VAPRO Magazine - Leidinggevenonder druk:keep cool!

nummer 3 jaargang 10 juli 2012

Hèt tijdschrift voor de operator en technisch vakman

Leidinggeven onder druk: keep cool!

Verder in dit nummer:

Vader en zonen operators

Het gras bij Biohorma

Hoe maak je spelletjeskarton?

Aan de slag met 5S

Noteer: Operatordag

7 oktober

Hét tijdschrift voor de operator en technisch vakman, is een uitgave van de VAPRO groep.

VAPRO groepPostbus 240902490 AB Den HaagT 070 - 337 83 00F 070 - 320 51 86E [email protected] www.vapro.nl

RedactieHerbert Boland, Tycho van den Born, Hanneke van Gaans, Marvin Moentadj, Kees Noort, Marion Reerds, Marjolein Veeninga, Sonja van Venrooij.

VormgevingBeeldvorm, Pijnacker

Foto omslagLourens Smak

DrukkerijVeldwijk-Van Loon Grafische bedrijven

Verschijning6 keer per jaar

VerspreidingDit tijdschrift wordt gratis verspreid onder leden van het Platform voor Operators, operators (in opleiding), leidinggevenden in de pro-ductie, praktijkbegeleiders en -opleiders en verantwoordelij-ken voor opleidingen binnen bedrijven in de (proces-)indus-trie. Wie kan aantonen tot de doelgroep te behoren kan zich als abonnee aanmelden via [email protected].

AdvertentiesMooijman Marketing & SalesT 070 - 323 40 70E [email protected]

AdreswijzigingenAdreswijzigingen kunnen onder vermelding van onder-werp (adreswijziging VAPRO) via e-mail([email protected]) worden doorgegeven.

ProductieBeatrijs Media GroepT 076 - 530 90 31E [email protected]

ISSN 1878-8033

© Copyright 2011Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze worden overge-nomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De redactie van VAPRO is een onafhankelijk opererend orgaan. Meningen en opinies in het blad geven niet noodzakelijkerwijs de standpunten weer van de bestuurlijke organisaties vertegenwoordigd in de VAPRO groep noch die van de redactie.

7Voor het hele gezin:

VAPRO Operatordag

Tijdens de Operatordag laten we je met je partner en kinderen lekker ontspannen. Blijdorp, de locatie dit jaar, is daarvoor een uitgelezen plek.

Leidinggeven onder druk

Iedereen maakt ze mee: die periodes van stops, calamiteiten en druk op de productie. Hoe houd je als ploegchef het hoofd koel? VAPRO’s Michiel Koppenaal legt de do’s en dont’s uit.

12

Proces in het zonnetje

Van oud papier tot spelletjesbord

Smurfit Kappa maakt in de fabriek in het Groningse Hoogkerk op basis van oud papier karton. Het is een dik type dat onder andere wordt toegepast in ruggen van boeken, ordners, puzzels en spelborden over de hele wereld. We laten ons rondleiden door unit-leider kartonmachines Frits Mulder.

Inhoud

AVK Plastics duikt in

VVI en 5S

De operators van AVK Plastics in het Friese Balk volgden een opleiding VAPRO Basisoperator en gingen met 5S en VVI aan de slag. Verbetering op alle fronten: productiekennis, efficiency en veiligheid.

18

26

vapro nummer 3 juli 2012 3

Column

Op de hand

Regelkringen, automaat, cascade, PID, out-signaal. Gesne-den koek voor operators. Ik heb in het verleden met een besturingssysteem gewerkt waarbij de waarde van een uit-gangsignaal op handbediening tussen -6.9% en 106.9% kon worden ingesteld. Wat de achtergrond daarvan was weet ik niet, maar lager dan 0% en hoger dan 100% was dus in dit systeem mogelijk. Als er iets ‘op de hand’ moest worden genomen dan enterde je snel een hoge waarde.

Tik en 106.9% stond er dan, de snelheid of doorstroming was vervolgens maximaal. Daar moest ik onlangs aan den-ken. In het huidige leven van heel veel mensen lijkt dit ook van toepassing te zijn. Ik hoorde eens iemand filosoferen dat als je vakantie nodig hebt om bij te komen, er dan wer-kelijk iets mis is. Gedurende een heel jaar leef je te gejaagd en na de vakantie begint de hectiek dan gewoon weer opnieuw. In plaats van gecontroleerd te leven, gaan dingen weer ‘op de hand’, ingegeven door het duo haast en drukte.

We luisteren te weinig naar de lichaamssignalen die zeggen dat ons handelen eigenlijk gedoseerd moet gebeuren. We willen gewoonweg te veel dingen doen in gelimiteerde, dat wil zeggen heel kostbare tijd. Het setpunt van wat we willen en kunnen ondernemen kan beter worden aangestuurd door steeds goed naar de omstandigheden te kijken. Als het ware door een innerlijke cascade-regeling die ons doen en laten bepaalt.

‘Hardlopers zijn doodlopers’ zegt het spreekwoord terecht. Want ‘op de hand’ te lang doorgaan op 106.9%, kan uitein-delijk wel eens te vroeg –6.9% betekenen.

Jolmer Winkel, operator, dewinkelhaak.blogspot.com

Wil je ook een keer een bijdrage aanleveren voor de column in dit

blad? Neem dan contact op met [email protected].

En verder

5 Fietsen met Shell

6 Training in de spotlight

8 Makkelijker studeren

10 VAPRO Routekaart

25 De voetbal is voor...

28 Veilig op vakantie

31 Trainingskalender

32 Puzzel en raadplaat

20Gras bij de buren

‘Zelfstandig werk, goede sfeer’

In het pittoreske Elburg, ontwikkelt, produ-ceert en verkoopt Biohorma fytotherapeuti-sche en homeopathische (genees)middelen. Biohorma laat ons in dit artikel zien wat het inhoudt om er als operator te werken. Ofwel: hoe groen is het gras in Elburg?

14‘Altijd rommelig, maar dat

geeft niks’

Hans en zijn zoons Steven (23) en Nico (22) van Woerkom zijn allemaal operator in de Botlek. Ook hun zus werkt in ploegendienst, maar dan in de zorg. Hoe werkt nu zo’n gezinsleven? En hoe kijken de generaties aan tegen de veran-deringen in het vak van operator?

Uitdaging voor talent

BioFoam® EPS

Synterra®

Synbra Technology BV in Etten-Leur maakt deel uit

van Synbra Holding en heeft zich gespecialiseerd in de

productie van Expandeerbaar Polystyreen en PLA

(polymelkzuur) door middel van polymerisatie en

extrusie. Deze grondstoffen worden vervolgens door

zusterbedrijven verwerkt tot speciale verpakkingen of

bouw gerelateerde isolatiematerialen.

De afdeling R&D van Synbra richt zich voortdurend

op het ontwikkelen van nieuwe eigenschappen en

toepassingsmogelijkheden van deze grondstoffen.

Met regelmaat brengt Synbra in samenwerking met

zusterbedrijven nieuwe producten op de markt, zoals het

op PLA gebaseerde schuim BioFoam®. Hiermee heeft

Synbra in 2010 de nationale innovatie top 100 gewonnen.

Het schuim is Cradle to Cradlecm Silver gecertifi ceerd. Een

recente ontwikkeling in 2011 is het succesvol opstarten

van een fabriek voor het maken van de grondstof voor

BioFoam® en hoog temperatuur bestendig biopolymeer.

Synbra is mede vanwege de veelzijdigheid van haar

productie processen een erkend en gewild leerbedrijf.

Door deze ontwikkelingen is

een behoefte ontstaan in

versterking van de productie

en de ondersteuning hiervan.

Synbra is op korte termijn op zoek naar:

Zie www.synbratechnology.nl/jobs voor meer informatie over

de vacatures. Het gaat hier om veelzijdige functies, met daarbij

passende goede primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden.

Spreken deze ontwikkelingen en ons productenpakket je aan,

stuur of mail je sollicitatie naar de afdeling Personeelszaken t.a.v.:

Mevrouw D. Jansen (emailadres [email protected])

Synbra Technology bv

Postbus 37, 4870 AA Etten-Leur

• Monteur WTB

20128199_Personeelsadvertentie_0312_pr01.indd 1 27-03-12 13:29


Deze toertocht benadrukt het belang van een goede samenwer-king tussen beide bedrijven. Shell ontwikkelde samen met VAPRO het FuPa-programma om de medewerkers intern op te leiden naar een vakvolwassen niveau.

Dertig sportieve Shell- en VAPRO-fietsers reden de tocht in een goed herkenbaar speciaal gemaakt wielershirt. “Wie op hoog niveau wil presteren, moet zorgen voor een goede geestelijke èn fysieke conditie. Waar we met de VAPRO-opleidingen de ‘geestelijke’ conditie van de operator op peil brengen, willen we ook ons steentje bijdrage aan de fysieke conditie”, aldus Shell Production Unit Manager RDU René de Bie, bij de start van de tocht.

Vier wegkapiteins bepaalden het tempo en zorgden ervoor dat

niemand verdwaalde. Ongeveer halverwege het parcours vond er bij een beachclub aan het Oost-voornse Meer ravitaillering plaats. Dat had voor sommigen wel wat langer had mogen duren bij het warme weer… ■

Zonnige promotietoertocht Shell en VAPRO

Onder ideale fietsomstan-

digheden reden medewer-

kers van Shell en VAPRO

op 25 mei een promo-

tietoertocht. Shell had

daarvoor een gevarieerde

route van ongeveer 75

kilometer uitgestippeld,

langs vele bedrijven in de

Waalhaven en het Euro-

poort- en Botlek-gebied.

Nieuws

6 vapro nummer 3 juli 2012

Docent Michel Koppenaal merkte dat het door de deelnemers van de proefcolleges erg op prijs werd gesteld dat een deelnemer aan de huidige leergang enthousiast en realistisch over zijn ervaringen kon vertellen. Michel: “Praktische vra-gen als hoeveel tijd ben je nu kwijt tussen de modules in, wat kun je ermee in de praktijk, zou je deel-name aanraden, kon hij helemaal vanuit eigen ervaring beantwoor-den. Hij had twee collega’s meege-nomen, die zich na afloop meteen aanmeldden voor deelname in september.Deze keer hadden we een heel gevarieerde groep deelnemers. Beginnende en meer ervaren lei-

dinggevenden van tv-producties, fotografie, een ziekenhuis, tot allerlei industriële- en voedings-middelenbedrijven waren verte-genwoordigd. En uit alle wind-streken: van Groningen tot België. Dat belooft een interessante mix aan deelnemers te worden in september! Ook geïnteresseerden in de incompany versies van de leergang kregen informatie. Zeker toen zij hoorden dat er op dit moment al zes incompany varian-ten door VAPRO worden verzorgd bij verschillende bedrijven.” ■

Operationeel Management

& Persoonlijk LeiderschapWat is nu prettiger kennismaken met een training dan een

proefles? Om die reden organiseert VAPRO al enige tijd

kennismakingsbijeenkomsten van de leergangen, zogenaamde

proefcolleges. In april en mei vonden twee proefcolleges plaats van

de leergang Operationeel Management & Persoonlijk Leiderschap

(OM&PL). Wegens succes van

de vorige reeks, starten in

september weer één of twee

leergangen OM&PL.

Wat houdt de leergang in?Een industriële omgeving is complex, vooral als je daarin leidinggevende bent. De techniek ontwikkelt zich razendsnel, organisatievor-men wijzigen met regelmaat, medewerkers staan niet stil en de informatie die je dagelijks te verwerken krijgt is meer dan ooit. Vaak moet met minder mensen meer gedaan worden. Dat betekent dat je effectief en efficiënt moet kunnen werken.De leergang OP&ML is bedoeld voor beginnend leidinggevenden of leiding-gevenden met al enige ervaring in een industriële omgeving. Wat je kenmerkt is dat je nooit een uitgebreide opleiding op het terrein van leidinggeven hebt gevolgd. Maar je wilt verder, meer handvatten krijgen, ervarin-gen van anderen horen. Een stevige theoretische basis, oké, maar het moet wel direct toepasbaar zijn in je eigen werk. Deze leergang operationeel management & persoonlijk leiderschap helpt je een flinke stap vooruit.

Luisteren en concentratie bij de deelnemers

van het proefcollege.

Wil je meer weten over deze leer-gang en inschrijving overwegen, kijk dan op www.vapro-college.nl.

Training in de spotlight


Je hebt het al druk genoeg met je werk, opleidingen en trainingen. Doordat je onregelmatig werkt en bovendien vaak met je neus in de boeken zit, schiet het gezinsleven er nog wel eens bij in.

Dat willen we op 7 oktober

vanuit VAPRO een beetje

goedmaken. Tijdens de

Operatordag laten we je met

je partner en kinderen lekker

ontspannen. Blijdorp, de

locatie dit jaar, is daarvoor een

uitgelezen plek.

Zodra de kinderen een lekker ijsje hebben, gaan we genieten van al die magnifieke en exotische dieren

die er in dit prachtige dierenpark te vinden zijn. Maar we gaan een stapje verder. We gaan op zoek naar overeenkomsten tussen die-ren en operators.

Welke dieren zijn er even waak-zaam als een goede operator? Welke dieren zijn er uitstekend toegerust voor werken in de nacht? Wat zijn de teamplayers in het dierenrijk? Zo zijn er veel opvallende overeenkomsten als je er even goed bij stilstaat.

Als deelnemer aan de ontdek-kingstocht krijg je een kaartje waarmee je de verwante dieren in het park kunt vinden. Voor goed ingevulde oplossingen is er voor de kinderen een attentie.

Natuurlijk mag je met elkaar over je werk praten! Dan kunnen de partners lekker roddelen over hoe het is om je leven te delen met een operator... Heb je geen gezin of geen kinderen, ben je ook van harte welkom hoor. Neem je ploeggenoten mee. Het is vooral bedoeld als een gezellige, relaxte dag voor leden van het Platform.

Vraag kaartjes aan op VAPRO.nl/

operatordag. We sturen je dan de entreebewijzen toe. Nog een lid van het Platform? Dat kun je dan meteen worden, het is gratis.

Het belooft een heel gezellige dag te worden, dus kom vooral! ■

Voor het hele gezin:

7 oktober VAPRO Operatordag

Platform


Samen in het bootje

� Probeer altijd samen met andere cursisten te studeren omdat dat altijd leuker en minder eenzaam is. Bovendien heb je dan ook altijd iemand in de buurt om mee te overleggen.� Bespreek je vragen en problemen met je studiegenoten, via telefoon, e-mail of direct.� Mocht je vastlopen in een bepaald onderwerp, stop dan met dit onderwerp en bespreek de kwestie met je begeleider.

Het is geen enkel probleem om het even links te laten liggen en met een ander onderwerp verder te gaan.

Doseren in een kunst

� Blijf niet te lang achter elkaar achter je boeken zitten. Stop na bijvoorbeeld drie kwartier voor een korte pauze, maar zorg ervoor dat je daarbij je lessen op een logisch moment onderbreekt.� Zorg dat je voldoende tijd vrij-maakt, ga niet telkens voor een paar minuten achter je boeken zitten.� Stop als je na een aantal uur de lesstof over een bepaald onderwerp op een geschikte wijze kunt afsluiten. Neem alleen als het echt warm is na afloop een biertje…

Organiseer de boel

� Zorg voor een rustige opge-

ruimde werkplek waar je niet voortdurend wordt afgeleid.� Stel vooraf vast wat je denkt te kunnen gaan doen en zorg dat je alle spullen klaar hebt liggen (boeken, computer, internet, kladpapier, rekenmachine, tabellenboek, etc).

Buffelen met resultaat

� Probeer te voorkomen dat je te lang achter elkaar met hetzelfde onderwerp bezig bent.� Verdiep je niet te veel in de details van een voorbeeld maar probeer je zo veel mogelijk te richten op de essentie van de lesstof.� Lees nog eens terug of zoek de eerdere lessen nog eens op als je een bepaald onderwerp niet direct begrijpt.� Als je weinig moeite hebt met bepaalde onderwerpen, ga dan wat sneller door de lesstof heen. Maar controleer wel aan de hand van de resultaten of je jezelf niet hebt overschat.

Handige hulpmiddelen

� Maak optimaal gebruik van je tabellenboek en rekenmachine. Zorg ervoor dat je de weg in je tabellenboek goed kunt vinden en precies weet welke mogelijkheden je rekenmachine biedt.� Noteer al je opmerkingen op een apart stuk papier. Door het schriftelijk formuleren word je gedwongen om je probleem kort en duidelijk weer te geven. ■

Makkelijkerstuderen

Ben je druk met een VAPRO-

studie? Dan hebben we

een paar tips voor je. Het

is vooral een kwestie van

organiseren. Doe je dat

goed, dan is het studeren

makkelijker en schiet je

lekker op. Doe er je voordeel

mee!

TipsLeg deze tips bij je les-materiaal. Lees ze zo nu en dan weer even door. Zo leer je ook deze tips en haal je het maximale uit je (vaak beperkte) studietijd.

Zet hem op!

Platform

“Op de productieafdeling van Vrumona bruist het van de positieve energie.”

Proef de dynamiek op werkenbijheineken.nl

Bezoek ons ook op:

p de productiVrumona br

positieve ene

dynamiek op w

ieafdeling ruist het van ergie.”

werkenbijheineken.nl

Henk van Gelderen

Procesoperator Voor onze frisdrankenonderneming Vrumona zijn wij op zoek naar een gedreven procesoperator. Hier werk je mee aan het succes van de productieafdeling. Betrouwbaar bedien je complexe apparatuur, voer je controles uit, onderhoudswerk en corrigerende maatregelen. Samen met je enthousiaste collega’s verzorg je de aanvoer van de grondstoff en en verpakkingsmaterialen. Dat je altijd alle voorschriften streng moet naleven, is voor jou vanzelfsprekend. Want veiligheid van mens en installatie staat bij ons centraal. Bij jou ook?

Henk van Gelderen _215x285.indd 1 05-06-12 15:16


Je bent in een vreemde stad, kijkt om je heen en hebt geen flauw idee waar je heen moet. Een goede kaart en een herkennings-punt helpen je dan snel uit de brand. Je weet weer waar je bent en kunt bepalen waar je heen wilt.Met een opleiding volgen is dat net zo.

VAPRO Routekaart

de weg naar je diploma

V

VAPRO Routeplanner

Op weg naar het juiste station. 2012/13

Toetsen en proeven

VAPRO BASISOPERATOR

Toets of proeve Wat Hoe Wanneer

VAPRO A EN VAPRO B


VAPRO C


BASISOPERATOR

Duur: 12 maanden

Tussentijdse observatie

Praktijkproef, observatie

Diploma-uitreiking

Voortgangstoets

Nederlands, Rekenen, Loopbaan & Burgerschap

VAPRO A

Duur: 24 maanden


Praktijkproef, transfertoets,

observatie

Diploma-uitreiking

Nederlands, Rekenen, Engels, Loopbaan & Burgerschap

VAPRO C

Duur: 24 maanden

Observatie en zelfobservatie

(Blok 4: geen zelf observatie)

Algemeen deel eindverslag

Toets

Diploma-uitreiking

Nederlands, Engels, Rekenen, Loopbaan & Burgerschap

Blok, 6 maanden

(C blok 1 t/m 3, elk 8 maanden)

Je eigen ontwikkeling bijhouden

VAPRO B

Duur: 30 maanden


Praktijkproef, transfertoets,

observatie

Diploma-uitreiking

Nederlands, Rekenen, Engels, Loopbaan & Burgerschap

Presentatie, verdediging onderzoek

WoordenlijstBedrijfsbegeleiderBGO-bundelBlok

LA

OLL

WPA

Workshops

Workshopbundel

Proeven

Nieuws


Overzicht helpt je met het maken van je keuzes. Heb je VAPRO Basisoperator op zak en denk je na over de volgende stap? De VAPRO Routekaart geeft je inzicht in hoe de weg naar boven er uit kan zien. De VAPRO Routekaart is boven-

dien een mooi naslagwerk voor bijvoorbeeld scholen waar je een VAPRO-opleiding kunt volgen, het geeft de systematiek van een opleiding weer en introduceert de belangrijke termen die je tijdens een opleiding zult tegenkomen.

Je kunt de VAPRO Routekaart aan-vragen via VAPRO of ophalen bij je lokale school.De VAPRO Routekaart is onderdeel van het initiatief om opleiden via VAPRO voortdurend gemakkelijker en beter te maken. ■

Uitvoeren

onderzoeksopdracht

Procesbeheersing en

onderhoudsmanagement

Warmtewisselen

en milieu

Kwaliteit

Leidingtransport

en chemie

Procesrendement

Energie

VAPRO C

Basis Operator

VAPRO B VAPRO A

Werken in

de procesindustrie

Grond- en hulpstoffen

en eindproducten

Procesbeheersing

PORTFOLIO

PORTFOLIO

PORTFOLIO

POP

POP

PORTFOLIO

Controle

en kwaliteit

Aandrijvingen

en energie

Onderhoud /

ombouw

Bewaken van

mijn proces

Mijn bedrijf

en werkplek

Meet- en regeltechniek of

besturingstechniek

Proces

Keuze

Keuze

Keuze

Onderhoud

Procesbeheersing

Utilities

Kwaliteit en rendement

Warmtewisselen

Keuze

Keuze

Keuze

Proces en logistiek

Keuze

Keuze

Grond- en

hulpstoffen

Veiligheid en milieu

Keuze

Warmtewisselen

Keuze

Organisatie en communicatie

Transporteren van vaste stoffen óf

Transporteren van vloeibare stoffen en gassen

BooQi products are produced under license andare subject to design registrations and trademarks.© Booqi Media Solutions BV www.booqi.comcall +31 (0)20 7163151

BooQi products are produced under license and

NO 16693/31


Iedereen maakt ze mee: die

periodes van stops, calamiteiten

en druk op de productie.

Leidinggeven wanneer het

rustig is gaat je goed af. Maar

in hectische periodes merk je

echter dat het extra belangrijk is

om zowel overzicht te bewaren

als focus te houden. Je beseft

dat je bemanning ook onder

druk staat en dat emoties soms

hoog kunnen oplopen. Oog voor

je mensen houden, het proces

volgen, overleggen met derden,

de leiding houden, zelf overeind

blijven en zorgen dat de klus

veilig, binnen tijd en budget

geklaard wordt. Het is nogal

wat. Maar het hoort allemaal bij

je taak als leidinggevende. Hoe

boks je het voor elkaar?

Calamiteit

Zorg dat je goed voorbereid bent op calamiteiten. Ken de procedu-res, weet wie te contacteren en aan te sturen en bereid je bemanning daarop voor. In rustige periodes kun je de empathische coach zijn die zijn bemanning naar pro-activi-teit en zelfsturing leidt. Tijdens een calamiteit is het anders, dan deel je orders uit, dan ben je comman-dant. Stuur direct aan. Sta open voor inzichten van anderen, zonder dat kun je niet alles overzien, ver-mijd echter lange discussies. De tijd daarvoor ontbreekt.

Voorbereid

Idealiter dient de hele organisatie voorbereid te zijn op grote calami-teiten. Er zijn bedrijven die zo eens in de vijf à tien jaar een grote cala-miteit simuleren. Veelal worden in die oefeningen Lotus-slachtoffers ingezet. Dit zijn acteurs die gespe-cialiseerd zijn in het spelen van slachtoffers bij veiligheidsinci-denten zoals brand, gaswolken en

explosies. Hulpdiensten worden tijdens deze oefeningen ingezet. Brandweer, ambulances, bellers die doen alsof ze van de pers zijn of verontruste buurtbewoners en familieleden. Het is net echt. Met een dergelijke grote oefening doe jij, maar ook de rest van de organisatie, ervaring op vóórdat je die nodig hebt. Ervaring achteraf is slecht leergeld.

Leidinggeven onder

Tips en trucs voor wachtchef en voorman

Hectiek hoort bij het werk...

Zo werkt dat!


Rustige perioden

Is dit allemaal te kostbaar, houd dan op z’n minst periodiek bespre-kingen met mogelijke betrokkenen ter voorbereiding op een eventu-

ele grotere of kleinere calamiteit. Houd desbetreffende procedu-res tegen het licht, schaaf ze bij en zorg dat jij en je bemanning voorbereid zijn. Dat wil zeggen de procedures kennen en daarnaar werken. Een ongeluk zit in een klein hoekje. Hoeveel aandacht je ook besteedt aan preventie. Dit zijn allemaal activiteiten die je kunt ontplooien in de wat rustiger periodes.

Dagelijkse hectiek

Gelukkig komen echte grote cala-miteiten zelden voor. In de hectiek van alledag worden onder meer of mindere druk van productie-, veiligheids- en kwaliteitseisen veel besluiten genomen. Er worden prioriteiten gesteld, werkzaam-heden verdeeld, omgegaan met derden en veel, erg veel, overlegd.Zorg dat die overleggen, veelal vergaderingen, efficiënt en effec-tief gebeuren. Noem bij aanvang het doel, stel een voorzitter en notulist aan (die de actiepun-ten, actienemers en het tijdstip ‘gereed’ noteert). Benoem de te doorlopen procedure voor het overleg:1. Probleemverkenning (geen

discussie, een ieder krijgt één voor één het woord)

2. Oplossingsrichtingen3. Besluit: wat wordt de actie en

wie voert deze wanneer uit.

Effectief vergaderen

Stuur goed op het proces, laat iedereen aan het woord en kap discussies af. Op deze wijze kun-nen vergaderingen met tenminste vijftig procent aan efficiency en effectiviteit winnen. En doordat iedereen een-voor-een aan het woord komt, is iedereen gehoord, alle denkwijzen zijn meegenomen en het besluit is helder. Groeps-denken wordt tot een minimum beperkt, waardoor de kwaliteit van het besluit toeneemt. Lange gespreksverslagen zijn leuk voor historici, voor practici volstaat een actielijst.Effectiever vergaderen geeft de

leidinggevende wat meer tijd voor zijn èchte werk: resultaten berei-ken via zijn team.

Oog voor je mensen

Zorg dat je in rustiger periodes weet wat er speelt, aan wie je welke werkzaamheden kunt delegeren en wie welke vaardig-heden beheerst of nog zou willen ontwikkelen. Blijf in contact. Weet wat je zou kunnen organiseren om mensen niet vast te laten roesten in patronen. Bied voldoende uit-daging en onderschat de potentie van je medewerkers nooit. Soms ontwikkelden ze bepaalde vaar-digheden niet, domweg omdat de organisatie ze daartoe nooit in de gelegenheid stelde.

Oog voor je mensen is oog voor jezelf

Delegeer taken en werkzaamhe-den die jou het effectief leiding-geven in de weg staan en die jouw medewerkers net voldoende uit-daging bieden om mentaal vitaal te blijven. In hectische periodes zul je daar als leidinggevende, maar ook als organisatie, veel profijt van hebben. Medewerkers leren hun denkkracht ten volle te benutten, zullen actief meedenken en meer werkplezier beleven.Leidinggeven is teamwerk. Jouw resultaten behaal je via jouw team. Oog voor je mensen is oog voor jezelf. ■

VAPRO College organisee rt twee keer per jaar de Leergang Opera-tioneel Management en Persoon-lijk Leiderschap. Meer hierover vind je op www.vapro-college.nl.

De auteur Michel Koppenaal is consul-

tant HRD & Leiderschap. Hij is bereikbaar

via [email protected].

druk

Negen aanbevelingen 1. wees voorbereid op kleine

en grote calamiteiten;2. ken je rol in diverse

omstandigheden: coach wanneer het kan, stuur wanneer het moet;

3. sta altijd open voor inzich-ten van anderen – voor-kom groepsdenken en bedrijfsblindheid;

4. doe ervaring op vóórdat je die nodig hebt;

5. vergader op efficiënte en effectieve wijze;

6. gespreksverslagen zijn leuk voor historici, practici hebben genoeg aan actie-lijsten;

7. onderschat de potentie van je medewerkers nooit: delegeer;

8. behaal resultaten via jouw team;

9. blijf in contact.


Aangenaam! Hans van Woerkom, operator, vader van

Steven (23, rechts) en Nico (22) van Woerkom, beide ook

operator. Deze familie laat zien dat je uit een geslacht

van operators kan komen, want zelfs opa had dit beroep.

In drie generaties tijd veranderde er wel erg veel.

Een gezinsleven met vier ploegendiensten

‘Altijd rommelig, maar dat geeft niks’

In huize van Woerkom is het altijd rommelig. Het is een komen en gaan van gezinsleden die ploe-gendiensten draaien: drie opera-tors in de chemie en dochterlief is verpleegkundige. “Samen aan tafel zitten lukt maar zelden, maar we proberen eens in de zoveel tijd

Zo vader, zo …


een zondag te plannen dat ieder-een er is”, vertelt vader Hans van Woerkom. Moeder Van Woerkom verzorgt het warme eten en doet het in de koelkast of vriest het in. Pa en kinderen lopen er langs en halen hun maal eruit. In huis ligt er op ieder moment altijd iemand in bed. Het gaat wel veranderen, want Steven heeft inmiddels een huis gekocht. Uiteindelijk zullen de kinderen allemaal uitvliegen.

Ideaal

Ze weten eigenlijk niet beter en verlangen er ook niet naar om te werken in de dagdienst, waarbij de dertig procent toeslag en veel vrije tijd zou moeten worden ingeleverd. Vader Hans heeft bij Kemira in de Botlek een baan als VAPRO B operator waarbij hij zijn productie en werktijden helemaal zelf kan indelen. Een erg luxe positie, geeft hij zelf toe. De twee zoons werken respectievelijk bij Lyondell-Basell en Neste Oil, allebei in de vijfploegendienst met voor-waartse rotatie. “Ideaal”, zeggen ze in koor.

Switch

Hans legt uit dat hij zijn baan aan zijn vader te danken heeft. “Ik had geleerd voor hovenier, was stratenmaker en mijn vader zag me na tien jaar ploeteren langzaam wegkwijnen. Zoon, jij moet nú wat anders gaan doen, en hij nam me mee naar Kemira. Ik kon er meteen op de wasserij aan de slag. Ik vond dat niks, maar belangrijk was dat ik binnen was en om me heen kon kijken. Ik maakte de stap naar opera-tor – want dat wilde ik – en deed vervolgens VAPRO A en B. Nu ben ik volledig verantwoordelijk voor de productie van Cyrez, een hechtingsproduct voor rubber en velg. Ik run deze plant samen met een collega.”

De zonen hebben ook hun wortels bij Kemira, en wel bij pa op de afdeling, waar ze beide als uit-zendkracht konden bijverdienen in de vakanties. Dat werk sprak de pubers wel aan. Ze gingen vervol-gens beide naar het Scheepvaart en Transportcollege, STC, in Brielle om daar niveau C, Algemene Ope-rationele Techniek te halen.

De maaltijd halen we uit de koelkast

Tijdens hun stages maakten ze kennis met een aantal bedrijven in de Botlek-regio.

Niet alleen geld

Wat spreekt de mannen aan van dit vak? Unaniem: geld. “Laten we wel wezen, je verdient goed. Natuurlijk is het werk leuk en afwisselend, de ploegendiensten geven lange vrije perioden”, vertel-len ze. Toch heeft Steven in zijn korte werkcarrière ook al ervaren hoe belangrijk een prettige werk-sfeer is. Dat is een van de levens-lessen die je opdoet als je op verschillende plekken stage loopt. Alle drie hechten ze aan een goede werksfeer maar ze merken ook op

dat in de Rijnmond-bedrijven de bedrijfsculturen onderling sterk kunnen verschillen. “In de olie is het anders dan bij ons. En bedrij-ven met veel ongeschoold werk hebben ook een andere sfeer. Dat moet je liggen.” Waar ze nu wer-ken hebben ze het overigens alle drie prima naar hun zin.

Minder zwaar, meer taken

Vader Hans geeft wel aan hoe sterk de inhoud van het werk is veranderd in de 28 jaar dat hij nu operator is. “We sleepten en sjouwden wat af vroeger. Echt zware dingen soms. We hebben nu een robot. Ik ben er hartstikke gelukkig mee. Wat je aan de andere kant ook ziet is dat er din-gen aan je taken worden toege-voegd. Bij ons is het lab weg. Nu doe ik zelf de monstername. Het maakt het wel afwisselender.”Voor de jonge generatie is zwaar werk onbekend terrein. Ze zijn met computerbediening opge-groeid en zien de plant als een enorme simulatie, maar wel een die echt is. Nico heeft extra geboft. Hij kwam in dienst nog voor de fabriek van biodiesel gecommissioned was. Hij liep met de contractors mee en heeft alle installaties zien opbouwen en groeien en was van de partij bij het inregelen en opstarten. Er moest nog veel worden uitgepuz-zeld.

Operator-familieHoeveel ‘operator-families’ zijn er in Nederland? We hebben eens goed naar de adressen van leden van Platform voor Operators geke-ken. We hebben daarin ongeveer tien gezinsrelaties ontdekt, dat wil zeggen operators met dezelfde achternaam woonachtig op hetzelfde adres. Meestal vader en zoon. Het geval van de familie Van Woerkom, met drie operators in één gezin, is onder leden van het platform – en in heel Nederland – heel bijzonder.


Sleutelen

Ook Hans kent zijn fabriek van haver tot gort. Niet omdat hij bij de bouw ervan was, maar omdat in de bijna dertig jaar ieder onderdeel wel een keer in zijn handen heeft gehad voor onder-houd of voor vervanging. Wat dit aspect van het werk betreft zien ze een groot verschil tussen de generaties. Hans doet veel sleu-telwerk zelf. Bij Steven en Nico is dat bijna uitgesloten. Een pomp of afsluiter open maken en reini-gen hoort er wel bij, bij reparatie of vervanging komt meteen de TD erbij. Dat is niet erg, het zelf sleutelen missen ze niet.

Veranderingen

Hans heeft in de lange carrière zijn werk ingrijpend zien veran-deren. De zoons staan nog aan het begin. Wat denken ze dat zij voor veranderingen zullen meemaken? Ze moeten daarover wel even nadenken, er schiet niet snel iets te binnen. In de toe-komst kijken valt niet mee. Hans denkt dat het vakgebied wel zijn grootste veranderingen heeft gehad. “Ik begon met een enorm blindpaneel waarop de fabriek stond afgebeeld. Nu is het op een paar kleine computerscher-

men. Maar in essentie is het nog hetzelfde. Je ziet alarmen knipperen, je regelt wat met een muis en eventueel ga je er op uit om ter plaatse te kijken wat er aan de hand is.”

Vrijheid

Steven en Nico geven aan dat ze dat onderdeel van het werk – het buiten lopen – ook aantrek-kelijk vinden. “Een beetje door de plant zwerven, in de frisse buitenlucht, hier en daar wat checken of bijstellen. Die vrijheid is leuk.”

We sleepten en sjouwden wat af vroeger

Ze geven wel aan dat ze in hun bedrijven wel veel minder vrij-heid hebben dan pa om zelf wat te doen. Alles werkt namelijk volgens procedures en checklis-ten, die je precies moet volgen. Maar heel bezwaarlijk vinden ze het niet. Zo is het nu eenmaal, ze weten niet anders.

Toekomst

Hoe zien ze de toekomst? Hans: “Ik moet nog tot mijn 66ste en 9 maanden.” Hij heeft het al precies uitgerekend. Voor Steven en Nico ziet het plaatje er heel anders uit: “We staan nog maar aan het begin. We lopen mee met seniors om de fabrieken op de plant te leren kennen. Er zit maar één ding op om hoger te komen: rustig doorgaan, dingen in je opnemen en ervaringsjaren opbouwen.” Ze zien dat allebei wel zitten, later wachtchef worden. Dit beroep bevalt gewoon erg goed.

Promotie

Maken ze zelf ook reclame voor het vak van operator? “Jazeker wel”, zegt vader Hans. “Een neef van ons bijvoorbeeld, wil ik graag aan een baan helpen. Maar het probleem is wel dat de instapni-veaus bij Botlek-bedrijven hoog ligt: op VAPRO B of C. Hij wil graag, maar waar moet hij met zijn VAPRO A terecht?”Misschien is het in de Rotter-damse regio wat moeilijk, gelukkig zijn er elders in Nederland nog volop mogelijkheden nu de ver-grijzing steeds meer toeslaat. Dan is er straks weer een Van Woerkom tot het vak toegetreden! ■

Zo vader, zo …

Met VAPRO op je CV heb je een heleboel mee

De techniek biedt perspectief. En een VAPRO opleiding een nog veel breder perspectief. VAPRO is de meest erkende en gewaardeerde opleiding in de procesindustrie. Dus als je extra waardering wilt, een zekere toekomst of een mooie carrière kies dan voor een VAPRO opleiding. Kijk voor meer informatie op vapro.nl of bel 070 3378 300.


Van oud papier Tot in de jaren zeventig werd

op deze locatie strokarton

gemaakt. Alleen de histo-

rische fabrieks gebouwen

herinneren er nog aan.

Nu wordt er in Hoogkerk

op basis van oud papier

karton gemaakt. Het is een

dik type dat onder andere

wordt toegepast in ruggen

van boeken, ordners, puzzels

en spelbord over de hele

wereld. We laten ons rondlei-

den door unitleider karton-

machines Frits Mulder.

De grondstof is ingezameld papier. Dit wordt aangevoerd in uiteenlopende kwaliteit. Voor de verwerking ervan maken verontreinigingen niet zoveel uit. Een shovel voedt de pulperband. De chauffeur schuift een zo optimaal mogelijke mix van recycle-materiaal op de band zodat de samenstelling zo constant mogelijk is.

De pulp wordt in een dunne laag op een zeefdoek van de papiermachine gebracht. Hier wordt de toekomstige dikte van het karton bepaald. Dit luistert zeer nauw.

De pulper mengt het oude papier met veel water tot een dunne sub-stantie.

Papierproductie kost veel energie en water. Hier een kijkje in de utilities-ruimte en op de eigen waterzuivering.

In enkele filterstappen worden lichte en zware fractie, plastic en metaal uit deze pulp verwijderd. Hier een handvol nietjes en paperclips...

1

5

3

2

4

Proces in het zonnetje


Een kijkje bij Smurfit Kappa Solid Board in Groningen

tot spelletjesbord

Het grijze basiskarton krijgt aan beide zijden een dunne papierlaag, afhankelijk van de toepassing van het karton. Met reflecterend blauw licht is de lijmlaag gemakkelijk te controleren.

Controle op onder andere vlakligging en hechting van

het plak papier. Met deze informatie worden de dikte-

regeling en de lijm opbrengst van de karton machine even-

tueel bijgesteld.

Een papiermachine is eigenlijk een gigantische droger. In de eerste stap wordt met filterdoek 50% van het vocht verwijderd. In de tweede stap wordt met stoom en hoge temperaturen het karton tot 8% vocht gedroogd.

Afsnijden geschiedt op twee individuele breedtes en lengtes. Daarna stapelen op pallets.

Eventueel verder op maat snijden, tellen, wegen, labelen, ver-pakken en op weg naar de klant! ■

7

9

6

8

10


Het bedrijf

Biohorma is een volle dochter-onderneming van het Zwitserse Bioforce AG, dat in 1963 werd opgericht door Alfred Vogel. Hij had daarmee een bijzonder doel voor ogen, namelijk het helpen van mensen om op een natuurlijke manier gezond te worden en te blijven.

Waar Bioforce actief is in meer dan dertig landen over de hele wereld, richt Biohorma zich – met zo’n 130 medewerkers – op de gehele Benelux. Biohorma produ-ceert naast voedingssupplemen-ten ook natuurlijke geneesmidde-len en de fabriek voldoet daarom

aan de eisen voor geneesmidde-lenproductie (GMP condities).De afgelopen jaren is er in de fabriek in Elburg fors geïnvesteerd in nieuwe machines en de lijnen zijn volledig geautomatiseerd.Biohorma biedt daarbij haar medewerkers een omgeving waar het plezierig werken is en waar ruimte geboden wordt voor ver-dere ontplooiing en ontwikkeling.

Van plant tot klant

Van plant tot klant: dat is de kracht en grote trots van Biohorma. Want waar veel bedrijven slechts een stukje van het productiepro-ces in huis hebben, gaat het bij Biohorma letterlijk van plant tot klant. Het begint met het telen van de planten en kruiden in de grond van de A.Vogel tuinen. Vervolgens gaat het verder in de snijhal waar de oogst, vers van het land, wordt gesneden en verwerkt. Dan wor-den er zalven, tabletten en tinctu-ren van gemaakt die via een eigen distributie naar de verkooppunten gaan.

Missie

“Gezondheid is leven in harmonie met de natuur”, zei Alfred Vogel, de grondlegger. Biohorma is trots op deze levensvisie en stemde haar

eigen missie daarop af: Biohorma helpt mensen op een natuurlijke wijze gezond te worden en te

Geneesmiddelen maken bij Biohorma

‘Zelfstandig werk, goede sfeer’Aan rand van het Veluwemeer, in het pittoreske Elburg, ontwikkelt, produceert en verkoopt Biohorma

fytotherapeutische en homeopathische (genees)middelen onder de naam A.Vogel. Inmiddels is zij daarmee

in dit segment een van de grootste producenten op de Nederlandse en Belgische markt. Biohorma laat ons in

dit artikel zien wat het inhoudt om er als operator te werken. Ofwel: hoe groen is het gras in Elburg?

Competenties voor alle

medewerkers

Biohorma draagt niet voor niets het predicaat “Topwerkgever” van onderzoeksbureau Moni-torgroep. Uit tevredenheidson-derzoek blijkt dat medewerkers trots zijn op hun Biohorma, de producten, sfeer en functie. Ondanks dat Biohorma een relatieve kleine organisatie is, heeft ze de hele keten in beheer en dat zorgt voor de nodige complexiteit. Daarom wordt er bij Biohorma in verschillende opleidingsprogramma’s veel aandacht besteed aan onder-linge samenwerking tussen collega’s en afdelingen. Een goed voorbeeld hiervan is het (projectmatig) samenwerken in een verbeterteam om de faalkosten te reduceren. Naast samenwerken, zijn resultaatge-richtheid en ondernemerschap bedrijfscompetenties die voor alle medewerkers van toepas-sing zijn.

Gras bij de buren


blijven, met natuurlijke (genees)middelen en heldere voorlichting over een gezond en evenwichtig leven. De (genees)middelen zijn van natuurlijke oorsprong, veilig, van hoge kwaliteit. Alle huidige en toekomstige activiteiten zijn naar deze missie terug te herleiden.

De organisatie

Binnen Biohorma worden de verantwoordelijkheden zo laag mogelijk in de organisatie gelegd. Medewerkers hebben veel ver-antwoordelijkheden en ruime bevoegdheden omdat Biohorma ervan overtuigd is dat de mensen die dagelijks met de processen en producten in de weer zijn het beste weten wat wel en niet kan. Er is in de productie veel kennis en ervaring aanwezig. Opleiden van medewerkers draagt daar veel aan bij.

De productieafdelingen

Als producent van zelfzorgpro-ducten heeft Biohorma kwaliteit, hygiëne, veiligheid en welzijn hoog in het vaandel staan. Dit komt onder meer tot uiting in de

certificeringen voor GMP, HACCP, EKO en de procedures die hiermee samenhangen. De hoge eisen aan kwaliteit en hygiëne stellen ook hoge eisen aan de medewerkers,Binnen de productie kunnen de processen globaal in vier afdelin-gen worden gesplitst.1. De tinctuurafdeling, het deel

waar de planten worden verwerkt tot tincturen, en de (tinctuur)concentraten als basisingrediënt voor de andere afdelingen worden geprodu-ceerd;

2. De crèmes- en gel-afdeling, waar de volledige productie van cremes en gelen plaats-vindt;

3. De tabletteerafdeling, waar de volledige productie van tablet-ten plaatsvindt;

4. De confectioneringsafdeling, waar de tincturen, crèmes/gelen en de tabletten in afzon-derlijke cleanrooms worden verpakt.

Binnen de fabriek werken opera-tors veelal zelfstandig in zelfstu-rende teams. Door de grote mate

van verscheidenheid in proces-sen op de afdelingen en de hoge eisen aan kwaliteit, wordt een grote mate van zelfstandigheid en eigen verantwoordelijkheid verwacht. Op de tabletteerafde-ling, bijvoorbeeld, zijn ten minste vier medewerkers werkzaam die samen verantwoordelijk zijn voor de geplande output.

Invulling functies

Voor alle medewerkers die werk-zaam zijn bij het bereiden, verpak-ken controleren en afleveren van farmaceutische producten, geldt dat zij op de hoogte moeten zijn van de Good Manufacturing Prac-tice (GMP)-richtlijnen. Op iedere subafdeling binnen de productie is een verdeling gemaakt onder de medewerkers in niveau van senior-, medior-, en junior opera-tors. De gehanteerde criteria zijn hier kennis, kunde en ervaring. De senior operators zijn het eerste aanspreekpunt op de verschil-lende afdelingen en zij zijn ver-antwoordelijk voor een gestroom-lijnde productie. Iedere operator is verantwoordelijk voor de kwaliteit, veiligheid en productiviteit van de processen op de afdeling of verpakkingslijn waar hij werkzaam is. Iedere operator kan kleine sto-ringen verhelpen, delen van een

Operators Chris, Gerlinda, Henk en Martin vertellen over hun werk.

“Binnen Biohorma houden wij ons bezig met het produceren en verpakken van de producten. Voor het maken van tabletten, zalven en crèmes maken we gebruik van bereidingspro-tocollen. Hierin staat welke hoeveelheden van de ingredi-enten we moeten gebruiken. Ook voor het verpakken hebben we protocollen die we volgen. Nauwkeurig en netjes werken is van groot belang. Daarnaast ondersteunen we de technische dienst met het verhelpen van lichte storingen en het ombou-wen van de machines. Wat Biohorma zo leuk maakt is de informele sfeer, de diversiteit en de korte lijnen tussen afdelingen en medewerkers.”

Chris Hellendoorn en

Gerlinda Fikse

Henk ter Velde en Martin Spek


lijn ombouwen en neemt deel aan verbetertrajecten in de vorm van projecten. Daarnaast worden de operators nauw betrokken bij de keuzes voor de nieuw aan te schaf-fen procesapparatuur.De productie wordt ondersteund door werktuigbouwkundige en elektrotechnische monteurs vanuit de technische dienst. Deze mon-teurs bieden een helpende hand bij het ombouwen van machines, verhelpen van storingen en het uitvoeren van modificaties aan processen of apparatuur.

Gewenste competenties

Naast dat de operators teamspe-lers zijn, moeten ze kwaliteitsge-richt en flexibel zijn en zelfstandig kunnen werken. Ook het goed kunnen communiceren en je

eigen werk kunnen organiseren zijn belangrijke competenties. Alle operators hebben een oplei-ding tot Farmaceutisch vakman gevolgd. Periodiek vinden er ver-plichte opleidingen op het gebied van GMP plaats. Daarnaast gaat Biohorma de operators in samen-werking met VAPRO opleiden. Het doel is om de kennis, kunde en denkkracht van de medewerkers te vergroten. Zo worden de mede-werkers breder inzetbaar doordat ze ook de randapparatuur gaan beheersen en beantwoorden hun competenties aan de kwaliteit-seisen die tegenwoordig aan hen gesteld worden. Dat is op het vlak van technologische kennis maar ook gedrag en het werk moeten ze goed kunnen organiseren. Nieuwe operators zullen minimaal het

VAPRO A diploma moeten bezitten of willen behalen.

Verdiensten

Inclusief inconveniententoeslag verdient een operator tussen € 2.100 en € 2.800. Daarnaast is er een winstuitkering. Biohorma biedt veel opleidingsmogelijkhe-den. Het bedrijf is regelmatig op zoek naar betrokken operators die in het bezit zijn van een VAPRO A diploma of bereid zijn dit te halen. ■

vacatureprocesoperator.nl

Alléén voor procesoperators!Chemie

Farmacie

Levensmiddelen

Olie en gas

Ben je op zoek naar een nieuwe baan als procesoperator? vacatureprocesoperator.nl wijst je de weg! Alle vacatures bij elkaar, handig en overzichtelijk.

Gras bij de buren

Next Generation

PROCES OPERATORSNext Generation

PROCES OPERATORSMBO’ERS (OPERATIONELE) TECHNIEKMBO’ERS (OPERATIONELE) TECHNIEK

Je arbeidsvoorwaarden en de werksfeer: TOP!Je begint met een weekje ‘bootcamp’: een interne opleiding waarmee we de basis leggen voor je plezierig en goed functio neren. Je maakt in die week

kennis met alle onderdelen van het werk als Proces Operator én natuurlijk met je nieuwe collega’s. Na een

gedegen inwerkperiode ga je aan de slag in een ervaren team dat je de kneepjes van het vak leert op onze productielocatie in het centrum van Veenendaal. Dishman Netherlands is een jonge onderneming met zo’n 90 werknemers die samenwer-ken in een prettige, informele sfeer. In een onderzoek gaf 98% van de medewerkers aan trots te zijn op hun werk!Onze arbeidsvoorwaarden zijn meer dan uitstekend en je krijgt volop mogelijkheden je verder te ontwikkelen en door te groeien, bijvoorbeeld dankzij de VAPRO-opleiding, die Dishman voor je betaalt. Meer informatie over Dishman Netherlands vind je op www.dishman-netherlands.com

Je job: uitdagend én afwisselendAls Proces Operator (5-ploegendienst) bestuur en bewaak je het proces voor de fabricage van cholesterol en bijproducten. Samen met je collega’s zorg je er voor dat de productie zo soepel mogelijk verloopt. We werken volgens voorschriften en normen voor productiekwaliteit zoals ISO 9001 en 14001. Je krijgt een uitdagende, afwisselende job waarin je onder andere de volgende taken verricht:• correct in en uit bedrijf nemen van installaties• tijdig bijregelen van procesvariabelen• storingen oplossen en eerste lijns onderhoud uitvoeren• diagnose stellen en maatregelen treffen bij storingen

Waar mogelijk lever je een praktische bijdrage aan de verbetering van de processen,

de veiligheid en het voorkomen van storingen.

Next Generation Proces Operators(jong MBO Techniek-talent)

zoekt:

Dishman Netherlands is een toonaangevend bedrijf op het gebied van Vitamine D. We produceren onder andere hulpstoffen voor geneesmiddelen, cosmetica en diervoeding. We zijn een jong en dynamisch bedrijf dat snel groeit. Omdat de vraag naar onze producten blijft toenemen, zoekt Dishman Netherlands ter versterking van ons ervaren productieteam in Veenendaal:

Je profi el: MBO Techniek (niveau 2/3 of 4) Dishman zoekt jong talent met een MBO-diploma Techniek op zak en beperkte of enige werkervaring: de Next Generation, die ons team van ervaren Proces Operators komt versterken. Ben jij een gedreven teamspeler die goed mondeling communiceert? Ben jij geïnteresseerd

in een boeiende startfunctie met volop doorgroei mogelijkheden? Dan hoor jij misschien binnenkort tot de Next Generation

Proces Operators van Dishman!

Je reactie: nu of nooit!Interesse in deze job? Stuur dan een brief of e-mail met je cv,

onder vermelding van ‘Vacature Proces Operator’ naar Pim Alberti, manager HR. Ook voor meer informatie

over de baan kun je met hem contact opnemen. Acquisitie naar aanleiding van deze advertentie wordt niet op prijs gesteld.

Dishman Netherlands B.V.Nieuweweg 2a - VeenendaalPostbus 70 - 3900 AB VeenendaalTel. 06 - 228 05 120pim.alberti@dishman-netherlands.comwww.dishman-netherlands.com

Oók niet- starters zijn

welkom!

Goeie sfeer

Ervaren collega’s

Prima salaris én

5-ploegen-toeslag

Wij betalen je VAPRO-opleiding

Volop door-groeien

ontwikkel-mogelijk -

heden

Vrijblijvend kennismaken? Rondleiding?Wil je eerst eens kijken of Dishman voor jou een interessante werkgever is? Dat kan: bel 06 - 228 05 120 en maak een afspraak voor een vrijblij-vende kennismaking met rondleiding.

DSM gaat een nieuwe fabriek bouwen. DSM Food

Specialties (DFS) ontwikkelt, produceert en commerciali-

seert ingrediënten en proceshulpstoffen voor zowel de

zuivel-, savoury-, dranken- en vlees industrie als voor de

bakkerijwereld. Het Gist Productie Bedrijf (GPB) in Delft is

de grootste fabriek wereldwijd voor de productie van gist-

extracten. In de nieuwe fabriek zullen de gistextracten

worden gedroogd. Daarom zijn wij op zoek naar een:

Procesoperator B M/V

je zult productieprocessen uitvoeren en bewaken, die verdeeld zĳn over lab-, controleka-mer- en veldwerkzaamheden. Beslissingen nemen, ingrĳpen op afwĳkingen in het proces en deze helpen optimaliseren zĳn je verantwoordelĳkheden. Je werkt in 5-ploegendienst.

ervaring met controles uitvoeren en probleem--

voorkeur in bezit van diploma Operator B, afgeronde theorie of aantoonbaar werken denkniveau als Operator B.

een uitdagende baan met toekomstperspectief

een nieuwe fabriek mee te maken.

ContactNelleke Hof2613 AX Delft (015) [email protected]

Zie voor ons privacybeleid: www.manpower.nl

De gelukkige

operators van

Steinfort Glas


en 2012 hard gewerkt om zich alle theorie eigen te maken en goede verslagen te schrijven.Daarvoor hadden ze een traject VAPRO Basisoperator met een special uitstroommodule voor vlakglas met succes doorlopen.Toeval of niet, maar 250 kilometer zuidelijk scoorden ook operators

Steinfort Glas en Scheuten GlasOp 28 maart kreeg een aantal gelukkige operators van Stein-fort Glas in Franeker het diploma VAPRO Operator A uitgereikt uit handen van ROC Friese Poort en VAPRO. In totaal waren er tien geslaagden.Net als vele anderen in Nederland hebben ze een groot deel van 2011

bij een glasbedrijf met VAPRO. Bij Scheuten Glas in Venlo kregen operators op 8 mei diploma’s uitgereikt voor Basisoperator met Vlakglas-module. Natuurlijk ook daar taart en blije gezichten. Met een VAPRO-diploma scoor je. Gefeliciteerd met jullie diploma’s en veel plezier met de bal! En niet door ruiten schieten hè… ■

En de voetbal is voor...

Blije gezichten bij Scheuten Glas


Foppe Boonstra: “We maken bij AVK Plastics in deze vestiging uit gerecycled polyethyleen en polyamide vooral pallets en straatpotten. Straatpotten zijn putten en deksels die toegang geven tot infrastructuur in de grond: gas, water, elektra en dergelijke. Onze potten ver-dringen de ouderwetse gietij-zeren potten. De pallets die wij maken vervangen de bekende hout pallets. Kunststof pallets worden gebruikt als hygiëne en voedselveiligheid van belang zijn.”

Flinke slag maken

Boonstra en de productiemanager zagen enkele jaren geleden dat er wat moest gebeuren aan het ken-nisniveau en de veiligheid op de werkplek. De algemene ontwikke-ling van de operators moest beter, vonden ze. Bij machinestilstand werd er meteen de technische dienst bijgeroepen. Daardoor duurden ongeplande stops veel langer dan nodig. Ze zagen ook dat het rondom de machines niet zo netjes was en de aan- en afvoer was rommelig. Hoogste tijd om een continu-verbeterenpro-

gramma! VAPRO heeft ze daar goed bij kunnen helpen.

Goed voorbereid

“We werken hier weinig met gevaar-lijke stoffen. Maar brandgevaar is bij de verwerking van kunststoffen des te urgenter. Elke operator heeft bij ons de bhv-training gedaan. Mocht de nood aan de man zijn, zijn we voorbereid”, zegt Foppe. Hij vindt dat je altijd aan veiligheidsbewustzijn moet blijven werken. Daarom volgt AVK ook de VAPRO VVI-opleiding, wat staat voor Veiligheid voor de Industrie. Het bestaat uit een theo-rie- en praktijkdeel. Voor het prak-tijkdeel schrijven ze zogenaamde verwerkingsopdrachten.

Opgeruimde werkplek

Maar een van de opvallendste onderdelen van het continue verbeteren-plan is het 5S traject. 5S staat voor scheiden, schikken, schoonmaken, standaardiseren en instandhouden. Het is een zoge-

Operators AVK Plastics duiken in VVI en 5S

Productiever en veiliger

AVK Plastics BV in het Friese

Balk maakt onder andere

kunststof straatpotten en

pallets. Spuitmachine-operators

volgen er een opleiding VAPRO

Basisoperator. Maar dat is

nog niet alles. Er loopt nog

een 5S-traject en VAPRO VVI

is afgerond. Op alle fronten

wordt er continu verbeterd:

productiekennis, efficiency en

veiligheid. Kwaliteitsmanager

Foppe Boonstra en operator

Simon van Rijs vertellen er over.

Simon van Rijs (l)

en Foppe Boonstra

Aan de slag


naamd lean manufacturing-con-cept. Slordigheid en gebrek aan properheid leiden makkelijk tot ongevallen. Struikel- en valge-vaar bij rondslingerend materieel, risico op uitglijden over water- of vetvlekken, ga zo maar door. Het 5S-systeem streeft een opge-ruimde, goed georganiseerde en overzichtelijke werkplaats na. Op die manier neemt vanzelf ook de

veiligheid van de werkplek toe.Het 5S-programma is nauw verbonden met de opleiding van VAPRO Basisoperator, waar acht operators en één man van de tech-nische dienst aan deelnamen. 5S is nog niet af, maar men is al een heel eind gevorderd.

Pittige studie

De basisoperatoropleiding was voor sommigen wel pittig. “In de lesstof werd voortdurend de kop-peling gelegd tussen de theorie en de praktijk zoals die zich bij ons afspeelt. Dat maakt het wel een stuk toegankelijker”, zegt Simon. De opleiding is niet zonder gevol-gen gebleven voor de ploegen. “Vroeger had je duidelijk ploegen die beter scoorden dan andere. We hebben dat gelijk getrokken door de ploegsamenstellingen aan te passen. Nu neemt de ervaren man de anderen binnen zijn ploeg op sleeptouw waardoor deze betere kansen krijgen om te leren en te groeien”, legt Simon uit.

Resultaten

Werpt al dat gestudeer al vruchten af? Dat is natuurlijk de hamvraag.

Foppe en Simon: “Er is al minder stilstand. Er zijn minder telefoontjes naar de TD. Operators tonen meer initiatief en zijn minder onzeker. Afwijkingen in bijvoorbeeld maat-voering worden sneller ontdekt en er worden maatregelen getroffen.

Aan de veiligheid werken we nog door. Herhaling is de kracht om tot goede bewustwording te komen. En sommige van de jongens willen verder gaan met VAPRO opera-toropleidingen. Dat is natuurlijk geweldig. Ze hebben de smaak te pakken!” ■

Denk je ook dat VVI of 5S wat voor jouw bedrijf is, stuur dan een mailtje naar [email protected]. Een van onze specialisten zal dan contact opnemen.

5S in actie

Orde rondom de machines

We lossen problemen sneller

op en hebben meer uptime


Het is bijna zover. We gaan

binnenkort weer op reis naar

onze vakantiebestemming.

Misschien niet zo voor de hand

liggend, maar ook op vakantie

speelt veiligheid een rol. Want

we willen allemaal graag weer

heelhuids thuis komen. Laten

we eens naar veiligheid op de

weg kijken.

Op weg naar je vakantiebestem-ming heb je grote kans tunnels tegen te komen, waarvan som-migen zeer lang kunnen zijn. Bij rijden in een tunnel is oplettend-heid geboden.

Rijden in tunnel

Rijd je bijvoorbeeld in een file, dan is het niet onwaarschijnlijk dat verderop een ongeluk is gebeurd. Zet dan je alarmlichten aan voor achteropkomers en beoordeel

waar je zit ten opzichte van de nooduitgangen. Zorg vervolgens dat je belangrijke instructies kunt ontvangen door je radio af te stemmen op de speciale FM-fre-quentie. Deze staat vaak langs de kant van de weg aangegeven.De meeste tunnels zijn voorzien van een systeem dat bij inciden-ten omroepberichten over veel-gebruikte radiostations uitzendt. Draai vervolgens je raam een klein beetje open zodat je eventuele aanwijzingen via de luidsprekers kunt horen.En als laatste, zorg ervoor dat de passagiers voorbereid zijn om de auto te kunnen verlaten. Laat ze wakker worden eventueel hun schoenen aantrekken.

Krijg je zelf pech met je auto, pro-beer dan indien mogelijk de tunnel uit te rijden om daar een parkeer-plaats op te zoeken. Lukt dat niet, parkeer dan in een vluchthaven of zoveel mogelijk langs de kant en zet je alarmlichten aan. Trek vervol-gens het veiligheidshesje aan en gebruik de noodtelefoon om de pechdienst te waarschuwen. Laat de passagiers in de auto blijven.

Zie je rook of brand in een tunnel dan is er sprake van een gevaar-lijke situatie. Brand kan door het schoorsteeneffect in een tunnel snel oplaaien en zeer hevig wor-den. Je zal dan moeten evacueren. Stop hiertoe je auto (probeer niet te keren) en zet de alarmlichten aan. Verlaat de auto en laat je sleutels in het contact zitten: dit is omdat de hulpdiensten het voer-tuig moeten kunnen verplaatsen. Ga vervolgens naar de dichtstbij-

zijnde nooduitgang. Voel daarbij waar de frisse lucht vandaan komt, want veel mensen verongelukken in dergelijke gevallen door verstik-king. In de meeste gevallen bete-kent dit tegen de rijrichting in gaan.

Bij een tunnel die schuin omhoog loopt, is het echter verstandiger om dan naar beneden te lopen, aangezien rook opstijgt.

Vervoer gevaarlijke stoffen

Deze ken je waarschijnlijk wel van je werk: bordjes met aanduidin-gen voor gevaarlijke stoffen. We hebben er in een eerdere uitgave van VAPRO over geschreven. Op de weg kom je ze veel tegen, de tankauto’s met aanduidingen. Niet dat je er zelf veel invloed op hebt,

Op vakantie!

VEILIGHEIDSINSTRUCTIEKAART TUNNELS

EXITEXIT S.O.S.S.O.S.

RADIO

FM

RADIO

FM

S.O.S.

Situatie

Instructies

EXIT

RADIO

FM

S.O.S.

EXIT

Evenwachten...

S.O.S.

00

OFF

EXIT

EXIT

S.O.S.

RADIO

FM

Stem af op juiste radio FM-frequentie

Let op omroepberichten

Let op omgeving

Volg eventuele instructies op

Ga naar hulppost

Pak noodtelefoon op en wacht op verbinding

Vermeld situatie

Volg instructies op

Motor uit, sleutel erin laten

Verlaat auto

Ga naar uitgang

FILE

PECH OF ONGEVAL

ROOK OF BRAND

Acht procent van alle transporten omvat gevaarlijke stoffen

Bron: NedMobiel

Dirk over veiligheid


maar het is aardig om te weten hoe je kunt zien waar je nou eigen-lijk achter rijdt.Er zijn drie zaken waar je op moet letten. Ten eerste zie je de bekende ruitvormige pictogrammen waarin een symbool en een nummer zijn weergegeven. De pictogram-men komen je waarschijnlijk wel bekend voor en hebben dezelfde

betekenis als de pictogrammen die we op de etiketten van gevaar-lijke stoffen tegen komen. Zoals een vlammetje voor ontvlambare stoffen en een doodskop voor giftige stoffen.Het cijfer onderin geeft aan of het bijvoorbeeld om een gas, een vloeistof of vaste stof gaat. Zo staat een vlammetje gecombi-neerd met een 3 voor een brand-bare vloeistof, zoals benzine.Daarnaast zie je ook een oranje bord met twee nummers erop. Het bovenste nummer is het Gevar-enidentificatienummer en heeft dezelfde betekenis als de borden met de pictogrammen. Met dit nummer worden de belangrijkste gevaren weergegeven. 83 bete-kent dan: 8 voor bijtende stoffen en 3 voor brandbaar. Het nummer eronder is het UN-nummer: dit is een unieke code per stof. Aan 1965 kun je dan bijvoorbeeld zien dat je met propaan (LPG) te maken hebt.

De GEVI-coderingen zijn:1 Ontploffingsgevaar2 Gevaar voor vrijkomen van gas3 Brandgevaar (vloeistof of gas)4 Brandgevaar (vaste stof)5 Brandgevaar in contact bij

brandbare stoffen6 Giftig7 Radioactief8 Bijtend9 Als eerste cijfer: milieuge-

vaarlijk of verwarmde stof; als tweede cijfer: gevaar voor spontane of heftige reactie

0 Geen betekenisX Gevaarlijke reactie met water

Het eerste cijfer duidt het belang-rijkste gevaar aan, het tweede en eventueel derde cijfer wijzen op bijkomend gevaar. Herhaling van cijfers betekent versterking van het gevaar.

Een fijne, maar vooral ook veilige vakantie! ■

Middelbare Veiligheidskunde en Middelbare ArbeidshygiëneDit kan nu bij PHOV!

Stichting PHOV geeft al ruim 20 jaar de opleiding HVK en heeft

hiermee een stempel gedrukt op het vakgebied Veiligheidskunde.

Nu gaan we verder en delen onze kennis ook op MVK- en MAH-gebied.

Kies voor PHOV, dan kies je voor

24 oktober 2012

Meer weten?

Veiligheidsspecialist Dirk de Knecht is bereikbaar via [email protected] en 06-52351504.

De functieJe bent een belangrijke schakel in ons productieproces. Je produceert in een hoog-waardige chemische productie omgeving de chemicaliën voor de leer verwerkende indus-trie. Je bedient proces appara tuur, neemt monsters, analyseert deze, inspec teert en controleert technische installaties. Daar naast laad en los je tankauto’s, verwerk je één en ander admini stratief en voer je overige werk-zaamheden in de plant Amersfoort uit. Je hebt

oog voor orde en netheid en draagt actief bij aan het veiligheids- en milieubewustzijn.

Jouw profielJe hebt MTS-procestech niek, VAPRO B of een gelijkwaardige opleiding afgerond en beschikt over enige ervaring als proces-operator. Je hebt affiniteit met batchgewijze productie en DCS/PLC-proces besturing. Je bent communicatief vaardig, werkt secuur en hebt een flexibele werkinstelling.

De afdelingDe chemische productieafdeling bestaat op dit moment uit 14 medewerkers die werken onder leiding van een 1e Operator. Met dit team zijn we verantwoordelijk voor de totale productie. In verband met de klantvraag bereiden wij op dit moment de overgang naar een 5-ploegendienst voor.

Wil je meer wil weten over deze functie, neem dan contact op met Joost Jochems of André van Essen (Supervisor Production & Logistics), telefoonnummer (033) 71 12 971.

De functieAls medewerker technische dienst Weesp ben je een duizendpoot binnen het bedrijf. Je zorgt er samen met je collega’s voor dat de (chemische) installatie en de gebouwen goed en veilig onderhouden worden. Mochten er toch storingen ontstaan, dan zorg je ervoor dat onze klanten zo snel als mogelijk weer vooruit kunnen. Bij specialistisch werk aan onze installaties ondersteun en houd je toezicht op de werkzaamheden van diverse contractors.

Jouw profielJe bent in het bezit van een opleiding MTS werktuigbouw of een gelijkwaardige opleiding. Daarnaast heb je meerdere jaren ervaring opgedaan als storingsmonteur in een proces-omgeving. Je bent nieuwsgierig, slim en een harde werker. Je staat voor je werk en rust niet voordat je de oorzaak en de bijpassende oplossing hebt gevonden. Ten slotte kun je je bevindingen duidelijk uitleggen, aan zowel je leidinggevende als klanten.

De afdelingDe technische dienst Weesp bestaat uit 4 gemotiveerde medewerkers. Samen met de Technical Engineer, een Elektromonteur en een Mechanische monteur vorm je de tech-nische dienst Weesp. De afdeling opereert in dagdienst en verleent ondersteuning op oproepbasis in de avonduren. Om dit te kunnen doen is het noodzakelijk dat de kandidaat op maximaal 30 minuten reis-afstand van Smit & zoon woont.

Wil je meer wil weten over deze functie, neem dan contact op met Nout Peeters Weem (Technical Engineer), telefoon-nummer (0294) 23 88 00.

De functieOp basis van recepturen maak je in onze Ledervettingsmiddelen fabriek in Weesp uiteenlopende halffabricaten voor de leer-verwerkende industrie. Je bedient proces-apparatuur, voegt grondstoffen toe, analy-seert het eindproduct en verpompt deze half-fabricaten naar de afvulinstallaties of opslag-tanks. Je voelt jezelf verantwoordelijk voor de installaties waaraan je werkt, je inspecteert en controleert deze en lost -waar nodig-

kleine technische storingen op. Bij al jouw werkzaamheden staat veiligheid, kwaliteit en orde en netheid voorop.

Jouw profielJe bent in bezit van een opleiding MTS Proces-techniek of beschikt ten minste over het Vapro A diploma en over aantoon bare werker varing in een productieomgeving, bij voorkeur met batchprocessen. Accuratesse, goede com-municatieve vaardigheden en een flexibele

werkinstelling zijn bij jou van nature aanwezig. Je hebt affiniteit met techniek en bij voorkeur ervaring met een heftruck.

De afdelingHet betreft hier een tweeploegendienstfunctie binnen een klein enthousiast team (7 proces-operators) op onze productielocatie in Weesp. Je werkt in een ploeg van 3 procesoperators waaronder een 1e Operator die de dagelijkse werkzaamheden aanstuurt.

Wil je meer wil weten over deze functie, neem dan contact op met Marco de Kruyf (Hoofd Productie), telefoonnummer (0294) 23 88 41.

SolliciterenHeb je interesse in één van deze functies, richt je sollicitatiebrief dan aan: Smit & zoon, Afdeling Personeel & Organisatie, t.a.v. Margreta Barten, [email protected] of kijk op www.smitzoon.nl

Smit & zoon ontwikkelt en levert chemische specialiteiten ten behoeve van de leerindustrie. Vanuit Weesp en Amersfoort bevoorraden onze 110 medewerkers leerlooierijen over de hele wereld die werken voor de bekende merken schoenen, tassen, kleding en meubels. Daarnaast hebben wij een belangrijk aandeel in de mondiale trading van plantaardige en dierlijke oliën, vetten en eiwitten. Bij Smit & zoon hechten wij veel waarde aan goed werkgeverschap. Dat we van oudsher een familiebedrijf zijn, heeft daar natuurlijk alles mee te maken.

Proces Operator AmersfoortVoor de bediening en de bewaking van het productieproces

Medewerker Technische Dienst WeespVoor het onderhoud van mechanische processen

Proces Operator WeespVoor de bediening en de bewaking van het productieproces

049-5674 adv Vapro 185x285mm 7-12-2011.indd 1 08-12-11 10:14


Kijk voor actuele data, nadere informatie en inschrijven op VAPRO-college.nl.

VAPRO College biedt dit jaar een

keur aan interessante trainingen

voor operators, technici en

mensen betrokken bij opleiden

en begeleiden.

Kijk voor precieze data, locaties,

prijzen en aanmelden op

VAPRO-college.nl.

Training Data Locatie

Bedrijfsbegeleider en -beoordelaar BGO BO/A/B 11, 18 en 25 september Bunnik

Bedrijfsbegeleider, -beoordelaar en -examinator C 13, 20 en 27 september Bunnik

Leergang Operationeel Management & Persoonlijk Leiderschap van 20 sept. tot 4 juli 2013 Bunnik

Certificeringsdag bedrijfsexaminator BGO 3 september Den Haag

Bedrijfsbegeleider en -beoordelaar BGO BO/A/B 11, 18 en 25 september Den Haag

Didactische vaardigheden voor praktijkopleiders 4, 11 en 18 oktober Bunnik

Leergang Opleidingsmanagement start 12 oktober Bunnik

Certificeringsdag bedrijfsexaminator BGO 7 november Bunnik

Trainings kalender

Service


Wat we vooral willen horen is een duidelijke uitleg over de werking, in je eigen woorden. Vergeet niet aan te geven waar het voor kan worden ingezet.

Stuur je op los-sing met naam en adres naar [email protected]. De beste inzending ontvangt een bol.com-bon.

Oplossing raadplaat VAPRO 2

De vorige raadplaat toonde een éénassige cutter of shredder – dus met een roterend en met een stilstaand mes – geschikt voor verkleinen van bijvoorbeeld tapijtresten of folies. Althans, dat is wat de fabrikant er over meldt.Een paar lezers van het magazine hadden dit goed gezien. Twee noemden zelfs het versnijden van vlees en kadavers. Lezer Erik Neerhof kent het uit het eigen bedrijf: “Het te verkleinen materiaal komt in deze shredder en wordt door de messen die op de wals gemon-teerd zijn door het ondermes heen gedrukt. De messen die op de wals zitten kunnen bij beschadiging vervangen wor-den. Het apparaat wordt bij mij op het bedrijf, papierfabriek Parenco, gebruikt om grove rejects uit de papiersortering te verkleinen zodat ze goed in onze wervelbedoven verbrand kunnen worden.” Erik, je hebt van ons de bol.com-bon verdiend. Hij is naar je onderweg! ■

RaadplaatWat is hier afgebeeld?

Puzzelen

© w

ww

.ru

iter

pu

zzel

.nl

WoordzoekerDe woorden zijn in alle richtingen in een rechte lijn in de puzzel verstopt. Als alle hieronder opgegeven woor-den in de puzzel zijn weggestreept, blijven er letters over. Lees deze letters regel voor regel van boven naar beneden, zo vind je de oplossing. Stuur je oplos-sing met naam en adres naar [email protected]. De beste inzen-ding ontvangt een bol.com-bon.

Oplossing puzzel VAPRO 2

De sudoku van de vorige keer had als oplossing 86636. De bol.com-bon gaat naar André Boeijen, ope-rator bij OPC MLA in Venlo. André, gefeliciteerd! ■

aprilaubadebandbeatrixbestbeste

hoedjeiederjulianakeuzekoekhappenkoetskoninklijk

G L I R P A K L A A N O I T A N A

F A E N N G K D IJ E L K A A R U K

E J D E I L A O N R IJ T S E B V O

E O E T T N P E N L V N I A N R E

S B R S S T F V R I E N D E L IJ K

T E N E R E D E I L N E J G S M H

D Z N E O I E K I S T K U S T A A

A O D F V H N F U S E A L T E R P

G E E T N E E M E G N N I IJ O K P

N K S H H D L B P K N I A L K T E

E E E C O E B L IJ A IJ M N N E R N

V N S U H E R E P O L L A C H E N

E E N L D E D N A P S E E W T T A

G Z I N G E N J S T G H I D V H I

E W R E Z U E K E N R L R S N C D

T O P P L E Z I E R E I L I M A F

T H C O T P O B A N D W X E R W L

vrijvrijmarktwachterwenswilhelminawilhelmuszingen

lachenlandelijke feestdagliederenliedjelopernationaal

oefenenopenluchtfeestenoptochtoptredenpaleisplezierprinses

schenkenstijltoptweespanventenvorstinvriendelijk

bezoekenblijdansendefiledertigelkaar

familiefeestdaggemeentegeschenkgevenheerlijk

VAPRO Magazine - Leidinggevenonder druk:keep cool!

Documents

Transcript of VAPRO Magazine - Leidinggevenonder druk:keep cool!