nr 4 December 2019

Verduurzaming woningen

Makelaar wordt

duurzaamheidsadviseur

Wonen

Goed verhuurderschap

Agrarisch

Aan keukentafel meedenken

over toekomst boerderij

Business

Van highlinepark naar holodeck op

NVM Business Innovatiecongres

Omslag:

Derde editie NVM Business Innovatiecongres,

14 november in de Utrechtse Werkspoorkathedraal

2 Inhoud NVM MAGAZINE

In dit nummer4

VOORWOORD ONNO HOES

5KORT NIEUWS

7COLUMN

Rente geen reddingsboei

8INNOVATIE IN BEELD

Zie huurders en kopers als gasten

10TROTS

Aan de keukentafel meedenken over de toekomst van een boerderij

12VERDUURZAMING WONINGEN

Straks verduurzamingsadvies direct bij aan- of verkoop woning

15CLEMENS CRAMER

“Ik wilde graag NVM-bestuurswerk doen, maar niet de feestcommissie”

16STIKSTOFPROBLEMATIEK

Raakt ook NVM-leden

18NVM BUSINESS INNOVATIECONGRES

Van highlinepark naar holodeck

20MARCEL DE BOER

De juiste koers is uitgezet, nu moet het schip uitvaren

22BLIK VAN BUITEN

Jessica van Eijs (D66)

3 DECEMBER 2019

In dit nummer

2310 VRAGEN AAN

Menno Grandia, NVM-makelaar

24EXPERTISE

Nieuwe technologie in de vastgoedsector

26JURIDISCH

Vochtproblemen in kelder: wie is aansprakelijk?

27BEGROTINGSBESPREKINGEN

TWEEDE KAMERMeer regie nodig op woningmarkt

28ANDRÉ DROK

Successen 2019

30WEBSITE NVM WORDT VERNIEUWD

31ADVIES

Ondermijning en vastgoed

32GOED VERHUURDERSCHAP

Particuliere verhuurder ontzorgen

34BEËDIGINGEN

35NVM’ER

Peter van Grevengoed

37NVM IN DE MEDIA

38NIEUW NVM-LID

39AGENDA

4 NVM MAGAZINE • Foto: René van den BurgVoorwoord voorzitter

Op 9 november zaten mijn eerste 100 dagen NVM erop. In die eerste 100 dagen heb ik vooral veel ondernemers, bestuurders en stakeholders gesproken. Natuurlijk waren er ook interne ‘dossiers’. Zoals de zoektocht naar een nieuwe directeur. Maar ook politieke dossiers als stikstof en PFAS.

De mate van betrokkenheid van onze leden ondernemers valt mij enorm op. Veel leden ervaren de NVM écht als hún club en zijn bereid aan nationale en lokale overleggen met overheden hun steentje bij te dragen. De blikken zijn naar voren gericht. Naar de manier waarop we makelen en taxeren als dienstverleningsmodel kunnen doorontwikkelen. Dat doen we vanuit bestuur en bureau ook. We kijken naar kansen en bedreigingen voor de sector. Verdergaande digitalisering maakt dat de consument zelf al veel weet. Maar dat wil niet zeggen dat hij het vak ook verstaat. De makelaars hebben ook straks meerwaarde, maar zullen wel naar hun onderscheidend vermogen moeten kijken. Meer service gericht worden én moeten kijken naar een lange­

termijnrelatie, niet naar de ‘hit­and­run’ eens in de tien jaar. In dat kader ben ik ook benieuwd naar de eerste resultaten van onze verduurzamingspilot, oftewel de makelaar als verduurzamingsadviseur. Wat mij ook is opgevallen, is de enorme hoeveelheid data en kennis die we als gezamenlijke NVM­groep over de gebouwde omgeving hebben. NVM zit in de haarvaten van de gebouwde omgeving, en de Groep zit in de haarvaten van de sector. Het maximaal uitnutten van de data die we hebben is één van de grootste opgaves voor de komende jaren. Daarmee bewijst de Groep haar meerwaarde en zullen NVM en funda nog sterkere merken worden.

Ik ben er bijzonder trots op om hier voorzitter van te mogen zijn.

Onno Hoesvoorzitter NVM

5DECEMBER 2019 Kort nieuws

Tijdens de ledenvergadering van NVM Wonen op 21 november 2019 is Lana Goutsmits-Gerssen van het kantoor Gerssen & Donkersloot Makelaars uit Gelder-malsen gekozen als nieuwe voorzitter van de vakgroep. Zij volgt Gaby Balkema op die het afgelopen jaar waar-nemend voorzitter was.

De selectiecommissie ziet in Lana een boegbeeld die leden en stakeholders op een aansprekende en moderne manier aanspreekt en verbindt. Lana was eerder al ledenraadslid en voorzitter van de afdeling Wageningen. Met de nieuwe functie zal ze ook zitting nemen in het Algemeen Bestuur. •

Het bestuur Wonen bestaat nu uit:Lana Goutsmits­Gerssen (voorzitter)Gaby BalkemaRieks van den BergChris van Zantwijk

Tijdens de ledenvergadering van NVM Business op 14 november 2019 is Sander Heidinga van het kantoor Kuijs Reinder Kakes gekozen als nieuwe voorzitter van de vakgroep.

Sandeer volgt Marcel de Boer op die sinds mei 2014 voorzitter was. Heidinga heeft veel ervaring op het gebied van commer-cieel vastgoed en veel bestuurlijke ervaring. Heidinga neemt ook zitting in het Algemeen Bestuur van NVM.

Sjoerd Meijers van Cushman & Wakefield treedt eveneens toe tot het bestuur van NVM Business. Hij heeft ruime ervaring op gebied van taxaties en advisering en is member of the RICS. •

BestuurssamenstellingSander Heidinga (voorzitter), Robert Kok, Patrick Haavekost, Henri Boers en Sjoerd Meijers.

Lana Goutsmits-Gerssen nieuwe voorzitter Vakgroep Wonen

Sander Heidinga

Vakgroep Business heeft nieuwe voorzitter

Meld je nu aan

NVM-Ledencongres 'A Brand New Day'

Op 20 januari 2020 vindt het jaarlijkse NVM Ledencongres plaats in het NBC Congrescentrum in Nieuwegein. NVM-leden, medewerkers van de kantoren, -bestuurders en oud-bestuurders komen samen om het nieuwe jaar met elkaar af te trappen.

Het congres staat in het teken van ‘samen zijn & samen werken’ aan de toekomst in

een snel veranderende innovatieve wereld. Onder leiding van Humberto Tan spreken onder andere NVM-voorzitter Onno Hoes, trendwatcher Deborah Nas en Quintin Schevernels van funda over de kansen voor het nieuwe jaar.

Mis het niet. Je kunt je nu direct aanmelden op www.nvm.nl/ledencongres2020 •

Wilt u meer weten over NVM Online Bieden? https://nvmonlinebieden.nvm.nl/Home

6

Arthur Schellekens is door het Algemeen Bestuur benoemd als directeur van het NVM-bureau. Arthur is voorgedragen door een selectiecommissie waarin het MT, Ledenraad en Algemeen Bestuur vertegenwoordigd zijn. Hij start in januari 2020. Schellekens heeft Bestuurskunde aan de Erasmus Universiteit gestudeerd en heeft ervaring bij zowel commerciële partijen als in de non­profit. Hij is bij meerdere brancheorganisaties werkzaam geweest, onder andere bij de woninginrichters, jeugdzorg en openbare bibliotheken. Hij is ook actief in het Hoofdbestuur van MKB­ Nederland. Schellekens: “Ik hou ervan om met ondernemers te praten en om hun wensen te vertalen naar acties voor de brancheorganisatie. Sámen met de leden wil ik bouwen aan een nog sterkere NVM. Of het nu gaat om woningen, kantoren of agrarisch vastgoed: alle Nederlanders hebben ermee te maken en de uitdagingen zijn enorm.

Eén van die uitdagingen is de klimaat-verandering en hoe we onze gebouwde omgeving toekomstbestendig maken. De leden van NVM spelen hierin een belangrijke rol. Ik kijk ernaar uit om met de medewerkers van NVM aan de slag te gaan om de makelaars en taxateurs van ons land goed en deskundig te ondersteunen op hun vakgebied.” Arthur Schellekens (48) is woonachtig in Culemborg, samen met zijn partner en hun labrador. Met de benoeming krijgt het NVM bureau weer een vaste directeur. NVM heeft het afgelopen jaar belangrijke stappen gezet voor haar toekomst, waaronder de omzetting naar een coöperatieve vereniging en het besluit tot de bouw van een nieuw NVM­kantoor. Arthur Schellekens zal deze besluiten verder implementeren. De interim­periode van Theo Lemmen eindigt per 1 december. In de tussenliggende periode tot 6 januari neemt penningmeester Michel ten Hag tijdelijk de functie van directeur waar. •

Kort nieuws NVM MAGAZINE

NVM Online Bieden is een digitaal en

inzichtelijk inschrijvingssysteem voor de

verkoop van woningen. Geen gesloten

envelopjes meer, maar open, online en

digitaal. Dat is wat de klant van nu wil

en verwacht. De koper kan met Online

Bieden op elk moment van de dag en

elke plek ter wereld – kantoor, thuis of op

vakantie – mee bieden. Hiermee biedt

NVM Online Bieden meer transparantie

en grotere gebruikersgemak.

Door het digitaliseren van de ‘envelopjes’

is de NVM­makelaar minder tijd kwijt

aan het beoordelen van de biedingen en

het informeren van de gegadigden. Na

afloop van het biedproces (en na gunning

door de verkoper) kan binnen korte tijd

de koopovereenkomst worden getekend.

Hier hebben zowel makelaar, verkoper als

koper baat bij. •

NVM Online Bieden

Geen gesloten envelop meer

Arthur Schellekens

Nieuwe directeur NVM

7Kort nieuwsDECEMBER 2019

Afstoffen De huidige extreem lage hypotheekrente wordt vaak de reddingsboei voor de huidige koopwoningmarkt genoemd. Immers, door deze lage rente kunnen starters in deze oververhitte woningmarkt een dure woning kopen zonder te bezwijken onder de maandlasten. Toch hebben veel starters moeite om een koopwoning te bemachtigen. Enerzijds, omdat ze eigen geld in moeten brengen en anderzijds, omdat er simpelweg een tekort aan aanbod is en er ook nog andere kapers op de kust zijn, zoals expats en beleggers. Beleggers kunnen niet alleen rendement behalen door de verhuur van een woning, maar kunnen dat ook nog verhogen door een deel aflossingsvrij te lenen. Uiteindelijk mag die starter dezelfde woning die hij wilde kopen, voor een veel hogere prijs huren. Dat kun je die belegger niet verwijten, die arbit­reert binnen de woningmarkt. Maar daar zit hem wel de crux. De verschillen tussen de verschillende sectoren op de woningmarkt zijn sinds de crisis voorbij is, alleen maar groter geworden. De rente is dus geen reddingsboei, maar een deel van de oorzaak. Om hen die tussen wal en schip vallen te helpen, worden vanuit de overheid (startersleningen) en vanuit de markt (BLG huurdersverklaring) oplossingen uit de hoge hoed getoverd die een verder prijsopdrijvend effect op de koopwoning­markt tot gevolg hebben. De woningmarkt is niet gebaat bij lap middelen, maar bij een langetermijnvisie, die zorgt voor minder afstand tussen de verschillende sectoren en een evenwichtigere prijsontwikkeling. Het is de hoogste tijd om integrale woningmarktvisies, zoals Wonen 4.0, eens af te stoffen. We zouden immers het dak gaan repareren als de zon schijnt, toch?

Frank HarlemanBrainbay

COLUMN

De NVM Drukwerkshop is uitgebreid. U kunt nu uw eigen op maat gemaakte NVM­campagnemateriaal bestellen. Dat betekent dus dat materialen voorzien kunnen worden van uw eigen tekst en/of bedrijfslogo!

U heeft de mogelijkheid om A2­, A3­ en A4-posters, uitingen voor social media en de roll-upbanieren van eigen tekst en eigen logo te voorzien. Andere formaten of andere aantallen zijn uiteraard ook mogelijk. •

Ga naar de NVM Drukwerkshop via www.nvmdrukwerk.nl

Bestellen?Neem hiervoor contact op met Media Center Rotterdam, Cecilia van der Linden via cecilia@mediacenterrotterdam.nl.

Meer informatie?Neem contact op met Marjolijn Gomersbach­van der Stoepm.vanderstoep@nvm.nl

Dag van de Ondernemer

“Vandaag vieren we het ondernemer-schap”

Voor de derde keer is op vrijdag 15 november de Dag van de Ondernemer georganiseerd, door VNO-NCW en MKB-Nederland. Chris Buijink, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Banken, greep deze dag aan om een bezoek te brengen aan Wim Korff de Gidts, derde generatie makelaar bij het gelijknamige oudste NVM-makelaarskan­toor in Den Haag. “Vandaag vieren we het ondernemerschap” aldus Buijink.

Korff de Gidts NVM-makelaardij wordt geleid door Wim en zijn vrouw Sandra die alle stafzaken en marketing voor haar rekening neemt. Vol trots vertelt Wim Korff de Gidts over zijn onderneming die nu al bijna 100 jaar bestaat én dat de gemiddelde klant-waardering een 9,4 is. “Zo’n hoog cijfer is een prestatie van het hele team. De toelich­ting die cliënten schrijven bij een review is vervolgens nog waardevoller. Daar leer en groei je van.” •

Uw bedrijfslogo op NVM-campagne-materiaal

8 Tekst | Petrick de Koning • NVM MAGAZINE Innovatie

Hans Peter Fris:

“Zie huurders en kopers als gasten”

Hans Peter Fris staat als derde generatie aan het roer van

FRIS Real People. Een lange historie betekent niet dat zijn

bedrijf traditioneel ingesteld is. Integendeel. Om te innoveren,

kijkt hij graag over de grenzen van de makelaardij.

“Ik vind dat we ervaringen uit de hospitality-wereld ook in ons

vakgebied moeten benutten. Als makelaar is het ons doel om

het woongeluk van mensen te optimaliseren.”

9DECEMBER 2019 • Foto | René van den Burg Innovatie

Voor Fris is de huurder een gast die je volledig op

maat moet ontzorgen. “Een huurder wil geen gedoe.

Wij helpen daarbij. Niet alleen met een prettige

en probleemloze woonomgeving. Daarin gaan

we veel verder. Met services die afgestemd zijn

op de behoeften van huurders. Afhankelijk van de

bewoners varieert dat van een stomerijservice tot

ondersteuning in zorg of een hondenuitlaatdienst.

Hetzelfde geldt natuurlijk bij kopers.”

Meet AmyOm klanten échte gastvrijheid te bieden, ontwik-

kelde Fris de Meet Amy-app. “Amy is onze digitale

hospitality assistente. Ze is 24/7 bereikbaar en kent

de wensen van huurders in een specifiek gebouw.

De gebruiker bepaalt de ondersteuning en vragen

of problemen worden snel opgelost.” Zo biedt Amy

toegang tot instructievideo’s over de verwarming of

keukenapparatuur. Ze informeert bewoners verder

over zaken als liftonderhoud, glasbewassing en

evenementen in de omgeving.

BIM-koppelingVia de app kunnen huurders ook storingen of

defecten digitaal melden. Door de BIM-gegevens

van het gebouw te koppelen, gaat Fris nog een stap

verder. “We benutten de digitale informatie van een

gebouw ook na de oplevering. Als er een ruit kapot

is, stuurt de huurder een foto in. Door de combinatie

van locatie-informatie en de maatvoering weet

het onderhoudsteam precies welke ruit ze moeten

bestellen. De huurder hoeft dus niet thuis te zijn voor

het inmeten. Dat scheelt in ieder geval een contact-

moment, is klantvriendelijker en efficiënter.”

Property TechOok de eigenaar profiteert van de inzet van Property

Tech. “Tevreden huurders zorgen voor minder

mutaties, minder kosten en een beter rendement.

Bovendien is de BIM-informatie praktisch bij

onderhoud. De oppervlakten van bijvoorbeeld

schilderwerk zijn vastgelegd, dus je krijgt meteen

een goede offerte. Zonder extra meetwerk en minder

kans op fouten. Door de slimme inzet van technologie

en digitalisering zetten we de stap van pand gericht

naar klantgericht handelen. En zorgen we dat

huurders zich ook écht een gast voelen.”

Persoonlijke dienstverleningBij eerste verhuur- en projectmatige verkoopop-

drachten gebruikt FRIS moderne tools. “We willen

gegadigden zo efficiënt mogelijk aan woningen

toewijzen en ze zo optimaal mogelijk begeleiden. Op

besluitmomenten zijn we er daadwerkelijk om hen te

helpen de juiste keuzes te maken. Voor de markt-

benadering bieden we onze marketingcommunicatie

services steeds meer integraal aan. Met een integraal

adviestraject kunnen we ontwikkelaars grotendeels

ontzorgen voor het commerciële deel van de ontwik-

kelingen. Uiteindelijk is digitaliseren en automatiseren

een middel. Het doel is een zo persoonlijk mogelijke

dienstverlening.” •

10 Trots Tekst | Barbara Hoogsteden • NVM MAGAZINE

“Zelf kom ik ook uit een boerenfamilie. Ik ben een echte boerenzoon. De boerderij in Woerden waar ik ben opgegroeid, daar woon ik nu. Mijn oudste broer heeft het boerenbedrijf van mijn vader in eerste instantie overgenomen. Na de Hoge Agrarische School zou ik ook als boer in zijn voetsporen treden. Het liep iets anders. Mijn broer is naar Friesland vertrokken en ik ging na mijn studie naar Amerika om te ontdekken of ik daar boer zou kunnen worden.”

Agrarisch makelaar Harry Streng:

“Aan de keukentafel meedenken over de toekomst van een boerderij”De agrarische makelaardij. Het is een kleine groep binnen demakelaarsbranche, bestaande uit vakspecialisten, die soms met de voeten in de klei staan, maar bovenal gepassioneerde deskundigen zijn. Volgens Harry Streng is het zoveel meer dan alleen het kopen of verkopen van onroerend goed. “Je denkt echt mee over de toekomst van een boerenfamilie. Dat maakt ons vak soms spannend, maar vooral heel erg mooi.”

11TrotsDECEMBER 2019 • Foto | René van den Burg

TAXEREN Het plan liep anders. Terug in Nederland is hij samen met zijn vader de agrarische makelaardij ingegaan: Streng Agrarisch Onroerend Goed. “Mijn vader zat al in allerlei organisaties op dat gebied en hielp de bank soms met het taxeren van agrarisch onroerend goed. Zo rolde hij van het één

in het ander. Dat beviel eigenlijk meteen goed. Het is boeiende materie. Toen mijn vader is gestopt, ben ik zelf verder gegaan.” Streng werkt met boerenfamilies, komt op boerderijen, maar zelf was hij lange tijd geen boer. Toch kruipt het bloed waar het niet gaan kan. “Sinds een paar jaar heb ik met mijn broer een boerderij gekocht in het oosten van Duitsland. Ik ben soort ‘afstandsboer’.”

PUZZELSTUKJES Zodra Streng over agrarische makelaardij praat, hoor je meteen de passie voor het vak. “Het leuke is dat het heel divers is. Je hebt te maken met verschillende branches, zoals de veeteelt, de akkerbouw, maar binnen die branches heb je ook weer verschillen. Traditionele boeren, modern, meer onder-nemend: dat maakt het vaktechnisch zo interessant. Bovendien is het niet alleen vastgoed, je denkt ook mee met mensen die een onderneming runnen of willen gaan runnen. Wat voor bedrijf moet het zijn? Hoe wil je de komende jaren doorontwikkelen? Ik zit vaak met de hele familie aan de keukentafel. Iedereen denkt mee. We kopen of verkopen niet even een stuk land, het is in feite een puzzel. Alle puzzelstukjes moeten passen.”

EMIGRATIENa zijn terugkomst uit Amerika in de jaren negentig begon de emigratiegolf onder Nederlandse boeren op gang te komen. Streng heeft daarop ingehaakt. Hij begeleidt boerenfamilies die bijvoorbeeld naar Canada of Amerika willen emigreren. “Daar komt zo veel bij kijken, je moet natuurlijk je huis verkopen en daar iets nieuws kopen, maar denk ook aan het aanvragen van een visum voor het hele gezin. Alles moet op elkaar aansluiten. Wij begeleiden gezinnen hierin en werken samen met makelaarskantoren in het buitenland. Het vergt goede afstemming. Ook dit is een leuk onderdeel van mijn werk. Mensen zijn bezig met een nieuwe uitdaging in hun leven. En daar ben ik onderdeel van.”

STIKSTOF Die uitdaging, zit hem ook in de ontwikkeling van het vakgebied, zoals de actualiteit. Volgens Streng wordt het voor boeren ingewikkelder. “Het wordt een steeds specialistischer vak. Die veranderingen zijn ook van invloed op ons vakgebied.

Rondom de stikstof bijvoorbeeld zijn veel onduidelijkheden. Hierdoor wachten mensen met het nemen van beslissingen, zoals het kopen of verkopen van grond of vastgoed. De agrarische makelaardij volgt een andere economische cyclus dan het woning- en bedrijvenvastgoed. Het is bij ons wat stabieler. Natuurlijk hebben wij ook te maken met een economische golf, maar de pieken en dalen zijn wat minder extreem.

“Hoe ingewikkelder, hoe mooier het vak soms is. Je moet meebewegen met de tijdsgeest. Energietransitie, stikstofcrisis, natuur ontwikkeling. Het kunnen uitdagingen zijn, maar ook nieuwe ontwikkelingen. Wij spreken de taal van de boeren, snappen hun manier van leven. Wij moeten die vertaalslag kunnen maken naar bijvoorbeeld ontwikke-laars en de overheid.”

VAKGROEP “Binnen NVM zijn we een kleine vakgroep en dat maakt ons bijzonder. Wij delen onze deskundige kennis met elkaar. Er heerst een grote vorm van collegialiteit. Dat is best uniek. De uitdagingen in het buitengebied worden steeds groter. Een boerderij verkopen doe je niet even. Daar komt specialistische kennis bij kijken. We zijn wel klein, maar van grote meerwaarde voor NVM. “Ik ben er trots op dat we zaken regelen die echt wat betekenen voor mensen, voor hun boerenbedrijf, voor hun familie. Dat wij het vertrouwen hebben gekregen om hen te helpen een stap te zetten richting hun toekomst. Je bent van toegevoegde waarde. Ons vak is een combinatie van het zakelijke met het emotionele.” •

Agrarisch makelaar Harry Streng:

“Aan de keukentafel meedenken over de toekomst van een boerderij”

12 Wonen Tekst | Hans Smit • NVM MAGAZINE

We springen even naar de nazomer van 2020: een jong stel wil een leuke twee-onder-een-kapwoning met energie-label E. De woning kan dus wel een upgrade gebruiken. De makelaar voert de woninggegevens in het NVM-systeem en dan verschijnt er op het scherm ook een verduurzamings­advies. Bijvoorbeeld eerst isoleren en pas daarna zelf energie opwekken. Maar er rolt ook een uitvoeringsplan uit

de computer: feitelijk krijgt de koper direct een offerte voor de werkzaamheden en een eerste kostenraming. Het advies is uiteraard onafhankelijk en niet bindend voor de potentiële koper.

DatabankProgrammamanager van NVM, Gerco van den Berg, wil deze dienst straks via alle aangesloten NVM-makelaars aanbieden. Als extra service, maar ook als businessmodel voor de leden. De basis van de nieuwe dienst is de database van NVM. Bij iedere koop of verkoop wordt die data verrijkt en deze kennisbank wordt straks breder te gelde gemaakt. “We koppelen onze woninginformatie, het advies en de gegevens van de kopers aan partijen die de verduurzaming concreet kunnen uitvoeren. Zo kunnen onze makelaars zich als spil in het proces positioneren en kunnen zij daaraan nieuwe businessmodellen koppelen”, zegt Van den Berg.

HandelingsperspectiefVoor Van den Berg staat vast dat het verduurzamen van een groot deel van de 4,4 miljoen koopwoningen snel van start moet gaan; “maar het is nog steeds een lappendeken van lokale, regionale en zelfs particuliere potjes, regelingen en initiatieven. De regering zal woningeigenaren eerst hande-lingsperspectief moeten bieden door met concreet, landelijk beleid te komen om deze transitie op gang te krijgen.” →

Nieuwe service: advies, plan van aanpak én uitvoering

Straks verduurzamings- advies direct bij aan- of verkoop woning Het is niet de vraag of er een verduurzamingsslag van koopwoningen komt, maar welke economi-

sche rol je daar als makelaar in wilt spelen. NVM wil er klaar voor staan en zet daarom nu een nieuwe

zakelijke dienst op: het verduurzamingsadvies. Bedoeld als extra service voor klanten, maar ook als

extra businessmodel voor de deelnemende makelaars.

13WonenDECEMBER 2019 • Foto | René van den Burg

“Onze makelaars

bieden hun cliënten

extra service, profileren zich

op de duurzaamheidsmarkt en

de uitvoerende partijen krijgen

warme leads aangeleverd”

→

14

SamenwerkingNaast het beter benutten van de NVM-data stoelt het vergroeningsprogramma op samenwerking met twee partijen: SamenGroen en Reimarkt. Van den Berg: “Samen-Groen levert de software waarop de makelaar inlogt en de verduurzamingsmaatregelen van de woning in kaart brengt. De tweede partij is Reimarkt, die regionaal vraag en aanbod op de verduurzamingsmarkt samenbrengt. Zij adviseren lokale partijen in het doolhof van energiescans, subsidies of financieringen. Zij hebben direct toegang tot uitvoerende partijen, zoals aannemers, installateurs of materiaal­leveranciers. Zij bieden ook garantie op de uitgevoerde maatregelen.”

VergoedingOmdat beide partners regionaal gebonden zijn, is gekozen de NVM-pilot te starten in hun werkgebieden: Noordoost Brabant en Haaglanden. In deze beide afdelingen verkopen NVM­makelaars op jaarbasis grofweg zo’n 8400 grond-gebonden woningen. Van den Berg benadrukt dat noch de makelaar, noch NVM juridisch verantwoordelijk wordt voor de uitvoering van het advies. “Onze makelaars bieden hun cliënten extra service, profileren zich op de duurzaamheids-markt en de uitvoerende partijen krijgen warme leads aange-leverd. Op termijn kunnen we dan bijvoorbeeld gaan werken naar een vergoeding per lead, waarmee we onze IT-kosten dekken en de inzet van de makelaar vergoeden.”

Breed veld In opdracht van NVM onderzocht het Kadaster de energie-prestaties van Nederlandse koopwoningen in de periode van 2015­2019 (zie kader hieonder). Uit het rapport blijkt

dat de verduurzamingsslag zich over een erg breed veld zal afspelen. Van den Berg: “Ik had verwacht dat de kosten van verduurzaming voornamelijk op het bordje van stedelijke starters terecht zouden komen, maar de doorstromers in de provincies moeten ook aan de slag. Het is echt een breed veld als je praat over verduurzaming van koopwoningen. Dus wat dat betreft schieten we met dit dienstenpakket midden in de roos.”

Landelijk uitrollenDe pilot draait bij zo’n 40 makelaarskantoren in de twee regio’s. Zij kregen een instructiemiddag in het gebruiken van de adviestool en het opstellen van de verduurzamingsad-viezen. Van den Berg is ervan overtuigd dat er tijdens de pilot verbeteringspunten gevonden zullen worden. “Na negen maanden evalueren we met de makelaars, hun cliënten en de uitvoerders wat er kan verbeteren.” Na de pilot hoopt NVM eind 2020 het systeem landelijk uit te rollen. “Zo kunnen we als NVM goed voorbereid het jaar 2021 instappen, het jaar waarin de overheden met hun regionale energie-strategieën moeten komen. Tegen die tijd hebben eigenaren ook meer een stip op de horizon voor het verduurzamen van hun koopwoning.” •

Meer informatie?Neem contact op met Gerco van den Berg030 608 51 85g.vandenberg@nvm.nl

Wonen • NVM MAGAZINE

Uit onderzoek Kadaster blijkt:

Verduurzamingsslag koopwoningen urgentUit een recent onderzoek van het Kadaster blijkt dat een groot deel van de woningen met een geregistreerd energielabel nog een forse

verduurzamingsslag moet maken. Vooral jongeren in de steden, maar ook de ouderen in de regio moeten dringend aan de bak. Zij bezitten

de meeste woningen met energielabels E t/m G en zijn dus bij koop of verkoop gebaat bij een concreet advies over verduurzaming.

Het Kadaster onderzocht in opdracht van NVM de koopwoningvoorraad per 1­1­2019 en de verkochte woningen in de periode van 2015

tot mei 2019 op hun energieprestaties. De voorraadcijfers zijn natuurlijk een momentopname. Enkele opmerkelijke uitkomsten:

WONINGTYPE

De vergroening is urgent bij de kleinste en grootste

woningen in de voorraad. Enerzijds zijn dit de binnen-

stedelijke woningen (appartementen), maar ook

vrijstaande en twee-onder-een-kapwoningen in de

periferie. De laagste F- en G-labels hangen vaak aan

dit woningtype. C-label woningen worden het meest

verhandeld.

LOCATIE

Oude woningen in de vier grote steden scoren laag.

Maar in de 40 middelgrote steden zijn er in aantallen

nog veel meer woningen toe aan een hoger ener-

gielabel. In de provincies Groningen en Friesland staan

de meeste woningen die dringend aan verduurzaming

toe zijn. Flevoland heeft veel A-, B- en C-label

woningen.

EIGENAREN

Jongeren kopen in de steden vaak oudere, slechter

presterende woningen en in de regio woningen

met gemiddelde energieprestaties. Zij moeten vaak

vergroenen, maar hebben geen eigen middelen

(meer). Bij ouderen (65+) is er juist sprake van een

gebrek aan investeringsbereidheid. Ouderen en

doorstromers kopen relatief veel goede nieuwbouw

(label A), maar ook label F- en G-woningen.

15VerenigingDECEMBER 2019 • Tekst | Eva van Beveren Foto | René van den Burg

Op 31 december 2019 neemt Clemens Cramer afscheid als voorzitter van de Commissie Lidmaatschapszaken (CL). Een terugblik op 13 jaar handhaven, opvoeden en - als het echt niet anders kon – boetes en royeren.

De CL is volgens Cramer niet de meest populaire commissie binnen de NVM. “Wij handhaven, dus wie met ons in aanraking komt, heeft zich doorgaans niet aan de NVM-regelgeving gehouden.” Omdat het Algemeen Bestuur alle bevoegdheden in lidmaatschapszaken, wijzigingen, de handhaving van de regelgeving, inclusief het voeren van procedures, aan de CL heeft gedelegeerd, is de CL het hoogste orgaan op dat gebied binnen de Vereni-ging. “Het Algemeen Bestuur besluit daar dus zelf niet over”, benoemt Cramer.

Tot in de rechtszaalIn de meeste, ‘normale’ handhavings-dossiers besluit de commissie zelf maar er zijn zaken die niet verenigingsrechtelijk maar tuchtrechtelijk afgedaan worden. Cramer was (bijna) altijd aanwezig bij zittingen van de Raden van Toezicht of de Centrale Raad. “Ik heb het altijd erg belangrijk gevonden dat daar iemand namens de CL aanwezig was”, benadrukt Cramer. “Niet alleen een van de juristen vanuit het NVM-bureau. Want zeker op zo’n moment, moet je je als CL laten zien.”

Streng maar rechtvaardigCramer is 36 jaar makelaar geweest en in al die jaren ook veelal bestuurlijk actief binnen de NVM. “Ik ken daardoor veel makelaars en dat is een voordeel, omdat ik op een makkelijke manier met ‘de beklaagde’ kan praten. Ik probeer altijd met enige humor de spanning van hoor-zittingen bij de CL af te halen. Waar het mij vooral om gaat, is dat het betrokken lid uiteindelijk beseft waarom dit gebeurt en met meer begrip vertrekt, ondanks de negatieve gevolgen.”

Expertise vereistNaast het ‘wegsturen’ van makelaars omdat ze zich niet aan de regelgeving houden, besluit de CL ook welke makelaars mogen toetreden tot de branchevereniging. Cramer: “Daarom wil de NVM ervaren mensen binnen deze commissie. Zo worden vaak oud afdelings-voorzitters en oud regionale commissie-leden gevraagd. Zij kennen het spel en de uitdagingen.” Voor Cramer was dat ook een reden om bij de CL te gaan. “Ik wilde graag commissiewerk doen, maar niet de feestcommissie. Het moest wel iets serieus zijn.”

Opvoedende rolCramer heeft bijna 10 jaar met dezelfde collega-makelaars binnen de commissie samengewerkt. “We hadden een diverse maar toch homogene groep. Dat maakt - en daar ben ik best trots op - dat we vrijwel altijd unaniem konden besluiten.” Door de jaren heen heeft Cramer met zijn commissie vervelende besluiten moeten nemen, met in het uiterste geval royement. “We zijn niet alleen maar handhaver, maar we willen graag ook een opvoedende rol spelen, om boetes en andere narigheid te voorkomen, Het gaat uiteindelijk om de samen afgesproken regels, een gelijk speelveld voor ieder lid en bij de NVM is kwaliteit prioriteit”, besluit Cramer. •

Clemens Cramer neemt afscheid

“Ik wilde graag NVM-bestuurswerk doen, maar niet de feestcommissie”

16

Nederland is in de greep van de stikstofproblematiek. Veel woningbouwprojecten liggen stil en de boeren verkeren in grote onzekerheid over de toekomst door de geopperde aanpak. Vanzelfsprekend raakt dit ook de makelaarswereld.

Agrarisch Tekst | Jan Willem Kommer • NVM MAGAZINE

“We zijn geen loopbaan adviseur

maar we proberen wel met de

boeren mee te denken.”

Johan Zandbergen

17

Er is al veel over gezegd en geschreven maar een korte uitleg over de stikstofproblematiek kan nooit kwaad. Het probleem zit eigenlijk niet in stikstof, maar in stikstofverbindingen. NOx, oftewel stikstofoxide, wordt vooral geproduceerd door verkeer en industrie. Daarnaast stoten ze ook NH3 (ammoniak) uit, net als de bouw. Verreweg de grootste bron van ammoniak is echter de veeteelt.Te veel van deze stikstofverbindingen in de lucht is schadelijk voor natuurgebieden en bio diversiteit. Wanneer de stikstofoxiden en ammoniak in de grond terecht komen, maakt dat de bodem rijk aan voedingsstoffen. Dat is desastreus voor zeldzame planten en bloemen die juist op arme grond gedijen en voor dieren die het van die kwetsbare flora moeten hebben.

Streep door PASPaul Braks, projectmanager bij NVM, legt uit waarom dat nu ineens een probleem is. “Nederland heeft in Europees verband afspraken gemaakt voor de bescherming van Natura 2000-gebieden, onder meer door beperking van die stikstofdepositie. Om de consequenties voor de economie te beperken, kon toch meer stikstof worden uitgestoten dan was afgesproken, mits dat later gecompenseerd zou worden. Dit is het Programma Aanpak Stikstof (PAS) wat de Raad van State onlangs heeft geschrapt.”

Donkere wolken boven de woningbouwde woningbouw Onzekerheid alom na die uitspraak; wat mag nog wel en wat niet? Gemeenten besloten in ieder geval om geen vergunningen meer te verlenen voor bouw projecten in de buurt van Natura 2000-gebieden. Slecht nieuws voor een woningmarkt die toch al oververhit is; en voor de nieuwbouwmakelaars. “We hebben een enquête gehouden onder deze specialisten en dat leverde op dat 25 procent van de nieuwbouwprojecten wordt geraakt”, zegt Braks. “Bouwbedrijven die in deze markt actief zijn, worden door de bouwstop in hun voortbestaan bedreigd. Dat kan grote gevolgen hebben voor de toekomstige woningproductie.”

Veehouders zien oekomstperspectief wankelenOok de agrarische sector verkeert in grote onzekerheid, zeker toen D66 voorstelde de veestapel te halveren. “Zo’n inkrimping heeft een ongekende impact op het inkomen en vermogen van veehouders en het ontneemt hun perspec-tief”, aldus Braks. “Makelaars in de agrarische sector merken de onzekerheid goed, ze worden overstelpt met vragen.” Duidelijkheid laat echter op zich wachten want die zal voor de veehouders vooral van beleidskeuzes en technologische oplossingen afhangen en die hebben tijd nodig.

Maatregelen voor de korte termijn“Samen met VNO-NCW en MKB Nederland heeft NVM ervoor gepleit dat de overheid in ieder geval zo snel mogelijk met maatregelen komt om de nieuwbouwmarkt vlot te trekken”, schetst Braks de lobby van NVM. Medio november kondigde het kabinet daar inderdaad verschil-lende maatregelen voor aan.

Zo gaat op korte termijn onder meer de maximum snelheid overdag terug naar honderd kilometer per uur en moeten veevoermaatregelen voor ammoniakreductie zorgen. De afname van stikstofdepositie die dat oplevert, moet ruimte geven om toch 75.000 nieuwe woningen te kunnen bouwen. Samen met andere maat-regelen geeft dat respijt voor oplossingen voor de lange termijn, waar iedereen om zit te springen. •

AgrarischDECEMBER 2019 • Foto | René van den Burg

“We hebben een enquête

gehouden onder nieuwbouw-

makelaars en dat leverde op dat

25 procent van de nieuwbouw-

projecten wordt geraakt.”

Paul Braks

JUIST NU IS GOED ADVIES BELANGRIJKJohan Zandbergen van VSO Makelaars uit Dronten

wordt dagelijks gebeld door veehouders die in grote

onzekerheid verkeren en advies willen over wat ze

met hun bedrijf moeten doen. “Uiteraard weten we

ook nog niet precies hoe de regelgeving wordt maar

we proberen wel de situatie van zo’n boer in beeld

te brengen en te schetsen wat het voor effect heeft

voor zijn bedrijf.

Als de wetgeving wordt zoals verwacht, dan

zou je bijvoorbeeld vergunningen extern kunnen

salderen. Met rekensommetjes maken we voor de

boeren inzichtelijk waar ergens het break-even-

point zit. Dat is per bedrijf anders. Zit je dicht bij

zo’n verzurings gevoelig gebied, dan zal er veel

vraag naar stikstofrechten zijn. Die zouden dan

veel geld waard kunnen worden. Zit je er verder

vanaf, dan is de vraag of salderen zinvol is. Waar

de grens precies ligt, is moeilijk te zeggen. Maar

ook een globale rekensom kan al helpen keuzes te

maken. Want je kunt als boer natuurlijk wel overal

tegen zijn, het komt toch. En dus moet je iets. We

proberen boeren die dicht bij zo’n natuurgebied

zitten, bewust te laten nadenken over wat dat dan

moet zijn. Bijvoorbeeld stoppen met boeren en

landgoedontwikkeling gaan doen, verkassen naar

een andere plek, een zorgboerderij beginnen. We

zijn geen loopbaanadviseur maar we proberen wel

met de boeren mee te denken. Dat deden we voor

de stikstofproblematiek ook al en dat zullen we

blijven doen.”

Meer informatie Raadpleeg voor meer informatie over de stikstof problematiek en de overheids maatregelen ons stikstofdossier op de ledenportal van de website.

18

NVM Business Innovatiecongres 2019

Van highlinepark naar holodeck

Business • NVM MAGAZINE

Architect Ben van Berkel, oprichter van UNStudio werkt veel met data. “Zo ontdek je welke voorzieningen in het kantoor het beste zullen werken.” Van Berkel werkt het liefst aan innovatieve projecten, zoals een 1,7 kilometer lange overkluizing over en naast het spoor van station Amstel naar station Muiderpoort. Dit tracéproject is energiepositief, circulair en klimaatadaptief en geïnspireerd op de High Line in Manhattan.

Voor Microsoft is het Nederlandse hoofdkan-toor IOT (Internet of things) op Schiphol een showcase, vertelt Ron Augustus. “Dankzij onze Smart Building­technieken konden we 40 procent ruimte afstoten, die we aan partners hebben verhuurd en gebruiken als testruimte. Daar kunnen bezoekers nu ons HoloDeck ervaren.” De meest revolutionaire techniek is wat Augustus betreft quantum computing (QC). “Deze computer is in staat om alle mondiaal beschikbare data op 1 kubieke meter op te slaan.”

Maarten de Gruyter, medeoprichter van projectontwikkelaar Boelens de Gruyter, is sceptisch over ‘innovaties’. “Ik hoor overal dat campusprojecten nu in zijn. Maar daar is niets innovatiefs in: Philips had dit begin 20e eeuw al.”

Tijdens de derde editie van het NVM Business Innovatiecongres op 14 november in de Utrechtse Werkspoorkathedraal spraken ondernemers en specialisten - onder leiding van Jort Kelder - over topinnovaties in het commercieel vastgoed. Met dit jaar-lijkse innovatiecongres wil NVM Business nieuwe technologieën en innovaties voor het voetlicht brengen. Het congres was met zo’n 700 vastgoedprofessionals drukbezocht.

19≠BusinessDECEMBER 2019 • Foto | Floris Heuer

NVM Business Innovatiecongres 2019

Van highlinepark naar holodeck

Trendwatcher Farid Tabarki raadt vastgoed-partijen aan veel meer met techniek te experi-menteren. “Wees als een start­up; introduceer een innovatie, faal, leer ervan en ga weer door.”

Willem Sijthoff, oprichter van Sijthoff Medi-agroep, is dit jaar tot Amsterdams vast-goedman van het jaar uitgeroepen. Hij transformeerde de voormalige Diamantbeurs aan het Weesperplein tot Capital C, een hotspot voor de creatieve sector. Sijthoff Media is er zelf met 100 man gevestigd. Sijthoff vindt de bouw­ en vastgoedsector weinig innovatief. “De mediasector is al 20 jaar geleden begonnen met digitalisering, deze sector pas net. Dat heeft te maken met de leiders in de sector, maar ook met het personeel.”

Econoom-journalist Mathijs Bouman gaf een macro­economische vooruitblik. Zijn conclusie: een recessie is in 2020 onwaarschijnlijk. “Volgens de conjunctuurklok van het CBS zitten we sinds medio 2018 niet meer in een hoog-conjunctuur. Nu staan we op een kruispunt; er is geen recessiesignaal maar het beste is er wel vanaf.”

Het publiek maakte ook kennis met Onno Hoes, de nieuwe NVM-voorzitter. Hoes is blij dat het kabinet de stik stof crisis aanpakt. “De bouw is het probleem niet. De bouw- en vastgoedsector leveren juist een enorme bijdrage aan de duurzaamheid van Nederland; het vastgoed wordt steeds duurzamer en klimaatneutraal.”Marcel de Boer, de afgezwaaide voorzitter van NVM Business, nam juist afscheid. Hij mocht het boek ‘Economisch waarderen van vastgoed. Langetermijnwaarderingen van vastgoed’ van Tom Berkhout, professor Real Estate Nyenrode, in ontvangst nemen, dat er mede op initiatief van De Boer is gekomen. Ook heeft De Boer zich ingespannen voor de toepassing van meer data en technologie in de taxatie- en makelaarssector. “We hebben kennis van buiten hard nodig. Daarom ben ik enorm blij dat ook Cushman & Wakefield en binnen­kort Savills en JLL lid van NVM Business worden.”

20

Als je aan Marcel de Boer vraagt wat hij heeft bereikt sinds zijn aantreden als

voorzitter van NVM Business in 2014, kan hij je dit puntsgewijs vertellen. Zo noemt de

56-jarige bestuurder (hij voelt zich veel jonger) onder meer funda 3.0 en het vaststellen

van een heldere IT-visie. Maar nog belangrijker is de cultuur die aanzienlijk is veranderd.

“De dubbele petten zijn eruit. Wij zijn nu bestuurskundig ingericht als een bedrijf.

Dat voelen de leden ook. Dat is allemaal gedaan om wendbaarder te worden.”

Marcel de Boer

"De juiste koers is uitgezet,

nu moet het schip uitvaren"

Business Tekst | Bert van Doorn • NVM MAGAZINE

21

De makelaardij staat volgens De Boer aan de vooravond van grote veranderingen. “Dat heeft allemaal te maken met digitalisering en automa-tisering”, legt de vertrekkend voorzitter uit. “Het inzetten op technologisch platformen is van groot belang. Wat wij bijvoorbeeld doen met funda en fluX. Goede data en goede tools helpen om het vertrouwen van de consument te winnen.”

ANDERE INVULLING VAN BEROEP MAKELAARDat er gemoderniseerd moeten worden, is volgens de bestuurder overduidelijk. “Alles wordt mobieler en flexibeler als je kijkt naar de customer journey. Als NVM moet je daarin meegaan en goed kijken wat de vraag uit het veld is.” Het omarmen van nieuwe technologie is echter gemakkelijker gezegd dan gedaan. ”Er moet een brug geslagen worden. Daarbij moet je niet al te veel in de regels blijven zitten maar kijken hoe je de situatie kan veranderen.” Dat maakt volgens De Boer noodzakelijk dat je goed moet nadenken over een andere invulling van het beroep makelaar in de toekomst. “Denk bijvoorbeeld aan data-analisten en researchers die steeds meer nodig zullen zijn. Technologie heeft in het verleden bewezen dat er juist meer werk naar voren komt. Vooral de jongere generatie moet hierop inspelen. En wie de jeugd heeft, heeft de toekomst.”

UITEINDELIJK BLIJVEN WIJ MENSENAls vereniging wendbaar zijn, is essentieel voor het succes van NVM Business, legt de voorzitter uit. “Je moet meebewegen en dit steeds sneller kunnen doen. Dat kan door goed na te blijven denken hoe je klanten kan ontzorgen zoals door het aanbieden van de juiste kennis.

Empathie is hierbij het belangrijkst. Uiteindelijk blijven wij mensen. Door in te zetten op tech-nologie, komt er meer ruimte voor menselijke interactie. En dat is van essentieel belang om het vertrouwen van de klant te winnen.”

STIP OP DE HORIZONDie visie is inmiddels doorgedrongen bij NVM Business, toch? “De vereniging heeft zeker nog stappen te zetten. Dat probeer je te bereiken met communicatie en dingen duidelijk op papier te zetten. Het fundament ligt er maar nu moet het schip uitvaren.” Jezelf afvragen waar je naartoe wil, is daarbij de voortdurende terugkerende vraag. Dat is de stip op de horizon. Daarvoor stippel je een plan uit dat moet leiden tot resultaat. Soms zet je twee stappen naar voren om er vervolgens weer eentje terug te doen. Daarbij komt ook een stukje leiderschap om de hoek kijken. Ik zeg niet dat ik de toekomst in pacht heb, maar je moet wel leiders hebben die de beweging voorwaarts kunnen maken.”

JUISTE KOERS UITZETTEN UITEINDELIJK WEL GELUKTDit gaat volgens De Boer in de praktijk nog te vaak mis. “Als je ergens werkt zonder plan, ben je stuurloos. Je hebt een duidelijke visie nodig. Sommigen omarmen dat. Dat zijn de koplopers. Maar voor de troepen uitlopen kan ook een valkuil zijn. De juiste koers uitzetten gaat gepaard met weerstand en onbegrip. Maar uiteindelijk is het wel gelukt.” De Boer benadrukt dat hij dit nooit in zijn eentje kon doen. “Om iets neer te zetten heb je goede mensen nodig. Dat doe je samen met een team. Met sommige stukken ben je drie tot vijf jaar bezig. Maar dat is nodig als je als branche toon-aangevend wil zijn.”

TIJD VOOR EEN NIEUW HOOFDSTUKTerugkijkend is het vooral de betrokkenheid bij NVM Business die De Boer gaat missen “Het is een gepassioneerde club met veel ondernemers. En dat al 121 jaar lang. Dan heb je toch wel wat bereikt. De koninklijke titel hebben wij helaas nog niet. Maar NVM Business zal over twintig jaar ook nog bestaan. Het staat met de mensen.” Het loslaten van NVM kost hem echter geen moeite. “Je wil natuurlijk overal onderdeel van uitmaken. Als je niet meer kan besturen, moet je je opvolger veel succes wensen en dan moet je afstand houden. En dat kan ik ook. Het geeft mij weer tijd om aan een nieuw hoofdstuk te beginnen. En ik ben natuurlijk ook nog algemeen directeur van Troostwijk. Je kan niet voorspellen wat er morgen gaat gebeuren maar ik ben benieuwd wat er gaat komen. Het leven is nog altijd veel te mooi.” •

BusinessDECEMBER 2019 • Foto | Floris Heuer

“Door in te zetten op technologie,

komt er meer ruimte voor menselijke

interactie”

22

1 Het beste advies ooit gekregen? ‘Blijf baas over je eigen agenda’. Onze dagen zijn efficiënt ingedeeld: bezichtigingen doen we aan het

begin en het eind van de dag, gesprekken met (potentiële)

klanten doen we daar­tussen. Als we dit niet

doen, dan werken we alleen nog maar ’s avonds en in het weekend.

2 Het onderscheidend vermogen van jouw bedrijf?Wij zijn honderd procent aankoop­makelaar; we hebben een duidelijke focus op aankoop. We verzorgen geen taxaties, geen verkoop van woningen en geven geen uitgebreid vastgoed­advies. Zo kunnen we heel efficiënt werken en ons profileren als een echte specialist. Veel van onze klanten kiezen hier bewust voor.

3 Jouw grootste angst als makelaar?Een nieuwe financiële crisis. Ik heb mijn bedrijf in de afgelopen crisis opgebouwd en sindsdien alleen een stijgende lijn gekend. Ik ben erg benieuwd hoe het zal lopen als de huizenprijzen en de vraag naar huizen dalen.

4 Waarom gekozen voor deze sector?Makelaars zijn wat mij betreft enthou­siaste mensen die midden in de samen­leving staan, veel onderweg zijn en veel contact met mensen hebben. Dat spreekt me ontzettend aan. Daarnaast is er in de makelaardij een reële moge­lijkheid om ooit voor jezelf te beginnen en dat was mijn grootste wens.

5 De belangrijkste eigenschappen voor succes in de makelaardij? Visie. Een goed idee hebben van wat je wil, hoe je dat zou willen doen en dat ook zo doen! Niet te veel naar de (succesvolle) concurrentie kijken en hun werkwijze kopiëren, maar je eigen koers varen.

6 Het meest trots op tot nu toe?In 2017 waren wij de grootste NVM­aankoopmakelaar in Nederland. Voor ons ‘kleine’ bedrijf was dit een enorme mijlpaal waar ik super trots op ben. Het is nooit een doel op zich geweest, maar het bevestigde wel dat we serieus meededen.

7 Mooiste compliment ooit van een klant gekregen?Zonder jullie was het nooit gelukt! Dat is voor mij het mooiste om te horen. Enerzijds horen we dat wel eens als het gaat over de aankoopprijs die lager was dan gedacht, een andere keer gaat dat over het überhaupt kopen van een huis. In de overspannen huizen­markt van Utrecht zijn er namelijk veel zoekers die de hoop al opgegeven hebben. Het is erg leuk om deze mensen te helpen.

8 De belangrijkste ontwikkeling voor de toekomst van de makelaardij?Ik vind de ouderwetse handtekening een beetje uit de tijd. Ik zie diverse veilige oplossingen om digitaal te ondertekenen en ik hoop dat dit snel de standaard wordt. Het zou ons werk een stuk efficiënter maken en het zou een hoop papier besparen.

9 Mooiste verkoop/aankoop/taxatie ooit bij betrokken?De aankoop van mijn ‘eigen’ stuk grond om een woning op te bouwen is met afstand de mooiste aankoop die ik ooit gedaan heb. Een plek creëren waar ik met mijn familie kan wonen is altijd een droom geweest.

10 Jouw motto als makelaar/taxateur?‘C’est le ton qui fait la musique’. De toon waarop je iets zegt is minstens zo belangrijk als datgene wat je zegt. ‘Vroeger’ hing de spreuk boven m’n bureau, nu zit ie goed ingeprent. •

10 vragen aan Menno Grandia

In 2013 richtte Menno Grandia het aankoopmakelaarskantoor 'de-aankoper' op. Het was het eerste honderd procent NVM-aankoop-

makelaarskantoor in regio Utrecht. Sinds 2014 werkt hij samen met zijn broer en kopen zij jaarlijks in en rond Utrecht tussen de 150 en

200 woningen aan. Hiermee behoort de-aankoper al vier jaar tot de grootste NVM-aankoopmakelaarskantoren van Nederland.

Foto | Meral Soydas • NVM MAGAZINE

23

Er is woningnood en dat drijft kosten op. De woningmarkt is dan ook een rare markt; nog nooit waren er te veel woningen in Nederland. Er is dus altijd meer vraag dan aanbod. Een aantal mensen spreekt dan ook liever over volkshuisvesting, in plaats van een markt, maar dat verandert uiteindelijk niks aan het tekort.

Woningen in Nederland zijn duur, maar niet alleen door het tekort aan bestaande woningen. De gemiddelde nieuwbouw­ koopwoning gaat inmiddels richting de 400.000 euro. Verre van bereikbaar of betaalbaar voor veel te veel mensen. Waarom worden er niet meer huizen gebouwd waar mensen ook daadwerkelijk behoefte aan hebben? We bouwen nu nog te veel ouderwetse eengezinswoningen, alsof we nog leven in de jaren ’50 van de vorige eeuw. Van de sociale huurwoningen wordt nog maar 11 procent bewoond door ‘het traditionele gezin’: twee ouders met

kind(eren). Terwijl het aantal alleenstaanden en senioren blijft stijgen. Waarom zijn er niet veel meer appartementen die inspringen op de vraag naar grote dakterrassen, woningen met flexibele indelingen en wooncomplexen met gedeelde voorzieningen en gemengde bewoning?

Gemeenten lijken het te laten gebeuren; ze bouwen blijkbaar liever woningen voor gezinnen die 400.000 euro aan hypotheek kunnen ophoesten, dan voor mensen die een betaalbare eerste woning willen kopen. Kopen, en daarmee het opbouwen van vermogen, moet wat D66 betreft voor iedereen bereikbaar zijn. Ook als je een gemiddeld inkomen hebt, of alleenstaand bent. Daarom stellen we voor dat er betaal-bare woningen met de bestemming sociale koop (tot de NHG­kostengrens van 310.000 euro) mogelijk worden gemaakt onder de Crisis­ en herstelwet. Het Kabinet moet samen met gemeenten en provincies aan de slag en ervoor zorgen dat er meer van deze goedkope koopwoningen worden gebouwd.

Eenzelfde gebrek aan innovatie zien we in onze bouwmethodes. Die zijn voor een groot deel nog hetzelfde als 50 jaar geleden. Hierdoor duurt het bouwen van woningen nog lang, met inflexibele ontwerpen en veel inefficiëntie. Het kan echt slimmer en goedkoper, zoals prefab- en modulaire bouw op kleine schaal al laten zien.

Natuurlijk is de bestaande bouw het over grote merendeel van onze woningmarkt, pardon woningvoorraad. Dat maakt het des te belangrijker dat nieuwe toevoegingen aan de woningvoorraad goed doordacht zijn en inspelen op de toekomst. Als dat sneller en goedkoper kan, betekent dat simpelweg ook op korte termijn veel meer woningen. En dat is uiteindelijk de enige manier om de woning-nood aan te pakken en wonen betaalbaar te houden. •

Jessica van EijsTweede Kamerlid D66

JESSICA VAN EIJS

Een betaalbaar huis voor iedereen

Blik van buitenDECEMBER 2019 •

24 Expertise Tekst | Joost Hanraets • NVM MAGAZINE

Blockchain, Big Data en het Internet of Things (IoT) – nieuwe

technologie verovert ook langzaam de vastgoedsector. Huib Bois-

sevain, Oprichter & CEO van vastgoedbelegger Annexum analy-

seert waar de kansen voor makelaars liggen.

Nieuwe technologie in de vastgoedssector:

Waar liggen de kansen?

"Blockchain

maakt de weg vrij

voor een

gebouwpaspoort"

“In onze sector wordt nog te weinig gebruikgemaakt van data­analyse en bijbehorende technologieën als AI en machine learning.” Dat is wat Boissevain als directeur van een van de grootste aanbieders van particuliere vastgoedbe­leggingsfondsen vooral opvalt. “Terwijl data-analyse een wereld aan mogelijk­heden opent voor de vastgoedsector, bijvoorbeeld om de koop- en huurprijzen te optimaliseren. Daarvoor kunnen makelaars gebruikmaken van hun eigen databases, gegevens uit funda en externe big data zoals geografische en demografische infor­

matie. Daar valt nog veel winst te behalen. Zeker omdat veel vastgoedbedrijven nu alleen nog maar hun eigen data vastleggen. Aan analyseren, combineren en voorspellen komen ze niet toe. Laat staan dat ze hun gegevens combineren met externe data.”   PRIJZEN OPTIMALISEREN MET DATA “Taxeren, waarderen en prijsbepaling op basis van referenties heeft zijn langste tijd gehad”, zegt Boissevain. “Want de prijzen die op deze manier berekend worden, liggen vaak te laag. Vooral bij grote verhuurders, die geen leegstand willen

hebben. Daarom vragen ze vaak niet het bedrag dat ze kunnen krijgen.” Op dat vlak biedt data­analyse kansen. Wanneer makelaars interne en externe (big) data combineren en analyseren, krijgen ze inzicht in de maximale huur- of koopprijs die ze kunnen vragen. “Sommige nuttige gegevens liggen voor het oprapen, zoals inkomsten per postcode. Die kun je bij het CBS opvragen. Of je haalt ze uit je eigen database. Veel huurders en kopers willen dolgraag hun droomwoning vinden en zijn daarom bereid veel persoonlijke gegevens te delen.”

25ExpertiseDECEMBER 2019 • Foto | René van den Burg

WONINGEVOLUTIE DOOR HET IOT Ook het IoT biedt volgens Boissevain kansen voor makelaars. “In de vastgoed-sector behandelen we potentiële kopers en huurders nog te weinig als klant. Dat komt onder andere omdat we jarenlang alles hebben gestandaardiseerd, van de plaats van de badkamer tot de hoogte van het keukenblad. En nu blijkt dat we daardoor weinig op individuele behoeften kunnen inspelen”. Met het IoT kan dat wel, want het wordt mogelijk om het woninggebruik te meten met sensoren. “Wordt een ruimte wel gebruikt terwijl de thermostaat aanstaat? En wat betekent dat voor de isolatie? Door dat soort zaken te meten, krijgen we inzicht in de veranderende wensen van bewoners. Daar kunnen we de volgende generatie woningen weer op aanpassen. Zo stimu­leren we een evolutie van de woning.” VR ALS EXTRA SERVICE Virtual Reality (VR) is een technologie die al regelmatig gebruikt wordt in de vast­goedbranche, vooral bij bezichtigingen. “Als je een VR-bril opzet, kan je je een betere voorstelling maken van hoe een ruimte er na verbouwing of ingericht uitziet.” Maar misschien nog belangrijker volgens Boissevain, VR is – net als het IoT – een middel om de koper of huurder meer als klant te behandelen. “De klant moet koning zijn. Doordat de meeste vastgoedbedrijven daarin achterlopen, kan je je met VR makkelijk onderscheiden. Je biedt een extra service die de concurrentie niet heeft.” MEER VERTROUWEN MET BLOCK-CHAIN Blockchain maakt volgens Boissevain de weg vrij voor een gebouwpaspoort: “Bij elke transactie van een woning of gebouw, moet een dossier opgesteld worden. Met daarin telkens dezelfde informatie uit het verleden zoals bouwkundige rapporten, kadasterdata en contracten. Als makelaar moet je dan telkens opnieuw dezelfde documenten opzoeken en aantonen dat

alle informatie in het dossier klopt. Met een gebouwpaspoort gebaseerd op blockchain los je dat op. Dan hoeven makelaars niet langer alle informatie te vergaren en zijn alle aanpassingen terug te vinden. Zo maak je het niet alleen makkelijk voor makelaars – je vergroot ook de transparantie en het vertrouwen onder kopers en huurders.” VOORSPONG UITBOUWEN NVM­makelaars hebben een voorsprong door funda. Maar is een dergelijk afgesloten woningverkoop en ­verhuurplatform wel houdbaar? “NVM-makelaars zitten op een berg goud: de data uit funda. Daar valt veel meer uit te halen”, benadrukt Boissevain. Toch wordt funda nu regelmatig omzeilt. “Verkoop en verhuur verloopt steeds meer via andere platformen zoals social media en Airbnb. Het is aan NVM om het tij te keren. Dat vraagt om meer samenwerking bij het verkrijgen van inzichten uit deze data.” Samenwerking is volgens Boissevain cruciaal om meer uit vastgoeddata te halen. Want door gezamenlijke gegevens te delen, maken makelaars de datapoule groter. “Combineer alle data uit funda met die van collega’s, jezelf en externe demo­grafische of geografische gegevens. Zo worden je inzichten nog nauwkeuriger. Op basis daarvan kun je bijvoorbeeld gericht prijzen en beleggingsrendement bepalen en zelfs voorspellen. Daar liggen kansen voor individuele makelaars om zich te onder­scheiden en voor NVM om hun voorspong ten opzichte van andere vastgoedplat­formen niet alleen te behouden, maar ook uit te bouwen.”•

"Is een afgesloten verkoop

en -verhuurplatform als

funda wel houdbaar?"

"Prijsbepaling op basis van

referenties heeft zijn langste tijd

gehad"

26

WAT WAS ER AAN DE HAND? In de geleverde woning bevindt zich een kelder opgedeeld in drie kelderruimten. In één van deze ruimten ligt laminaat op de vloer en zijn de wanden bekleed met voorzetwanden. Tijdens de bezichtiging was in deze ruimte water-schade zichtbaar bij een kozijn en waren er vochtplekken op de vloer aanwezig.

Op 8 juli 2014 vóór de overdracht en in de laatste week van augustus van 2014 ná de overdracht van de woning, is tijdens hevige regenval regenwater de kelder ingelopen waardoor de vloer van twee van de drie kelder-ruimten blank kwam te staan. Daarnaast is er in 2016 opnieuw sprake geweest van waterover-last in de kelder. Na 2016 zijn er geen ernstige problemen meer geweest met de kelder.

Volgens koper is er sprake van een vocht-probleem in de kelder. Kosten van herstel bedragen circa 20.000 euro. Koper stelt verkoper aansprakelijk voor dit bedrag.

NVM­KOOPOVEREENKOMST Voor een antwoord op de vraag of verkoper aansprakelijk is voor het vocht­ probleem is de NVM-koopovereenkomst van belang. In artikel 6.3 van de NVM­ koopovereenkomst staat vermeld dat verkoper pas aansprakelijk is als het geconstateerde probleem het normale

gebruik belemmert. De vraag is nu of het vocht probleem in de kelder het normale gebruik belemmert. Deze vraag wordt voorgelegd aan de rechter. In eerste aanleg is de rechter van oordeel dat de koper van een woning met een kelder erop bedacht moet zijn dat zich bij extreme regenval wateroverlast in de kelder kan voordoen. De rechter wijst de claim van koper af. Koper gaat tegen deze uitspraak in hoger beroep bij het hof.

INCIDENTELE WATEROVERLAST Ook het hof geeft koper geen gelijk. Het hof is van oordeel dat de wateroverlast incidenteel is. Het normale gebruik van de woning wordt daarom niet belemmerd. Dit zou anders zijn indien bij elke regenbui water op de vloer van de kelder zou komen te staan.

ONDERZOEKSPLICHT Het hof wijst koper vervolgens nog op zijn onderzoeksplicht. Het hof is van oordeel dat er sprake is van een vochtprobleem in de kelder, maar dit had koper bij bezichtigingen kunnen constateren. Er was waterschade bij een kozijn zichtbaar en er waren vochtplekken op de vloer aanwezig. Daarnaast werd koper bij de bezichtigingen bijgestaan door een aannemer, een architect en een makelaar. Indien koper er zeker van had willen zijn dat de kelder volledig vochtvrij zou zijn, dan had hij vragen kunnen stellen en/of nader deskundig onderzoek moeten laten doen vóór het ondertekenen van de koopovereenkomst.

CONCLUSIEKoper moet de kosten van herstel voor zijn rekening nemen. Verkoper is niet aansprake-lijk omdat de wateroverlast in de kelder van incidentele aard is en daarom niet het normale gebruik als woonhuis belemmert. Daarnaast heeft koper zijn onderzoeksplicht verzaakt • Meer informatie?http://deeplink.rechtspraak.nl/uitspraak?id=ECLI:NL:GHSHE:2019:3480

Neem contact op met NVM Juridische Dienst030 - 608 51 81

Wie is aansprakelijk?

Wateroverlast in de kelderWie is aansprakelijk als koper na het transport wateroverlast ervaart in de kelder? Deze vraag werd voorgelegd aan het hof Den Bosch.

Juridisch Tekst | Rieco Boersma • NVM MAGAZINE

27

Woningkrapte en stagnerende bouw-productie frustreren de duurzaamheids-opgave in nieuwbouw en bestaande voorraad. De markt moet weer in beweging komen. Zonder regie en een overkoepelend pakket maatregelen zijn de huidige problemen van woningnood, te lage woningproductie, de verduur-zamingsopgave, stikstof en PFAS niet op te lossen”, aldus NVM-lobbyist Jasper van der Jagt naar aanleiding van de recente begrotingsbesprekingen in de Tweede Kamer.

Op 11 november is de begroting van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in de Tweede Kamer besproken. Jasper van der Jagt, bij NVM verantwoordelijk voor belangenbehartiging bij politiek, openbaar bestuur en maat­

schappelijk middenveld, volgde de debatten nauwgezet. “In navolging van NVM, maakt nu ook de politiek zich terecht zorgen over de achterblijvende woning productie en enorme krapte op de woningmarkt. Dit najaar gebruiken de coalitiepartijen voor het eerst de term ‘woningcrisis’. De problemen in de planningscapaciteit bij gemeenten zijn door het PFAS­ en stikstof dossier ook alleen nog maar nijpender geworden. Een snelle gecoördineerde aanpak is belangrijk, want als bouwbedrijven door stilstand gaan omvallen zal de bouwcapaciteit nog verder dalen. We zijn als NVM blij dat de minister het belang erkent van een samenhangend pakket maat-regelen dat de woningmarkt vlot kan trekken, met aandacht voor het grotere geheel. Maar haast is geboden”.

BoodschapNVM wil snelle vergroting van de woning-productie en stimulering van beweging op de woningmarkt. Van der Jagt: “Iemand die verhuist zet een keten aan niet alleen economische activiteiten in gang. Eventuele verbouwingswerkzaamheden geven ook ruimte aan verduurzamingsmaatregelen in de bestaande voorraad, zoals isolatie-maatregelen en zonnepanelen. Zonder beweging van de woningmarkt stagneert die verduurzaming. Dat is een boodschap die wat NVM betreft wel wat meer bij de Kamer-leden zou mogen landen. Daar gaan we ons de komende tijd ook hard voor maken”.

VastgoedregisseurVoorafgaand aan de begrotings behandeling hebben alle relevante Kamerleden een brief ontvangen waarin NVM pleit voor de instelling van regionale vastgoedregisseurs als schakel tussen Den Haag en provincies, gemeenten, bouwers, boeren, natuur-beschermers en makelaars. Problemen kunnen zo per regio door herijking van het beleid gericht worden aangepakt. Van der Jagt: “In het debat vertaalde zich dat bij partijen van zowel linkse als rechtse signatuur in een roep naar meer regie door de Rijksoverheid op gebied van woning-productie”. NVM zoekt vooruitlopend op het volgende debat op 11 december steun voor dit voorstel. NVM beschikt over de meest actuele data van de vastgoedmarkt en stelt die graag beschikbaar. Van der Jagt: “De feitelijke data kan de vastgoedregisseur helpen de markt weer in beweging te krijgen, zodat wij aan ons gezamenlijke doel kunnen blijven werken: voor iedereen een woning die past in zijn/haar persoonlijke situatie en wanneer die situatie verandert moet je daar ook gemakkelijk in kunnen anticiperen. Een woningmarkt die in beweging is, is goed voor consument, economie en de duurzaamheids-opgave!”. •

"Meer regie nodig op de woningmarkt"

DECEMBER 2019 • Tekst | Kees de Vries Foto (onder) | René van den Burg

Meer informatie? Jasper van der Jagt, Public Affairs NVM, j.vanderjagt@nvm.nl

28

“Servicegericht is de rode draad in 2019 en is ook hét speerpunt voor de komende jaren. NVM is er primair voor de leden”, zegt André Drok. Hij kijkt terug op een roerig jaar van reorganisatie en verandering. Nieuwe voorzitterGer Jaarsma zat drie jaar lang op de voorzitters-stoel van NVM en schudde de organisatie flink op. “Hij werkte drie jaar lang aan dossiers als de governance structuur van NVM­ Holding en haar deelnemingen. Ook discussies over de keuze tussen persoonlijk lidmaatschap of ondernemer-slidmaatschap en de invoering van collegiale audits bracht hij tot een goed einde”, legt Drok uit. “Onno Hoes startte in juni 2019 en kan doorpakken en voortborduren op het fundament dat Jaarsma heeft gelegd. Hoes heeft een rijke bestuurlijke ervaring en is een echte verbinder. Waar het kan, zal hij dan ook sámen met de afdelingsvoorzitters optrekken en hen in beeld brengen.”

Focus op ledenIs NVM een branchevereniging die voor de hele branche opkomt, of is ze een vereniging gefocust op haar leden? Drok: “Primair, met stip op nummer 1, zijn wij een ledenereniging, waarbij de ondernemingen lid zijn. Wij behartigen de belangen van onze leden; de aangesloten makelaars­ en taxateurskantoren. Daarbij richten we ons op de ondernemer, de in de onderneming werkzame makelaars en taxateurs, en ook op Kandidaat Makelaar­Taxateurs (KRMT), Assistent Makelaars­Taxateurs (ARMT) en andere mede-werkers.”

Meer interactieNVM wil interactie met haar leden sterk vergroten. “Daarvoor is onder andere in 2019 een ledenapp opgezet”, vertelt Drok. Onder andere via online platforms wil NVM graag continue met leden in gesprek zijn over thema’s, visies, producten en diensten. Leden praten mee, geven hun mening en communiceren onderling. Dat is wat NVM graag wil. “Meer dynamiek en meer samenwerken.”

Intern auditsysteem NVM staat voor kwaliteit. “Om dit te waarborgen voerde NVM een intern auditsysteem in”, vertelt Drok. “We leiden makelaars en taxateurs op tot auditor. Tenminste eens in de drie jaar wordt elk lid door een auditor bezocht. Doel is met elkaar de kwaliteit van NVM en hun dienstverlening nog verder te verhogen. Uit de audits komen ook aandachtspunten die we als NVM kunnen gebruiken om leden meer algemeen te informeren of om opleidingen en producten en diensten beter af te stemmen op de behoefte van de leden.”

Van vereniging naar coöperatieDe NVM is sinds oktober 2019 een coöperatie. Drok: “ NVM is via een holding eigenaar van verschillende werkmaatschappijen die diensten leveren aan de leden en derden. De omvorming naar een coöperatieve vereniging biedt meer mogelijkheden om leden ­ ook financieel ­ te laten participeren in de financiele resultaten die binnen de NVM­groep worden behaald.

NVM HoldingIn 2019 heeft NVM ervoor gekozen een zwaardere rol toe te kennen aan de Holding. “De eigendom van de werkmaatschappijen is ondergebracht in een holding B.V.”, zegt Drok. “Voorheen bestond het bestuur van de Holding uit een delegatie van het Algemeen Bestuur NVM. Nu staan innovatie en het bevorderen van synergie tussen de werkmaatschappijen centraal. Dat is reden geweest om een extern professioneel bestuurder - Yme Bosma - voor NVM Holding te benoemen en een RvC Holding te installeren.”

Nieuw kantoorDrok benoemt tot slot het nieuw te bouwen verenigingsgebouw in Utrecht. “In een online community hebben we leden om input gevraagd om de dienstverlening van het NVM- bureau te vergroten. Dit heeft ook veel inspiratie opgeleverd voor het nieuwe verenigingsgebouw waarin we een huiskamergevoel willen creëren met veel open ruimtes waar je zo naar binnen kan lopen. Zo krijgen alle leden en bezoekers het gevoel: ‘Welkom, wat fijn dat je er bent!’ Daarmee onder-strepen we onze visie op wie we willen zijn.” •

Terugbl ik 2019“Het ro er om”

Verenigingsmanager André Drok blikt terug op 2019. Het jaar waarin het roer voor NVM definitief is omgegaan, op weg naar een servicegerichte organisatie. “NVM is er voor de leden, dat staat met stip op nummer 1.”

Vereniging Tekst | Patty Sjerps • NVM MAGAZINE

29VerenigingDECEMBER 2019 • Foto | René van den Burg

Terugbl ik 2019“Het ro er om”

SUCCESSEN VAKGROEP BUSINESS 

1 Toetreding Cushman & WakefieldDe ambitie bestond al jarenlang om een corporate aan te sluiten bij de vakgroep. Dit jaar is dit eindelijk gelukt. Met Savills en JLL ook in vergevorderd stadium van aansluiting.

2 Provada en workshopsSuccesvolle Provada met 11 drukbezochte workshops met uiteenlopende onderwerpen als taxeren, zorgvastgoed, logistieke centra en supermarktvastgoed.

3 Derde innovatiecongres! Wederom enorme opkomst op congres met spraakmakende namen als Jort Kelder, Ben van Berkel, Willem Sijthoff en Mathijs Bouman.

4 Publicaties Stand van Zaken Commercieel Vastgoed en Prijsindex Commercieel Vastgoed Hoog aantal gedownloade rapporten ‘Stand van Zaken’ (ruim 3.000) en Prijsindex (bijna 10.000 keer). Dit draagt bij aan vergroten van de autoriteitspositie.

5 Werkgroepen

leden-bureau-deelnemingenLeden zijn in verschillende sessies in gesprek geweest met funda in business, brainbay en Realworks. Dit is een invulling van de ledenbehoefte om gezamenlijk een sterker en klantvriendelijker product neer te zetten.

SUCCESSEN VAKGROEP AGRARISCH

1 Kenniswerkgroepen  Binnen de kenniswerkgroepen en regio-bijeenkomsten worden de specialistische leden ondersteund op het gebied van onteigening en agrarisch & landelijk vastgoed. Deze hebben als doel om vakinhoud en actualiteit te bespreken en kennis uit te wisselen om de deskundigheid en kwaliteit naar een hoger niveau te tillen.

2 Seminar wonen in het buitengebied Tijdens het seminar werd ingegaan op de verschuiving van wonen naar het buitengebied, nu de woningmarkt in de stedelijke gebieden krap is geworden en agrarisch vastgoed in het buitengebied vrijkomt. Deelnemers konden workshops volgen over diverse onderwerpen.

3 Zichtbaarheid van de vakgroepIn 2019 heeft de vakgroep een nieuwe naam gekregen: Agrarisch en Landelijk. Als gevolg hiervan is ook het logo aangepast. Opvallend is ook dat veel (vak)media de vakgroep steeds beter weten te vinden.

4 Nieuwe kenniswerkgroep taxerenDoel van deze kenniswerkgroep agrarisch taxeren is om 2 tot 3 keer per jaar samen te komen om o.a. kennis uit te wisselen, het vakgebied door te ontwikkelen en collegiale samenwerking te bevorderen.

5 Rundvee mechanisatie vakdagenVoor het eerst was de NVM Vakgroep aanwezig met een stand op de rundvee mechanisatie vakdagen in Hardenberg. Hier zijn veel nieuwe contacten gelegd en bestaande contacten aangehaald.

SUCCESSEN VAKGROEP WONEN

1 Nieuwbouw – kwaliteitsslagOm een duidelijker onderscheid te maken tussen NVM-nieuwbouwspecialisten en de kantoren die wel eens nieuwbouw verkopen maar daar niet in gespecialiseerd zijn, heeft NVM een nieuw kwaliteitssysteem voor de NVM-nieuwbouwspecialisten geïntroduceerd middels intervisiebijeenkomsten en assess­ments.

2 Verhuur – particuliere verhuurDe afgelopen jaren heeft NVM in samen­werking met verschillende NVM-afdelingen een aantal succesvolle bijeenkomsten voor particuliere verhuurders georganiseerd om de toegevoegde waarde van een NVM verhuur­makelaar onder de aandacht te brengen.

3 Aankoop – aankooptoolsDe NVM Holding heeft de behoefte aan aankooptools dit jaar verder onderzocht en verschillende deelnemingen zijn in beweging gekomen.

4 NVM VerkopersavondNVM-makelaars organiseren bijeenkomsten om de huizenmarkt meer in beweging te krijgen.

5 DatabeleidWe hebben een missie als NVM neergezet om het dataplatform voor vastgoed te worden om sneller innovatie diensten voor leden te ontwik­kelen en te bewaken dat dit gebeurt onder de juiste voorwaarden.

In de dienstverlening van NVM richting leden, consumenten en stakeholders speelt de website NVM.nl een belang-rijke rol. Omdat de huidige website verouderd is en de vindbaarheid van informatie niet optimaal is, is eerder dit jaar besloten om een geheel nieuwe website en ledenportal te ontwikkelen. Begin 2020 gaat de nieuwe website live, gevolgd door het ledenportal later in het jaar.

Wij willen onze websitebezoekers weer een up­to­date website bieden waar gemakkelijk en snel de juiste informatie kan worden gevonden. Het grote zoekscherm (“Welkom! Hoe kunnen we u helpen?”) bovenaan de homepage is hier een voorbeeld van: hier kan een zoekterm worden ingevoerd om snel naar de juiste informatie te worden door-verwezen. Net als op de huidige website, krijgen de vakgroepen een eigen plek op de nieuwe website.

Nieuwe huisstijlBij de ontwikkeling van de nieuwe website speelden ervaringen van websitebezoekers, inzichten in webstatistieken en de nieuwste technologische ontwikkelingen een belang-rijke rol. Dit geldt ook voor de vormgeving: de website en het ledenportal worden in een nieuw jasje gestoken, geheel in lijn met de nieuwe NVM­huisstijl.

Mobiel vriendelijkOmdat veel bezoekers onze website op een mobile device bekijken, wordt er extra aandacht besteed aan de mobiele versie van de nieuwe website. Wanneer u onderweg bent naar een bezichtiging of taxatie, kunt u straks sneller en gemakkelijker de juiste informatie vinden. Na lancering van de website en het ledenportal worden beide kanalen doorontwikkeld om nieuwe functio-naliteiten en verbeteringen te kunnen bieden.

Meer informatie Mocht u vragen hebben over de nieuwe website, dan kunt u ons mailen: online@nvm.nl

Ook zijn wij na livegang van de nieuwe website erg benieuwd naar uw mening!

NVM.nl wordt vernieuwd

30 Vereniging • NVM MAGAZINE

31AdviesDECEMBER 2019 •

Voorkom dat u en de verhuurder onbedoeld faciliteren!Voorkom dat u en de verhuurder onbedoeld faciliteren!

Ondermijning

Het is daarom van belang om hierbij stil te staan op het moment dat u een opdracht sluit voor het verlenen van diensten met betrekking tot verhuur van onroerend goed.Wanneer u wordt gevraagd om te bemiddelen bij verhuur is het belang­rijk dat u met uw opdrachtgever duidelijke afspraken maakt over het screenen van een huurder. Leg dit ook schriftelijk vast in de opdracht tot dienstverlening. Valt het screenen van een huurder niet onder de opdracht, bijvoorbeeld omdat u enkel als deeldienst de huurovereenkomst opstelt, wijs uw opdrachtgever dan (schriftelijk) op de risico’s die het niet door u screenen van de huurder met zich meebrengt.

Zorgvuldige screeningBovenstaande wordt nog eens extra onderstreept door een uitspraak van de Rechtbank Zeeland West Brabant. In deze uitspraak wordt een makelaar verweten dat hij onzorgvuldig heeft gehandeld door de huurder onvoldoende te onderzoeken. De rechtbank neemt daardoor aan dat de schade die is ontstaan aan het pand doordat er een hennepplantage werd gevestigd, toe valt te rekenen aan de makelaar. Naast de aantas­ting van uw naam kunt u mogelijk dus ook aansprakelijk gesteld worden voor schade die een verhuurder lijdt! Des te meer reden om een huurder zorgvuldig te screenen.

VoorbeeldenHet team Vastgoed Oost-Nederland heeft een brochure opgesteld waar de risico’s en aandachtspunten bij de verhuur van panden zijn benoemd. Naast het zorgvuldig screenen van de huurder strekt het tot de aanbeve­ling om in het huurcontract afspraken te maken over het gebruik van het gehuurde en over het periodiek controleren van het gehuurde. Hiervoor zijn voorbeeldclausules beschikbaar die u kunt terugvinden op het leden­portaal van de NVM.

AandachtspuntenAls u bent betrokken bij de verhuur doordat u als beheerder optreedt, zijn er ook een aantal algemene aandachtspunten. Wees bijvoorbeeld alert als men de huur contant wil betalen of wanneer de betalingen afkomstig zijn van een bankrekening die op naam van een andere partij dan de verhuurder staat. Ook aanpassingen aan het pand of geen of andere bedrijfsactiviteiten die in de lijn der verwachting liggen zijn redenen om extra aandacht te schenken. De ervaring leert dat men vrij snel na de ingangsdatum van het contract overgaat tot criminele activiteiten. Hou dus vanaf het begin af aan toezicht op het pand! •

Meer informatie?

Neem contact op met

NVM Juridische Dienst

030-6085181

Onroerend goed speelt een grote rol in ondermijnende criminaliteit. Als makelaar kunt u ongewild betrokken raken in crimi-nele situaties. Hierbij kan worden gedacht aan witwassen, drugscriminaliteit of illegale huisvesting. Een verhuurder kan daardoor ook betrokken raken bij strafbare feiten, finan-ciële schade lijden en loopt het risico dat de gemeente sancties oplegt.

Heeft u vermoedens van criminaliteit?

Neem contact op met:

• De wijkagent (www.politie.nl/mijnbuurt/wijkagenten).

• De politie via telefoonnummer 0900-8844.

Wilt u een anonieme melding doen?

• Bel Meld Misdaad Anoniem 0800-7000

32

Particuliere verhuur is al enkele jaren in opkomst. De achter-liggende redenering is genoegzaam bekend: spaargeld levert bij de bank niets op, dus kun je er maar beter iets mee doen dat wél rendeert. Bijvoorbeeld: een of meer woningen kopen voor de particuliere verhuur. “Wij zien dat particuliere verhuur in deze tijd van lage spaarrentes een aantrekkelijke optie kan zijn voor beleggers”, vertelt Laurens van de Noort, directeur van Vastgoed Belang, een belangenvereniging van particuliere beleggers. “De mate waarin onze leden in het vastgoed actief zijn, loopt ver uiteen. Sommige leden hebben enkele

woningen, andere duizenden. In dat laatste geval gaat het vaak om professionele vastgoed­familiebedrijven die het beheer professioneel hebben geregeld of uitbesteed.”

Bij de kleinere beleggers die in de woningverhuur actief zijn of willen worden, is die kennis er niet altijd. “Wij voorzien hen als belangenvereniging onder meer van de nodige kennis, juridisch advies en modelcontracten. Soms willen ze ook volledig ontzorgd worden en zijn ze best bereid daar iets voor te betalen. Er zijn heel veel tussenpersonen op de markt voor de verhuur en het beheer van particuliere woningen. Met het oog op de ingewikkelde regelgeving rond verhuur, moet je er als belegger zeker van zijn dat je een betrouwbare en vakbekwame tussenpersoon in de arm neemt, zoals een NVM­ makelaar. Bijvoorbeeld voor de screening van potentiële huurders. Met de sterke huurdersbescherming die we in Nederland hebben kun je problemen maar beter in beeld hebben vóór je een contract tekent.”

NVM met Vastgoed Belang voor ‘goed verhuurderschap’

Particuliere verhuurderontzorgenSommige particuliere verhuurders zijn uitstekend thuis in de complexe wet- en regelgeving rond verhuur – anderen minder. Bovendien willen niet-professionele verhuurders soms geheel ontzorgd worden. Daar ligt een mooie taak voor NVM-make-laars, vinden zowel NVM als beleggersorganisatie Vastgoed Belang. Samen dragen ze bij aan goed verhuurderschap en daarmee aan een beter imago van de particuliere belegger.

Wonen Tekst | Berber Bijma • NVM MAGAZINE

Laurens van de Noort

33

Betrouwbare informatie en dienstenOok Gratia van Hooijdonk, projectmanager bij NVM op het gebied van onder andere de huurmarkt, ziet in de particuliere verhuur een rol weggelegd voor de NVM­makelaar. “Het ministerie van Binnenlandse Zaken heeft ons een paar jaar geleden benaderd omdat zij in samenwerking met Vastgoed Belang een infoblad wilden maken om beginnende particuliere verhuurders voor te lichten en hen bewust te maken van de regelgeving rond huurovereenkomsten. Dat heeft bij NVM geresulteerd in een aantal regiobijeenkomsten die wij de afgelopen jaren hebben georganiseerd voor particuliere beleggers die zich in woningverhuur willen verdiepen.”

Op de bijeenkomsten werd de landelijke en lokale woning­ en huurmarkt belicht, informatie gegeven over huurrecht, gaven NVM-makelaars een toelichting op het zoeken, aankopen, verhuren en beheren van een woning en vertelde een financieel adviseur over de financieringsmogelijkheden. Van Hooijdonk: “Als verhuurder moet je met veel zaken rekening houden. Dat begint al bij de aankoop van een woning die je wilt verhuren. Welke woning is geschikt, wat is een goede aankoop­ en verhuurprijs, hoe zoek je een goede huurder, wat is een goed contract, wat zijn de verplichtingen voor de verhuurder, bijvoorbeeld op het gebied van beheer en onderhoud? Voor veel particulieren is woningverhuur niet hun corebusiness; denk aan ouders die een woning kopen voor hun studerende kind en een paar medestudenten. Dan is het fijn als een makelaar je kan helpen met betrouwbare informatie en desgewenst ook met professionele dienstverlening.”

Goed verhuurderschapDe overheid heeft de laatste jaren veel aandacht voor ‘goed verhuurderschap’, met het oog op een aantal excessen die in het nieuws kwamen over bijvoorbeeld gebrekkig onderhoud. “Een paar malafide verhuurders hebben het imago van particuliere verhuurders als groep zeker geen goed gedaan”, zegt Van de Noort. “Gebruik van onze diensten en de inzet van een professionele makelaar als tussenpersoon kan eraan bijdragen dat dat imago gaandeweg verbetert, omdat je daarmee voorkomt dat de verhuurder door gebrek aan kennis of tijd onbedoeld fouten maakt.”

Het tegengaan van discriminatie op de huurmarkt is voor de overheid een belangrijk onderdeel van goed verhuur-derschap. “Ik ben erg blij met de samenwerking tussen NVM en Vastgoed Belang in de aanpak hiervan”, zegt Van de Noort. “Samen kunnen we de bewustwording rond dit belangrijke thema vergroten.”

De meerwaarde van de samenwerking tussen NVM en Vastgoed Belang is volgens hem het gedeelde belang van een goed functionerende particuliere huurmarkt. “Nederland heeft van alle Europese landen de kleinste markt voor particuliere verhuur; we hebben vooral koop en sociale huur. Iedereen heeft er baat bij dat die kleine markt, die nu eindelijk een beetje groeit, goed functioneert.” •

WonenDECEMBER 2019 • Foto's | René van den Burg

Meer informatie?Gratia van HooijdonkProjectmanager030 – 60 85 279g.vanhooijdonk@nvm.nl

Gratia van Hooijdonk

34

Najaar 2019

Beëdigingen

Beëdigingen • NVM MAGAZINE

Afgelopen kwartaal zijn op het stadhuis van IJsselstein weer veel nieuwe NVM-makelaars en NVM-taxateurs beëdigd. •

35NVM'erDECEMBER 2019 • Tekst | Marije Rispens Foto | René van den Burg

Wat doe je bij de NVM?Ik ben manager Beleid en Kwaliteit. Daar vallen vier afdelingen onder. Leden kunnen dagelijks naar de Juridische Dienst bellen met vragen, bijvoorbeeld over koopaktes of avg­regelgeving. Op de afdeling Regelgeving en Handhaving wordt de regelgeving van NVM vorm­gegeven en gecontroleerd of leden zich aan de afspraken houden. De afdeling Programma's en Projecten zorgt voor het beleid van NVM en vertaalt dat naar producten en diensten die leden verder helpen in de uitoefening van hun vak. Bijvoorbeeld de mogelijkheid om online te bieden of een project over ketenintegratie. De vierde afdeling is het Auditbureau. Twee jaar geleden zijn we, na een uitgebreide pilot, begonnen met een reviewstelsel, waarbij leden andere leden een spiegel voorhouden en aanbevelingen of huiswerk meegeven om de kwaliteit van de dienstverlening van de ondernemer naar een hoger plan te tillen. Of zichtbaar te krijgen dat er al op een kwalitatief hoog niveau gewerkt wordt.

Hoe vrijblijvend is dat huiswerk?Niet vrijblijvend, er moet wel iets met het advies gedaan worden. Maar zie het vooral als een goed gesprek met een vakgenoot en een momentopname van waar de onderneming staat. Tachtig auditoren - leden van ons - doen samen inmiddels achthonderd audits per jaar en ieder lid is eens in de drie jaar verplicht aan de beurt. Het bezoek wordt vooraf aangekondigd. De auditor gaat de dialoog aan

met de ondernemer, doet dossieronderzoek, spreekt met kantoor-medewerkers en schrijft zijn aanbevelingen in een (vertrouwelijk) auditverslag. Het advies moet een bedrijf helpen om de bedrijfs-voering te verbeteren. In het begin was niet iedereen enthousiast, omdat je toch het gevoel hebt dat je iemand in je keuken laat kijken. Maar we borgen dat door een auditor aan te wijzen die minimaal vijftig kilometer verderop werkt en daardoor geen directe concurrent is. Inmiddels geeft zeventig procent van onze leden aan de audit leerzaam, zinvol en nuttig te vinden en beveelt deze ook aan zijn collega’s aan.

Wat is het leukste van je werk?De diversiteit aan onderwerpen en uitdagingen. En de snelheid en complexiteit die bij dit werk horen. Ik stuur 26 collega's aan en we helpen onze leden echt met hun onderneming. Of dat nu met een eenvoudig en snel te beantwoorden juridische vraag is of met een nieuw complex product. Dat geeft voldoening. •

Contact

p.vangrevengoed@nvm.nl

030 6085 215

Peter van Grevengoed

Leden verder helpen met hun onderneming

PASPOORTLeeftijd 50 jaar.

Soort woningEen hoekwoning in Zoetermeer.

Met wie woon je daar?Met mijn partner Eefje.

Met wie zou je een week van huis willen ruilen?Met iemand die een volledig energieneutrale woning heeft om eens te ervaren hoe dat werkt.

MuziekHeel breed, van americana tot post punk. Ik ga vrij regelmatig naar festivals en concerten, dit jaar zit ik op 77 concerten in totaal.

SportBergbeklimmen, hardlopen en fitnessen.

CV Zes jaar manager ledenservice NVM, tien jaar manager frontoffice bij een rechtsbijstandverzeke­raar, en daarvoor tien jaar BtoB en BtoC advies en verkoop in de buitendienst in de verzekeringswereld.

nvm.nl

Of je nou een huis wil kopen of verkopen; je krijgt meer voor elkaar met een NVM-makelaar. Hij heeft namelijk meer expertise, omdat hij gebruikmaakt van allerlei data en onderzoek. Hij heeft een NVM-keurmerk, dat staat voor betrouwbaarheid en kwaliteit. Hij heeft een goed overzicht van de huizenmarkt, omdat hij een unieke database gebruikt. En hij kan je huis vliegensvlug onder de aandacht brengen bij zijn grote netwerk van andere NVM-makelaars. Vandaar de nu al gevleugelde uitspraak:

Je krijgt méér voor elkaar met een NVM-makelaar!

Je krijgt méér voor elkaar met een NVM-makelaar!

Of je nou een huis wil kopen of verkopen; je krijgt meer voor elkaar met een

een NVM-makelaar!

703601103_NVM Algemeen_220x285mm.indd 1 26-11-19 14:24

14 oktober

30 oktober

121 november

30 oktober

37DECEMBER 2019

Najaar 2019

NVM in de media

nvm.nl

Of je nou een huis wil kopen of verkopen; je krijgt meer voor elkaar met een NVM-makelaar. Hij heeft namelijk meer expertise, omdat hij gebruikmaakt van allerlei data en onderzoek. Hij heeft een NVM-keurmerk, dat staat voor betrouwbaarheid en kwaliteit. Hij heeft een goed overzicht van de huizenmarkt, omdat hij een unieke database gebruikt. En hij kan je huis vliegensvlug onder de aandacht brengen bij zijn grote netwerk van andere NVM-makelaars. Vandaar de nu al gevleugelde uitspraak:

Je krijgt méér voor elkaar met een NVM-makelaar!

Je krijgt méér voor elkaar met een NVM-makelaar!

Of je nou een huis wil kopen of verkopen; je krijgt meer voor elkaar met een

een NVM-makelaar!

703601103_NVM Algemeen_220x285mm.indd 1 26-11-19 14:24

10 oktober

13 oktober

BNL, 17 oktober

20 oktober

21 oktober

15 november

27 september

Dit kan niet doorgaan. Het is politiek falen, waarvoor heel Nederland de prijs moet betalen. Wij ondernemers willen dat ‘Den Haag’, provincies en gemeenten de blokkade van de vergunningverlening met spoed opheffen en de economie weer laten draaien, terwijl er goed beleid wordt gemaakt voor de lange termijn.

DE SITUATIE IS NIJPEND! • Tienduizenden duurzame bouwprojecten liggen stil door de stikstofimpasse, net als onder andere de waterbouw en het grondverzet door het PFAS-beleid. • De woningbouwopgave en belangrijke duurzame investeringsprojecten lopen hierdoor vast.• De geschatte schade bedraagt nu al meer dan 1 miljard euro en loopt snel op nu orderportefeuilles leeg raken.• De eerste ontslagen zijn gevallen en de eerste ondernemer is failliet. • Ondernemers missen bij kabinet, provincies en gemeenten het gevoel van urgentie!

DIT MOET GEBEUREN! • Bij de meeste projecten komt niet of nauwelijks stikstof vrij. De vergunningverlening kan hier doorgaan op basis

van de huidige wetgeving. Wij roepen Rijk en provincies hier met spoed toe op.

• Het kabinet moet snel met een drempelwaarde komen; alles wat daaronder blijft, heeft geen vergunning nodig. Dat voorkomt veel administratieve rompslomp.

• Voor PFAS vragen wij praktische normen - een werkbaar handelingskader - waarmee gemeenten en bedrijven weer aan de slag kunnen.

De grens is bereikt. Ja, we moeten onze natuur (stikstof) en volksgezondheid (PFAS) beschermen. Maar nu gebeurt er niks. Overal in het land ligt het werk al maanden onnodig stil, met desastreuze gevolgen. Net als de boeren maken ondernemers zich grote zorgen. Bedrijven dreigen om te vallen en tienduizenden medewerkers kunnen hun baan verliezen. De pijn is overal voelbaar: van binnenvaartschippers tot architecten, van groen en agro tot transporteurs, van metaal-, grondverzet- en grondverwerkingsbedrijven tot de (af)bouw mét leveranciers, installatiebedrijven en dienstverleners. Hele ketens komen in de knel en ook hun klanten worden erdoor getroffen: van woningzoekenden tot zorginstellingen die hun duurzame nieuwbouwplannen zien stranden.

Kantoor Ellen Nijboer Kaestner

Locatie Harderwijk

Eigenaar Ellen Nijboer

Aantal 1 medewerkers

Ellen Nijboer werkt voor de zakelijke markt

en verhuurt zichzelf daarnaast als interim-

makelaar. Ze is bovenal geïnteresseerd in

de mens achter het huis. “Ik ben een echte

‘wonenmakelaar’. Wie gaat er straks leven in

een huis? Ik vind het een uitdaging om de juiste

match daarin te vinden.”

Echt nieuw is de NVM niet voor Ellen Nijboer. Toen ze in 1998 een carrièreswitch maakte van sportdocent naar makelaar, werd ze ook meteen lid van NVM. Maar in 2014 ging het roer opnieuw om. “Na 25 jaar loondienst nam ik afscheid van mijn toenmalige werkgever. Tijd voor bezinning. Ik ben de vijftig gepasseerd en heb mezelf beloofd alleen dingen te doen waar ik blij van word.”

KameleonEén van die dingen is werken als interimma-kelaar. “Kameleonnen”, noemt ze dat zelf. “Elk kantoor heeft zijn eigen identiteit, uitstraling en karakter. De een werkt papierloos de ander op de traditionele manier. Ik probeer hun kleur snel aan te nemen. Het leuke van interim werk is dat je erg welkom bent.”

Architectonische keuzesNaast interimklussen verhuurt Nijboer haar exper tise aan de zakelijke markt: gemeenten, projectontwikkelaars en woningcorporaties in de regio Zwolle, Apeldoorn, Amersfoort, Spakenburg en Zeewolde. Nieuwbouwwoningen zijn haar specialisme.

“Ik ben altijd geïnteresseerd geweest in het hele proces van nieuwbouw. Van architectonische keuzes en de bouw tot het verkoopklaarmaken van de woning en de overdracht aan de koper. Nu faciliteer ik makelaars die de woningen uiteindelijk verkopen. Als er bijvoorbeeld bouw kundige veranderingen zijn, ben ik de schakel en kunnen zij de vragen van hun kopers bij mij kwijt.”

Actief lidEllen Nijboer startte haar eigen onderneming drie jaar geleden en is nu toe aan een professio-naliseringsslag. “Ik hoefde me niet af te vragen bij welke brancheorganisatie ik me wilde aansluiten. Dat was NVM.” Het lidmaatschap maakt het haar makkelijker te interimmen. Ook is de database van NVM voor haar waardevol, bijvoorbeeld als ze bepaalde doelgroepen voor woningen zoekt. “In het verleden ben ik regionaal en landelijk actief geweest voor NVM. Ook nu zou ik graag weer een bijdrage willen leveren aan de vereniging. Bijvoorbeeld met de audits die gehouden worden, maar ook door mee te denken over wat NVM voor bijvoorbeeld zzp’ers zou kunnen betekenen.” •

Nieuw lid NVM Ellen Nijboer:

“Ik doe alleen dingen waar ik blij van word”

38 Vereniging Tekst | Marije Rispens • NVM MAGAZINE

39VerenigingOKTOBER 2019

December16 Expat­bijeenkomst voor NVM­makelaars18 Vergadering bestuur Business18 Ledenraad NVM19 Commissie Lidmaatschapszaken

Januari8 Bijeenkomst Vz Wonen perscijfers9 Presentatie kwartaalcijfers Wonen13 Vergadering bestuur Wonen13 Beëdiging15 Vergadering bestuur Agrarisch & Landelijk22 Vergadering Algemeen bestuur23 Vergadering bestuur Business30 Commissie Lidmaatschapszaken

Februari7 Kenniswerkgroep Agrarisch & Landelijk10 Beëdiging19 Vergadering bestuur Business20 Vergadering bestuur Agrarisch & Landelijk27 Commissie Lidmaatschapszaken

December – Februari

AgendaEikenaar Makelaardij HEINO

Ellen Nijboer-Kaestner HARDERWIJK

ACL Vastgoed HAREN GN

Duttendael Makelaardij V.O.F. ‘S-GRAVENHAGE

Cushman & Wakefield V.O.F. AMSTERDAM

DTZ Zadelhoff V.O.F. AMSTERDAM

Melenberg Makelaardij EMMEN

Brabants Huys Makelaars en taxateurs VEGHEL

Helen TCK Makelaardij ZAANDAM

Lansingermeer B.V. ZOETERMEER

Smaak Makelaars HAARLEM

Brantjes Makelaars Velsen BV IJMUIDEN

Wondergem Makelaardij HEERENVEEN

AR Makelaardij AMERSFOORT

Beltman Makelaars Berkelland B.V. BORCULO

MARÈLL Makelaars AMERSFOORT

Van Lelyveld Makelaardij WOMMELS

Hemeltjen Makelaardij B.V. ZUTPHEN

Weusthuis Makelaardij Losser B.V. LOSSER

Nieuwe leden

Colofon

NVM Magazine is een

uitgave van NVM

Fakkelstede 1

3431 HZ Nieuwegein

(030) 608 51 85

Vragen over het magazine

T 06 13 36 83 81

Theo Scholte

t.scholte@nvm.nl

© NVM, 2019

Oplage

5.000 exemplaren

Redactie

Havana Orange

Coördinatie - Eva van Beveren

Basisontwerp en opmaak -

René Hofman (Rep-Id Design)

Druk

Mediacenter Rotterdam

2020 is een futuristische gedachte en tegelijkertijd het hier & nu.

Een nieuw jaar, met nieuwe kansen voor NVM en alle leden. Met dat perspectief

nodigen we je van harte uit voor ons jaarlijkse NVM Ledencongres.

Bekijk het programma en meld je direct aan op www.nvm.nl/ledencongres2020

Let op: vol = vol.

20 januari 2020

NBC Congrescentrum Nieuwegein

12:30 - 18:15 uur