wat goed gaat. Praktisch alle cliënten antwoorden met plezier op deze soort vraag. En dan verder:

Is een 6 voldoende voor jou om deze job te kunnen doen? Of heb je meer motivatie nodig?

Afhankelijk van het antwoord ga je verder.

Cl.: Een 6 is niet voldoende. Ik weet niet of ik dit werk lang kan volhouden met een 6….

Th.: Stel dat je niet meer op 6 bent maar op 6.5 of zelfs op een 7. Wie gaat als eerste merken dat je op 7 bent? Wat is er anders? Wat doe je anders? Waaraan gaat de werkgever merken dat je motivatie niet meer een 6 is maar een 7?

Veel van de bovenvermelde vragen gaan over andere dingen dan werk. Het is een misverstand om te denken dat bij arbeidsbegeleiding enkel en alleen gesprekken over werk mogelijk zijn. Vooral bij OCMW-cliënten, mensen in armoede, kansarmen, is het bijzonder nuttig om met het hele systeem te werken. De krachtbronnen zitten overal verborgen: in de context, relaties, hobby’s, in de kleinste dingen.