Tr

 

 

rendrrapport Commpute

Een N

er‐ en

Nederla

n Inte

ands en

rnetg

n Europ

ebrui

pees pe

1 

 

k 201

rspecti

11 

ef 

2  

Universiteit Twente / Center for e‐Government Studies 

Postbus 217 

7500 AE   Enschede 

T. +31 (0) 53 489 1021 

F. +31 (0) 53 489 42 59 

     

TRENDRAPPORT COMPUTER‐ EN INTERNETGEBRUIK 2011 

Een Nederlands en Europees perspectief     

   

   

Datum      14 November 2011 

Versie      1.0 

   

 

 

In opdracht van   Digivaardig & Digibewust 

Publicatie titel    Trendrapport Computer‐ en Internetgebruik 2011. Een Nederlands en  

      Europees perspectief. 

Publicatiejaar    2011 

Publicatietype    Onderzoeksrapport 

Auteurs:     Dr. Ing. Alexander J.A.M. van Deursen 

      Prof. Dr. Jan A.G.M. van Dijk  

 

Correspondentie  Alexander van Deursen 

E‐mail      a.j.a.m.vandeursen@utwente.nl 

Web      http://www.alexandervandeursen.nl 

   

   

APA Referentie   Van Deursen, A.J.A.M. & Van Dijk, J.A.G.M. (2011). Trendrapport Computer‐ 

      en Internetgebruik 2011. Een Nederlands en Europees perspectief.  

      Enschede: Universiteit Twente. 

   

3  

Inhoudsopgave 

 

1   Inleiding .......................................................................................................................................... 5 

 

2  Opzet onderzoek ............................................................................................................................. 7 

 

3  Motivatie ......................................................................................................................................... 9 

3.1  Inleiding ................................................................................................................................... 9 

3.2   Motivaties van de niet‐internetgebruikers ............................................................................. 9 

3.3   Motivatie om het internet te gebruiken onder internetgebruikers ...................................... 11 

3.4   Internationale gegevens met betrekking tot motivatie ........................................................ 15 

3.5   Conclusies ten aanzien van motivatie ................................................................................... 15 

 

4  Fysieke toegang ............................................................................................................................. 17 

4.1  Inleiding ................................................................................................................................. 17 

4.2   Nationale toegangsgegevens ................................................................................................ 17 

4.3   Internationale toegangsgegevens ......................................................................................... 19 

4.4   Conclusies ten aanzien van fysieke toegang ......................................................................... 19 

 

5  Vaardigheden ................................................................................................................................ 21 

5.1  Inleiding ................................................................................................................................. 21 

5.2   Nationale gegevens ............................................................................................................... 23 

5.3   Internationale gegevens ........................................................................................................ 26 

5.4  Conclusies ten aanzien van vaardigheden ............................................................................ 27 

 

6  Soorten van gebruik ...................................................................................................................... 29 

6.1  Inleiding ................................................................................................................................. 29 

6.2   Nationale gegevens ............................................................................................................... 29 

6.3   Overzicht van significante verschillen in soorten van gebruik .............................................. 49 

6.4   Internationale gegevens over soorten van gebruik .............................................................. 52 

6.5  Algemene conclusies ten aanzien van soorten van gebruik ................................................. 55 

 

 

4  

 

 

 

7  Hoeveelheid gebruik ..................................................................................................................... 56 

7.1  Inleiding ................................................................................................................................. 56 

7.2   Nationale gebruiksgegevens ................................................................................................. 56 

7.3   Internationale gebruiksgegevens .......................................................................................... 58 

7.4   Conclusies ten aanzien van hoeveelheid gebruik .................................................................. 58 

 

8  Effecten van gebruik ...................................................................................................................... 60 

8.1  Inleiding ................................................................................................................................. 60 

8.2   Effecten ................................................................................................................................. 60 

8.3  Conclusies ten aanzien van effecten van gebruik ................................................................. 66 

 

9   Verbanden tussen motivatie, vaardigheden en gebruik ............................................................... 67 

9.1   Inleiding ................................................................................................................................. 67 

9.2   Relaties tussen motivaties en vaardigheden ......................................................................... 67 

9.3   Relaties tussen vaardigheden en soorten van internetgebruik ............................................ 69 

 

10   Digibewustzijn ........................................................................................................................... 72 

 

11   Conclusies en toegangsbarometer ............................................................................................ 76 

11.1   Inleiding ............................................................................................................................. 76 

11.2   Belangrijkste resultaten ..................................................................................................... 76 

11.3   Toegangsbarometer .......................................................................................................... 79 

 

5  

1 Inleiding 

Het programma Digivaardig & Digibewust wil bijdragen aan een optimaal gebruik van computers en 

het  internet  door  de  Nederlandse  bevolking.  Om  de  jaarlijkse  ontwikkeling  op  het  gebied  van 

internettoegang  te  kunnen  bijhouden  en  om  valide  uitspraken  over  trends  en  gewenste 

beleidsmaatregelen  te  doen  is  er  in  opdracht  van  het  programma Digivaardig & Digibewust1 een 

instrument ontwikkeld om vier soorten van  toegang  jaarlijks  te meten. Het  inzetten van een eigen 

instrument geeft het programma volledige controle over de aspecten die in het rapport aan de orde 

komen.  Tevens  geven  de  resultaten  input  voor  accentverschuivingen  in  de  aanpak  van  het 

programma.  Vorig  jaar  is  het  meetinstrument  gebruikt  voor  een  eerste  meting.  Deze 

trendrapportage  betreft  de  resultaten  van  de  tweede  meting  (uitgevoerd  in  2011).  Naast  de 

Nationale gegevens worden in dit rapport ook Europese gegevens getoond.  

De  vier  soorten  van  toegang  die  aan  bod  komen  in  dit  rapport  zijn motivatie,  fysieke  toegang, 

vaardigheden  en  gebruik  (frequentie  en  soort  van  gebruik).  Het  gehele  proces  wordt  in  kaart 

gebracht  in Figuur 1.1. Om weer  te geven hoe het met deze verschillende  soorten van  toegang  is 

gesteld  zijn er cijfers over 2011 en 2010 op  zowel Europees  (gegevens van Eurostat) als nationaal 

(eigen instrument en gegevens van het CBS) niveau verzameld. Daarnaast komen de maatregelen die 

mensen nemen om zich te beschermen tegen de negatieve aspecten van het  internet aan de orde. 

Omdat  hetzelfde  meetinstrument  als  vorig  jaar  is  gebruikt  is  een  directe  vergelijking  mogelijk. 

Veranderingen in cijfers en trends dienen als input voor het monitoren en zo nodig bijsturen van het 

programma Digivaardig & Digibewust.  

 

 

 

 

 

 

 

 

Figuur 1.1 Proces van toegang tot digitale media (aangepast van Van Dijk, 2005, p. 22)

 

                                                            1 Aan de basis van het programma Digivaardig & Digibewust ligt de samenwerking tussen publieke, private en maatschappelijke partijen. Het programma wordt uitgevoerd door ECP-EPN in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie.

MOTIVATIE

TOEGANG

VAARDIGHEDEN - Operationeel - Formeel - Informatie - Communicatie - Strategisch

GEBRUIK

6  

De  gehanteerde  onderzoeksmethode  wordt  in  hoofdstuk  2  beschreven.  Vervolgens  komen 

achtereenvolgens  motivatie,  fysieke  toegang,  vaardigheden  en  soorten  van  gebruik  aan  bod  in 

respectievelijk hoofdstuk 3, 4, 5 en 6. Hoofdstuk 7  gaat  verder  in op de hoeveelheid  gebruik  van 

computers  en  internet.  In  hoofdstuk  8  worden  de  effecten  van  het  gebruik  besproken  en  in 

hoofdstuk  9 worden  verbanden  gelegd  tussen motivaties,  vaardigheden  en  soorten  van  gebruik. 

Hoofdstuk 10 gaat over digibewustzijn. Hier komen de maatregelen aan bod die worden genomen 

om  vervelende  ervaringen  te  voorkomen.  Ten  slotte  wordt  in  hoofdstuk  11  een  toegangsmeter 

gepresenteerd waarin de stand van zaken in Nederland anno 2010/2011 is weergegeven. 

 

 

 

 

7  

2 Opzetonderzoek 

De onderzoeksdoelgroep voor de trendrapportage bestaat uit de gehele Nederlandse bevolking van 

16 jaar en ouder. Om de motivaties, vaardigheden, frequenties van gebruik, soorten gebruik evenals 

digibewustzijn  in kaart te brengen  is er gebruik gemaakt van een vragenlijst. Deze  is vorig  jaar door 

Universiteit Twente in samenspraak met het programma Digivaardig & Digibewust en het Ministerie 

van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie ontwikkeld. De vragenlijst is zodanig opgesteld dat 

drie  verschillende  segmenten  in  de  Nederlandse  samenleving  voor  hen  relevante  vragen  kregen 

voorgelegd:  internetgebruikers, mensen die het  internet nog nooit hebben gebruikt en mensen die 

gestopt zijn met het gebruik van het internet. Er is gestreefd naar een representatieve steekproef van 

de Nederlandse bevolking van 16  jaar en ouder  (n = 1200). Om ook de niet‐gebruikers  in kaart  te 

brengen  is er gebruik gemaakt van een combinatie van vraagmethoden: telefonische  interviews op 

het moment  van  bellen,  telefonische  interviews  op  een  later  afgesproken  tijdstip  en  een  online 

variant van de vragenlijst. Voor de verschillende methodieken is de volgende respons behaald: 

Internetpanel: 42%  

Telefonische benadering voor digibeten: 15%  

Het  Internetpanel  leverde een steekproef op met 1.482 respondenten. Omdat het voor dit rapport 

van groot belang werd geacht om ook de niet‐gebruikers van het internet in kaart te brengen is erin 

de telefonische benadering net zo lang doorgebeld totdat er een totale groep van 150 mensen werd 

bereikt  die  geen  gebruik  maken  van  het  internet.  Het  resultaat  is  dat  bij  zowel  de  groep 

internetgebruikers  als  voor  de  niet‐internetgebruikers  voldoende  respondenten  aanwezig  zijn  om 

deze  groepen  nader  te  onderzoeken.  De  verhouding  tussen  beide  groepen  is  echter  niet 

representatief voor de gehele Nederlandse bevolking (er is immers doorgebeld om in totaal 150 niet‐

gebruikers  te bereiken). Bij de  thema’s betreffende  fysieke  toegang en daadwerkelijk gebruik  is er 

daarom gebruik gemaakt van CBS‐gegevens. 

Het veldwerk is uitgevoerd in de periode van 28 augustus 2011 tot en met 20 september 2011. Voor 

de  telefonische  benadering  is  gewerkt  met  dagsteekproeven  van  vergelijkbare  omvang.  Vanaf 

ongeveer  een week  na  de  uitzet  zijn  aan  de  online  benaderde mensen  herinneringen  verzonden 

teneinde de respons te verbeteren. Om de representativiteit te waarborgen is gebruik gemaakt van 

de  Gouden  Standaard2 voor  de  Nederlandse  bevolking  en  van  CBS‐gegevens.  Op  basis  van  deze 

referentiegegevens zijn de groepen betreffende geslacht, leeftijd en opleiding in de juiste onderlinge 

verhouding gewogen zodat één representatief bestand ontstond.  

In  dit  rapport worden  net  als  vorig  jaar  naast  totale  scores  op  de  vier  soorten  van  toegang  ook 

verschillen  gerapporteerd  tussen  mannen  en  vrouwen,  drie  leeftijdscategorieën  en  drie 

opleidingsniveaus.  De  eerste  categorie,  laag  opgeleid,  bestaat  uit  respondenten  met  als  hoogst 

afgeronde opleiding het basisonderwijs, Mavo, VMBO, LBO, LTS, ULO of MULO. De tweede categorie, 

middelbaar opgeleid, bestaat uit respondenten met als hoogst afgeronde opleiding Havo, VWO, MBO 

en MTS. De categorie hoog opgeleid bestaat uit  respondenten met als hoogst afgeronde opleiding 

                                                            2 IJkingsinstrument voor nationale en regionale steekproeven

8  

HBO, HTS of WO. Nieuw  is dit  jaar de verdeling tussen vijf beroepsfuncties die voor het werkzame 

deel  van  de  respondenten  is  gehanteerd.  Deze  verdeling  is  mede  ontleend  aan  de  Standaard 

Beroepen  Classificatie  van  het  CBS.  Onder  de  lagere  beroepen  vallen  bijvoorbeeld  vissers, 

metaalarbeiders, conciërges, bouwvakkers, verkopers of chauffeurs. Onder de middelbare beroepen 

bijvoorbeeld laboranten, verplegers, bakkers, secretaresses of boekhouders. Tot de hogere beroepen 

behoren  ten  slotte  bijvoorbeeld  projectleiders,  therapeuten,  schrijvers,  journalisten  of 

wetenschappelijke  beroepen  zoals  onderwijskundigen,  artsen,  economen  of  informatici. De  groep 

managers  bestaat  uit  respondenten  met  een  management  functie.  De  groep  hogere  managers 

bestaat uit mensen met een zetel in bijvoorbeeld de directie.  

  

   

 

3 M 

3.1 I 

Met mot

we zage

van mot

mensen 

om het i

van het i

 

3.2 M

Van de 

bevolkin

hebben.

gaan we

3.2.1M

Figuur 3.1 

Ik ho

Ik

Ik maa

Ik heb n

Motivatie

Inleiding

tivatie wordt

n  in Figuur 

tivatie  is  er 

die dit niet 

nternet te g

internet mak

Motivatie

Nederlander

ng geldt in 20

 De overige 

e op zoek naa

Motivatie

1 Motivaties om

Ik vind infor

oor alleen maa

k maak mij zor

Is er n

k mij zorgen o

Vanwege ge

niet genoeg va

Ik ben er 

e

t de behoeft

1.1  is motiva

onderscheid

doen. Bij de 

ebruiken. Bij

ken. Deze gr

esvanden

rs die geen 

010, zie Tab

9% heeft het

ar de belangr

esvanme

m geen gebruik

rmatie op het 

ar slechte ding

rgen over mijn

nog niet van g

over mijn veili

Het is

ezondheidspro

Het kost te

aardigheden o

Ik heb het ni

Ik ben er te o

niet in geïnte

te van mense

atie de eerst

d  gemaakt  t

groep gebru

j de groep ni

oep komt he

niet‐inter

gebruik mak

el 7.2), geeft

t internet we

rijkste motiv

nsendieh

te maken van h

1

1

0

0

1

1

internet…

gen over…

n privacy

gekomen

igheid of…

s te duur

oblemen

eveel tijd

of kennis

iet nodig

oud voor

resseerd

en om comp

te vereiste v

tussen mens

uikers ligt de

iet‐gebruike

et eerst aan b

rnetgebru

ken van het 

ft 91% aan h

el ooit gebru

vaties om het

hetintern

het internet (% v

1%

1%

2%

2%

3%

4%

5%

9%

15%

0%

0%

1%

7%

1%

2%

2%

9%

1

uters en inte

voor toegang

sen  die  van 

e nadruk op d

rs wordt ond

bod. 

uikers

internet  (w

et internet o

uikt, maar is 

t internet nie

netnogno

van mensen da

%

22%

26%

21%

18%

27%

ernet te gebr

g tot het  int

het  interne

de verschille

derzocht waa

wat voor 9% 

ook nog noo

ermee gesto

et te gebruik

ooithebb

at het internet n

47%

ruiken bedoe

ternet. Bij he

et  gebruik m

ende beweeg

arom zij geen

van de Ned

oit eerder ge

opt. In deze p

ken. 

bengebru

nooit gebruikte) 

57%

201

201

9 

eld. Zoals 

et meten 

maken  en 

gredenen 

n gebruik 

derlandse 

ebruikt te 

paragraaf 

uikt

 

10

11

 

Uit Figuu

Dit  geld

Nederlan

zichzelf 

genoeg v

hier nu 

mensen 

kunnen 

kosten  o

horen  v

onbetro

Figuur 3.2nooit gebr In figuur

Opvallen

van het 

achtte o

  Figuur 3.3maar dit w 

I

ur 3.1 blijkt d

dt  voor  47%

ndse  bevolk

te oud om h

vaardighede

boven  (22%

die  internet

maken  doo

of  issues me

van  alleen  m

uwbaar is.  

2 Motivaties omuikte)

r 3.2 zijn de v

nd is dat hog

internet. Vo

m gebruik va

3 Motivaties omwel ooit wil gaan

k heb niet gen

Ik 

Ik 

Ik ben er nie

Laag 

C

dat desintere

%  (uit  gegev

king  gold).  V

het  internet 

n als argume

), gevolgd do

t nooit gebru

or  gezondhe

et  privacy.  B

maar  slechte

m geen gebruik

vier meest g

ger opgeleide

orig  jaar zage

an het intern

m gebruik te gaan doen) 

 

noeg vaardigh

heb het niet 

ben er te oud

et in geïnteres

opgeleid

Voor h

Aankop

Contact met v

Iets 

Nieuwe co

V

Informat

esse de belan

vens  van  he

Vorig  jaar  be

te gebruike

ent een plaa

oor een teko

uikten aan d

eidsprobleme

Bijna  nieman

e  dingen  ov

k te maken van

enoemde re

en het hoogs

en we nog d

net te maken

an maken van h

heden

nodig

d voor

seerd

Middelb

het werk

en doen

vrienden

te leren

ontacten

Vermaak

iegaring

ngrijkste red

et  CBS  blijkt

edroeg  dit 

en. Ten opzic

atsje gezakt. 

ort aan vaar

dat het tevee

en.  Minder 

nd  gaf  aan  h

ver  het  inte

n het internet n

edenen voor 

st scoren op 

dat  in de ho

n. Dit jaar we

het internet (% v

1

13%

14%

aar opgeleid

10%

10%

10%

10%

10%

20%

en om het in

t  dat  dit  in

percentage 

chte van vo

Het niet nod

rdigheden  (1

el tijd kost e

frequent  ge

het  internet 

ernet  of  om

naar opleidings

niet‐gebruik

zowel desint

og opgeleid

erd dat door 

van mensen da

18%

27%

27%

19%

19%21%

29%

Hoog

nternet nooit

  2010  voor

nog  57%.  D

rig  jaar zijn 

dig hebben v

15%). Daarna

n 5% dat ze

enoemde  re

niet  te  geb

dat  informa

sniveau (% van

k verdeeld na

teresse als h

e groep niem

27% genoem

at het internet n

38%

%

g opgeleid

80%

t gebruikt te

r  5%  van  d

Daarnaast  vi

het hebben 

van het inter

aast geeft 9%

e er geen geb

edenen  zijn 

bruiken  vanw

atie  op  het 

n mensen dat h

aar opleiding

het niet nodig

mand zichze

md. 

 nog nooit heeft g

55%

51%

%

10 

e hebben. 

e  gehele 

indt  26% 

van niet 

rnet staat 

% van de 

bruik van 

te  hoge 

wege  het 

internet 

het internet

gsniveau. 

g hebben 

elf  te oud 

gebruikt

11  

Van de groep mensen die het  internet nog nooit hebben gebruikt geeft 82% aan dat zij wel iemand 

kennen die hem of haar eventueel zou kunnen helpen bij het gebruik van het  internet. Het aantal 

mensen binnen deze groep dat aangeeft het internet te gaan willen gebruiken is slechts 7%. Van deze 

relatief kleine groep zijn in Figuur 3.3 de redenen weergegeven waarvoor zij het internet dan zouden 

gebruiken. Veruit de meest genoemde reden is het vergaren van informatie. Vermaak staat met 20% 

op de tweede plaats.  

3.2.2Motivatiesvanmensendiehetinternetooithebbengebruiktmaar gestoptzijn 

Het percentage mensen dat het  internet wel ooit heeft gebruikt, maar hiermee  is gestopt  is slechts 

8,7%. De belangrijkste reden  is net als vorig  jaar het niet (meer) geïnteresseerd zijn  in het  internet 

(23%). Een kleine groep mensen geeft aan dat het teveel tijd kost (15%), het te duur  is (8,7%), niet 

genoeg vaardigheden heeft (23%), thuis geen toegang meer heeft (8%) of het niet meer nodig heeft 

(8%).  Redenen  die  niet  genoemd  werden  zijn  zorgen  over  privacy,  de  onbetrouwbaarheid  van 

informatie op het internet of het hebben van slechte ervaringen met het internet. Van de mensen die 

gestopt  zijn met het gebruik van het  internet geeft 77% aan ooit hulp gevraagd  te hebben bij het 

gebruik van het internet. Tevens geeft 54% van de mensen die gestopt zijn met internetten aan dit in 

de toekomst waarschijnlijk wel weer eens te gaan doen. Zij zullen dit vooral doen om  informatie te 

vergaren en om contact met bekenden te onderhouden. 

3.3 Motivatieomhetinternettegebruikenonderinternetgebruikers 

Volgens het CBS (Statline) is 95% van de Nederlanders gemotiveerd om het Internet te gebruiken. Bij 

de mensen die  gebruik maken  van  het  internet  is  achterhaald met welke motivaties  zij dit doen. 

Hierbij  zijn  gevalideerde  instrumenten  gebruikt.  Net  als  vorig  jaar  zijn  de  volgende  motivaties 

meegenomen:  carrière  (het  internet  gebruiken  om  de  carrièremogelijkheden  te  vergroten), 

persoonlijke  ontwikkeling  (het  internet  gebruiken  voor  het  leren  van  nieuwe  dingen),  community 

(het  internet  gebruiken  om  nieuwe  mensen  te  leren  kennen  en  tot  een  groep  te  behoren), 

ontspanning  (het  internet  gebruiken om  tijd  te  verdrijven),  transactie  (het  internet  gebruiken om 

aankopen  te doen), vermaak  (het  internet  te gebruiken  ter plezier),  interactie met bekenden  (het 

internet  gebruiken  om  contacten  met  bekenden  te  onderhouden)  en  informatie  (het  internet 

gebruiken  om  informatie  te  vergaren).  Voor  al  deze  categorieën  motivaties  zijn  verschillende 

stellingen opgesteld waarbij aan de respondenten de mate van overeenstemming is gevraagd op een 

5‐puntsschaal (“helemaal mee oneens” tot “helemaal mee eens”). Figuur 3.4 geeft de verschillende 

motivatiecategorieën en de gemiddelde scores weer.  

Uit Figuur 3.4 blijkt dat de belangrijkste motivatie om het  internet  te gebruiken het vergaren van 

informatie  is. De  tweede en derde plaats  zijn  ten opzichte van 2010 omgedraaid. Nu  staan op de 

tweede plaats het  internetten  ter vermaak en op de derde plaats het onderhouden van contacten 

met  vrienden,  familie  of  andere  bekenden. Het  doen  van  aankopen  scoort  net  als  vorig  jaar  nog 

 

steeds b

persoon

nieuwe c

Figuur 3.4

Om  een

binnen  d

geslacht

Figuur 3.5

De versc

hoger  o

internet 

bovengemidd

lijke ontwikk

contacten of

4 Motivaties om

n  beter  inzic

de Nederlan

, leeftijd, op

5 Motivaties ond

chillen  in mo

p  interactie 

om de carriè

Persoonli

Persoonli

deld. Ook bo

keling. Opval

f ergens bij t

m het internet te

cht  te  krijge

ndse  interne

leiding en be

der Nederlands

otivaties  tus

(contacten 

èremogelijkh

Carri

Commun

Ontspann

ijke ontwikkel

Transac

Interac

Verma

Informa

Carri

Commun

Ontspann

ijke ontwikkel

Transac

Interac

Verm

Informa

ovengemidde

llend is dat z

e horen en o

gebruiken (van

n  hoe  deze 

etgebruikers 

eroepsfuncti

se internetgebru

sen mannen

met  vriend

heden te ver

1

ère

nity

ing

ing

ctie

ctie

aak

atie

1

ère

nity

ning

ling

ctie

ctie

aak

atie

Vro

eld scoort he

zowel interne

om de carriè

n 1 - helemaal n

motivaties 

zijn  in  Figu

ie verdeeld. 

uikers, naar ges

n en vrouwe

en  onderho

rgroten).  

2,37

2

2,33

2,

2

2,42,32

2

ouw Man

et gebruik v

etten om te 

remogelijkhe

niet gemotiveer

verschillen 

ren  3.5,  3.6

slacht

en  zijn klein.

ouden), man

7

2,64

2,79

3,54

3,58

3,6

3,

56

2,81

3,55

3

3,

3 4

41

2,66

3,

3,

3,

2

2,63

2,81

3,

3

3

an het  inter

ontspannen,

eden te verg

rd tot 5 - heel e

tussen  versc

6,  3.7  en  3.8

 Zie Figuur 3

nen  iets  ho

4

8

3

74

4,11

5

3,85

,78

4,27

4 5

3,77

53

,57

55

3,76

4,10

55

,59

3,71

3,72

4,13

4

net ten beh

, voor het m

groten laag s

 erg gemotiveerd

chillende  se

8  de motiva

 

3.5. Vrouwe

oger  op  carr

2010

2011

5

12 

oeve van 

aken van 

coren.  

d)

egmenten 

ties  over 

en  scoren 

rière  (het 

 

In Figuu

dat de jo

Figuur 3.6 In  Figuu

opgeleid

interacti

persoon

middelb

informat

In Figuu

werkzaa

vermaak

transact

beroepsg

r 3.6 zijn de

ongste groep

6 Motivaties ond

r  3.7  zijn  de

de groep inte

ie  en  ontspa

lijke  ontwik

aar  opgeleid

tie is wel voo

r 3.8 zijn de

m  in de  lag

k  en  ontspa

ie  en  carriè

groepen als 

C

On

Peon

T

I

 motivaties 

p (16‐35) bij a

der Nederlands

e motivaties

ernetgebruik

anning. Ook

keling.  De  h

de  groepen 

or alle drie d

e motivaties 

ere beroeps

anning.  Man

re.  Persoon

aanvoerder.

1

Carrière

ommunity

ntspanning

ersoonlijketwikkeling

Transactie

Interactie

Vermaak

Informatie

verdeeld ov

alle motivati

se internetgebru

s  verdeeld  o

kers meer ge

  scoort  deze

hoger  opgele

uit  bij  de 

e opleidings

verdeeld ov

sgroepen me

agers  score

lijk  ontwikke

  

2

16

er drie versc

ies behalve i

uikers, naar lee

over  drie  op

motiveerd is

e  groep  opv

eide  groep  s

motivaties  i

niveaus de b

ver de vijf be

eer gemotive

en  het  hoog

eling  is  voo

1,99

2,44

2,57

2,46

2,6

2

2,

2

6‐35 36‐55

chillende  lee

nformatie he

eftijd

leidingsnivea

s om het inte

vallend  geno

steekt  net  a

informatie  e

belangrijkste

eroepsfuncti

eerd  zijn om

gst  op  de  m

r  alle  groep

7

3,5

3,40

3,5

3,52

0

2,76

3,51

3

3,49

3

69

2,92

3,07

3,6

3

3

5 55+

eftijdscatego

et hoogst sco

aus. Hierbij 

ernet te gebr

oeg  het  hoo

als  vorig  jaa

en  transactie

motivatie.  

ies. We zien

m het  interne

motivaties  in

pen  positief, 

3

58

2

4,14

1

,67

9

3,74

4,14

61

,68

3,87

4,00

4,05

4

orieën. Hierb

oort.  

valt  op  dat 

ruiken voor v

ogst  op  de m

r  boven  de 

e.  Het  verga

n hier dat de

et  te gebrui

nformatie,  in

 met  de mi

5

13 

bij valt op 

de  lager 

vermaak, 

motivatie 

lager  en 

aren  van 

e mensen 

ken voor 

nteractie, 

iddelbare 

 

Figuur 3.7

Figuur 3.8

P

7 Motivaties ond

8 Motivaties ond

O

Persoonlijke o

Persoonlijke 

der Nederlands

der Nederlands

Carrière

Community

Ontspanning

ontwikkeling

Transactie

Interactie

Vermaak

Informatie

Carrière

Community

Ontspanning

ontwikkeling

Transactie

Interactie

Vermaak

Informatie

se internetgebru

se internetgebru

1

1

uikers, naar opl

uikers, naar ber

2,32

2,4

2,4

2,42,33

2

2,4

2,41

2,

2

2,42

2

2,5

2,5

2

2,52,29

2

leiding

roepsfunctie

43

46

3

44

2,64

2,81

2,79

2,97

3

3

48

1

,59

3,4

3,

3,4

3,4

2,64

2

2,64

3,

3

52

52

2,64

3,4

3,5

53

2,72

2,81

3,

3

2,74

3,02

3,5

3

3,

3

3,48

3,67

3,57

3,66

4,22

3,58

3,64

3,61

3,77

4,11

3,55

,47

3,70

3,76

4,05

4

La

Mi

Ho

47

52

4

45

4,07

52

3,82

3,60

3,81

4,21

47

3,72

51

3,83

4,20

,56

3,71

3,63

3,84

4,10

50

3,59

,55

3,86

4,03

4

2

5

ag

idden

oog

5

Lagere beroe

Middelbare b

Hogere beroe

Managers

Directie/Hogemanagement

14 

epen

beroepen

epen

ert

15  

3.4 Internationalegegevensmetbetrekkingtotmotivatie 

Cijfers met betrekking tot motivaties waarin Europese landen met elkaar worden vergeleken zijn niet 

beschikbaar. In het eerste trendrapport zijn wel redenen opgenomen om geen gebruik te maken van 

het  internet. Deze gegevens waren afkomstig van Eurostat. Helaas  zijn deze gegevens nooit meer 

bijgewerkt.

3.5 Conclusiestenaanzienvanmotivatie 

In  het  vorige  Trendrapport  werd  geconstateerd  dat  er  een  minderheid  van  ouderen  en  lager 

opgeleiden bestaan die niet voldoende gemotiveerd is om toegang tot het internet te verwerven en 

dit  te  gebruiken. Dit  zien we  in  2011  nog  steeds. Bij degenen  die het  internet  nog nooit hebben 

gebruikt  (9% volgens het CBS  in 2010)  is desinteresse de belangrijkste reden. Wel zien we hier  ten 

opzichte van 2010 een behoorlijke daling. Andere veel genoemde  redenen om het  internet niet  te 

gebruiken zijn het gevoel hebben er te oud voor te zijn, het bezitten van onvoldoende vaardigheden, 

het niet nodig hebben en het geen tijd hebben. Deze motieven komen relatief veel voor bij ouderen 

en lager opgeleiden.  

In Nederland zijn relatief weinig drop‐outs voor internetgebruik: onder degene die het internet niet 

gebruiken was dit percentage in 2011 9% (tegenover 7% in 2010). Ruim de helft van de drop‐outs is 

van  plan  in  de  toekomst  naar  het  internet  terug  te  keren. Net  als  vorig  jaar  is  het  belangrijkste 

onderzoeksresultaat bij de niet‐gebruikers dat slechts 7,3% aangeeft het internet in de toekomst nog 

te willen gaan gebruiken. Dit percentage is lager dan vorig jaar (15,3%). Het lijkt er dus op dat we nu 

echt de harde kern bereiken van mensen die echt niet willen of kunnen. Deze kern bestaat voor een 

deel uit  functionele3 of volledige analfabeten die het  internet niet kunnen gebruiken.  In het vorige 

trendrapport  is  aangegeven  dat  dit  voor  ongeveer  13%  van  de  volwassen Nederlandse  bevolking 

geldt. Een deel van deze groep gebruikt het internet met behulp van iconen, foto’s en video en met 

behulp van gesproken websites of medemensen die wel kunnen  lezen. Tevens bestaat een deel uit 

een  kern  van  mensen  die  echt  niet  willen  of  kunnen  (door  een  handicap  of  een  gebrek  aan 

vaardigheden). 

De gevonden algemene motivaties van degenen die het  internet wel gebruiken wijzen erop dat het 

internet net als vorig jaar nog steeds primair een informatie en vermaak medium is. Opvallend is dat 

de scores op bijna alle motivatiecategorieën zijn afgenomen. Alleen bij internetten voor het doen van 

transacties, voor groeps community en voor carrièredoeleinden is een kleine toename zichtbaar. Bij 

de  soorten  van  internetgebruik  zullen we  later  zien dat het  aantal mensen  dat online winkelt  en 

marktplaatst verder is toegenomen. 

Op één uitzondering na zijn er geen grote verschillen  tussen mannen en vrouwen bij de algemene 

motivaties om internet te gebruiken. Vrouwen scoren alleen veel lager op ontspanning dan mannen. 

In  hoofdstuk  6  zullen  we  zien  dat  er  meer  verschillen  waarneembaar  zijn  bij  de  concrete 

                                                            3 Functioneel analfabetisme (of: laaggeletterdheid) houdt in dat mensen moeite hebben met lezen en/of schrijven. Dit in tegenstelling tot analfabeten, die helemaal niet kunnen lezen en schrijven.

16  

toepassingen. Bij de verschillende  leeftijdsgroepen geldt dat hoe  jonger men  is, hoe meer men het 

internet wil gebruiken voor vermaak en ontspanning. Nederlanders  tussen de 16 en 35 willen het 

internet ook meer gebruiken  ten behoeve van hun  carrière en voor het  leren kennen van nieuwe 

mensen  en  tot  het  behoren  van  een  groep.  Betreffende  opleidingsniveau  zien we  dat  de  hoger 

opgeleiden  hoger  scoren  op  de motivatie  informatie.  Verderop  zullen we  zien  dat  de  verschillen 

vooral liggen in het soort informatie dat men zoekt. Tevens willen hoger opgeleiden net als vorig jaar 

het  internet meer benutten voor hun carrière en voor het doen van  transacties. Lager opgeleiden 

willen het internet duidelijk meer gebruiken voor vermaak, ontspanning en voor het deelnemen aan 

communities. Betreffende de Nederlandse beroepsbevolking zien we dat de lagere beroepsbevolking 

het  internet meer  dan  gemiddeld  gebruiken  voor  ontspanning  en  vermaak. Wel  is  voor  hen  ook 

informatie de belangrijkste reden.  

Volgens Figuur 1.1  is motivatie de eerste drijvende kracht  in het gehele proces van toegang tot het 

internet.  In dit hoofdstuk hebben we gezien welke motivaties van belang zijn voor het wel of niet 

verwerven van fysieke toegang tot het internet.  

 

17  

4 Fysieketoegang 

4.1 Inleiding 

Fysieke toegang is de tweede vereiste voor volledige toegang tot het internet. Het gaat hier over het 

bezitten van een computer‐ en  internetaansluiting. Het kan gaan om eigen bezit, meestal  thuis, of 

om een aansluiting op het werk, op school of  in een openbaar gebouw. Daarnaast kunnen we nog 

het bredere begrip materiële  toegang onderscheiden. Dit betekent het bezit  van  randapparatuur, 

software, abonnementen  (anders dan  toegang) en zaken als  inkt en printerpapier die bij  sommige 

toepassingen noodzakelijk zijn. Deze additionele middelen worden in dit rapport buiten beschouwing 

gelaten.  In  hoofdstuk  7  wordt  verder  ingegaan  op  de mate  van  gebruik  van  computers  en  het 

internet.  Het  hebben  van  fysieke  toegang  betekent  immers  niet  dat mensen  ook  daadwerkelijk 

gebruik van computers en het internet maken. 

4.2 Nationaletoegangsgegevens 

Het aantal huishoudens met toegang tot het  internet  is  in 2010 verder gestegen tot 91%. Dit  is nog 

steeds  iets minder dan het aantal huishoudens met  toegang  tot een PC  (94%).  In  totaal heeft 94% 

van  de Nederlanders  internettoegang. Dit  komt  omdat  ook  elders  een  computer  of  internet  kan 

worden gebruikt. Voor 49% is dit het werk (opvallend is dat dit percentage ten opzicht van 2009 twee 

procentpunten is gedaald), voor 19% op een school, voor 22% bij iemand anders en voor 8% ergens 

anders. Zie Tabel 4.1.  

Tabel 4.1 Toegang tot computers en internet en plaats van internetgebruik, % van alle personen   2006  2007  2008  2009  2010 

Huishoudens met PC toegang  84  86  88  91  92 Personen met PC toegang  88  90  92  93  94 Huishoudens met internet toegang  80  83  86  90  91 Personen met internet toegang  85  88  91  93  94 

Plaats internetgebruik           Thuis  95  97  97  98  98 Bij iemand anders thuis  13  18  20  22  22 Op het werk  44  47  47  51  49 Bij een onderwijsinstelling  15  18  18  19  19 Ergens anders  3  5  6  6  8 

Bron: CBS Statline 

In Tabel 4.2  is de toegang tot computers verdeeld naar geslacht,  leeftijd en opleiding. Hieruit blijkt 

dat het verschil  tussen mannen en vrouwen blijft gehandhaafd. Het verschil  tussen  lager en hoger 

opgeleiden is nog steeds aanzienlijk; 88% en 99% respectievelijk. Betreffende leeftijd valt op dat van 

de senioren 30% nog geen toegang tot een computer heeft in het huishouden.  

Tabel 4.3 richt zich verder op het  internet. Hier  is hetzelfde verschil waarneembaar tussen mannen 

en vrouwen. Van de  lager opgeleide groep heeft 13% nog geen toegang tot het  internet (zelf of via 

18  

het huishouden). Bij de senioren is dit 32%, een afname van 4% ten opzichte van 2009. Wanneer we 

naar inkomen kijken zien we dat in de  laagste en de op een na laagste groep inkomens nog genoeg 

ruimte is voor het verbeteren van de internettoegang. Hetzelfde geldt voor de niet‐werkzame groep 

mensen  in Nederland. Hiervan heeft 17% nog geen  internettoegang (wel 3% meer ten opzichte van 

2009).  

Tabel 4.2 Toegang tot een computer (zelf of in huishouden), % van alle personen   2006  2007  2008  2009  2010 

Geslacht            Man   89  91  91  95  95 Vrouw  87  90  92  92  93 

Opleiding           Laag  81  83  85  87  88 Midden   92  95  94  97  98 Hoog  96  97  98  99  99 

Leeftijd           15‐25  98  99  99  98  99 25‐45  94  95  96  98  99 45‐65  86  89  91  93  94 65‐75  57  59  61  66  70 

Bron: CBS Statline   Tabel 4.3 Toegang tot het internet (zelf of in huishouden), % van alle personen   2006  2007  2008  2009  2010 

Geslacht            Man   86  89  90  94  95 Vrouw  84  87  91  92  93 

Opleiding           Laag  76  79  84  86  87 Midden   88  92  93  96  97 Hoog  95  95  97  98  98 

Leeftijd           15‐25  95  98  98  99  99 25‐45  91  93  96  98  99 45‐65  83  86  91  92  94 65‐75  50  54  57  64  68 

Inkomen           1e 20% groep (laagst)  76  78  82  85  87 2e 20% groep   81  83  88  89  90 3e 20% groep   86  87  93  93  96 4e 20% groep  89  93  95  97  98 5e 20% groep (hoogst)  93  96  96  98  98 

Werk           Werkzaam  91  94  95  97  98 Niet werkzaam  69  71  77  80  83 Werkzaam < 12 uur  97  95  97  97  98 Werkzaam > 12 uur  91  94  95  97  98 

Bron: CBS Statline 

 

 

Uit Tabe

internet 

een lage

in  het  h

kenmerk

Aan de  i

4.1. We 

gebruikt

23%. Tab

Figuur 4.1

4.3 I 

Uit Tabe

het  inte

toegang,

cijfers). I

landen g

 

4.4 C 

Vorig jaa

haar  ver

thuisbez

nog niet

Noord‐E

Er  is  in N

telefoon

lager op

kleiner. 

31% vers

rol spele

geval  is,

Spelcom

el 4.3 blijkt d

gekenmerkt

er opleidings

huishouden  g

ken. In geen 

internetgebr

zien hier da

t  31%  een  s

blet Pc’s en e

1 Apparaten ge

Internatio

el 4.4 op de v

rnet  in 2010

, daarna volg

In alle Europ

groeit de huis

Conclusie

ar werd geco

rzadigingspu

zit van comp

t bereikt wat

uropese land

Nederland n

n en de telev

pgeleiden en

Nu vinden w

schil tussen 

en: er  is 11%

 zou dit voo

mputer (Xbox,

Tabl

dat de groep

t wordt doo

niveau en m

geen  toegan

van de groe

ruikers  is ge

t 73% gebru

martphone. 

eReaders zijn

ebruikt door inte

onaletoe

volgende pag

0 verder  is g

gt Nederland

pese landen i

shoudelijke t

estenaan

oncludeerd d

unt  heeft  be

puters en thu

t verklaart w

den.  

og geen spr

isie. Zowel b

 vooral seni

we betreffend

65 plussers 

% verschil tus

oral naar vor

Desktop co

Smar

, Playstation, W

et Pc (iPad, A

e

 mensen die

r een groot 

mensen uit de

ng  heeft  tot 

pen weergeg

vraagd welk

uik maakt va

Ook  spelco

n in opkomst

ernetgebruikers

gangsgeg

gina blijkt da

gestegen naa

d met 91% (

s het percen

toegang tot 

nzienvan

dat Nederlan

ereikt.  In  Eu

uisaansluiting

waarom hier d

ake van voll

bij computer

oren achter

de internetto

en jongeren

ssen de 20%

ren moeten 

mputer

Laptop

rtphone

Wii etc)

sus etc)

eReader

e zelf of in h

aantal 65‐pl

e laagste ink

het  interne

geven in Figu

ke apparaten

n een deskt

omputers  zijn

t, maar zeke

gevens

at het percen

ar 70%.  IJsla

(volgens cijfe

ntage in het a

het internet

fysieketo

nd betreffend

uropees  verb

g heeft (1% 

de jaarlijkse 

edige dekkin

bezit als bij 

. Wel zijn de

oegang 11% 

 (15‐25). Wa

% hoogste en

komen bij d

2

10%

5%

et huishoud

ussers, niet 

komensgroep

et  kan  echte

uur 4.3 is de 

n zij gebruike

op compute

n  populair m

r nog geen a

ntage Europe

and bezet de

ers van Euro

afgelopen ja

nog steeds 

oegang

de fysieke to

band  zien  w

verschil). In 

stijging hog

ng zoals die 

het thuis heb

e verschillen

verschil tuss

aarschijnlijk b

n de 20%  laa

de materiële

31%

23%

en geen toe

werkzame m

pen. De groe

er  niet  bepe

toegang 100

en. Dit  is we

r en 71% va

met  een  geb

lgemeen geb

ese huishoud

e eerste plaa

stat die iets 

ar gestegen.

het snelst. 

oegang tot co

we  dat  allee

Zuid‐ en Oo

er is dan in N

nagenoeg w

bben van int

n  ten opzicht

sen hoger en

blijft ook het

agste  inkome

e  toegang  in

egang hebbe

mensen, men

ep mensen d

rkt worden 

0%.  

eergegeven 

n een laptop

bruikspercen

bruiksappara

 

dens met toe

ats  in 2010 

afwijken va

. In de Oost 

omputers en

en  IJsland  ee

ost‐Europa is

Nederland e

wel aanwezig

ternettoegan

te van vorig

n lager opge

t inkomen e

ens. Wannee

n de bredere

73%

71%

19 

n tot het 

nsen met 

die zelf of 

tot  deze 

in Figuur 

p. Verder 

tage  van 

aat. 

egang tot 

met 92% 

n de CBS 

Europese 

n internet 

en  hoger 

s dit punt 

n andere 

g  is bij de 

ng blijven 

g  jaar  iets 

leiden en 

en kleine 

er dit het 

e zin. Het 

20  

bezit van noodzakelijke randapparatuur, software en abonnementen  is  in dit onderzoek echter niet 

meegenomen.  

Bij de  toegang  tot computers en  internet  is de  thuisaansluiting de  laatste  jaren steeds belangrijker 

geworden. We zien dat het percentage internetgebruiks met laptop behoorlijk is, 71%. Aangezien het 

draadloos  internetnetwerk  zich blijft uitbreiden hebben mensen met  een draagbare  computer op 

steeds  meer  plaatsen  de  beschikking  over  internet.  Additionele  aansluitpunten  en  draadloze 

faciliteiten in publieke ruimten en gebouwen, ook die van de overheid, worden steeds belangrijker. 

 

Tabel 4.4 Percentage Europese huishoudens met toegang tot het internet   2006 2007 2008 2009  2010

EU 27   49 54 60 65  70

IJsland  83 84 88 90  92Nederland  80 83 86 90  91Luxemburg  70 75 80 87  90Noorwegen  69 78 84 86  90Zweden  77 79 84 86  88Denemarken  79 78 82 83  86Duitsland  67 71 75 79  82Finland  65 69 72 78  81Verenigd Koninkrijk  63 67 71 77  80Oostenrijk  52 60 69 70  73België  54 60 64 67  73Ierland  50 57 63 67  72Frankrijk  41 49 62 63  74Slovenië  54 58 59 64  68Malta  53 54 59 64  70Estland  46 53 58 63  68Slowakije  27 46 58 62  67Litouwen  35 44 51 60  61Polen  36 41 48 59  63Letland  42 51 53 58  60Hongarije  32 38 48 55  60Spanje  39 45 51 54  59Tsjechië  29 35 46 54  61Italië  40 43 47 53  59Cyprus  37 39 43 53  54Kroatië  : : : 50  56Portugal  35 40 46 48  54Griekenland  23 25 31 38  46Roemenië  14 22 30 38  42Bulgarije  17 19 25 30  33Turkije  : : : :  42Zwitserland  : : : :  :

Bron: Eurostat 

 

 

 

 

21  

5 Vaardigheden5.1 Inleiding 

In dit hoofdstuk komen vijf soorten vaardigheden aan de orde die men nodig heeft om gebruik  te 

maken  van  het  internet:  operationele,  formele,  informatie,  communicatie  en  strategische 

vaardigheden. Nieuw in deze opsomming zijn de communicatievaardigheden. Deze zijn in het vorige 

trendrapport  niet meegenomen.  Deze  vaardigheden  gaan  over  het  communiceren  in  een  online 

omgeving, communicatie die  in vergelijking met de offline wereld minder rijk  is onder andere door 

een beperkte  rol van non‐verbale communicatie. Bij communicatievaardigheden gaat het over het 

gehoord worden op internet en het uitwisselen van informatie met andere internetgebruikers. Voor 

de  volledigheid  is  hieronder  de  definitie  en  toepassing  van  alle  vaardigheden  op  het  internet 

weergegeven: 

Operationele vaardigheden zijn het kunnen… 

…bedienen van een internet browser: o Het openen van websites door de URL in de adresbalk te typen,  o Het vooruit en terug kunnen surfen tussen  internetpagina’s door gebruik te maken van 

de browser knoppen,  o Het opslaan van bestanden op de harde schijf,  o Verschillende formaten kunnen openen en opslaan (bijvoorbeeld PDF); o Het opslaan van websites in de Favorieten o Het gebruiken van een hyperlink.  

…bedienen van een zoekmachine op het internet: o Het invullen van zoekwoorden in een zoekveld,  o Het uitvoeren van een zoekopdracht,  o Het openen van zoekresultaten in de lijst met zoekresultaten.  

…gebruiken van online formulieren: o Gebruik  maken  van  de  verschillende  typen  invoervelden  en  knoppen  (bijvoorbeeld 

dropdown menu’s); o Het versturen van een formulier. 

 

Formele vaardigheden zijn het kunnen… 

…navigeren op het internet: o Hyperlinks  gebruiken  (in  een menu,  tekstueel,  plaatjes  etc.)  in  verschillende menu  en 

website lay‐outs. 

…behouden van een gevoel van oriëntatie tijdens het navigeren op het internet:  o Niet gedesoriënteerd raken binnen een website, o Niet gedesoriënteerd raken tijdens het surfen tussen websites,  o Niet gedesoriënteerd raken tijdens het openen van en surfen tussen zoekresultaten.  

 

Informatie vaardigheden zijn het kunnen… 

…vinden en gebruiken van informatie, door: o Het kiezen van een geschikt zoeksysteem (of plaats om informatie te zoeken), o Het definiëren van zoekwoorden die zich op het informatieprobleem richten, o Het selecteren van geschikte informatiebronnen, o Het evalueren van informatiebronnen. 

 

 

Com

Strat

Om  held

Nederlan

verschill

een  ple

verband

Europes

werkterr

duiden e

Figuur 5

 

municatie va

…commu

o O

o C

o A

o M

tegische vaard

…voordeeo o o o

derheid  te  v

nd  en  Euro

ende  terme

k  hebben  g

en zien tuss

e  Commissi

rein van Digi

en het progra

.1 Piramide v

ardigheden zi

niceren met a

Online identit

Contacten te 

Aandacht te t

Meningen uit 

digheden zijn

el behalen meHet oriëntereDe juiste actieDe juiste beslDe voordelen

verschaffen 

opa  heeft 

n die  in het

gekregen.  De

sen de Europ

e)  en  Nede

ivaardig & D

amma Digiva

van digitale 

ijn het kunne

anderen op he

teiten aan te n

maken en te o

rekken, 

te wisselen m

 het… 

et behulp van en op een bepe ondernemenissingen neme van dit doel b

in  de  discu

Digivaardig 

kader digita

eze  piramid

pese termen

rlandse  ben

igibewust in

aardig & Digi

vaardighede

en… 

et internet, do

nemen, 

onderhouden

met anderen.

 het internet,aald doel n om het doeen om het dobehalen.  

ussies  en  ac

&  Digibew

ale vaardigh

e  is  weerge

n (vanuit de 

namingen.  B

n kaart. Het v

ibewust en h

en, ontwikke

oor: 

n, 

 door: 

l te behalenel te behalen

ctiviteiten  ro

wust  een  p

heden – vaak

egeven  in  F

actielijnen v

ovendien  b

vormt een h

haar positie i

ld door Digiv

ondom  digit

iramide  ont

k door elkaa

iguur  5.1.  D

van de versc

rengt  de  pir

ulpmiddel om

n het speelv

vaardig & Dig

tale  vaardigh

twikkeld  wa

ar – gebruikt

De  piramide

chillende DG’

ramide  duid

m de termin

veld toe te lic

 

gibewust. 

22 

heden  in 

aarin  de 

t worden 

e  laat  de 

’s van de 

delijk  het 

nologie te 

chten.  

 

De  eerst

vallen de

vierde  n

literacy)

deel van

maken  v

vaardigh

met alle

van de p

hebben 

systeme

Europea

 

5.2 NVorig  jaa

absoluut

behoren

bewuste

geschat 

prestatie

zeker  te

zoeken e

relatieve

niveau  v

internetg

Figuur 5.2laagste niv 

In Figuur

vaardigh

te  twee  nive

eze niveaus 

niveau  van 

. Het progra

n de piramid

van  het  pro

heden voor p

rlei ICT‐syste

piramide zitt

vaardighede

n voor orga

n eSkills For

Nationale

ar werd geco

t niveau van

nde bij de for

e  handelinge

worden om

etests gehou

e hoog gesch

en keuzes m

e verdeling n

van  operati

gebruikers w

2 Gemiddelde nveau tot 5 hoog

r 5.2 is te zie

heden  zijn h

Strategisc

Communica

Informa

Form

Operation

eaus worde

onder de te

digitale  vaa

mma Digiva

e onder de s

ogramma.  Di

professional

emen (in Eu

ten de  ICT‐p

en nodig (in E

nisaties  te o

um heeft EC

egegeven

oncludeerd d

n  internetvaa

rmele vaardi

en  vaak  ver

mdat men  so

uden aan Un

hat, waarsch

maken op he

naar geslacht

onele,  form

weergegeven

niveau van opergste niveau)

en dat het ni

et meest  to

che vaardighe

atie vaardighe

atie vaardighe

mele vaardighe

nele vaardighe

n  in Nederla

erm digital  lit

ardigheden 

ardig & Digi

stippellijn. V

ie  top  word

s  in alle ber

ropa de e‐bu

rofessionals,

Europa de IC

ontwikkelen 

P‐EPN de ICT

ns

dat het  lasti

ardigheden  t

igheden waa

rricht,  terwij

mmigen van

iversiteit Tw

hijnlijk omda

et  internet o

t, leeftijd en 

mele,  inform

n anno 2010 

rationele, forme

iveau van all

oegenomen. 

1

eden

eden

eden

eden

eden

and  de  digit

teracy als on

hebben  ee

bewust was 

Vanaf 2012 z

dt  in  Nederl

roepsgroepe

usiness skills

, werkzaam 

CT practition

en  te onde

T‐vaardighed

g  is om aan

toe  te kenn

arschijnlijk te

jl  de  items 

n hen niet  z

wente werden

at men  zijn/h

overschat. D

opleiding w

atie,  comm

en 2011. 

ele, informatie e

le vaardighe

Verder  is  te

2,

2

tale  basisvaa

nderdeel van

n  overlap  m

de afgelope

al ook de to

and  geduid 

n die op hu

s genoemd o

in de ICT‐ind

ar skills geno

rhouden. Op

den‐piramide

de resultate

en. Een van

e gemakkelij

bij  operatio

o vaak of no

n de informa

haar eigen  i

e  resultaten

eer te geven

unicatie  en 

en strategische

den licht is t

e  zien dat h

2,86

,29

3

2,76

2,81

3,

2,74

3

ardigheden  g

n de ICT use

met  mediav

en tweeënha

op van de pir

met  e‐Skills

n werk moe

of e‐Leadersh

dustrie of  in

oemd) om n

p basis van 

e opgesteld. 

en van het s

de conclusi

k worden ge

onele  vaard

ooit verricht

atie en strate

ntelligente g

n  zijn echter 

n. In Figuur 5

strategisch

vaardigheden

toegenomen

et  niveau  va

3,38

3,91

,30

3,80

4

genoemd.  In

r skills. Het 

vaardigheden

alf jaar gerich

ramide onde

s.  Het  gaat 

eten kunnen

hip skills). In

n andere sec

nieuwe hoog

deze  indelin

  

surveyonder

ies was dat 

eschat omda

igheden  als

t.  In vergelij

egische vaard

gedrag bij  in

r wel geschik

5.1 is het gem

e  vaardighe

van internetgeb

n in 2011. De

an de  comm

5

2

2

23 

n  Europa 

derde en 

n  (media 

ht op het 

erdeel uit 

hier  om 

 omgaan 

n de punt 

toren. Zij 

waardige 

ng en het 

zoek een 

de  items 

t men de 

moeilijk 

king met 

digheden 

nformatie 

kt om de 

middelde 

eden  van 

 bruikers (1

e formele 

municatie 

2010

2011

 

vaardigh

weergeg

In  de  hi

geweest

gebruik 

daadwer

Figuur 5.3

In  Figuu

slechter 

dat de v

vinden (

dat  hog

middelb

zijn de v

Figuur 5.4

               4 Van Deu

heden  relatie

geven. Hieru

iervoor  geno

t, dus de kan

van  survey

rkelijk zijn.  

3 Gemiddelde n

r 5.4  is de  v

presteert o

verschillen o

Van Deursen

er  opgeleid

aar en lager 

erschillen tu

4 Niveau van op

                      ursen, A. (201

Str

Comm

In

Ope

Str

Com

I

Ope

ef  laag  is.  I

it blijkt dat m

oemde  pres

ns  is groot d

s  waarin  m

niveau van oper

verdeling ov

p alle vaard

p de  inhoud

n, 20104). Fig

e  internetge

opgeleiden,

ussen de drie

perationele, for

                       10). Internet s

rategische vaa

municatie vaa

nformatie vaa

Formele vaa

erationele vaa

rategische vaa

municatie vaa

nformatie vaa

Formele vaa

erationele vaa

n  Figuur  5.3

mannen op v

statiemeting

dat de getoo

annen  gene

rationele, forme

ver  leeftijd w

igheden dan

elijke vaardi

guur 5.5 gee

ebruikers  op

, met uitzond

e opleidingsn

mele, informatie

skills, vital ass

1

ardigheden

ardigheden

ardigheden

ardigheden

ardigheden

1

ardigheden

ardigheden

ardigheden

ardigheden

ardigheden

3  is  de  verd

vier van de v

en  zijn  de 

onde verschi

eigd  zijn  zic

ele, informatie e

weergegeven

n de  jongste 

igheden grot

eft de verdel

p  alle  vaard

dering van d

niveaus verw

e, communicat

sets in an info

1

1

deling  over 

vijf vaardighe

effecten  van

illen  toegesc

hzelf  als  be

en strategische

n. Hieruit bl

en op een 

ter zijn dan 

ing weer na

digheden  ee

de gemeten c

waarloosbaar

ie en strategisc

ormation socie

2

2,26

2,50

2,33

2

2,42

1,94

2,12

2,22

2

de  vaardigh

eden hoger s

n  geslacht  n

chreven kun

eter  te  pres

vaardigheden,

ijkt dat de o

na  jongste g

echte presta

ar opleidings

n  stuk  bete

communicat

.  

che vaardighede

ety. Enschede

2,75

3,24

0

2,97

3,5

2,98

3

2,94

2,95

3,5

2,79

3,27

2,81

3,41

3

heden  naar 

scoren dan v

nooit  waarn

nen worden

senteren  da

, naar geslacht

oudste  leeft

groep. Ook h

atiemetingen

sniveau. Opv

er  presteren

tievaardighe

en, naar leeftijd

e: Universiteit

3,94

53

3,87

4

4,06

5

3,94

3,76

3,69

1

4

1

3

5

24 

geslacht 

vrouwen. 

neembaar 

n aan het 

n  dat  zij 

ijdsgroep 

hier geldt 

n zouden 

vallend is 

n  dan  de 

den. Hier 

d

twente

5

Man

Vrouw

5

16‐35

36‐55

55+

 

 

Figuur 5.5 In Figuur

werkzaa

deze  va

verbeter

strategis

Figuur 5.6 

Uit de vr

internett

Hiervan 

2010). D

geeft  de

5 Niveau van op

r 5.6 zijn de 

m  in het  ho

ardigheden 

ring  is. Opva

sche vaardigh

6 Niveau van op

ragenlijst blij

ten. Dit perc

doet 5,3% d

De overige 94

e meest  geb

Strat

Comm

Inf

Oper

Strat

Comm

Inf

F

Opera

perationele, for

verdelingen

oger manage

zien  we  d

allend  is  ook

heden.  

perationele, for

jkt verder da

centage  is te

dat omdat ze

4,7% maakt 

bruikte  hulp

tegische vaard

municatie vaard

formatie vaard

Formele vaard

ationele vaard

tegische vaard

unicatie vaard

ormatie vaard

Formele vaard

ationele vaard

mele, informatie

 naar beroep

ement het  b

at  bij  de  la

k  dat  het  ho

mele, informatie

at 64,1% van

en opzichte v

e niet weten

geen gebrui

bronnen  aa

1

digheden

digheden

digheden

digheden

digheden

1

digheden

digheden

digheden

digheden

digheden

e, communicat

psfunctie we

best  scoren 

ager  opgele

oger manage

e, communicat

n de internet

van vorig jaa

n aan wie ze 

k van hulp o

n  van mens

2

2

ie en strategisc

eergegeven. 

op  commun

ide  beroeps

ement  relat

ie en strategisc

tters zelf gee

ar nagenoeg

dat zouden 

omdat ze gee

sen  die  hulp

2,302,29

2,

2,6

2,31

2,58

3

2,542,47

2,36

2

2,30

2,8

2,70

2,22

2,66

3

che vaardighede

Opvallend h

nicatievaardi

sgroep  de  m

ief  laag  scoo

che vaardighede

en gebruik m

 niet verand

moeten vrag

en hulp nodi

p  gebruiken 

3,11

3

3

2,95

2,89

3,41

78

7

3,12

3

3,10

3,76

3,76

3,08

3,31

3,8

3,

3,17

3,30

3

3,69

3,17

,95

3,42

3,8

89

3,14

4

4

en, naar opleid

hier is dat de

gheden. Bet

meeste  ruim

ort  op  infor

en, naar beroep

maakt van hu

derd (64,5% 

gen (1% me

ig hebben. F

bij  het  inte

3,75

3,793,923,97

4

Laa

Mid

Hoo

6

6

83

,92

3,95

884,01

5

Lagere beroe

Middelbare b

Hogere beroe

Managers

Directie/Hoge

25 

ing

e mensen 

treffende 

mte  voor 

matie  en 

psfunctie

ulp bij het 

in 2010). 

er dan in 

Figuur 5.6 

ernetten. 

5

g opgeleid

ddelbaar opge

og opgeleid

pen

beroepen

epen

er manageme

 

eleid

ent

 

Hieruit b

mensen 

Figuur 5.6

5.3 I 

Na  in  20

Eurostat

door geb

genoem

gemeten

van de v

gebruik 

identific

respond

T

Om  een

categori

G

In Tabel 

slechts 1

Het mee

Nederlan

heeft ge

op  deze

blijkt dat  ve

die hulp nod

6 Bronnen van

Internatio

008  en  200

t  in 2010 de

bruik  te ma

de activiteit

n of geobser

vaardigheid d

en  het  va

eren  van  t

enten gevra

Informatie v

Een e‐mail m

Berichten ac

Telefoneren 

Mappen dele

Een webpag

n  vaardighei

eën: 

Laag: de resp

Gemiddeld: 

Hoog: de res

5.1 valt dire

10% in de EU

est opvallen

nd is volgens

evoerd slecht

e  manier, 

ruit de mee

dig hebben.

hulp (% van me

onalegeg

9  geen  data

 draad weer

ken van enq

en hij of zij 

rveerd. De ge

die iemand b

ardigheidsni

tendensen. 

agd welke va

vinden met e

met bijlagen v

chterlaten op

via het inter

en met ande

ina ontwerp

dsniveau  aa

pondent hee

de responde

spondent he

ect op dat he

U 27. Dit per

d  is  echter 

s de Eurosta

ts 6%. Dit ge

want  er  is

Bib

H

Comput

C

Vrienden o

este mensen

ensen die hulp

gevens

a  beschikbaa

r opgepakt. 

quêtes waar

ooit hebben

egevens zijn 

bezit. Omdat

iveau,  kunn

Voor  het  m

an de volgen

en zoekmac

versturen; 

p chatrooms,

rnet; 

eren om muz

en. 

an  te  duide

eft één of tw

ent heeft drie

eft vijf of zes

et aantal per

rcentage is te

de  lage  scor

t data het aa

eeft  in onze 

geen  enk

0liotheek

Helpdesk

erexpert

Collega’s

of familie

n hulp  van  v

gebruiken bij h

ar  te  hebbe

Helaas word

rin aan  respo

n uitgevoerd

zodoende m

t er een rela

nen  deze  in

meten  van 

nde activiteit

hine; 

, nieuwsgroe

ziek, films en

en  zijn  de  r

wee van de ge

e of vier van

s van de gen

rsonen met 

en opzichte 

re  van Nede

antal mense

ogende bep

ele  reden 

0%

6%

6%

7%

vrienden of  f

et internetten)

en  gesteld  o

den deze va

ondenten w

. Er worden 

meer een  ind

tie wordt ve

ndicatoren  w

internetvaa

ten zij ooit he

epen of discu

n dergelijke u

respondente

enoemde act

 de genoemd

oemde activ

een hoog in

van 2006 sle

erland  in  ve

en dat 5 of 6 

perking aan v

om  aan  te

familie  insch

ver  internet

ardigheden 

ordt gevraag

dus geen va

dicatie van h

rondersteld 

wel  worden

ardigheden 

ebben uitgev

ussiefora; 

uit te wissele

n  vervolgen

tiviteiten uitg

de activiteite

viteiten uitge

ternetvaardi

echts 4 proc

rgelijking me

van de geno

van het mete

e  nemen  d

32%

hakelen: 65%

tvaardighede

nog steeds 

gd welke va

aardigheden

het soort geb

tussen het s

n  gebruikt  v

heeft  Euro

voerd: 

en; 

ns  ingedeeld

gevoerd; 

en uitgevoer

evoerd. 

igheidsnivea

centpunten g

et  andere  la

oemde appli

en van vaard

dat  het  niv

%

26 

%  van de 

en,  heeft 

gemeten 

an enkele 

geschat, 

bruik dan 

soort van 

voor  het 

stat  aan 

d  in  drie 

rd; 

au laag is, 

gestegen. 

anden.  In 

caties uit 

digheden 

veau  van 

27  

internetvaardigheden  in Nederland met  zijn  relatief hoge  toegang  tot en gebruik van het  internet 

zoveel lager is in vergelijking met andere Europese landen. 

Tabel 5.1 Percentage personen met lage (1-2 activiteiten), midden (3-4 activiteiten) en hoge (5-6 activiteiten) internetvaardigheden, Europa 2006-2010.   2006  2007 2010   laag  midden hoog laag midden hoog laag  midden  hoog

EU 27   30  19  6 29 23 8 32  30  10

België  39  19  5 40 23 5 39  30  8Bulgarije  10  13  5 13 15 7 21  18  7Cyprus  20  11  3 25 12 3 24  24  6Denemarken  40  33  13 37 34 12 36  40  11Duitsland  41  25  5 41 27 6 41  33  8Estland  17  24  21 20 25 20 23  32  17Finland  39  28  10 39 29 11 48  33  5Frankrijk  :  :  : 26 27 12 31  32  18Griekenland  23  9  3 22 11 4 25  18  4Hongarije  23  19  7 22 24 8 24  31  12Ierland  42  7  3 42 12 3 36  23  5IJsland  35  36  16 31 37 20 25  45  23Italië  14  16  7 15 18 9 20  23  12Letland  29  17  6 22 26 11 22  29  19Litouwen  20  16  9 18 20 13 17  24  23Luxemburg   31  31  10 28 37 14 37  40  11Macedonië  21  8  1 : : : 21  28  6Malta  22  15  4 22 19 5 24  31  7Nederland  44  29  9 39 33 12 48  36  6Noorwegen  35  30  14 38 32 14 36  43  12Oostenrijk  36  20  7 38 23 8 38  31  6Polen  22  17  7 24 19 7 28  24  9Portugal  22  13  4 16 19 8 15  27  11Roemenië  14  7  2 16 10 2 25  16  1Slovenië  27  19  8 25 23 10 30  28  12Slowakije  34  19  5 34 23 7 29  41  9Spanje  27  20  4 23 25 8 30  29  7Tsjechië  30  14  4 25 17 11 31  32  7Verenigd Koninkrijk  38  18  5 41 22 8 38  36  9Zweden  48  26  8 45 25 8 38  37  14

Bron: Eurostat 

 

5.4 Conclusiestenaanzienvanvaardigheden 

Vorig  jaar werd  in  het  trendrapport  in  het  hoofdstuk  over  internetvaardigheden  vooral  aandacht 

besteed aan een reeks van prestatiemetingen uitgevoerd aan de Universiteit Twente tussen 2007 en 

2010. Hieruit bleek dat Nederlanders redelijk scoren op operationele en formele vaardigheden, maar 

aanzienlijk  lager op  informatie en strategische  internetvaardigheden. Een belangrijke conclusie was 

dat  jongeren met hun hogere niveau  van operationele en  formele  vaardigheden niet automatisch 

hoog scoren op de inhoudelijke vaardigheden. In 2011 zijn er geen prestatiemetingen uitgevoerd en 

daarom zijn we voor de meting van  internetvaardigheden voor dit rapport volledig aangewezen op 

de  resultaten  van  de  enquête. Helaas  is het  absolute  niveau  van  vaardigheden middels  enquêtes 

moeilijk vast  te stellen.  Internetgebruikers overschatten de dingen die zij doen en zeker de dingen 

28  

die  zij  goed  doen  op  het  internet.  Daarnaast  onderschatten  zij  de  problemen  bij  het  informatie 

zoeken en maken van strategische keuzes. Dit geldt  in het bijzonder voor (jonge) mannen die  in de 

prestatietests  slechter  scoorden  dan  zij  zelf  aangaven. Wel  is  de meting  geschikt  om  onderlinge 

verschillen te observeren en om een vergelijking te doen met de scores van 2010.  

Wanneer we de  scores op de  vaardigheden  vergelijken met die  van 2010 dan  zien we  een  lichte 

progressie. Deze  is het grootst bij de  formele vaardigheden. De  lichte  stijging van operationele en 

formele  vaardigheden  kan  deels  verklaard  worden  doordat  deze  vaardigheden  toenemen  met 

ervaring, waarvan we  in  tabel 7.1  zien dat deze het afgelopen  jaar ook  is  toegenomen. Een  lichte 

toename van operationele en  formele vaardigheden kan mede de  lichte  toename  in  informatie en 

strategische vaardigheden verklaren. Wanneer mensen de basisvaardigheden onder de knie krijgen 

komen  zij  ook  meer  toe  aan  het  beoefenen  van  de  inhoudelijke  informatie  en  strategische 

vaardigheden.  

Het  feit  dat  de  communicatievaardigheden  relatief  laag  scoren  is  wel  een  punt  van  aandacht. 

Communicatievaardigheden  zullen  in  de  toekomst  steeds  belangrijker  worden,  daar  online 

communicatietoepassingen enorm in opkomst zijn. We zullen tevens zien dat deze vaardigheden ook 

een  belangrijke  rol  kunnen  spelen  bij  mensen  waar  het  aan  informatievaardigheden  schort. 

Communicatievaardigheden,  onder  andere  nodig  voor  het  inschakelen  van  online  hulp  door 

bijvoorbeeld  contacten  in  een  sociaal  netwerk  of  forum  te  raadplegen,  zouden  hiervoor  kunnen 

compenseren. De resultaten  laten bijvoorbeeld zien dat hogere managers een relatief hoog niveau 

van communicatievaarduigheden hebben terwijl het niveau van  informatievaardigheden gemiddeld 

is. Deze  laatste zijn voor de  functie wel belangrijk, en  tekorten worden behalve door een  staf van 

beleidsmedewerkers waarschijnlijk ook door communicatievaardigheden gecompenseerd. 

In Europees verband wijzen de cijfers er op dat Nederland op zijn best tot de middenmoot behoort 

wanneer het gaat over  internetvaardigheden. De ongeldige manier van vaardigheden meten en de 

discutabele uitkomsten geven echter voldoende redenen om de cijfers in twijfel te trekken. Waarom 

zou  in Nederland  in  drie  jaar  tijd  het  percentage mensen met  een  hoge  internetvaardigheid  zijn 

gehalveerd? 

 

29  

6 Soortenvangebruik 

6.1 InleidingDe laatste stap in de toegang tot het internet zijn de verschillende soorten van toepassingen waarvan 

gebruik wordt gemaakt. Dit hoofdstuk gaat dieper  in op wat mensen nu eigenlijk met het  internet 

doen of kunnen doen.   

6.2 Nationalegegevens 

Net als vorig jaar is er aan de respondenten die gebruik maken van het internet gevraagd hoe vaak zij 

bepaalde internettoepassing gebruiken. In totaal zijn er 31 toepassingen bevraagd. In Figuur 6.1 zijn 

deze toepassingen en de bijbehorende gemiddelde gebruiksfrequenties weergegeven. Uit dit figuur 

blijkt dat  informatie  toepassingen  (zoals het  gebruik  van  zoeksystemen, nieuwsdiensten en online 

kranten en omroepen) nog  steeds erg populair  zijn. Het dagelijkse gebruik van  zoeksystemen  is  in 

2011 gestegen naar 69% (van 67% in 2010). De online omroep, krant, of tijdschrift worden dagelijks 

door 37% van de internetters geraadpleegd (ten opzichte van 34% in 2010) en nieuwsdiensten in het 

algemeen door 44%.  

De  meest  populaire  toepassing  blijft  e‐mail:  90%  van  alle  Nederlandse  internetters  maakt  hier 

dagelijks gebruik  (ten opzichte van 87%  in 2010). Het gebruik van sociale netwerksites zet  in 2011 

ook door: 37% van de Nederlandse  internetgebruikers  is hier dagelijks op actief. Verder maakt 60% 

van de Nederlandse internetters wel eens gebruik van online dating, online fora of communities. Erg 

populair  en  aanzienlijk  toegenomen  zijn  ook  het  online  winkelen  en  het  online  bestellen  van 

producten.  Hier  houdt  20%  van  de  Nederlandse  internetters  zich  dagelijks  mee  bezig,  en  57% 

wekelijks. Met websites zoals marktplaats en eBay houdt 87% van de internetters zich bezig. Online 

gaming is een dagelijkse bezigheid voor 16% van de Nederlandse internetters (ten opzichte van 14% 

in 2010).  

Van  de  Nederlandse  internetters  zoekt  83%  wel  eens  online  naar  overheidsinformatie.  De 

meerderheid  doet  dit  enkele  keren  per  jaar. Dit  geldt  ook  voor  het  doen  van  transacties met  de 

overheid wat door 77% van de internetgebruikers wordt gedaan. Ook hier geldt een kleine toename 

ten opzichte van 2010. 

Minder populair  (mede door de aard van de toepassing) zijn nog steeds het zelfstandig  leren  (38% 

van  alle  internetgebruikers)  op  internet  en  het  volgen  van  online  cursussen  (21%  van  alle 

internetgebruikers). Verder maakt 16% van de Nederlandse internetgebruikers wel eens gebruik van 

een online consult  in de gezondheidszorg en komt 30% wel eens op patiënten website. Ten slotte 

valt uit Figuur 6.1 op te maken dat 28% van de Nederlandse internetters wel eens telewerkt en 38% 

van het internet wel eens gebruikt voor het zoeken van vacatures en het solliciteren. 

 

In

P

 

Figuur 6.1

nformatie ove

Pat

Gezo

Participatie in 

Tr

O

Uploaden va

Do

Producten zo

Onlin

R

Online o

Z

1 Hoeveelheid g

Zelf

er opleidingen

Online curs

Vacatures e

iëntensite of z

Consult en

ondheidsinfor

politiek of ov

ransacties me

Overheidsinfor

O

an video’s, fot

ownloaden m

oeken en prijze

M

Winkele

ne fora of disc

Sociale

Vrij surfe

Reizen en vaka

Hobbyinfor

Inter

Telefonere

Nie

omroep, krant

Zoeksystemen

Dagelijks

gebruik van ver

fstandig leren

n of cursussen

sussen volgen

en solliciteren

Telewerken

zelfhulpgroep

n behandeling

rmatie zoeken

verheidsbeleid

et de overheid

rmatie zoeken

Online Gamen

to’s of muziek

uziek of video

en vergelijken

Marktplaatsen

n of bestellen

Online daten

cussiegroepen

Communities

e netwerksites

en of browsen

anties boeken

rmatie zoeken

rnetbankieren

Chatten

en (vb. Skype)

E‐mai

euwsdiensten

t en tijdschrift

n zoals Google

Wekelijks

rschillende inter

6

2

1

3

5

2

1

3

2

1

3

16

5

7

7

9

20

3

9

5

37

4

1

9

20

16

5

4

37

9

6

3

6

9

3

2

7

4

2

10

12

16

2

2

3

10

9

2

17

9

8

10

4

8

6

7

2

2

4

6

3

10

5

9

13

1

10

14

6

0% 20

n

n…

n

n

n

p

g

n

d

d

n

n

k

o

n

n

n

n

n

s

s

n

n

n

n

n

)

l

t

e

Maande

rnettoepassinge

7

43

9

44

7

69

13

27

23

1

13

8

1

23

10

17

15

23

9

0

19

9

9

15

37

21

8

19

68

12

2

17

13

59

14

16

0% 40%elijks En

en onder intern

0

57

6

21

57

20

21

32

3

10

11

8

12

48

8

48

2

24

20

3

7

30

4

62

79

62

72

70

84

76

85

63

61

60%kele keren   p

etgebruikers

6

22

14

1

14

4

25

31

2

9

2

10

10

2

45

2

23

23

17

49

43

43

9

13

54

3

30

17

34

25

48

1

18

19

80% 1er jaar N

 

21

2

9

3

6

6

1

2

100%Nooit

30 

 

Om het g

weergeg

Figuur 6.2

Informa

gebruik in 20

geven dat ee

2 Percentage in

atie over ople

Pa

Gez

Participatie in

T

O

Uploaden v

D

Producten z

Onl

Online 

010 te verge

n bepaalde t

nternetters dat e

Ze

idingen of cur

Online cu

Vacatures

atiëntensite of

Consult e

zondheidsinfo

n politiek of o

Transacties m

Overheidsinfo

van video’s, fo

Downloaden m

oeken en prijz

Winkel

ine fora of dis

Social

Vrij surf

Reizen en vak

Hobbyinfo

Inte

Telefone

Ni

omroep, kran

Zoeksysteme

lijken met 20

toepassing o

een toepassing

elfstandig lere

rsussen zoeke

rsussen volge

s en sollicitere

Telewerke

f zelfhulpgroe

en behandelin

ormatie zoeke

verheidsbelei

met de overhei

ormatie zoeke

Online Game

oto’s of muzie

muziek of vide

zen vergelijke

Marktplaatse

en of bestelle

Online date

scussiegroepe

Communitie

e netwerksite

fen of browse

kanties boeke

ormatie zoeke

ernetbankiere

Chatte

ren (vb. Skype

E‐ma

ieuwsdiensten

nt en tijdschri

en zoals Googl

011, is in Fig

ooit heeft ge

ooit gebruikte,

1

1

1

1

en

en

en

en

en

ep

ng

en

id

id

en

en

ek

eo

en

en

en

en

en

es

es

en

en

en

en

en

e)

ail

n

ft

le

uur 6.2 het p

bruikt.  

2010 en 2011

38%

21%

38%

28%

30%

16%

24%

15%

37%

39%

37%

18%

35%

24%

27%

15%

24%

15%

41

42

4

34%

percentage in

%

55%

%

51%

57%

57%

46%

%

70

66%

52%

%

%

55%

7

46%

58%

57%

1%

2%

64%

71

44%

nternetters 

77%

77%

83%

91%

87%

94%

0%

83%

%

75%

94%

99

82%

81%

98

79%

73%

82%

90%

87%

87%

80%

1%

75%

94%

99

83%

80%

99

31 

%

%

9%

8%

%

9%

9%

201

201

 

10

11

 

Uit Figuu

De  groo

netwerk

Online w

naar  70%

steeg du

Figuur 6.3

Van de 3

gebruikt

meer da

iemand 

het aant

toepassi

dat men

Lag

Middelb

Hog

Middelb

Lag

Midde

ur 6.2 valt op

otste  toenam

ken. Het  aan

winkelen  ste

%. Ook  het 

uidelijk met 5

3 Hoeveelheid g

31 bevraagd

t.  In 2011  is 

an vrouwen 

ooit gebruik

tal toepassin

ngen  gebrui

sen werkzaa

gere beroepe

bare beroepe

gere beroepe

bare beroepe

gere beroepe

Hoog opgelei

elbaar opgelei

Laag opgelei

55

36‐5

16‐3

Vrouw

Ma

p te maken d

me  zien  we

ntal  internet

eeg met 7% 

aantal  gebr

5%.  

gebruik van ver

e toepassing

dit  toegeno

gebruikt. He

kt heeft niet 

ngen gebruik

ikt door mid

am in de hog

n

n

n

n

n

d

d

d

+

5

5

w

n

dat het gebr

e  bij  chatten

ters  dat we

van 87% na

ruikers  van  d

rschillende inter

gen heeft de

omen  tot 18,

et meest op

is toegenom

t door lager 

ddelbare  en 

gere beroepe

ruik van de m

n,  online  w

el  eens  heef

ar 94%, en 

discussiefora

rnettoepassinge

e Nederlands

,6  toepassin

vallend  in F

men  in de ca

opgeleide in

hoger opge

en de meeste

1

15,4

15,

15,4

1

meeste toep

winkelen  of 

ft  gechat  ste

het gebruik 

a,  online  tel

en onder intern

se internette

ngen. Zie Fig

iguur 6.2  is 

ategorieën 3

nternetters h

eleiden. Betr

e toepassing

20,1

20,8

21,4

19,7

18,6

20,1

19,2

17,0

4

19,4

21,7

17,8

19,4

19,5

18,8

9

4

19,4

20,7

17,4

18,8

assingen is t

bestellen,  g

eeg met  8% 

van  sociale 

efoondienst

etgebruikers 

er er in 2010

uur 6.3. Ma

dat het aan

6‐55 en 55+

harder is ges

reffende ber

en gebruiken

2010

2011

toegenomen

gevolgd  doo

van  44%  n

netwerken 

ten  en  onlin

 

0 gemiddeld 

annen hebbe

ntal  toepassi

+. Tevens zie

stegen dan h

roepsfunctie

n.  

32 

n in 2011. 

or  sociale 

aar  52%. 

van 64% 

e  gamen 

18,1 ooit 

en er  iets 

ngen dat 

n we dat 

het aantal 

e  zien we 

 

In de nu

vrouwen

We begi

maken d

55‐pluss

verschil 

opgeleid

Figuur 6.4

In  Figuu

dagelijks

Bij hoge

Verder s

tot 35 ja

het groo

 

Figuur 6.5 

M

M

 volgende fig

n, drie leeftij

nnen met de

dat mannen 

sers hier dag

in  dagelijks

de internette

4 Zoeksysteme

r 6.5  is het 

se schaal he

r opgeleide 

steken de 36

arigen en de

otst.  

5 Online omroe

Directie/Manag

Hogere beriddelbare ber

Lagere ber

Hoog opMiddelbaar op

Laag op

V

Dag

Directie/

Hogere ber

Lagere ber

Hoog op

Laag op

V

Dag

guren worde

dscategorieë

e eerste toe

hier dagelijk

elijks een stu

  gebruik  tus

ers is ook aan

n (zoals Google

gebruik  van

t gebruik on

internetters 

 tot 55 jarige

 55‐plussers

ep, krant en tijds

/Hoger…ementroepenroepenroepen

pgeleidpgeleidpgeleid

55+36‐5516‐35

VrouwMan

gelijks We

/Hoger…

roepen

roepen

pgeleid

pgeleid

55+

16‐35

Vrouw

gelijks We

en alle 31 to

ën en drie op

passing: het 

ks gemiddeld

uk minder ge

ssen  enerzij

nzienlijk, ruim

e), naar geslach

n online om

nder mannel

is dit iets gr

en wat betre

. In de groe

schrift, naar ges

ekelijks M

434

443835

4239

32

3941

30

3342

ekelijks M

epassingen v

pleidingsnive

 gebruik van

d meer gebru

ebruik van m

ds  lager  op

m 20%. 

ht, leeftijd, ople

roep,  krante

lijke  internet

roter dan bij

eft dagelijks 

p managers 

slacht, leeftijd, o

80

870

61

7972

61

5970

81

6475

Maandelijks

474

2

Maandelijks

verder belich

eaus worden

n online zoek

uik van make

maken dan 1

geleide  en 

eiding en beroep

en  en  tijdsch

tters groter 

j lager en m

gebruik net 

en hogere b

opleiding en be

088

84

9

1

Enkele kere

18229

2018

2720

20

1920

27

2122

1

11

Enkele kere

ht. Verschille

n per toepass

ksystemen. U

en dan vrouw

6 tot 35 en 3

anderzijds m

psfunctie

hriften uitge

dan bij vrou

iddelbaar op

als vorig jaar

beroepen  is 

eroepsfunctie

3

24

27

2

en per jaar

259

161

142

1114

1

912

16

1212

99

12

10

10

en per jaar

en tussen ma

sing besprok

Uit Figuur 6.4

wen. Ook va

36 tot 55 jar

middelbaar  e

elicht. Ook h

uwelijke  inte

pgeleide inte

r iets uit bov

het dagelijk

13715

2332

1922

2414

2618

7

8

44

4

Nooit

1113

1

997

9

99

911

10

14

2026

118

26

221816

2415

Nooit

33 

annen en 

ken.  

4 is op te 

alt op dat 

igen. Het 

en  hoger 

hier  is op 

ernetters. 

ernetters. 

ven de 16 

s gebruik 

42

134

13

22

4

221

13

01

4

411

32

02030

024

132

22

497

10

5

 

Uit  Figu

vrouwen

tussen  la

het perc

17% bij 

dagelijks

hogere b

lagere be

Figuur 6.6 

Figuur 6.7 

In Figuu

tussen m

de 36 en

de  55‐p

M

M

M

M

ur  6.6  blijkt

n worden ge

ager, middel

centage  inte

de middelba

s gebruik va

beroepen m

eroepen slec

6 Nieuwsdienst

7 E-mail, naar g

r 6.7  is het 

mannen en v

n 55 maakt h

lussers maa

Directie/Manag

Hogere beriddelbare ber

Lagere ber

Hoog opMiddelbaar op

Laag op

V

Dag

Directie/Manag

Hogere beriddelbare ber

Lagere ber

Hoog opMiddelbaar op

Laag op

V

Dag

t  dat  het  ge

ebruikt. 55‐P

lbaar en hog

ernetters dat

aar en 9% b

n deze  toep

aakt 69% va

chts 37% is. 

en, naar geslac

geslacht, leeftijd

gebruik van 

rouwen zijn 

het meest da

kt  nog  stee

/Hoger…ementroepenroepenroepen

pgeleidpgeleidpgeleid

55+36‐5516‐35

VrouwMan

gelijks We

/Hoger…ementroepenroepenroepen

pgeleidpgeleidpgeleid

55+36‐5516‐35

VrouwMan

gelijks We

ebruik  van  n

lussers doen

ger opgeleide

t nooit  van 

ij de hoger o

passing. Ook 

an de mense

cht, leeftijd, ople

d, opleiding en

e‐mail wee

klein: 1% in 

agelijks gebru

ds  86%  dag

4737

4634

36

46

37

ekelijks M

87

84

86

ekelijks M

nieuwsdienst

n dit minder 

en zijn ook d

nieuwsdiens

opgeleide  in

k bij de bero

en dagelijks 

eiding en beroe

beroepsfunctie

rgegeven. H

het voordee

uik van e‐ma

gelijks  gebru

566569

7

576

516

52

Maandelijks

7

9291

9592

693

91

9089

Maandelijks

ten  dagelijk

dan de ove

duidelijk aan

sten  gebruik

nternetters. V

oepsfuncties 

gebruik van 

epsfunctie

Het dagelijks 

el van de vro

ail, gevolgd d

ik  van  e‐ma

221

2119

19125

19

10

8

Enkele kere

9698

5

8

Enkele kere

s meer  doo

rige leeftijds

nwezig. Bij d

k maakt 25%

Van de  laats

zien we gro

nieuwsdien

gebruik  is e

uw. De groe

door de 16 to

ail,  6% meer

2015

4

20

185

21

59

70

889

107

9

12

12

12

en per jaar

9

54

9

5

66

4

en per jaar

or mannen  d

sgroepen. Ve

e  lager opge

%  in  tegenst

ste groep ma

ote verschille

nsten terwijl 

erg groot. Ve

ep internette

ot 35 jarige g

r  dan  vorig 

18

139

6

8

7

073

8

69

89

8

1

1623

1725

25151

221

Nooit

2

5

36

4

2

13

21

2

12

0

11

3

111

11

Nooit

34 

dan  door 

erschillen 

eleiden  is 

elling  tot 

aakt 57% 

en.  In de 

dit  in de 

 

erschillen 

ers tussen 

groep. Bij 

jaar. Het 

3

1145

6

9

512

3

22

0

11

00

1

00

11

1

200

11

11

2

111

11

 

verschil 

internett

beroepsf

bij het m

87%. 

Figuur 6.8 

Het gebr

de Nede

vrouwen

het perc

meest  g

gebruik 

we dat m

doen da

lagere en

Figuur 6.9

M

M

M

M

tussen  de 

ters  is  het  d

functie zien 

management

8 Online telefon

ruik van onli

erlandse  inte

n. Het perce

centage inter

gebruikt  van

van maakt g

mensen die 

n gebruikers

n middelbare

9 Chatten, naar

Directie/Manag

Hogere beriddelbare ber

Lagere ber

Hoog opMiddelbaar op

Laag op

V

Dag

Directie/Manag

Hogere beriddelbare ber

Lagere ber

Hoog opMiddelbaar op

Laag op

V

Dag

hoger  en  la

dagelijks  ge

we dat van 

t 96%. De dir

neren (bijvoorbe

ne telefoond

ernetgebruik

ntage intern

rnetters van 

  online  tele

groter dan d

de  telefoon

s in de hoger

e beroepen 

r geslacht, leeft

45488

375

466

47

/Hoger…ementroepenroepenroepen

pgeleidpgeleidpgeleid

55+36‐5516‐35

VrouwMan

gelijks We

1111111

91

71

1

/Hoger…ementroepenroepenroepen

pgeleidpgeleidpgeleid

55+36‐5516‐35

VrouwMan

gelijks We

ager  opgele

bruik  95%  e

de mensen 

rectie scoort

eeld Skype), na

diensten (zoa

er. Uit Figuu

netters tusse

36 jaar en o

efoondienste

e groep mid

ndiensten ge

re beroepen 

kleiner. 

ijd, opleiding en

1618

1195

1310

7

8714

910

136

5

128

8

58

810

9

1

ekelijks M

11115

23

1422

1330

1418

91311

11

1015

911

131

9

5

ekelijks M

eide  internet

en  bij  de  lag

in de hoger

t hier het laa

aar geslacht, lee

als Skype en

ur 6.8 blijkt d

en 16 en 35 d

ouder. Midde

en. Wel  is  d

ddelbaar en l

ebruiken  in d

en managem

n beroepsfuncti

1612

2

14

1

2116

9

1916

13

1314

1516

Maandelijks

12

512

19

12

1111

109

12

97

10

10

810

13

1

15

10

Maandelijks

tters  is  beh

ger  opgeleid

e beroepen 

agst met een

eftijd, opleiding

 bellen via M

dat mannen 

dat dit nog n

elbaar opgele

de  groep  ho

lager opgele

de  lagere en

ment. Wel is

ie

119

21

Enkele kere

2

11

1818

2015

1612

17

1513

Enkele kere

hoorlijk.  Bij 

de  internett

98% dagelijk

 gemiddeld 

en beroepsfun

MSN) is nog g

er  iets mee

nooit heeft g

eide mensen

oger  opgeleid

iden. Bij de 

n middelbare

s de totale gr

534

5161

72

5260

67

6965

4

6358

en per jaar

16

564504

574

6849

494

en per jaar

de  hoger  o

er  84%.  Bet

ks e‐mail ge

dagelijks geb

nctie

geen gemee

er gebruik m

gedaan is kle

n maken dag

den  die  er 

beroepsfunc

e beroepen 

roep gebruik

46

46

Nooit

4704539

4744

924

947

Nooit

35 

opgeleide 

treffende 

bruikt en 

bruik van 

 

ngoed bij 

aken van 

einer dan 

gelijks het 

in  totaal 

cties zien 

dit vaker 

kers in de 

 

 

In  Figuu

internett

percenta

boven  d

dagelijks

jarige gr

internett

waarvan

dagelijks

overige b

Figuur 6.1 Internet

van  de 

leeftijdsc

gebruik v

gebruik 

lager op

dat men

internet

 

In Figuur

dit vaker

overige t

(er is hie

hobby in

we dat m

gebruik.

M

M

ur  6.9  is  het

ters klein, m

age  vrouwen

de  55  heeft 

s. Bij de 16‐

roep  interne

ters  chatten

n  22%  dagel

s. Hetzelfde 

beroepsgroe

10 Gebruik van

bankieren is

mannen  er 

categorieën 

van dan de 3

wel het gro

pgeleiden en

nsen werkzaa

bankieren da

r 6.11 is het 

r dan de vro

twee groepe

er geen toen

nformatie da

mensen  in d

Directie/Manag

Hogere beriddelbare ber

Lagere ber

Hoog opMiddelbaar op

Laag op

V

Dag

t  chatten we

maar is het pe

n.  Verschille

68%  nog  no

35  jarigen  z

tters bevind

n  het meest 

ijks  (8% me

beeld  zien w

epen vergelij

internetbankie

s een popula

10%  meer 

en opleiding

36 tot 55 jar

otst. Ongeve

 anderzijds d

am  in de ho

an de overig

zoeken naa

ouwelijke. W

en. Bij de 55‐

ame ten opz

an internette

de hogere be

/Hoger…ementroepenroepenroepen

pgeleidpgeleidpgeleid

55+36‐5516‐35

VrouwMan

gelijks We

eergegeven.

ercentage m

en  tussen  de

ooit  gechat 

ijn dezelfde 

dt zich hier t

populair  is.

eer  dan  vorig

we bij de be

ken.  

ren, naar gesla

ire toepassin

gebruik  va

gsniveaus zij

igen en de 1

eer hetzelfde

de middelba

ogere beroep

e groepen.

r hobby info

at betreft le

‐plussers hee

zichte van 20

ers in de ove

eroepen er 

2225

162023

212020

241818

1525

ekelijks M

.  Hier  is  het

mannen dat d

e  leeftijdsgr

(ten  opzich

 percentage

tussenin. Bij 

. Van  deze  g

g  jaar).  Van

eroepsfuncti

acht, leeftijd, op

ng onder alle

n  maken  da

jn klein. Van

16 tot 35 jarig

e patroon zi

aar en hoger

pen op dage

ormatie opge

eftijd valt op

eft 34% nog 

010). In de la

erige twee o

bovenuit  ste

Maandelijks

t  verschil  tu

dagelijks en w

roepen  zijn 

te  van  72% 

es  respectiev

opleiding zie

groep  chat  5

  de  hoger  o

ies wanneer

leiding en bero

e groepen Ne

an  van  de 

n de groep 5

gen, maar bi

ien we bij d

r opgeleiden

elijkse schaa

enomen. Ma

p dat de 55‐

nooit hobby

ager opgelei

pleidingsniv

eken betreff

6066

686261

6361

50

5462

57

5857

Enkele kere

ussen manne

wekelijks cha

aanzienlijk. 

van  vorig  j

velijk 24% en

en we dat b

56%  (12% m

opleiden  cha

we de  lage

epsfunctie

ederlanders.

vrouwen.  V

55‐plussers m

j de oudste g

e verschillen

n. Bij de bero

l  iets minde

nnelijke inte

plussers hier

y gerelateerd

de groep zoe

eaus. Bij de 

fende  totaal 

6

en per jaar

elijke  en  vro

at iets grote

Van  de  inte

jaar)  en  doe

n 30%. De 3

bij de  lager o

meer  dan  vo

at  43%, waa

ere beroepen

. Figuur 6.8 t

Verschillen  tu

maken er  iet

groep is het 

n  tussen ene

oepsfuncties

r gebruik m

ernetgebruik

r lager score

de informatie

eken minder

beroepsfunc

gebruik en 

165

131212

1212

18

1213

18

1712

3

2

2

1

Nooit

36 

ouwelijke 

r dan het 

ernetters 

et  7%  dit 

36  tot 55 

opgeleide 

orig  jaar), 

arvan  9% 

n met de 

toont dat 

ussen  de 

ts minder 

dagelijks 

erzijds de 

s zien we 

aken van 

kers doen 

en dan de 

e gezocht 

r mensen 

cties zien 

dagelijks 

52

01

30

13

23

2

04134

34

10

954

84

 

Figuur 6.1 

Figuur  6

tussen m

gebruikt

Betreffe

tegenov

directie 

Figuur 6.1 

In Figuur

totaal (8

16  tot  3

plussers 

internet 

opgeleid

de groep

M

M

11 Hobbyinform

6.12  geeft  h

mannen  en 

t  het  groots

nde  opleidi

er 70% bij d

zien we dat 

12 Reizen en va

r 6.13 is het 

87% tegenov

35  jarige  inte

26%.  Bij  de

(een afnam

den 23% nog

p managers o

Directie/Manag

Hogere beriddelbare ber

Lagere ber

Hoog opMiddelbaar op

Laag op

V

Dag

Directie/

Hogere ber

Lagere ber

Hoog op

Laag op

V

Dag

matie zoeken, na

et  gebruik  v

vrouwen  zij

st:  41%  teg

ng  is  het  g

de middelbaa

zij betreffen

akanties boeke

vrij surfen o

er 78%) als o

ernetters  do

e  55‐plusser

e van 5% te

g nooit vrij g

op dagelijkse

2111

74

198

39

61

/Hoger…ementroepenroepenroepen

pgeleidpgeleidpgeleid

55+36‐5516‐35

VrouwMan

gelijks We

00224

111

012

11

05313

213

11

6

22

4

744

34

45

/Hoger…

roepen

roepen

pgeleid

pgeleid

55+

16‐35

Vrouw

gelijks We

aar geslacht, le

van  reisinfo

jn  klein.  Bij 

genover  28%

gebruiksperc

ar en 82% b

de wekelijks

n, naar geslach

op internet w

op dagelijkse

oet  53%  dit 

rs  geeft  31%

n opzichte v

gesurft heeft

e schaal mee

114

2

15

2

1722

1624

1818

16

1218

1421

16

ekelijks M

3

1847

7

7

4

7

5

ekelijks M

eeftijd, opleiding

rmatie  en  h

de  55‐pluss

%  bij  de  36

entage  bij 

bij de hoger 

s gebruik ver

ht, leeftijd, ople

weergegeven

e schaal (52%

dagelijks,  va

%  aan  nog  n

van 2010. Be

t. Betreffend

er vrij surfen 

2920

23

1

33

2224

2015

620

18

Maandelijks

6450

6345

5564

5760

Maandelijks

g en beroepsfun

het  boeken 

sers  is  de  g

6‐55  jarigen 

de  lager  op

opgeleiden. 

 boven de an

iding en beroep

n. Mannen do

% tegenover 

an  de  36  to

nooit  zomaa

etreffende op

de beroepsfu

dan mensen

1824

4

25

22

21

27

35

34

Enkele kere

618077

73

57

Enkele kere

nctie

van  vakanti

groep  die  de

en  30%  b

pgeleide  gro

Bij het hoer

ndere beroep

psfunctie

oen dit net a

34%) vaker d

t  55  jarigen

r wat  gesurf

pleiding zien

unctie, zien w

n in de overig

222730

3423

3032

3122

25

en per jaar

4

en per jaar

es weer.  Ve

eze  toepassi

bij  de  16‐35

oep  het  laa

r manageme

psgroepen u

als vorig jaar

dan vrouwen

n  50%  en  va

ft  te  hebbe

n we dat van

we dat de m

ge beroepsfu

26161

2124

1522

34

342118

2920

Nooit

2011

2936

1830

47

413028

3631

Nooit

37 

erschillen 

ing  nooit 

5  jarigen. 

gst:  53% 

ent en de 

uitsteken. 

 

r zowel in 

n. Van de 

n  de  55‐

n  op  het 

n de lager 

mensen  in 

uncties.  

12

5

1112

 

Figuur 6.1 

Figuur  6

gebruik 

Betreffe

iemand o

gebruik 

het  perc

Betreffe

van socia

het dage

hoger op

Figuur 6.1 Figuur 6

een spor

vrouwen

andere  t

M

M

13 Vrij surfen, n

6.14  betreft 

van dan ma

nde  leeftijd

ouder wordt

maakt van e

centage  dat

nde opleidin

ale netwerks

elijks  gebrui

pgeleide inte

14 Sociale netw

6.15 betreft h

rtvereniging,

n. De  totale 

twee  leeftijd

Directie/Manag

Hogere beriddelbare ber

Lagere ber

Hoog opMiddelbaar op

Laag op

V

Dag

Directie/

Hogere ber

Lagere ber

Hoog op

Laag op

V

Dag

naar geslacht, le

het  gebruik

annen, zowe

  loopt  het 

t. In de groep

en sociale ne

t  deze  sites 

ng zien we da

sites (deze g

k binnen de

ernetters), ee

werksites, naar

het gebruik 

, second life

groep die h

dsgroepen  (7

/Hoger…ementroepenroepenroepen

pgeleidpgeleidpgeleid

55+36‐5516‐35

VrouwMan

gelijks We

/Hoger…

roepen

roepen

pgeleid

pgeleid

55+

16‐35

Vrouw

gelijks We

eeftijd, opleiding

k  van  sociale

l  in  totaal  (7

percentage 

p 16 tot 35 ja

etwerksite, 1

dagelijks  g

at van de gro

groep is grote

eze  groep 40

en toename 

geslacht, leeftij

van commu

, etc.). Hier 

hier nooit  ge

70%  tegenov

4

545

446

38

265

34

ekelijks M

2636394140

333740

1937

4331

ekelijks M

g en beroepsfu

e  netwerksit

72%  tegenov

internetters

arigen zien w

14% meer da

gebruikt  19%

oep lager opg

er dan bij de

0%  is  (hetge

van 11% ten

d, opleiding en

nity website

wordt door 

ebruik  van m

ver 63% en 

4961

51505

476

5053

52

16

Maandelijks

59

22

1

13

17

9

Maandelijks

unctie

tes.  Nog  ste

ver 68%) als

s  dat  dageli

we dat zelfs 5

an in 2010. B

%.  Binnen  d

geleide inter

e middelbaar

een weer ho

n opzichte va

beroepsfunctie

es (bijvoorbe

mannen iets

maakt  is bij 

56%). Bij de

16

23

221

19

22

13

Enkele kere

2014

1913

61714

17

157

1541

1119

1

10

8

Enkele kere

eeds maken 

s dagelijks  (4

ijks  gebruik 

59% van de i

Bij de interne

eze  groep  d

rnetters 32%

r en hoger o

oger  is dan b

an 2010.  

e

eeld buurtwe

s meer gebr

de 55‐plusse

e verschillend

2524

22

24

2226

20

13

914

1011

11

8

129

9

14

11

en per jaar

18

413

815

109

11

9

911

910

5

89

5

10

69

52

en per jaar

vrouwen  h

43%  tegenov

maakt  af  n

internetters 

etters ouder 

doet  52%  d

% nooit gebru

opgeleiden), 

bij de midde

ebsites, web

ruik van gem

ers hoger d

de opleiding

29

9

0

810

9

115

777

87

74

6

1

11

115

23

311

221

Nooit

9 4

28292522

27

3226

32

25

2832

Nooit

38 

ier meer 

ver 31%). 

naarmate 

dagelijks 

dan 55 is 

dit  nooit. 

uik maakt 

maar dat 

elbaar en 

bsites van 

maakt dan 

an bij de 

gsniveaus 

1178

1112

115

127

3

10

 

zien we 

overeen

het groo

Figuur 6.1

Het geb

6.16. Va

internett

ouder m

Binnen  d

internett

het dage

Figuur 6.1

M

M

M

M

dat het per

 komt. Betre

otst is.

15 Community w

ruik  van onl

an de  vrouw

ters. Versch

maakt 75% ge

deze  groep 

ters heeft 75

elijks gebruik

16 Online fora e

Directie/Manag

Hogere beriddelbare ber

Lagere ber

Hoog opMiddelbaar op

Laag op

V

Dag

Directie/Manag

Hogere beriddelbare ber

Lagere ber

Hoog opMiddelbaar op

Laag op

V

Dag

rcentage  inte

effende bero

websites, naar

line  fora en 

welijke  intern

illen tussen 

een gebruik v

zit  18%  dag

5% nog nooi

k van online f

en discussiegro

27465

355

338

37

7/Hoger…ementroepenroepenroepen

pgeleidpgeleidpgeleid

55+36‐5516‐35

VrouwMan

gelijks We

91

85

197

29

811

4

/Hoger…ementroepenroepenroepen

pgeleidpgeleidpgeleid

55+36‐5516‐35

VrouwMan

gelijks We

ernetters da

oepsfunctie z

geslacht, leeftij

discussiegro

netters maak

de  leeftijdsc

van online fo

gelijks  op  ee

t een online

fora in de ho

oepen, naar ges

711

979

9910

79

11

810

1111

111213

101011

911

1

1010

1

ekelijks M

1416

14

18

1

181411

1111

1112

8

11

912

7

8

4

9

14

ekelijks M

at dagelijks, 

zien we dat n

jd, opleiding en

oepen  is bij 

kt 60%  geen

categorieën 

ora, terwijl d

en  online  fo

e forum of di

ogere beroep

slacht, leeftijd, o

1

11

1814

1317

19

121414

1115

14

1214

Maandelijks

1

16

16716

12

139

111

10

1818

1714

1

141

Maandelijks

wekelijks en

net dagelijks

n beroepsfunctie

mannen gro

n  gebruik  teg

zijn groot. B

dit percentag

ra  of  discus

scussiegroep

pen en in de 

opleiding en be

Enkele kere

4

2020

198

20

917

19

Enkele kere

n maandelijk

 gebruik bij d

e

oter dan bij 

genover 48%

Bij de  interne

ge bij de 16 t

siegroep.  Bi

p bezocht. Te

groep mana

roepsfunctie

6158

645953

666260

7063

56

6659

en per jaar

4

5059

5264

7550

6048

en per jaar

ks gebruik m

de manager

vrouwen. Z

%  van de m

etters van 5

tot 35 jarige

ij  de  lager  o

Ten slotte zie

agers het gro

Nooit

3845

380

42

035

8

Nooit

39 

maakt erg 

s met 7% 

Zie Figuur 

annelijke 

5  jaar en 

en 35% is. 

opgeleide 

en we dat 

ootst is. 

 

Figuur 6.1 

In Figuu

iets  grot

internett

hoger op

12%, 17%

Figuur 6.1 Figuur  6

onder m

Bij de lee

maken (

zien we 

hoger op

de mana

M

M

M

M

17 Online dating

r 6.17  is het

ter  dan  ond

ters van 55 

pgeleiden is 

% en 15%). 

18 Online winke

6.18  geeft  he

mannen iets g

eftijdsgroepe

19% doet di

dat online w

pgeleide  inte

agers de mee

Directie/Manag

Hogere beriddelbare ber

Lagere ber

Hoog opMiddelbaar op

Laag op

V

Dag

Directie/Manag

Hogere beriddelbare ber

Lagere ber

Hoog opMiddelbaar op

Laag op

V

Dag

g, naar geslach

t gebruik van

der  vrouwen

jaar en oud

het gebruik 

elen of bestellen

et  gebruik  v

groter dan o

en zien we d

t nooit, ten 

winkelen bij 

ernetters (re

est frequente

55255

333

125

23

20

23

143

24

24

5

3

1

2

3

/Hoger…ementroepenroepenroepen

pgeleidpgeleidpgeleid

55+36‐5516‐35

VrouwMan

gelijks We

22543

332

143

23

1

/Hoger…ementroepenroepenroepen

pgeleidpgeleidpgeleid

55+36‐5516‐35

VrouwMan

gelijks We

ht, leeftijd, oplei

n online dat

n,  respectiev

der het mins

iets kleiner d

n, naar geslach

van  online w

nder vrouwe

dat van de in

opzichte van

lager opgel

espectievelijk

e online sho

2

37

4

4

2454

5

43

35

4

225

77

576

37

9

56

ekelijks M

3134

201920

2218

15

112023

1521

ekelijks M

ding en beroep

ting weergeg

velijk  18%  e

st gebruik m

dan bij de mi

ht, leeftijd, oplei

winkelen  en 

en, vooral w

nternetters v

n 23% in 201

eide  interne

k 83%, 93% 

ppers zijn.

Maandelijks

3933

273

383

Maandelijks

psfunctie

geven. Het g

n  12%.  Betr

maken van on

iddelbaar en

ding en beroep

bestellen w

wanneer we n

van 55 jaar e

10). Vergelijk

etters minde

en 96%). Bij

8989868

88885

9385

888

Enkele kere

2739

464239

409

3748

35

4

Enkele kere

gebruik hierv

reffende  lee

nline dating,

 lager opgele

psfunctie

weer. Ook  hi

naar het wek

n ouder er h

ken we de op

r gebeurt da

j de beroeps

68176

35

577

82

en per jaar

29

3

333

423

3431

en per jaar

van  is onder

eftijd  zien w

, namelijk 7

eiden (respe

iervan  is  het

kelijks gebru

het minst ge

pleidingsnive

an bij midde

sfuncties zie

Nooit

2128

3031

3133

3222

1

1

17

19

1

Nooit

40 

r mannen 

e  dat  de 

%. Bij de 

ectievelijk 

t  gebruik 

uik kijken. 

bruik van 

eaus, dan 

elbaar en 

n we dat 

1141

67

47

74

1110

 

Figuur 6.1 Het  geb

Figuur  6

leeftijdsg

toepassi

dagelijks

internett

terug bij

sites zoa

Figuur 6.2 Verschill

6.20. Ma

zien we 

Betreffe

laagst  i

beroepsg

M

M

M

M

19 Marktplaatse

ruik  van Ma

6.19.  Het  v

groepen zien

ngen  (18% 

s gebruik  tus

ters maken 

j de beroeps

als Marktplaa

20 Producten zo

len bij het z

annen doen 

dat de total

nde  opleidin

s.  Wel  is 

groepen uit.

Directie/Manag

Hogere beriddelbare ber

Lagere ber

Hoog opMiddelbaar op

Laag op

V

Dag

Directie/Manag

Hogere beriddelbare ber

Lagere ber

Hoog opMiddelbaar op

Laag op

V

Dag

en e.d., naar ge

arktplaats  en

verschil  tus

n we dat de 

doet dit noo

ssen  laag, m

dus meer d

sfuncties. Me

ats en eBay. 

oeken en prijze

oeken en ve

dit meer op 

e groep inte

ng  is  te  zien

dit  percent

  

978111

791

71110

99

/Hoger…ementroepenroepenroepen

pgeleidpgeleidpgeleid

55+36‐5516‐35

VrouwMan

gelijks We

21

789

687

498

59

/Hoger…ementroepenroepenroepen

pgeleidpgeleidpgeleid

55+36‐5516‐35

VrouwMan

gelijks We

eslacht, leeftijd,

n  eBay  (en  a

ssen  manne

internetters

oit,  en  7% d

middelbaar e

agelijks geb

ensen  in de 

en vergelijken, n

ergelijken va

dagelijkse e

ernetters van

n  dat  de  tot

tage  nog  st

113

1

10

2427

202

18252

18242

2125

ekelijks M

234

31326

3030

23

233

29

21

ekelijks M

opleiding en be

andere  verg

en  en  vrou

s van 55 jaar 

dagelijks). Bi

en hoog  resp

bruik dan de

lagere bero

naar geslacht, l

n producten

en wekelijkse

n 36 tot 55 d

tale  groep  in

teeds  83%. 

2625

24

427

24

26

21

2

Maandelijks

42116

0

309

34

2

Maandelijks

eroepsfunctie

elijkbare  vei

uwen  is  we

en ouder he

j de opleidi

pectievelijk 1

 hoger opge

epen nemen

eeftijd, opleidin

n op het  inte

e schaal dan 

die hier gebr

nternetters 

De  manag

2736

421

27

2222

2227

2225

Enkele kere

27

3833

28

3732

28

83236

3430

Enkele kere

ilingwebsites

eer  klein.  B

et minst geb

ngsniveaus  z

11%, 9% en 

eleiden. Hetz

n het voorto

g en beroepsfu

ernet zijn we

vrouwen. Bi

uik van maa

in  de  lager 

gers  steken

29

3633

3535

25

3732

2

3429

en per jaar

28

0

2

25

30

29

en per jaar

s)  is weerge

Bij  de  vers

bruik maken 

zijn de  versc

7%.  Lager o

zelfde beeld

ouw als het g

unctie

eergegeven 

ij de leeftijds

kt maar liefs

opgeleide  g

n  boven  de

25

25

25

1

1

14

17

1811

131

Nooit

512

2223

28

2226

2221

20

1

17

14

1

Nooit

41 

egeven  in 

chillende 

van deze 

chillen  in 

opgeleide 

d  zien we 

gaat over 

in Figuur 

sgroepen 

st 93% is. 

groep  het 

e  andere 

114

12109

49

1011

33

115358

45

467

117

 

Figuur 6.2 In  Figuu

internett

dat deze

downloa

nog noo

minder d

dagelijks

Figuur 6.2 Figuur 6

patroon 

mannelij

M

M

21 Downloaden

ur  6.21  is  h

ters  is een s

e  toepassing

ad 81% wel e

it gedaan. V

dan van de m

s doet is wel 

22 Uploaden va

6.22 geeft he

waarneem

jke en vrouw

Directie/Manag

Hogere beriddelbare ber

Lagere ber

Hoog opMiddelbaar op

Laag op

V

Dag

Directie/

Hogere ber

Lagere ber

Hoog op

Laag op

V

Dag

n van muziek of

het  downloa

stuk groter d

g het meest 

eens muziek

an de lager o

middelbaar e

groter dan h

an bestanden, n

et uploaden 

baar  als  bij

welijke intern

47797

568

361

310

6

/Hoger…ementroepenroepenroepen

pgeleidpgeleidpgeleid

55+36‐5516‐35

VrouwMan

gelijks We

47475

356

159

37

5

/Hoger…

roepen

roepen

pgeleid

pgeleid

55+

16‐35

Vrouw

gelijks We

f video, naar ge

aden  van  m

dan de vrouw

populair  is 

k of een film

opgeleide int

en hoger opg

het percenta

naar geslacht, le

van bestan

j  het  down

netters zijn e

2

0

1625

1716

12

161616

614

1121

6

13

1

ekelijks M

2071313

12

111411

923

1113

2

1018

17

ekelijks M

eslacht, leeftijd,

muziek  of  v

welijke groe

onder de 16

m. Van de gro

ternetters d

geleiden. Ech

age middelba

eeftijd, opleidin

den naar ee

loaden  van 

echter kleine

29

242

2219

17

201513

17

18

19

19

Maandelijks

20232215

16

201517

8

717

23

2

Maandelijks

opleiding en be

ideo’s  weer

ep  (70% resp

6  tot 35  jari

oep  internet

ownload 54%

hter, het per

aar en hoger

g en beroepsfu

en andere  co

muziek  of 

r.

20

24

8

20126

2221

2321

17

24

2

Enkele kere

24

242524

2928

2526

20

25

2324

Enkele kere

eroepsfunctie

rgegeven.  D

pectievelijk 4

ge  internett

tters ouder d

% wel eens e

rcentage lage

opgeleiden.

unctie

omputer we

video’s.  De

146

16

20

4

66

55

en per jaar

23

4

61

4

en per jaar

De  groep  m

45%). Verder

ters. Van de

dan 55 heeft

een film of v

er opgeleide

. 

eer. Hier  is e

e  verschille

363429

3343

3741

46

3919

30

Nooit

3138363639

4139

46

4221

4639

Nooit

42 

annelijke 

r zien we 

eze groep 

t 66% dit 

ideo, iets 

en dat dit 

eenzelfde 

n  tussen 

 

Figuur 6.2 Verschill

toepassi

mee  bez

toegeno

percenta

65%, 64

lager opg

terug wa

 

Figuur 6.2 

Het  zoe

vrouwen

opleiding

de hoge

M

M

M

M

23 Online game

len in het ge

ng nog steed

zig. Bij  de m

omen  ten op

age dat ooit 

% en 38%  re

geleide inter

anneer we d

24 Overheidsinf

ken  van  ove

n. Verder zoe

g is te zien d

r opgeleiden

Directie/Manag

Hogere beriddelbare ber

Lagere ber

Hoog opMiddelbaar op

Laag op

V

Dag

Directie/Manag

Hogere beriddelbare ber

Lagere ber

Hoog opMiddelbaar op

Laag op

V

Dag

en, naar geslac

ebruik van o

ds het popu

mannelijke  in

pzichte  van  2

online game

espectievelij

rnetters. Van

e lagere bero

formatie zoeken

erheidsinform

ekt de groep

dat het totale

n groter is da

41

7

7

1

1

/Hoger…ementroepenroepenroepen

pgeleidpgeleidpgeleid

55+36‐5516‐35

VrouwMan

gelijks We

257

43

632

153

15

8

6

5

/Hoger…ementroepenroepenroepen

pgeleidpgeleidpgeleid

55+36‐5516‐35

VrouwMan

gelijks We

ht, leeftijd, ople

nline gaming

lairst is onde

nternetters  i

2010. Bij de

es gebruikt v

k. Verder  is 

n hen speelt 

oepen verge

n, naar geslach

matie  is  in 

p 36 tot 55  j

e percentage

an bij de mid

13

1623

1620

131618

1813

175

1212

1012

813

114

1

8

5

ekelijks M

13913

99

1298

1211

14

220

2221

22

20

ekelijks M

eiding en beroe

g zijn weerg

er vrouwelijk

is  dit  13%. B

e  vrouwen  is

verschilt tuss

het spelen 

20% dagelij

elijken met d

ht, leeftijd, oplei

Figuur  6.24 

jarigen het m

e internetter

ddelbaar en l

16

216

318

12

111410

12

129

510

119

13920

13

6

Maandelijks

333428

240

302

2325

27

Maandelijks

psfunctie

egeven in Fi

ke internette

Bij mannen 

s  het percen

sen de leefti

van online g

ks wel eens e

e overige be

ding en beroep

weergegeve

meest naar o

rs dat wel ee

ager opgelei

11

9

16

017

12

1310

11

1213

Enkele kere

49

544

52

4

53

Enkele kere

guur 6.23. H

ers. Van hen

is  het  dage

ntage  niet  ve

jdsgroepen 

games het m

een online g

eroepsgroepe

psfunctie

en. Meer m

overheidsinfo

ens overheid

iden; 96% te

22

5459

50

6244

6950

451

en per jaar

464351

50

4951

4941

42

en per jaar

Hieruit blijkt 

 is 18% hier 

lijks  gebruik

eranderd. H

16‐35, 36‐55

meest popul

game. Dit zie

en. 

mannen  doen

ormatie. Wa

dsinformatie

egenover 85%

04339

4645

026

48

Nooit

1419

1526

181

20

211

Nooit

43 

dat deze 

dagelijks 

k met  4% 

et  totale 

5 en 55+; 

air bij de 

n we ook 

n  dit  dan 

at betreft 

zoekt bij 

% en 74% 

79

24

45

11

12

 

respectie

dagelijks

Figuur 6.2 Figuur 6

onder  v

transact

opleiding

internett

middelb

10% ten 

de ande

Figuur 6.2

In Figuur

namelijk

bleek uit

van  dan

M

M

M

M

evelijk.  Betr

s het meest o

25 Transacties

.25 gaat ove

vrouwen.  Be

ies doen via

g  zien  we 

ters dat onli

aar en lager

 opzichte va

re groepen a

26 Participatie i

r 6.26 is de l

k  participatie

t Figuur 6.1.

n  vrouwen. 

Directie/Manag

Hogere beriddelbare ber

Lagere ber

Hoog opMiddelbaar op

Laag op

V

Dag

Directie/Manag

Hogere beriddelbare ber

Lagere ber

Hoog opMiddelbaar op

Laag op

V

Dag

reffende  be

op zoek zijn 

met de overhei

er transacties

etreffende  le

a het  interne

net  als  bij 

ne transacti

 opgeleiden;

n 2010. Bij d

als het gaat o

n politiek of ove

aatste toepa

e  in  politiek 

 Wel zijn er 

Tevens  is  h

00224

111

013

12

42320

323

02

5

23

4

5

64

46

5

/Hoger…ementroepenroepenroepen

pgeleidpgeleidpgeleid

55+36‐5516‐35

VrouwMan

gelijks We

02234

221

113

12

70540

443

23

6

35

9

4

3

35

4

/Hoger…ementroepenroepenroepen

pgeleidpgeleidpgeleid

55+36‐5516‐35

VrouwMan

gelijks We

roepsgroep 

naar overhe

d, naar geslach

s met de ove

eeftijd  valt 

et dan de  jon

het  zoeken

es met de ov

; 92% tegeno

de beroepsgr

om maandeli

erheidsbeleid, n

assing die be

of  overheid

enkele vers

het  gebruik 

26

755

764

7

6

ekelijks M

6

99

73

4

643

55

45

717

1713

1915

10

1314

16

1216

ekelijks M

zien  we  d

idsinformati

ht, leeftijd, ople

erheid. Ook 

op  dat  de 

ngere  leeftij

n  naar  over

verheid doe

over 81% en

roepen zien 

ijks gebruik.

naar geslacht, l

etrekking hee

dsbeleid. De

schillen aan t

in  de  jongs

6

56

68

64

Maandelijks

20

7

6

Maandelijks

at  mensen 

e. 

iding en beroep

hier is het g

internetters

dsgroepen (

rheidsinform

t bij de hoge

n 74% respec

we dat de h

eeftijd, opleidin

eft op overh

eze  toepassin

te wijzen. M

ste  leeftijdsc

586

8472

64

8271

7164

72

Enkele kere

8

8

8

8

Enkele kere

in  de  hoge

psfunctie

ebruik onde

  van  55  jaa

73% tegenov

atie  dat  he

er opgeleide

ctievelijk. Elk

ogere mana

ng en beroepsfu

eidscommun

ng  is  geen  g

Mannen make

categorie  int

7

en per jaar

6482

6974

79

6975

82

8177

70

8072

en per jaar

ere  beroeps

er mannen gr

ar  en  oude

ver 79% en 

et  totale  pe

n groter is d

ke groep gro

gers uitsteke

unctie

nicatie weer

gemeengoed

en hier mee

ternetgebru

1

2027

1936

272121

2917

Nooit

Nooit

44 

sgroepen 

roter dan 

r  minder 

79%). Bij 

ercentage 

dan bij de 

oeide met 

en boven 

rgegeven, 

d  zoals  al 

r gebruik 

ikers  het 

394

8

 

hoogst. 

en  lager

Betreffe

grepen u

Figuur 6.2

Figuur 6

weer. Gr

35 jarige

tussen d

nooit  inf

van  201

beroepsf

opleiding

Figuur 6.2 Figuur 6

groter  d

M

M

M

M

Hetzelfde ge

r  opgeleiden

nde beroeps

uitsteken. 

27 Informatie ov

6.27 geeft de

rote verschil

en. Van de in

de drie oplei

formatie ove

10).  Bij  de 

functies dan

gen of cursu

28 Zelfstandig l

6.28 gaat ove

dan  de  groep

Directie/Manag

Hogere beriddelbare ber

Lagere ber

Hoog opMiddelbaar op

Laag op

V

Dag

Directie/Manag

Hogere beriddelbare ber

Lagere ber

Hoog opMiddelbaar op

Laag op

V

Dag

eldt bij de ho

n. De  toenam

sgroep zien w

ver opleidingen

e verschillen 

llen zien we 

nternetters o

dingsniveau

er een oplei

hoger  opg

n zien we da

ssen zoeken

eren, naar gesl

er het  zelfst

p  vrouwen 

05

223

223

125

23

2

64

675

26

57

3

/Hoger…ementroepenroepenroepen

pgeleidpgeleidpgeleid

55+36‐5516‐35

VrouwMan

gelijks We

511

555

667

161

58

2 4

/Hoger…ementroepenroepenroepen

pgeleidpgeleidpgeleid

55+36‐5516‐35

VrouwMan

gelijks We

oger opgelei

me  in  alle  d

we ook hier 

of cursussen z

in het zoek

tussen ener

ouder dan 55

s zijn ook gr

ding of curs

geleide  inte

at de hogere

n.

lacht, leeftijd, o

tandig  leren 

(44%  tegeno

9

9

5

10

7

1814

1412

9

1499

111

1011

23

ekelijks M

1

13

713

1388

10107

719

711

232

1175

127

7

47

79

10

ekelijks M

de groep int

rie  de  groep

dat de hoge

zoeken, naar ge

ken van  infor

rzijds de 55‐p

5 doet 71% d

root. Van de

us gezocht  (

ernetters  is 

e beroepen 

pleiding en ber

via het  inte

over  33%).  B

18

4

428

4422

4

3737

Maandelijks

9

321

12

9

125

220

12

2017

10

19

1416

Maandelijks

ternetters di

pen  is  ongev

ere manager

eslacht, leeftijd,

rmatie betre

plussers en a

dit nooit (teg

e  lager opge

(wel  is er ee

dit  percen

en de mana

roepsfunctie

ernet. De gro

Betreffende 

4252

5746

484

4544

Enkele kere

16

27

17

8

Enkele kere

ie dit meer d

veer  2%  ten

rs in frequen

, opleiding en b

effende ople

anderzijds de

genover 36%

leide  interne

en  toename 

ntage  30%. 

gers het me

oep mannen

leeftijd  zijn

50

61

71

4

en per jaar

50504

6069

5260

69

8260

6756

en per jaar

doen dan mi

n  opzichte  v

ntie boven d

beroepsfunctie

eidingen of c

e 36 tot 55 e

% en 23%). Ve

etters heeft 

van 7% ten 

Vergelijken

eest  in  form

n die dit ooi

  de  16  tot 

382021

350

3038

3623

4743

Nooit

0045

40

Nooit

45 

iddelbaar 

van  2010. 

e andere 

cursussen 

en 16 tot 

erschillen 

61% nog 

opzichte 

n  we  de 

atie over 

it doet  is 

35  jarige 

 

internett

Verschill

hoger op

percenta

directie 

aantal m

Figuur 6.2

Verschill

mannelij

plussers 

tot 35  ja

volgt 16%

dat men

middelb

Figuur 6.3 

M

M

ters het mee

len  in  opleid

pgeleiden. V

age  is wel  5

en het hoge

mensen echte

29 Online cursu

len  in  het  v

jke  internet

die ooit een

arige  interne

% een online

nsen  in de  la

are beroepe

30 Gezondheid

Directie/Manag

Hogere beriddelbare ber

Lagere ber

Hoog opMiddelbaar op

Laag op

V

Dag

Directie/

Hogere ber

Lagere ber

Hoog op

Laag op

V

Dag

est vertegen

ding  zijn  te 

an de lager o

5%  kleiner  t

r manageme

er het groots

ussen volgen, n

volgen  van 

tters  meer  d

n online curs

etters  is dit 

e cursus, een

agere beroep

en. 

sinformatie zoe

02223

112

013

12

07

243

333

135

24

11

43

14

4

7

/Hoger…ementroepenroepenroepen

pgeleidpgeleidpgeleid

55+36‐5516‐35

VrouwMan

gelijks We

25

234

233

135

33

2055

66

55

5

/Hoger…

roepen

roepen

pgeleid

pgeleid

55+

16‐35

Vrouw

gelijks We

nwoordigd. V

vinden  bij  e

opgeleiden m

en  opzichte 

ent het frequ

st. 

aar geslacht, le

online  cursu

dan  vrouwe

us volgt is sl

percentage 

n verdubbeli

pen het mins

eken, naar gesla

71

7743

643

47

4

221425

1611

1914

9

716

17

1115

ekelijks M

0

57

68

12

8

162017

2125

192220

1921

2417

ekelijks M

Van hen  leer

enerzijds  lag

maakt 69% n

van  2010. 

uentst zelfsta

eeftijd, opleiding

ussen  zijn  w

elijke  interne

echts 9%, ge

32%  (5%  toe

ng ten opzic

st een onlin

acht, leeftijd, op

245

7

Maandelijks

5

21

4

Maandelijks

rt 60% wel e

ger  opgeleid

nooit gebruik

Betreffende

andig leren. 

g en beroepsfu

weergegeven

etters  (25% 

een toename

ename). Van

chte van 201

e cursus vol

pleiding en bero

8

84

91

8

Enkele kere

5352615140

5651

39

525338

4748

Enkele kere

eens zelfstan

en  en  ande

k van online 

  beroepsfun

In de hogere

nctie

n  in  Figuur 

tegenover 

e ten opzicht

n de  lager op

0. Bij de ber

gen, gevolgd

oepsfunctie

677064

7581

71784

7668

8275

en per jaar

8

7

en per jaar

ndig via het 

rzijds midde

zelfstandig 

nctie  zien w

e beroepsgro

6.29.  Ook 

18%).  De  g

te van 2010. 

pgeleide  inte

roepsfunctie

d door mens

Nooit

2723

1620

24

1819

30

2419

24

1926

Nooit

46 

internet. 

elbaar  en 

leren. Dit 

e  dat  de 

oep is het 

dit  doen 

roep  55‐

Bij de 16 

ernetters 

s zien we 

sen  in de 

 

Het zoek

iets  mee

gezondh

‐plussers

opgeleid

Van  de 

beroepsf

maar he

Figuur 6.3 Verschill

de mann

Betreffe

internett

Figuur 6.3 De  laats

internet

M

M

ken van gezo

er  mee  bez

heidsinforma

s  licht  achte

de  internette

laatste  groe

functies  zijn

t totaal aant

31 Consult en b

len bij het on

nelijke  inter

nde  leeftijd 

ters het min

32 Patiënten we

ste  gezondhe

. Deze kome

Directie/Manag

Hogere beriddelbare ber

Lagere ber

Hoog opMiddelbaar op

Laag op

V

Dag

Directie/

Hogere ber

Lagere ber

Hoog op

Laag op

V

Dag

ondheidsinfo

zig  dan  man

atie en van d

erblijven.  Vo

ers  zoeken m

ep  heeft  30%

n niet heel g

tal zoekers is

behandeling, na

nline hebben

netters doet

en opleidin

st van deze t

ebsite of zelfhu

eid  gerelate

en aan bod in

20024

112

013

12

04220

032

01

5

22

2032

223

11

22

7

/Hoger…ementroepenroepenroepen

pgeleidpgeleidpgeleid

55+36‐5516‐35

VrouwMan

gelijks We

20133

122

013

12

02221

133

11

33

55

6

67

/Hoger…

roepen

roepen

pgeleid

pgeleid

55+

16‐35

Vrouw

gelijks We

ormatie komt

nnen.  Van  d

e mannelijke

orig  jaar  liep

meer mense

%  nog  nooit

groot. Mense

s in deze groe

aar geslacht, lee

n van een co

t 18% dit we

g  zien we w

toepassing g

lpgroep, naar g

erde  toepas

n Figuur 6.32

5

5

13910

1412

10119

1211

911

ekelijks M

7

9

611

68

76

76

1820192015

212115

2121

1

2315

ekelijks M

t in Figuur 6.

de  vrouwelij

e internetter

p  deze  groe

en  gezondhe

t  gezondheid

en  in de  lag

ep kleiner. 

eftijd, opleiding

onsult of beh

el eens  tege

weer dat de 

gebruik make

geslacht, leeftijd

ssing  zijn  pa

2. Vrouwelij

Maandelijks

5

4

3

Maandelijks

.30 aan de o

jke  internetg

rs 74%. Betre

ep  iets  voor

eidsinformat

dsinformatie

ere beroeps

en beroepsfun

handeling zijn

enover 14% 

oudste  leeft

en.  

d, opleiding en b

tiënten web

ke internette

888868

87884

9185

868

Enkele kere

Enkele kere

rde. Vrouwe

gebruikers  z

effende leeft

r.  Van  de  m

ie  dan  van  d

e  gezocht.  V

sgroepen  zoe

ctie

n in Figuur 6

van de vrou

tijdsgroep en

beroepsfunctie

bsites  of  zelf

ers maken h

82

68079

34

576

2

en per jaar

7073737070

7168

73

726969

6675

en per jaar

en zijn hier ge

zoekt  81%  w

tijd zien we d

middelbaar  e

de  lager  op

Verschillen  t

eken meer  f

6.31 samenge

uwelijke  inte

n de  lager o

fhulpgroepe

ier meer geb

Nooit

Nooit

47 

emiddeld 

wel  eens 

dat de 55 

en  hoger 

geleiden. 

ussen  de 

frequent, 

evat. Van 

ernetters. 

opgeleide 

n  op  het 

bruik van 

 

dan  de 

opleiding

Figuur 6.3 

Verschill

dan vrou

8% waar

is. Van d

maakt 4

21% we

hogere m

percenta

Figuur 6.3 

Figuur 6

doen dit

dit  aanz

M

M

M

M

mannelijke

gsniveaus en

33 Telewerken,

len betreffen

uwen (35% t

r te nemen. B

deze groep te

4% gebruik 

l  eens.  Betr

managers. V

age 4%.  

34 Vacatures en

6.34  ten  slot

t iets frequen

zienlijk  mind

Directie/Manag

Hogere beriddelbare ber

Lagere ber

Hoog opMiddelbaar op

Laag op

V

Dag

Directie/Manag

Hogere beriddelbare ber

Lagere ber

Hoog opMiddelbaar op

Laag op

V

Dag

e  (34%  tege

n beroepsfun

naar geslacht,

nde telewer

tegenover 22

Betreffende 

elewerkt 40%

van telewer

reffende  ber

an hen telew

n solliciteren, n

tte  gaat ove

nter dan vro

der  vaak  ge

111

44

1043

196

38

4

6

5

6

/Hoger…ementroepenroepenroepen

pgeleidpgeleidpgeleid

55+36‐5516‐35

VrouwMan

gelijks We

02543

332

144

24

44

4

6

1

5

4

13

/Hoger…ementroepenroepenroepen

pgeleidpgeleidpgeleid

55+36‐5516‐35

VrouwMan

gelijks We

enover  25%

ncties bijna g

leeftijd, opleidi

ken zijn  in F

2%). Bij de v

leeftijd zien 

% wel eens w

ken en 10% 

roepsfunctie

werkt 24% ze

aar geslacht, le

r het  zoeke

ouwen, maar

edaan  dan  i

2412

0

22

74

178

6

1013

612

63

55

377

57

108

97

5

8

ekelijks M

578

8

99

7

411

1398

119

6

914

79

24

15

ekelijks M

%).  Opvallen

geen verschi

ing en beroepsf

Figuur 6.33 w

vrouwen is e

 we de groe

waarvan 6% 

dagelijks. V

  zien we  da

elfs dagelijks

eeftijd, opleiding

n naar  vaca

r het verschi

nternetters 

11292

7

12

7

7

0

9

714

8

Maandelijks

3232

2820

2723

26

2319

Maandelijks

d  is  dat  h

llen zijn waa

functie

weergegeven

er ten opzich

p telewerker

dagelijks. Bij

an de  lager 

at    telewerk

s. Bij de lage

g en beroepsfu

tures online

l is klein. Me

in  de  twee

92

1613

11

8

86

Enkele kere

37

94

Enkele kere

ier  tussen 

r te nemen. 

n. Mannen te

te van 2010

rs in de jongs

j de hoger o

opgeleide  in

ken  het mee

re en midde

nctie 

e  en hierop 

ensen in de o

e  jongere  g

7281

5673

79

668

60

7865

en per jaar

67524

5261

5557

71

53

6361

en per jaar

de  leeftijds

elewerken v

0 wel een sti

ste groep he

pgeleide inte

nternetters t

est  populair 

elbare beroe

solliciteren. 

oudste groep

roepen.  Bet

4239

43

Nooit

45

36

Nooit

48 

sgroepen, 

veel meer 

jging van 

et grootst 

ernetters 

telewerkt 

is  bij  de 

pen is dit 

Mannen 

p hebben 

treffende 

 

opleiding

opgeleid

Dit  jaar 

gebruike

Denk hie

plaatsen

dat  deze

werkloze

56% aan

te vinde

Figuur 6.3

 

6.3 OVoor  all

meest ge

van activ

werk). U

was van

stijgende

worden 

mannen

blijven d

zien we 

gebruik 

het  inte

stijgende

volgen  d

dagelijks

commun

vorige  T

activiteit

G

Sociale 

g  zien  we  d

den het klein

hebben  w

en voor het 

erbij aan he

n van een CV

e  toepassing

en wel eens 

n zijn of haar 

n middels he

35 Gebruik van

Overzicht

e  31  interne

ebruik van m

viteiten  (info

Uit Tabel 6.1 

af het begin 

e popularite

nu door 53%

 en de  jongs

de meest ge

dat hier de

van  internet

rnet  is  verm

e  popularite

duidelijk min

s  of  wekelij

nities. Opval

Trendrapport

ten.  

Geen van deze

netwerken ge

Een CV 

Mijn CV

Online een so

Vacatures

dat  het  tota

st is.  

e  aan  werk

vinden van 

t bezoeken 

V, het online 

gen  gebruik

een vacatu

CV online te

et gebruik va

toepassingen v

tvansign

ettoepassing

maken. De ve

ormatie,  com

blijkt dat de

al een van d

it van sociale

% van de inte

ste groep m

ebruikte dien

 hoger opge

tbankieren e

maak. Behalv

eit  van  onlin

nder  popula

ks  bezig  me

lend  is het  l

ten ook  al o

e toepassinge

ebruiken (zoa

online maken

V online zette

ollicitatie doe

sites bezoeken

ale  aantal  m

kloze  mense

een baan  (h

van vacatur

maken van 

kt  is  weerge

resite bezoe

e plaatsen. O

an sociale ne

voor het vinden

nificantev

gen  is  in  Ta

erschillende t

mmunicatie, 

e opkomst va

de belangrijk

e netwerksit

ernetters dag

meer dan de 

nsten. Mann

eleiden veela

en marktplaa

ve het  van h

ne  gamen,  v

ire  soorten 

et  een  vorm

age gebruik

opgemerkt w

n

ls…

n

n

n

n

mensen  dat 

en  gevraagd

het aandeel 

resites, het g

een CV en h

egeven  in  F

ekt en dat 63

Ook zien we d

etwerksites. 

n van een baan

verschille

bel  6.1  sam

toepassinge

  transactie, 

an het intern

kste internet

tes als Hyves

gelijks of we

36  tot 55  ja

nen maken h

al het voort

atsen doorze

het  begin  af

vooral  bij  de

gebruik. Mi

m  van  maat

k van het  int

werd.  Telewe

18%

23%

21%

ooit  online 

d  welke  spe

werklozen  i

gebruiken va

het online so

iguur  6.35.

3% wel eens

dat 23% van 

, door werkloze

ninsoort

mengevat we

n zijn tevens

groepscomm

net als comm

ttoepassinge

s, Facebook e

ekelijks gebru

arigen en de

hier meer ge

ouw nemen

et. De vierde

f  aan  popula

e  groep  lage

inder  dan  20

tschappelijke

ternet voor e

erken  en  te

56%

63%

solliciteerd

ecifieke  inte

n de steekp

an  sociale ne

lliciteren. He

Hier  zien  w

s online solli

de werkloze

en  

tenvange

elke  groepen

s onderverde

municatie,  v

municatieme

n, maar daa

en LinkedIn. 

uikt. Vrouwe

 55 plussers

ebruik van d

. Bij  transac

e belangrijks

aire  vrije  sur

er  opgeleide

0%  van  de  i

e  participati

educatie en 

lestuderen b

82%

e  in  de  gro

ernettoepass

proef bedraa

etwerken, h

et aandeel w

we  dat  82%

iciteert. Verd

en probeert 

ebruik

n  internette

eeld in zeven

vermaak, edu

edium doorze

rbij komt nu

 Sociale netw

en doen dit m

s.  Informatie

dan vrouwen

cties  zien we

ste soort act

rfen  zien we

en.  Op  enige

internetgebr

ie  in  online

werk, hetge

blijven  vrij m

49 

oep  lager 

ingen  zij 

gt 3,8%). 

et online 

werklozen 

%  van  de 

der geeft 

een baan 

 

rs  er  het 

n soorten 

ucatie en 

et. E‐mail 

u de sterk 

werksites 

meer dan 

ediensten 

n. Tevens 

e dat het 

tiviteit op 

e hier  de 

e  afstand 

ruikers  is 

  fora  en 

een  in de 

marginale 

50  

Tabel  6.1  Percentage  frequent  (dagelijks  en  wekelijks)  gebruik  van  internettoepassingen  met significante  verschillen  naar  geslacht  (M/V),  Leeftijd  (3  groepen),  opleiding  (HO, MO  en  LO)  en beroepsfunctie (DHM‐M‐HB‐MB‐LB). 

Soort activiteit  Internettoepassing  % dagelijks of 

wekelijks 

Geslacht 

Leeftijd 

Opleiding 

Beroeps‐functie 

Informatie  Zoeksystemen zoals Google  91 ‐ 16‐35  HO ‐  Nieuwsdiensten  59 M ‐  HO M‐HB

 Online omroep, krant en tijdschrift 

64 M 16‐35  HO HB

 Producten zoeken en prijzen vergelijken 

34 M 36‐55  ‐ ‐

  Hobbyinformatie zoeken  26 M 16‐35  ‐ M  Overheidsinformatie zoeken  13 M 36‐55  HO ‐  Gezondheidsinformatie zoeken  9 ‐ 16‐35  ‐ ‐

 Info over opleidingen en cursussen 

8 M 16‐35  ‐ ‐

Interactie  E‐mail  96 ‐ ‐  M‐HO ‐  Sociale netwerksites  53 V 16‐35  ‐ ‐  Chatten  29 ‐ 16‐35  LO ‐  Online daten  6 M 16‐35  ‐ ‐  Telefoneren (vb. Skype)  15 ‐ 16‐35  ‐ ‐

 Consult en behandeling gezondheid 

3 ‐ 16‐35  ‐ ‐

Transactie  Internetbankieren  77 M 36‐55  HO ‐  Marktplaatsen  32 ‐ 16‐35  M‐HO ‐  Winkelen of bestellen  20 M 16‐35  ‐ ‐  Transacties met de overheid  3 M 16‐35  ‐ ‐  Reizen of vakanties boeken  3 ‐ 16‐35  ‐ ‐

Groeps‐communicatie  Online fora of discussiegroepen 

20 M 16‐35  HO ‐

  Communities  14 M 16‐35  ‐ ‐

 Participatie in politiek of overheidsbeleid 

5 M 16‐35  ‐ ‐

  Patiëntensite of zelfhulpgroep  4 ‐ 16‐35  ‐ ‐

Vermaak  Vrij surfen of browsen  64 M 16‐35  HO ‐  Online gamen  29 V 16‐35  LO LB  Downloaden muziek of video  22 M 16‐35  ‐ ‐

 Uploaden van video's, foto's of muziek 

17 M 16‐35  ‐ ‐

Educatie  Zelfstandig leren  15 M 16‐35  ‐ ‐  Online cursussen volgen  4 M 16‐35  ‐ ‐

Werk  Telewerken  14 M 16‐55  HO M  Vacatures en solliciteren  9 M 16‐55  ‐ ‐

 

 

Wat  de

toepassi

Waarsch

beantwo

toepassi

netwerk

Hoger o

wekelijk

opgeleid

Nederlan

mensen 

vermaak

Naast fre

meer pa

het inter

Figuur 6.3

Uit Figuu

Twitter 

profiel te

6

4

3

2

2

 

  sociale  ve

ngen  nog 

hijnlijk  word

oording,  in  d

ngen  gebru

ksites, sites m

pgeleiden ge

se  of  dage

den gebruike

nders  tussen

boven de 3

kstoepassing

equentie (zie

assief  interne

rnet ofwel he

35 Gebruik van

ur 6.36 blijk

plaatst. Verd

e plaatsen. T

63,5% ooit ie

43,3% ooit ie

32,5% ooit ie

22,4% ooit ie

20,7% ooit ie

erschillen  in 

steeds  sign

dt  het  ver

dit  geval  he

iken,  terwijl

met gezondh

ebruiken vee

lijkse  schaa

en alleen mee

n 16 en 35 g

35 en  zeker 

gen. 55‐Pluss

e beneden) e

etgebruik. O

et maken va

toepassingen v

kt van alle N

der geeft 15

Tevens blijkt 

ets op zijn of

ets op websi

ets op zijn of

ets op Twitte

ets op zijn of

het  gebru

nificant  me

rschil  enigs

et  ‘macho‐ef

  dit  niet  zo

eidsinformat

el toepassing

l.  Dit  geldt 

er chatboxen

gebruiken de

boven de 55

ers gebruike

en soorten v

Onder actief 

n user‐gener

voor het vinden

ederlandse 

% van alle  i

uit Figuur 6.

f haar persoo

tes anders d

f haar persoo

er heeft gepl

f haar persoo

ik  betreft 

eer  wekelijk

zins  overdr

ffect’: mann

o  is.  Vrouwe

tie en sites v

gen nog stee

in  het  bijz

n, websites z

e meeste  to

5. Dit geldt 

en vrijwel alle

van gebruik v

gebruik vers

rated conten

n van een baan

internetgeb

nternetters 

.35 dat:n  

onlijk profiel

dan die van h

onlijke webs

laatst 

onlijke weblo

is  het  opva

ks  of  dage

reven  door

en  zullen  ee

en  gebruiken

voor patiënte

eds significan

zonder  voor

zoals marktp

oepassingen 

vooral voor

e toepassing

verschillen in

staan we hie

nt.  Zie Figuu

, door werkloze

ruikers 6% d

aan dagelijk

 heeft gepla

hem of haar z

ite heeft gep

og heeft gep

allend  dat  m

elijks  gebrui

  sociale  w

erder  bewer

n  alleen  sign

en en zelfhul

nt meer dan

r  informatie

laats en onli

nog  steeds 

 de nieuwer

gen significan

nternetgebru

er het plaats

r 6.36. 

en 

dagelijks en 

ks  iets op zijn

atst  

zelf heeft ge

plaatst 

laatst 

mannen  de

iken  dan  v

wenselijkheid

ren  dat  ze 

nificant mee

lpgroepen.  

n lager opgel

etoepassinge

ine games.  

significant m

re  communi

nt minder. 

uikers ook in 

sen van mat

7% wekelijk

n of haar pe

eplaatst 

51 

e  meeste 

vrouwen. 

d  in  de 

bepaalde 

er  sociale 

leiden op 

en.  Lager 

meer dan 

catie‐ en 

actief en 

teriaal op 

ks  iets op 

ersoonlijk 

 

52  

6.4 Internationalegegevensoversoortenvangebruik 

Europese gegevens betreffende soorten van gebruik zijn verkrijgbaar via Eurostat. In de Tabellen 6.2 

tot  en  met  6.5  worden  voor  diverse  toepassingen  de  gebruikspercentages  van  2009  en  2010 

weergegeven. De percentages hebben betrekking op de volledige bevolking, dus niet alleen op de 

internetgebruikers.  Uit  deze  tabellen  blijkt  dat  Nederland  voor  alle  toepassingen  tot  de  landen 

behoort waarin deze het meest worden gebruikt.  

 

Tabel 6.2 op de volgende pagina toont dat wanneer het gaat over internetbankieren, over het zoeken 

van  informatie  over  producten  en  diensten  en  over  het  kopen  van  producten  van  diensten,  de 

gebruikspercentages  in  Nederland  heel  hoog  zijn  in  vergelijking met  de meeste  andere  landen. 

Opvallend is dat Nederland middelmatig scoort op het lezen van online kranten en tijdschriften. 

  Tabel 6.2 Gebruik diverse internettoepassingen onder alle individuen, Europa 2005-2008

Lezen van online

kranten en tijdschriften

Internetbankieren Informatie over producten en

diensten zoeken

Producten of diensten kopen

Producten of diensten verkopen

2009 2010 2009 2010 2009 2010 2009 2010 2009 2010

EU 27 31 34 32 36 32 36 32 : 10 13 België 34 38 46 51 46 51 46 : 17 17 Bulgarije 21 20 2 2 2 2 2 : 1 1 Cyprus 27 29 15 17 15 17 15 : 1 1 Denemarken 64 63 66 71 66 71 66 : 25 28 Duitsland 27 42 41 43 41 43 41 : 20 19 Estland 63 66 62 65 62 65 62 : 5 8 Finland 64 74 72 76 72 76 72 : 13 15 Frankrijk 24 21 42 53 42 53 42 : 12 23 Griekenland 21 25 5 6 5 6 5 : 1 1 Hongarije 36 41 16 19 16 19 16 : 5 8 Ierland 19 21 30 34 30 34 30 : 5 5 IJsland 72 88 72 77 72 77 72 : 13 16 Italië 23 24 16 18 16 18 16 : 4 5 Kroatië 36 38 16 20 16 20 16 : 6 5 Letland 46 51 42 47 42 47 42 : 4 : Litouwen 49 52 32 37 32 37 32 : 2 2 Luxemburg 55 59 54 56 54 56 54 : 15 11 Macedonië 30 26 4 4 4 4 4 : 1 2 Malta 32 40 32 38 32 38 32 : 4 13 Nederland 46 48 73 77 73 77 73 : 18 24 Noorwegen 76 78 77 83 77 83 77 : 11 14 Oostenrijk 41 43 35 38 35 38 35 : 5 8 Polen 18 17 21 25 21 25 21 : 6 8 Portugal 28 29 17 19 17 19 17 : 1 2 Roemenië 21 22 2 3 2 3 2 : 1 1 Servië 16 : 5 : 5 : 5 : 2 : Slovenië 34 41 24 29 24 29 24 : 19 20 Slowakije 35 37 26 33 26 33 26 : 3 6 Spanje 38 40 24 27 24 27 24 : 4 6 Tsjechië 43 44 18 23 18 23 18 : 4 8 Turkije 24 22 5 6 5 6 : : 1 2 Verenigd Koninkrijk

43 43 45 45 45 45 45 : 15 18

Zweden 50 54 71 75 71 75 71 : 16 19 Bron: Eurostat

53  

Tabel 6.3 toont het gebruik van diverse communicatie toepassingen in Europees verband. De eerste 

kolom gaat over online communicatie in het algemeen. Hier scoort Nederland hoog. Hetzelfde geldt 

voor  het  gebruik  van  e‐mail.  Van  alle  Europese  landen  is  het  percentage  e‐mailgebruikers  in 

Nederland  en  IJsland  het  hoogst.  Betreffende  het  online  telefoneren  of  video‐conferencing  loopt 

Nederland achter. In de Scandinavische landen is het gebruik van deze toepassing ruim twee maal zo 

groot. Betreffende het uploaden van content om dit met anderen te delen behoort Nederland tot de 

middenmoot. 

Tabel 6.3 Gebruik diverse internettoepassingen onder alle individuen, Europa 2005-2008

Communicatie E-mail Online telefoneren

of video-conferencing

Uploaden van eigen content om

het te delen

Posten van berichten ( bv chat, netwerksites, etc)

2009 2010 2009 2010 2009 2010 2009 2010 2009 2010

EU 27 59 63 57 61 17 19 20 22 28 32 België 70 74 68 72 18 20 18 18 28 30 Bulgarije 38 39 34 35 27 27 8 12 22 24 Cyprus 40 45 38 41 16 23 17 19 21 25 Denemarken 82 84 81 83 33 32 33 37 51 45 Duitsland 72 74 70 72 15 17 23 22 35 33 Estland 64 66 62 63 30 34 30 32 38 35 Finland 76 78 75 77 16 15 18 15 27 42 Frankrijk 62 74 60 72 21 22 20 27 23 32 Griekenland 33 36 31 32 9 10 9 10 18 21 Hongarije 57 59 55 58 23 23 29 34 35 36 Ierland 57 60 56 58 14 17 13 14 17 25 IJsland 87 89 84 87 25 33 43 41 57 43 Italië 40 44 39 43 12 14 17 19 18 21 Kroatië 38 44 36 40 9 14 21 11 21 23 Letland 57 58 54 55 31 35 34 38 32 28 Litouwen 50 54 47 49 34 39 25 28 37 41 Luxemburg 83 85 81 83 27 28 38 35 39 39 Macedonië 46 49 42 41 33 34 14 16 20 20 Malta 53 56 51 54 14 16 9 12 24 31 Nederland 86 88 85 87 12 17 26 27 39 40 Noorwegen 85 87 84 85 16 18 24 27 49 44 Oostenrijk 64 68 63 66 17 16 17 20 22 27 Polen 50 54 45 48 20 20 11 11 35 41 Portugal 41 47 40 45 12 13 12 21 21 35 Roemenië 30 33 28 31 14 15 14 15 16 17 Servië 32 : 30 : 10 : 10 : 16 : Slovenië 55 60 53 58 14 14 23 29 35 36 Slowakije 64 72 61 70 35 41 7 9 29 39 Spanje 53 57 52 55 14 13 19 23 31 31 Tsjechië 55 60 55 59 26 27 5 6 22 26 Turkije 28 32 25 27 17 18 8 11 20 24 Verenigd Koninkrijk

74 77 74 74 18 20 33 32 33 36

Zweden 83 85 83 84 19 21 21 28 35 46 Bron: Eurostat  

Wanneer het gaat over overheidstoepassingen, dan kan geconcludeerd worden dat Nederlanders tot 

de grootste gebruikers behoren  in vergelijking met andere Europese  landen.  In Tabel 6.4  is  te zien 

dat  naast  Nederland  de  Scandinavische  landen  erg  hoog  scoren.  Bij  zowel  het  downloaden  van 

formulieren, het versturen van formulieren en overheidsinteractie in het algemeen is het gebruik in 

Nederland erg hoog. Het zoeken van gezondheidsinformatie en het downloaden van formulieren van 

de overheid zijn in 2010 echter niet toegenomen. 

54  

Tabel 6.4 Gebruik diverse internettoepassingen onder alle individuen, Europa 2005-2008

Overheids-informatie

Gezondheids-informatie

Downloaden formulieren van de

overheid

Versturen formulieren van de

overheid Overheidsinteractie

2009 2010 2009 2010 2009 2010 2009 2010 2009 2010

EU 27 27 28 33 34 24 27 18 21 30 32 België 27 28 33 37 21 25 17 22 31 32 Bulgarije 8 13 10 13 7 11 5 8 10 15 Cyprus 21 21 16 21 18 19 12 13 22 22 Denemarken 65 68 46 52 47 51 44 59 67 72 Duitsland 35 35 48 48 33 34 21 23 37 37 Estland 43 47 32 35 35 38 35 38 44 48 Finland 45 49 56 57 45 49 33 39 53 58 Frankrijk 36 30 37 36 32 41 28 41 39 37 Griekenland 11 11 15 22 7 7 6 7 12 13 Hongarije 23 26 36 41 22 25 14 18 25 28 Ierland 23 22 24 27 28 29 26 27 28 27 IJsland 63 64 37 42 60 61 57 58 75 77 Italië 15 16 21 23 15 15 7 7 17 17 Kroatië 10 13 26 25 12 13 8 7 13 16 Letland 22 31 29 32 14 17 11 14 23 31 Litouwen 18 18 29 31 16 17 15 17 19 22 Luxemburg 44 45 54 58 51 50 23 23 54 55 Macedonië 10 10 14 16 5 5 3 3 12 12 Malta 23 25 30 34 24 28 16 15 24 28 Nederland 50 55 50 50 44 44 41 43 55 59 Noorwegen 58 62 40 47 51 54 48 49 65 68 Oostenrijk 35 35 36 37 31 33 19 20 39 39 Polen 16 18 22 25 16 19 8 10 18 21 Portugal 18 20 28 30 15 16 17 19 21 23 Roemenië 6 6 16 19 4 5 3 4 6 7 Servië 3 : 8 : 4 : 2 : 4 : Slovenië 31 40 32 43 23 29 11 12 32 40 Slowakije 26 33 30 35 28 35 20 20 31 35 Spanje 29 31 32 34 21 24 12 17 30 32 Tsjechië 23 15 20 21 13 10 6 6 24 17 Turkije 7 9 15 18 : 5 : 5 8 9 Verenigd Koninkrijk

30 33 34 32 28 26 23 23 35 40

Zweden 48 57 36 40 42 43 36 37 57 62 Bron: Eurostat  

Tabel 6.5  ten  slotte  geeft een overzicht weer  van  enkele  resterende diensten waarover  Europese 

data  beschikbaar  zijn. Wanneer  het  gaat  over  het  online  gamen  en  downloaden  van muziek  en 

video’s  of  het  online  luisteren  naar  de  radio  of  televisie  kijken  behoort  Nederland  weer  tot  de 

grootgebruikers  in  de  EU.  Betreffende  het  online  zoeken  naar  banen  of  solliciteren  behoort 

Nederland  tot  de  middenmoot.  Dit  zou  kunnen  worden  verklaard  doordat  de  banennood  in 

Nederland niet zo hoog  is als  in andere Europese  landen. Tenslotte blijkt dat  in Europa het gebruik 

van diensten die met reizen te maken hebben ook populair zijn.

55  

Tabel 6.5 Gebruik diverse internettoepassingen onder alle individuen, Europa 2005-2008

Diensten met

betrekking tot reizen

Banen zoeken of een sollicitatie

versturen

Gaming, downloaden muziek

en films

Luisteren naar Web Radio / Web TV

2009 2010 2009 2010 2009 2010 2009 2010

EU 27 35 37 15 15 26 28 24 26 België 34 38 13 13 33 : (u) 20 22 Bulgarije 6 12 9 9 24 22 17 18 Cyprus 20 29 5 6 25 29 16 22 Denemarken 56 61 27 29 34 36 42 40 Duitsland 47 46 18 17 : (u) 28 23 25 Estland 20 27 23 26 35 38 31 32 Finland 56 59 24 27 38 47 39 44 Frankrijk 37 41 16 16 26 28 25 26 Griekenland 25 25 6 6 19 18 15 18 Hongarije 18 26 18 21 29 32 19 22 Ierland 44 47 14 14 19 20 16 18 IJsland 52 58 17 21 42 39 60 65 Italië 25 26 9 10 17 19 13 16 Kroatië 18 25 14 17 22 17 16 21 Letland 23 26 25 25 38 38 31 30 Litouwen 14 18 15 15 35 32 27 26 Luxemburg 59 60 13 13 33 38 38 38 Macedonië 10 13 9 11 30 30 22 19 Malta 27 35 14 15 28 27 22 25 Nederland 48 50 17 19 49 51 51 53 Noorwegen 47 63 22 22 39 41 46 51 Oostenrijk 31 35 10 11 21 18 14 15 Polen 14 17 9 10 20 24 19 22 Portugal 15 14 10 10 20 22 19 25 Roemenië 11 16 5 7 21 21 12 15 Slovenië 13 : 6 : 24 : 10 : Slowakije 25 38 12 14 27 29 36 40 Spanje 33 40 16 16 31 32 25 24 Tsjechië 37 42 16 16 30 28 25 27 Verenigd Koninkrijk

27 27 8 8 23 29 19 22

Zweden 8 9 4 4 19 19 15 15 Bron: Eurostat

6.5 Algemeneconclusiestenaanzienvansoortenvangebruik

 

Het  internet wordt nog steeds  in de eerste plaats gebruikt als  informatiemedium. De opkomst van 

communicatietoepassingen (zoals social media) en transactietoepassingen (internetbankieren, online 

shoppen  en websites  als marktplaats)  zet  door. Ook  vermaakstoepassingen mogen  zich  over  een 

groeiende  belangstelling  verheugen  (online  massamedia  en  gamen).  Betreffende  het  aantal 

verschillende toepassingen en de soort van toepassingen die men gebruikt,  lijken verschillen tussen 

de geslachten, opleidingsniveaus en leeftijden gelijk te blijven en in sommige gevallen zelfs groter te 

worden, vooral als het gaat om opleiding. Senioren blijven op alle fronten nog steeds ver achter bij 

de jongere generaties. Hier lijkt ten opzichte van vorig jaar niet veel veranderd. Op zichzelf genomen 

is  het  niet  verwonderlijk  dat  de  gehele  sociale,  culturele  en  economische  differentiatie  in  de 

maatschappij zich vertaalt naar het  internet zodra dit een massamedium wordt waar het overgrote 

deel van de bevolking gebruik van maakt. 

56  

7 Hoeveelheidgebruik 

7.1 Inleiding 

Het  hebben  van  fysieke  toegang  tot  computers  en  het  internet  betekent  niet  dat  deze  ook 

daadwerkelijk gebruikt worden. In dit hoofdstuk worden de gebruiksfrequenties weergegeven.  

 

7.2 Nationalegebruiksgegevens Tabel 7.1 Gemiddeld aantal dagen per week, aantal uren per dag, en internetervaring onder Internetgebruikers, naar geslacht, leeftijd en opleiding  

  Uren/dag (vrije tijd)  Ervaring (Jaar) 

Totaal   3,1  11,6 

Geslacht      Man   3,2  12,2 Vrouw  3,1  11,0 

Opleiding     Laag  3,7  10,0 Midden   3,0  12,0 Hoog  2,5  13,7 

Leeftijd     16‐35  3,6  10,6 26‐55  3,0  12,4 55+  2,6  11,7 

Werk     Werkzaam  2,8  12,6 Werkloos  3,6  11,5 Arbeidsongeschikt  3,7  11,1 AOW / Gepensioneerd  2,3  11,1 Huisman / Huisvrouw  2,2  10,4 Student  3,9  8,9 

Beroepsfunctie     Directie / Hoger Management  2,1  13,2 Managers  2,4  13,9 Hogere beroepen  2,9  13,2 Middelbare beroepen  2,8  12,0 Lagere beroepen  3,1  12,0 

 

Dit jaar is bij de hoeveelheid gebruik van het internet onderscheid gemaakt in enerzijds gebruik van 

het  internet  in de vrije tijd en anderzijds het totale  internet gebruik. Uit de resultaten bleek echter 

dat het vooral voor de laag opgeleide respondenten moeilijk is om het totale gebruik in te vullen, het 

gemiddelde  totale  gebruik  was  lager  dan  het  gemiddelde  gebruik  in  de  vrije  tijd).  Voor  de 

trendrapportage noteren we zodoende de alleen geldig ingevulde uren internetten in de vrije tijd. Uit 

Tabel 7.1 blijkt dat het gemiddelde gebruik van het  internet  in de vrije tijd hoog  is. De gemiddelde 

57  

gebruiksduur per dag is 3,1 uur in de vrije tijd. Vorig jaar bedroeg dit laatste nog 2,7 uur. Dus hier is 

een stijging waarneembaar. Tevens heeft de gemiddelde Nederlander al 11,6  jaar ervaring met het 

gebruik van het internet. Tabel 7.1 laat zien dat mannen een iets groter gebruiksvolume hebben dan 

vrouwen. Net als vorig jaar zien we dat de lager opgeleide personen op een dag meer gebruik maken 

van het internet dan hoger opgeleiden in de vrije tijd. Betreffende leeftijd, dan zien we dat de jongste 

groep per dag het langst gebruik maakt van het internet in de vrije tijd. Net als vorig jaar zien we dat 

onder  de  werklozen  en  arbeidsongeschikten  de  dagelijkse  internettijd  het  grootst  is.  Studenten 

behoren met  3,9 uur per  dag  tot de  intensiefste  gebruikers. Gepensioneerden  en huismannen of 

huisvrouwen  hebben  een  gemiddelde  dagelijkse  internettijd  van  respectievelijk  2,3  en  2,2  uur. 

Vergelijken we de  verschillende beroepsfuncties, dan  zien we dat de hogere beroepen de  langste 

dagelijkse  vrije  internettijd  hebben,  2,9  uur.  In  de  middelbare  en  lagere  beroepsfuncties  is  de 

dagelijkse internettijd kleiner.  

Tabel 7.2 Internetgebruikers en hun gebruiksfrequenties 

        2009  2010 

Wanneer voor het laatst internet gebruikt 

         

  < 3 maanden geleden        90  91   3 ‐ 12 maanden geleden        1  0   > 1 jaar geleden        1  1   Nooit internet gebruikt        9  8 

Frequentie internet gebruik  (van internetgebruikers) 

         

  Bijna dagelijks        82  84   Minstens 1 maal per week        15  14   Minstens 1 maal per maand        2  2   Minder dan 1 maal per maand        1  0 

Bron: CBS Statline

Gegevens afkomstig van het CBS zijn weergegeven in Tabel 7.2. Uit Tabel 7.2 blijkt dat 84% van alle 

internetgebruikers  in Nederland  bijna  dagelijks  gebruik maakt  van  het  internet.  Veertien  procent 

doet dit minstens een maal per week. Van alle personen in Nederland heeft 9% gebruik gemaakt van 

het internet in de afgelopen drie maanden. Voor niemand is dit drie tot twaalf maanden geleden en 

voor 1% meer dan een  jaar. Verder geeft 8% aan het  internet nog nooit gebruikt te hebben.  In de 

groep 65 plussers is dit percentage echter 40%, en bij de  lager opgeleiden 17%. Wanneer we bij de 

8% het percentage mensen optellen die het internet het afgelopen jaar niet hebben gebruikt komen 

we  tot een  totale groep  van 9% die geen gebruik maakt  van het  internet. Aangezien 94%  van de 

personen aangeeft wel toegang tot het internet te hebben, kan uit de CBS‐gegevens afgeleid worden 

dat minimaal 3%  van de Nederlandse bevolking wel  toegang heeft  tot het  internet maar het niet 

gebruikt.  Of  dit  percentage  hoger  is  hangt  af  van  de  interpretatie  van  het  woord  gebruik  door 

respondenten. Wellicht gebruikt een huisgenoot het internet voor hen of in het bijzijn van hen. 

 

58  

7.3 Internationalegebruiksgegevens 

In Tabel 7.3 zijn de gebruiksfrequenties van het  internet  in Europa weergegeven. Ook hier behoort 

Nederland tot de grootgebruikers.  In  IJsland en Noorwegen  is het percentage mensen dat dagelijks 

gebruik maakt van het internet het hoogst. Daarna volgen Nederland, Denemarken en Zweden. Het 

gemiddelde in Europa in deze categorie is 53%.  

Tabel 7.3 Frequenties van persoonlijk internetgebruik, Europa 2009 en 2010   Dagelijks  Minstens een keer 

per week Minstens een keer 

per maand Minder dan een keer 

per week 

  2009  2010  2009 2010 2009 2010 2009  2010

EU27  48  53  13 12 4 3 1  1

IIsland  82  85  8 7 2 1 :   : Noorwegen  76  81  12 9 2 2 1  1Denemarken  72  76  10 10 2 1 1  1Nederland  73  76  14 12 2 2 1  0Zweden  73  76  13 12 3 2 1  1Luxemburg   71  74  12 12 2 3 1  1Finland   68  72  11 10 3 2 :   1Verenigd Koninkrijk  

60  66  16  14  4  3  2  1 

Frankrijk  50  62  15 13 4 2 1  1Duitsland   55  60  16 15 5 4 1  2Belgie  56  59  14 15 3 2 1  1Slowakije   49  58  17 15 4 3 1  0Estland  54  57  13 14 4 3 :   : Slovenië   47  54  11 11 3 2 1  1Oostenrijk  48  53  18 17 : 3 :   1Letland  47  49  14 13 3 4 0  0Hongarije   46  49  12 11 2 1 0  0Malta   45  49  10 11 2 2 1  0Ierland  40  47  19 16 4 3 1  1Italië  40  46  2 2 3 3 1  1Litouwen   43  45  13 13 3 3 0  0Spanje  39  44  14 14 4 4 2  2Polen   39  42  13 12 3 3 1  1Cyprus   34  40  10 9 3 2 1  1Kroatië   37  40  8 10 2 3 1  1Macedonië  37  39  10 11 3 2 0  0Tsjechië   34  38  20 21 6 7 0  1Portugal   33  38  9 9 3 3 1  1Bulgarije   31  33  9 9 2 2 0  0Griekenland  27  31  11 10 3 3 1  1Turkije  20  22  10 11 3 4 1  1Roemenie   19  21  12 13 2 2 0  0

 

7.4 Conclusiestenaanzienvanhoeveelheidgebruik 

Ten opzichte van vorig jaar is er dit jaar additionele  informatie over de hoeveelheid internetgebruik 

beschikbaar: er  is onderscheid gemaakt tussen totaal gebruik van het  internet en  internetten  in de 

vrije tijd. Het totaal gebruik bestaat nu uit 3,5 uur internet per dag, waarvan 3,1 uur in de vrije tijd. In 

het  laatste  tijdsbestedingsonderzoek  van  het  SCP  uit  2005  werd  3,8  uur  computer‐  en 

59  

internetgebruik per week gevonden.  In een  recent  rapport  van het  SCP  (2010) over mediagebruik 

werd voor 2008 gemiddeld 1,2 uur per dag aan nieuw mediagebruik gevonden.  

Cijfers van het CBS wijzen op een dagelijks gebruik van het  internet onder 84% van de Nederlandse 

internetgebruiker  (ten  opzichte  van  82%  vorig  jaar). Geen  van  de  internetgebruikers  gebruikt  het 

internet minder dan een keer per maand. Het meest interessant zijn de relatieve verschillen. Mannen 

gebruiken  het  internet  nog  altijd  langer  per  dag  dan  vrouwen.  Echter,  wanneer  het  gaat  om 

internetgebruik in de vrije tijd, dan is dit verschil slechts 0,1 uur.  

Vorig  jaar werd de opvallende conclusie getrokken dat  lager opgeleiden het  internet gemiddeld op 

een dag  langer gebruiken dan de hoger opgeleiden, en dat werklozen en arbeidsongeschikten het 

internet gemiddeld langer gebruiken dan werkzame personen. Geconcludeerd werd dat de vrije tijd 

die men per dag heeft een belangrijke factor lijkt te zijn. Met de extra informatie die we nu hebben, 

blijkt dit te kloppen. De waargenomen verschillen gelden voor het gebruik van het internet in de vrije 

tijd. Wanneer het gaat over het totale gebruik (dus ook internet gebruik op het werk of school), dan 

zien we een tegenovergesteld beeld betreffende opleiding; dan zijn het de hoger opgeleiden die de 

lijst  aanvoeren.  Betreffende  de  sociale  positie  zien we  dat  ook  bij  het  totale  internetgebruik  de 

arbeidsongeschikten het langst gebruik maken van het internet.  

We  zien  in  ieder  geval  dat  het  niet meer  de  hoger  opgeleiden  en werkenden  zijn  die  steeds  het 

voortouw nemen als het  gaat om hoeveelheid  internetgebruik.  Zodoende worden de  soorten  van 

gebruik zoals beschreven in Hoofdstuk 6 erg belangrijk. 

 

60  

8 Effectenvangebruik 

8.1 Inleiding 

In dit hoofdstuk komen de effecten van verschillen in fysieke toegang, vaardigheden en gebruik aan 

bod.  Van  Dijk  heeft  deze  effecten  omschreven  als  verschillen  in  participatie  op  belangrijke 

maatschappelijke  gebieden:  economisch,  sociaal,  cultureel,  politiek,  ruimtelijk  (mobiliteit)  en 

burgerschap.  In de hier gerapporteerde enquête was niet  voldoende  ruimte om participatie op al 

deze gebieden te meten. Wel  is middels een tiental vragen of stellingen (twee meer dan vorig jaar) 

achterhaald in hoeverre men profijt trekt uit het gebruik van het internet. 

8.2 Effecten 

De volgende 10 stellingen zijn in de enquête van dit jaar aan de respondenten voorgelegd (stellingen 

9 en 10 zijn nieuw ten opzichte van vorig jaar): 

1. Na een sollicitatie voor een vacature die op een website stond heb ik een baan gekregen 

2. Via het internet heb ik een product goedkoper gekregen dan in de winkel  

3. Via het internet heb ik iets kunnen verkopen of ruilen dat ik anders niet zou zijn kwijtgeraakt  

4. Via het internet ben ik er achter gekomen op welke partij ik wilde stemmen  

5. Via het internet ben ik terecht gekomen bij een vereniging (zoals een sportclub, een culturele 

vereniging, een vakbond of een politieke organisatie)  

6. Via het internet heb ik een of meer vrienden gekregen die ik daarna ook echt ontmoet heb 

7. Via een datingsite heb ik een afspraak gemaakt met een mogelijke partner 

8. Via het internet ben ik er ooit achter gekomen welke medische kwaal ik had 

9. Via het internet heb ik ooit een voordelige vakantie geboekt 

10. Via het internet heb ik ooit korting op producten bedongen 

In  Figuur  8.1  zijn  de  percentage  internetgebruikers weergegeven  die  positief  antwoorden  op  de 

stellingen in 2010 en 2011. Het eerste wat opvalt, is dat de percentages positieve antwoorden voor 

alle stellingen zijn toegenomen, met uitzondering van het vinden van een politieke partij om op te 

stemmen. Hier  is het percentage gelijk gebleven wat verklaard kan worden door het  feit dat er  in 

2011  geen  verkiezingen  zijn  gehouden. De  grootste  stijging  is waar  te nemen bij het online  leren 

kennen  van  mensen  en  deze  offline  te  ontmoeten.  Het  percentage  internetgebruikers  dat  hier 

positief  op  antwoord  is  32%,  6%  meer  dan  vorig  jaar.  Het  effect  dat  door  de  meeste 

internetgebruikers wordt bereikt is het goedkoper verkrijgen van een product op het internet. Maar 

liefst 80% geeft op deze stelling een bevestigend antwoord. Op de tweede plaats staat het ruilen of 

verkopen van producten, waarop 63% positief antwoordt. Dit bevestigt de populariteit van websites 

als Marktplaats.  Op  de  stelling  betreffende  het  goedkoop  boeken  van  vakanties  antwoordt  60% 

positief, en op het online bedingen van kortingen 42%.  

 

Figuur 8.1

Figuur 8.2

In  Figuu

effecten

verschill

effecten

groep  m

Betreffe

ten opzic

D

1 Percentage in

2 Gemiddeld aa

r  8.2  zijn  he

 er gemidde

en tussen de

 5,1 en  in d

minder  posit

nde beroeps

chte van de 

Kort

Voordeli

Medische kw

Afspraak 

Vrien

Verenig

Keuze p

Iets gerui

Product goe

B

Middel

H

Lag

Middelb

Hog

irectie/Hoger

nternetgebruike

antal bereikte ef

et  gemiddel

eld 4,0 zijn b

e drie leeftij

de groep 55‐

tieve  effect

sfunctie, daa

overige groe

ting bedongen

ig op vakantie

waal gevonden

via datingsite

nden ontmoet

ging gevonden

politieke partij

ld of verkocht

ekoop gekocht

Baan gekregen

Totaa

Man

Vrouw

16‐35

36‐55

55+

Laag opgeleid

lbaar opgeleid

Hoog opgeleid

gere beroepen

bare beroepen

gere beroepen

Managers

 management

rs dat positief a

ffecten van inte

de  aantal  po

behaald doo

dscategorieë

‐plussers 2,8

en  heeft  d

ar zien we da

epen.   

111

n

e

n

e

t

n

j

t

t

n

0 1

l

n

w

5

5

+

d

d

d

n

n

n

s

t

antwoord op de

ernetgebruik (0-

ositieve  effe

or de Nederl

ën. In de jon

8. Ook  zien w

dan  in  de  g

at vooral de 

27%

14%

32

22%

19%

25%

1%

26%

21%

15%

2,8

2,3

2 3

e effectstelling, 2

-10)

ecten weerg

andse  intern

ngste groep i

we dat de h

groepen  mid

mensen in d

42%

2%

37%37%

4,0

4,0

3,9

4,2

8

3,5

4,2

4,3

4,4

4

4,

3,6

4 5

2010 en 2011

egeven. We

netgebruiker

s het gemid

het  internet 

ddelbaar  en

de lagere be

60%

63%61%

7

2010

2011

5,1

4,9

,8

6 7

e  zien  dat  va

r. We zien h

deld aantal 

in de  laag o

n  hoger  op

eroepen acht

80%77%

8 9

61 

an  de  10 

hier grote 

positieve 

opgeleide 

geleiden. 

terblijven 

9 10

 

In de Fig

opleiding

zijn  wee

internetg

leeftijd. 

Ook zien

hogere b

Figuur 8.3opleiding e

De  twee

mannelij

percenta

middelb

manager

Figuur 8.4beroepsfu

 

D

D

guren 8.3 tot

g en beroep

ergegeven  i

gebruikers d

Bij de jongst

n we dat he

beroepsfunct

3 Na een solliciten beroepsfunc

ede  stelling 

jke  internet

age  lager  o

aar en hoge

rs er bovenu

4 Via het internctie

Midde

LagMiddelb

Hog

Directie/Hoger

Midde

LaMiddel

Ho

Directie/Hoge

 en met 8.12

psfunctie. Ve

n  Figuur  8.

dat ooit een 

te groep is d

t percentage

ties.  

tatie voor een vctie

betreft het 

tgebruikers 

opgeleide  in

r opgeleiden

uit steken.  

rnet heb ik een

MaVrouw

16‐336‐555

Laag opgeleielbaar opgeleiHoog opgelei

gere beroepebare beroepegere beroepe

Managerr managemen

MaVrou

16‐336‐555

Laag opgeleelbaar opgeleHoog opgele

agere beroepelbare beroepeogere beroepe

Manageer managemen

2 zijn de antw

erschillen ov

.3.  Hier  zie

baan vond v

it effect doo

e hoger  is b

vacature die op

goedkoper 

6%  hoger  s

ternetgebru

n. Betreffend

n product goed

2%

14

11%

nw

55+

ddd

nnnrsnt

anw

35555+

ididid

enenenrsnt

woorden op 

er deze dem

n  we  dat  h

via het intern

or 39% behaa

bij de hoger 

p een website st

kopen  van p

scoren  dan 

uikers  dat  w

de beroepsfu

koper gekocht

19%19%

319%

4%21%25%

16%24%

36%18%%

de stellingen

mografische 

het  percent

net even gro

ald terwijl dit

opgeleiden 

tond heb ik een

producten o

de  vrouwel

wist  te  prof

unctie, zien w

dan in de win

9%

%

6

n verdeeld o

kenmerken 

tage  manne

oot is. Opvall

t inde oudste

en de mens

n baan gekrege

online.  In  Fig

ijke  interne

fiteren  een 

we dat de ho

kel, naar gesla

83%77%

90%85%

67%

72%84%87%

82%85%

93%91%

78%

over geslacht

op de eerst

elijke  en  vro

lend is het v

e groep slech

sen die werk

 en, naar geslach

guur  8.4  zien

etters.  Teven

stuk  lager 

ogere beroep

acht, leeftijd, o

%

%

%%

62 

t, leeftijd, 

e stelling 

ouwelijke 

verschil in 

hts 2% is. 

ken  in de 

ht, leeftijd,

n we dat 

ns  is  het 

dan  de 

pen en de 

pleiding en

 

Resultat

internet 

Betreffe

stuk hog

beroepsf

Figuur 8.5leeftijd, op

Verschill

wilde  st

hoger  d

internetg

beroepsf

functies.

Figuur 8.6beroepsfu

De  volg

resultate

oudste  g

groep 15

Dir

Dir

en met betr

zijn weergeg

nde leeftijd 

ger dan de o

functie zien 

5 Via het internepleiding en bero

len in antwo

emmen”  zijn

dan  mannen

gebruikers n

functies  valt

.  

6 Via het internnctie

ende  stellin

en  zijn weer

groep  intern

5%. Het vers

LMiddelb

H

LageMiddelba

Hoge

rectie/Hoger m

LMiddelb

H

LageMiddelba

Hoge

rectie/Hoger m

rekking tot d

geven in Fig

zijn de onde

oudste groe

we een opva

et heb ik iets kuoepsfunctie

oorden op de

n weergegev

n.  Ook  is  h

nog  steeds a

t  op  dat  ho

net ben ik erac

ng  luidt:  “Vi

rgegeven  in 

netgebruiker

schil tussen d

ManVrouw

16‐3536‐5555+

Laag opgeleidbaar opgeleidoog opgeleid

ere beroepenare beroepenere beroepen

Managersmanagement

ManVrouw

16‐3536‐5555+

Laag opgeleidbaar opgeleidoog opgeleid

ere beroepenare beroepenere beroepen

Managersmanagement

de stelling be

uur 8.5. Er is

rlinge versch

p. Verschille

allende uitsc

unnen verkopen

e stelling “Via

ven  in  figuu

het  verschil 

aanwezig. De

ogere  manag

hter gekomen

ia  het  inter

Figuur 8.7. W

rs.  Bij  de  jon

de lager opg

etreffende h

s een klein ve

hillen echter

en  in opleidi

chieter bij de

n of ruilen dat ik

a het interne

ur  8.6. Net  a

van  bijna 

e hoger opg

gers  lager  s

op welke partij

rnet  ben  ik 

Wederom  is

ngste  groep 

eleide en ho

32%

21%

28%

27%

het ruilen of 

erschil tusse

r een stuk gro

ngsniveaus 

e managers. 

k anders niet zo

et ben ik era

als  vorig  jaa

30%  tussen

eleide groep

scoren  dan 

ik wilde stemm

terecht  ge

s er een gro

antwoordd

oger opgeleid

6462%

6451%

60%6465

59%656

64

%39%

50%38%

38%44%

39%40%

49%45%

verkopen va

n mannen e

oter; de jong

zijn niet hee

ou zijn kwijtgera

chter gekom

r  scoren  vro

n  de  jongst

p  scoort het 

mensen  we

men, naar gesla

komen  bij  e

ot verschil  t

e  29%  posit

de internette

%%

76%%

%5%

5%67%

86%%

an producte

n vrouwen z

gste groep sc

el groot. Bet

aakt, naar gesla

men op welke

ouwen  hier 

te  en  oudst

 hoogst. Bet

erkzaam  in  d

 acht, leeftijd, o

een  verenig

tussen de  jo

tief  en  bij  d

ers is ook aa

63 

n via het 

zichtbaar. 

coort een 

treffende 

acht,

e partij ik 

een  stuk 

te  groep 

treffende 

de  ander 

pleiding en

ging”.  De 

ongste en 

e  oudste 

anzienlijk. 

 

Van  de 

opgeleid

hogere b

Figuur 8.7

Verschill

gekregen

mannen

groot. Bi

internet 

is  dit  20

steken. 

Figuur 8.8opleiding e

Online d

afspraak

de ouds

hoogste 

10% was

Dir

Dir

lager  opgel

de groep 31%

beroepsgroe

7 Via het interne

len  in positi

n die  ik daa

 en  vrouwe

ij de jongste 

en deze daa

0%.  Bij  de  b

8 Via het internen beroepsfunc

daten  is pop

k gemaakt m

te  groep  sco

opleidingsca

s. 

LMiddelb

H

LageMiddelba

Hoge

rectie/Hoger m

LMiddelb

H

LageMiddelba

Hoge

rectie/Hoger m

leide  groep 

%  (vorig  jaar

pen hoger sc

et ben ik terech

eve  antwoo

rna ook ech

n  is  klein, m

groep is het

arna ook daa

beroepsfunct

et heb ik een octie

pulair. Versc

met een mog

oren  relatief

ategorie 16%

ManVrouw

16‐3536‐5555+

Laag opgeleidbaar opgeleidoog opgeleid

ere beroepenare beroepenere beroepen

Managersmanagement

ManVrouw

16‐3536‐5555+

Laag opgeleidbaar opgeleidoog opgeleid

ere beroepenare beroepenere beroepen

Managersmanagement

antwoordde

r 28%). Bij d

coren dan de

ht gekomen bij e

rden op de 

t ontmoet h

maar  tussen 

t percentage

adwerkelijke

ties  zien we

f meer vrienden

hillen  in  ant

elijke partne

f  laag. Betre

% positief an

e  18%  posit

de beroepsfu

e overige gro

een vereniging,

stelling  “Via

heb” zijn we

de  verschill

e internetter

e ontmoette 

e mensen w

n gekregen die

twoorden op

er” zijn weer

effende ople

ntwoordde, t

23%21%

224%

15%

18%23%

28

21%21%

27%20%

33%31%

433%

20%

35%36%

22%

28%38%

30%21%24%

tief  (vorig  ja

uncties zien 

oepen. 

, naar geslacht,

a het  intern

eergegeven  i

ende  leeftijd

s dat ooit ee

45%. Bij de 

werkzaam  in 

ik daarna ook

p de  stelling

rgegeven  in 

eiding  zien w

terwijl dit bi

9%

8%

34%%

45%

%

aar  nog  13%

we dat men

, leeftijd, opleid

et heb  ik  ee

n Figuur 8.8

dscategorieë

en of meer vr

groep intern

de middelb

echt ontmoet h

g  “Via  een d

Figuur 8.9.  I

we dat  van d

j de  lager op

%)  en  van  d

nsen werkza

 ing en beroeps

en of meer 

8. Het versch

ën  zijn de  ve

rienden kree

netters oude

bare  beroepe

 heb, naar geslac

datingsite he

Internetgebr

de  internett

pgeleide  inte

64 

de  hoger 

am  in de 

sfunctie

vrienden 

hil  tussen 

erschillen 

eg via het 

er dan 55 

en  er  uit 

cht, leeftijd,

eb  ik  een 

ruikers  in 

ers  in de 

ernetters 

 

Figuur 8.9beroepsfu

Verschill

medisch

Tevens i

groep. O

verschill

Figuur 8.1beroepsfu

Figuur 8

en vrouw

Bij de ve

hoger op

opgeleid

Dir

Dir

9 Via een datingnctie

len  op  de  s

e  kwalen  zi

s er 11% ver

Opvallend is d

ende beroep

10 Via het internnctie

.11 gaat ove

wen zijn klei

erschillen in 

pgeleide inte

den slechts 4

LMiddelb

H

LageMiddelba

Hoge

rectie/Hoger m

LMiddelb

H

LageMiddelba

Hoge

rectie/Hoger m

gsite heb ik een

stelling  betr

jn weergege

rschil tussen 

dat verschille

psfuncties.  

net ben ik er oo

er het voorde

n. Betreffen

opleiding lo

ernetgebruik

47% bedraagt

ManVrouw

16‐3536‐5555+

Laag opgeleidbaar opgeleidoog opgeleid

ere beroepenare beroepenere beroepen

Managersmanagement

ManVrouw

16‐3536‐5555+

Laag opgeleidbaar opgeleidoog opgeleid

ere beroepenare beroepenere beroepen

Managersmanagement

n afspraak gem

effende  het

even  in  Figu

de 16 tot 35

en tussen de

oit achter gekom

elig boeken v

de leeftijd zi

pen de perc

kers antwoor

t.  

5%

maakt met een m

t  gebruiken 

uur  8.10.  Vr

5 jarigen en d

e drie opleidi

men welke med

van vakantie

ien we dat m

centages pos

rdt 75% posi

14%14%

2118%

10%18%

16%

19%21

18%13%

22

mogelijke partne

van  het  int

ouwen  scor

de 55 plusser

ingsniveaus k

dische kwaal ik

es op het inte

mensen in de

sitieve antwo

itief, terwijl 

1%

23%

1%

24%30%

33%28%

2%

26%27%28%

28%28%

26%27%

24%

er, naar geslach

ternet  voor 

en  hier  6% 

rs, in het voo

klein zijn. He

had, naar gesla

ernet. Versch

e oudste groe

oorden beho

hetzelfde pe

 ht, leeftijd, ople

het  ontdek

hoger  dan 

ordeel van d

etzelfde geld

acht, leeftijd, op

hillen tussen

ep wat achte

oorlijk uiteen

ercentage bij

65 

 eiding en

kken  van 

mannen.  

e jongste 

t voor de 

pleiding en

n mannen 

erblijven. 

n. Van de 

j de lager 

 

Figuur 8.1 

Figuur 8

iets hoge

55 pluss

hoogst. B

Figuur 8.1

8.3 COndanks

gebieden

geven d

stellinge

internetg

opzichte

leven  va

producte

effecten

opgeleid

11 Via het intern

.12 ten slott

er scoren da

ers uit. Bij de

Betreffende 

12 Via het intern

Conclusie

s dat er  in d

n  (economis

e  stellingen 

en  blijkt  dat 

gebruikers  d

e van 2010. W

an  de  gemid

en.  Net  als 

  en  voor  h

den wat acht

M

Directie/

M

Directie/

net heb ik ooit e

e betreft het

n vrouwen. 

e verschillen

beroepsfunc

net heb ik ooit k

estenaan

de enquête 

sch, sociaal, 

belangrijke 

van  de  10 

dat  deze  po

We zien dat 

ddelde Nede

het  boeken

het  totale  a

ter blijven.  

Laag oMiddelbaar o

Hoog o

Lagere beMiddelbare be

Hogere beMa

/Hoger manag

Laag oMiddelbaar o

Hoog o

Lagere beMiddelbare be

Hogere beMa

/Hoger manag

een voordelige

t bedwingen

De jongste g

 in opleiding

cties zien we

korting op prod

nzienvan

weinig  ruim

cultureel, po

informatie m

opgenomen

ositieve  effe

het internet

erlander.  Kijk

n  van  vakan

aantal  effect

ManVrouw

16‐3536‐5555+

pgeleidpgeleidpgeleid

eroepeneroepeneroepenanagersgement

ManVrouw

16‐3536‐5555+

opgeleidopgeleidopgeleid

eroepeneroepeneroepenanagersgement

vakantie geboe

n van korting

groep steekt 

g scorend e m

e dat de man

ucten bedonge

effectenv

te was om 

olitiek,  ruim

met betrekk

n  effecten  e

ecten  heeft 

t een steeds 

k  bijvoorbee

nties  wordt 

ten  geldt  d

2

ekt, naar geslac

en via het in

verder ver b

middelbaar o

nagers hier re

en

vangebru

participatie 

telijk  (mobil

king  tot de e

er  gemiddeld

ondervonde

belangrijker

eld  naar  het

dit  steeds 

at  vooral  d

6

53%

47%

6

4539%

4425%

37%

41%

44

40%

cht, leeftijd, ople

ternet. Hier 

boven de 36 t

opgeleiden o

elatief hoog 

uik

op belangrij

iteit) en bur

effecten van

d  4,0  zijn  b

en  is  in  20

re rol gaat sp

t  online  kop

gebruikelijke

e  55‐plusse

61%60%

63%66%

%

64%75%

62%66%

8482%

60%

5%

62%%

48%%

4%51%

48%60%

eiding en beroe

zien we dat 

tot 55 jarige

opvallend gen

scoren. 

jke maatsch

rgerschap)  t

 het  interne

behaald.  Het

11  toegeno

pelen in het 

pen  en  verko

er.  Voor  de

ers  en  ook 

4%%

66 

epsfunctie

mannen 

n en de 

noeg het 

appelijke 

e meten, 

et. Uit de 

  aandeel 

men  ten 

dagelijks 

open  van 

e  meeste 

de  lager 

67  

9 Verbandentussenmotivatie,vaardighedenengebruik 

9.1 Inleiding 

In dit hoofdstuk worden de motivaties om gebruik te maken van het internet, de vaardigheden en de 

soorten  van  internetgebruik  met  elkaar  in  verband  gebracht.  Om  de  relaties  tussen  deze  drie 

groepen van  factoren  te onderzoeken  is gebruik gemaakt van multivariate analyses. De verbanden 

geven meer  informatie over de knelpunten en zwaartepunten bij het adopteren en gebruiken van 

het internet.  

9.2 Relatiestussenmotivatiesenvaardigheden 

In onderstaande figuren worden significante verbanden (gestandaardiseerde regressie‐coëfficiënten) 

tussen motivaties en vaardigheden vergeleken. Onderstaande figuur laat bijvoorbeeld zien dat er een 

positief verband is tussen gemotiveerd zijn om het internet te gebruiken om informatie te vergaren 

en  het  niveau  van  informatievaardigheden.  Het  feit  dat  het  internet  nog  steeds  primair  een 

informatiemedium is, zoals vastgesteld in dit rapport, wordt dus zowel gedreven door een bepaalde 

motivatie  het  internet  te  gebruiken  als door bepaalde  vaardigheden. Beneden  zullen we  zien dat 

meer informatievaardigheden leiden tot meer gebruik van het internet voor informatie. 

 

 

Tevens geldt ook een positief verband tussen enerzijds de motivatie om het internet voor transacties 

te  gebruiken  en  anderzijds  het  niveau  van  de  operationele,  informatie  en  strategische 

internetvaardigheden. Het  sterkste  verband  is  te  vinden  bij de  strategische  internetvaardigheden. 

Transacties zijn doelgericht en strategische vaardigheden betekenen dat men in staat is het internet 

te  gebruiken  als  middel  voor  een  bepaald  doel.  Zo  meteen  zullen  we  zien  dat  strategische 

vaardigheden een sterk verband vertonen met de gebruikssoort transacties op het internet. De drie 

soorten van toegang (motivatie, vaardigheden en gebruik) houden bij transactie dus net zozeer met 

elkaar verband als bij informatie. 

 

 

Motivatie: informatie  Informatievaardigheden 

Motivatie: Transactie  Operationele vaardigheden 

Informatie vaardigheden 

Strategische vaardigheden 

.28

.10

.10

.22

68  

 

In het voorgaande figuur zien we dat de motivatie om het internet als vermaaksmedium te gebruiken 

alleen  effect  heeft  op  het  niveau  van  de  operationele,  informatie,  communicatie  en  strategische 

vaardigheden. Het grootste effect  is op de operationele vaardigheden. Het gebruik van het  internet 

voor  gaming  en  het  verwerken  en  bewerken  van  audiovisueel materiaal  is  hier  voor  een  van  de 

belangrijkste oorzaken. En passant doet de gebruiker als eerste veel operationele vaardigheden op. 

De motivatie om het internet te gebruiken voor groepscommunicatie heeft een positief verband met 

het  niveau  van  operationele,  communicatie  en  strategische  vaardigheden.  Het  verband  met  de 

strategische  vaardigheden  is  het  sterkst.  Voor  groepscommunicatie  heeft  men  communicatieve 

vaardigheden met een hoog strategisch gehalte nodig, bijvoorbeeld om  iemand  te overtuigen. Een 

zwakker verband is er met communicatievaardigheden die men hiervoor natuurlijk ook nodig heeft. 

Zo meteen zullen we zien dat deze vaardigheden op hun beurt een zeer sterk verband vertonen met 

de gebruikssoort groepstoepassingen. 

 

 

De motivaties om het  internet  ter ontspanning of  voor  interactie  te  gebruiken hebben beide  een 

effect op het niveau van de communicatievaardigheden. Beneden zien we dat deze vaardigheden op 

hun  beurt  verband  houden met  de  gebruikstoepassingen  van  interactie,  vermaak  en  persoonlijke 

ontwikkeling. Vermaak en persoonlijke ontwikkeling liggen in de buurt van ontspanning.   

 

Ten slotte zien we dat iemand die meer gemotiveerd is het internet voor persoonlijke ontwikkeling te 

gebruiken  een  hoger  niveau  van  strategische  vaardigheden  heeft.  Persoonlijke  ontwikkeling  is 

Motivatie: Vermaak  Operationele vaardigheden 

Communicatie vaardigheden 

Strategische vaardigheden 

Motivatie: 

Groepscommunicatie 

Operationele vaardigheden 

Communicatie vaardigheden .10

.18

.37

Motivatie: Ontspanning  Communicatie vaardigheden 

Motivatie: Interactie 

Informatie vaardigheden 

.29

.07

.16

.18

Strategische vaardigheden 

.06

.17

69  

meestal ook doelgericht. Het  internet wordt bijvoorbeeld gebruikt om vooruit te komen  in werk en 

studie  middels  opleiding.  Beneden  zullen  we  zien  dat  strategische  vaardigheden  mede  verband 

houden met de gebruikssoorten carrière en persoonlijke ontwikkeling.   

  

9.3 Relatiestussenvaardighedenensoortenvaninternetgebruik 

In  onderstaande  figuren  worden  significante  verbanden  tussen  motivaties  en  vaardigheden 

vergeleken. Hierboven hebben we er al een aantal aangestipt.  In deze sectie wordt duidelijk dat er 

een aantal patronen van gebruik achter de trits motivatie, vaardigheden en gebruikssoorten zitten. 

We hebben hen de noemers  informatie, transactie, groepscommunicatie,  interactie en ontspanning 

en persoonlijke ontwikkeling gegeven.    

Operationele vaardigheden ontwikkelt men vooral bij het gebruik van sociale media, vermaaks‐ en 

hobbytoepassingen. Het gaat hier immers om langdurige interacties binnen de toepassing en niet om 

eenmalige of  kortstondige  toepassingen  zoals gebruik  van een  zoekmachine of het  verrichten  van 

een  transactie.  Vooral  jongeren  en  lager  opgeleiden  gebruiken  de  genoemde  toepassingen. Deze 

gebruiksvoorkeuren  van  jongeren  en  lager  opgeleiden  verklaren  waarschijnlijk  het  opvallende 

verband tussen deze toepassingen en het niveau van operationele vaardigheden. Nader onderzoek is 

gewenst.  

  

Motivatie: Persoonlijke ontwikkeling 

Strategische  vaardigheden 

.11

.08

.32

.18

Operationele vaardigheden  Gebruikssoort: Informatie 

Gebruikssoort: Overheid 

Gebruikssoort: Hobby 

Gebruikssoort: Groepscommunicatie 

Gebruikssoort: Interactie 

.28

Gebruikssoort: Persoonlijke ontwikkeling 

Gebruikssoort: Vermaak 

.24

.59

.11

70  

De verbanden met de verschillende toepassingen en formele vaardigheden zijn klein. Hetzelfde geldt 

eigenlijk  voor  de  informatievaardigheden.  Onderstaande  figuur  laat  zien  dat  deze  vaardigheden 

vooral verband houden met het gebruik van het internet als informatie‐ of transactiemedium. Tevens 

blijkt dat een hoog niveau van  informatievaardigheden samenhangt met een  lager gebruik van het 

internet als vermaak of communicatiemedium.  

 

Een hoger niveau van communicatievaardigheden leidt ook tot een groter gebruik van toepassingen 

met betrekking tot interactie met bekenden en groepscommunicatie. Daarnaast zijn er ook effecten 

waarneembaar  op  gezondheidstoepassingen,  vermaak  toepassingen,  toepassingen met  betrekking 

tot persoonlijke ontwikkeling en carrière.  

 

 

Strategische vaardigheden impliceren het doelgericht kunnen omgaan met het internet. Dit is vooral 

vereist  bij  zakelijke  toepassingen  als  transacties  en  internetbankieren  en  bij  de  burgerschaps‐

competenties  die  de  overheid  verlangt  (zowel  in  de  politiek/verkiezingen  als  bij  overheidsdienst‐

verlening). Ze hebben ook een effect op gebruikstoepassingen die te maken hebben met carrière en 

persoonlijke ontwikkeling. Deze toepassingen worden vooral veel gebruikt door hoger opgeleiden. In 

het  vaardighedenonderzoek  van  Universiteit  Twente  is  gebleken  dat  hoger  opgeleiden  ook  hoog 

.34

.07

‐.13

.14

Informatievaardigheden  Gebruikssoort: Informatie 

Gebruikssoort: Transactie 

Gebruikssoort: Vermaak 

Gebruikssoort: Overheid 

.55

.38

.26

.25

Communicatie vaardigheden  Gebruikssoort: Groepscommunicatie 

Gebruikssoort: Interactie 

Gebruikssoort: gezondheid 

Gebruikssoort: Vermaak 

Gebruikssoort: Persoonlijke ontwikkeling 

.25

Gebruikssoort: Carrière 

.18

71  

scoren  op  strategische  vaardigheden. De  combinatie  van  opleiding,  vaardigheden  en  voorkeur  bij 

gebruikssoorten kan deze verbanden verklaren.  

 

 

 

 

 

 

.50

.23

.22

.22

Strategische vaardigheden  Gebruikssoort: Transactie 

Gebruikssoort: Internetbankieren 

Gebruikssoort: Gezondheid 

Gebruikssoort: Overheid 

Gebruikssoort: Informatie 

.16

Gebruikssoort: Carrière 

.14

Gebruikssoort: Persoonlijke ontwikkeling 

.12

 

10 D 

Het  laats

maatreg

aspecten

Aan  de 

installati

van pop‐

controle

wachtwo

In totaal

bescherm

10.1 is g

Figuur 10

Uit Figuu

firewall 

voor  all

internett

verande

die door

Controle

Digibewu

ste deel van

gelen  bespro

n van het int

respondent

ie van een v

‐up blokkeri

eren  naar  w

oorden en he

l gaf 85% van

ming van hu

especificeer

.1 Maatregelen

ur 10.1 blijkt

(70%), spam

e  maatrege

ters controle

rt 30% regel

r 5% van de i

Wachtwoo

eren aan wie i

Door uitvoere

ustzijn

n de trendrap

oken  die  Ne

ternet.  

ten  is  gevra

virusscanner,

ng, het activ

wie  persoonl

et gebruiken

n de ondervr

un  internetto

d hoeveel pe

n ter beschermin

t dat de mee

mfilter  (54%) 

elen  geldt  d

eert naar wi

matig zijn of

nternetters 

orden regelma

ik persoonlijke

Anti‐spyw

en van autom

Po

G

pportage gaa

derlanders  t

aagd  welke 

, installatie v

veren van aut

ijke  gegeve

n van een po

raagden aan

oegang.  In 2

ersonen welk

ng van de inter

st gebruikte

en pop‐up b

dat  de  toep

ie hij of zij p

f haar wacht

wordt gebru

Pornofilt

atig verandere

e gegevens m

wareprogramm

atische updat

p‐up blokkeri

Spamfilt

Firew

Virusscann

Weet ik ni

Geen maatrele

at  in op digi

treffen  om 

van  de  vo

van een firew

tomatische u

ns  worden 

rnofilter.  

n dat er in hu

2010 was dit

ke maatrege

rnettoegang (%

 maatregele

blokkering (5

passing  hier

persoonlijke 

twoord. Een 

uikt.  

5%

4%

12

6%

2%

5%

ter

en

ail

ma

tes

ng

ter

wall

ner

iet

en

ibewustzijn. 

zichzelf  te  b

olgende  maa

wall, gebruik

updates, het

verstuurd, 

un huishoude

t percentage

elen namen, 

van internetge

n het installe

56%) zijn. H

rvan  zijn  afg

gegevens ve

pornofilter i

30%

33%

2%

31%

38%

Dit  jaar wor

beschermen 

atregelen  zij

k van een sp

t installeren 

het  regelma

en maatrege

e hoger, nam

voor het jaar

bruikers)

eren van een

et meest op

genomen.  S

erstuurd. Va

is de minst to

46%

53%

54%

54%

70

%

47%

56%

62%

54%

71

rden  in dit h

  tegen  de  n

ij  hebben  g

pamfilter, ins

van antispyw

atig  verande

elen genome

melijk 94%. 

r 2010 en 20

n virusscann

pvallend  is ec

Slechts  34%

an de onderv

oegepaste m

0%

82%

1%

87%

72 

hoofdstuk 

negatieve 

getroffen: 

schakelen 

ware, het 

eren  van 

en zijn ter 

In Figuur 

011.  

 

er (83%), 

chter dat 

%  van  de 

vraagden 

maatregel 

2010

2011

 

 Figuur 10

Figuur 10

Contro

Contro

0.2 Maatregelen

0.3 Maatregelen

Wachtw

oleren aan wie

Door uitvoe

Wachtw

oleren aan wie

Door uitvoe

n ter bescherm

n ter bescherm

oorden regelm

e ik persoonlij

Anti‐spy

eren van autom

P

woorden regelm

e ik persoonlij

Anti‐spy

eren van auto

P

ing van de inter

ing van de inter

Pornof

matig verande

jke gegevens 

ywareprogram

matische upd

Pop‐up blokke

Spamf

Fire

Virusscan

Pornof

matig verande

jke gegevens 

ywareprogram

matische upd

Pop‐up blokke

Spamf

Fire

Virusscan

rnettoegang, na

rnettoegang, na

3%7%5%

filter

eren

mail

mma

ates

ering

filter

ewall

nner

5%6%5%

filter

eren

mail

mma

dates

ering

filter

ewall

nner

aar leeftijd (% v

aar opleiding (%

25%

28%

3

%

31%

35

32%

3

34%

4

%

30%

32%

43

27%

28%

44

4

van internetgeb

% van internetge

7%

45%

49%

40%

63

%

53%

60%

60%

60%

%

7%

44%

54%

51%

61%

5%

49%

63%

60%

65%

78

3%

53%

52%

52%

69%

8

4%

48%

52%

51%

66%

8

La

M

H

bruikers) 

ebruikers) 

%

77%

%

%

%

76%

84%

%

69%

86%

8%

84%82%82%

aag opgeleid

Middelbaar op

Hoog opgeleid

73 

 

16‐35

36‐55

55+

pgeleid

 

In Figuu

oudste  l

voor alle

Hier  zien

laagst  is

updates 

Figuur 10

In Figuu

en  hoge

werkzaa

Contro

r 10.2 zijn de

eeftijdsgroe

e maatregele

n we dat he

s. Het  versch

en het gebr

0.4 Maatregelen

r 10.4 zijn d

ere manager

m in de lage

Wachtw

oleren aan wi

Door uitvoe

e genomen 

p minder vo

en.  In Figuur

et percentag

hil met de h

uik van een s

n ter bescherm

e genomen 

rs  zijn  in  de 

ere beroepsg

woorden regel

e ik persoonli

Anti‐sp

eren van auto

P

maatregelen

oorzichtig zijn

r 10.3 zijn de

ge mensen d

hoger opgele

spamfilter. 

ing van de inter

maatregelen

meeste  gev

roepen is bij

Pornof

matig verand

jke gegevens 

ywareprogram

omatische upd

Pop‐up blokke

Spamf

Fire

Virussca

n verdeeld o

n dan respo

e maatregel

dat maatrege

eiden  is het 

rnettoegang, na

n ten slotte 

vallen  het  vo

j enkele maa

5%5%

2%

filter

eren

mail

mma

dates

ering

filter

ewall

nner

ver leeftijd. 

ndenten  in d

en verder u

elen neemt 

grootst bij 

aar beroepsfun

verdeeld na

oorzichtigst.

atregelen aan

11%9%

3

%

3

%

324%

27

Hierbij valt 

de groep van

itgesplitst na

in de  lager 

het uitvoere

ctie (% van inte

aar beroepsf

Het  versch

nzienlijk.  

43%

42%

33%

30%

38%

47%

45%

30%

43%

50%

31%

32%

47%

5

%

5

48%

48%

op dat de jo

n 36 tot 55. 

aar opleiding

opgeleide g

en  van  auto

ernetgebruikers

functie. Dire

il met  respo

67%

57%

72%

73%

56%

62%

7

%

58%

60%

57%

75

60%

59%

53%

74

55%

53%

%

%

66%

Lagere b

Middelb

Hogere 

Manage

Directie

74 

ongste en 

Dit geldt 

gsniveau. 

groep het 

matische 

s)

ctieleden 

ondenten 

%

%

83%

77%

90%

5%

83%

4%

83%82%

beroepen

bare beroepen

beroepen

ers

e / Hoger man

n

agement

 

Naast m

de 18 sp

meer da

alle maa

tijdslimie

Figuur 10

 

Conclusi

16 Tot 3

Hetzelfd

bij de ou

als het g

 

Alleen i

Waa

W

Waarsc

aatregelen t

peciale maat

an vorig jaar)

atregelen ee

et.  

.4 Maatregelen

ies 

35  jarigen en

de geldt voor

uderen en la

gaat om de jo

nternetten on

arschuwen voo

Waarschuwenc

chuwen m.b.t

ter bescherm

regelen om 

). In Figuur 1

n kleine teru

n ter beschermin

n 55‐plusser

r de lager op

ager opgeleid

ongste groep

 

nder toezicht 

Strikt

Bepaalde site

Bepaalde site

or webcamme

contacten me

t. persoonlijke

ming van de i

deze kindere

10.4 zijn de m

ugval, behalv

ng van kinderen

s zijn bij alle

pgeleiden. W

den en een z

p. 

volwassene

e tijdslimiet

es blokkeren

s verbieden

en en foto’s

t vreemden

e informatie

internettoeg

en te besche

maatregelen

ve bij het ve

n, % van alle in

e maatregel

Waarschijnlijk

zekere naïvit

gang neemt 8

ermen tegen

 weergegeve

erbieden van

nternetgebruike

en het mees

k komt dit do

teit en gebre

22%

23%

24%

29%

21%

29%

27%

81% mensen

de gevaren 

en. Ook hier 

n websites en

rs met kinderen

st onvoorzic

oor een gebr

ek aan strate

47%48%

n met kinder

van het inte

r zien we dat

n het zetten

n onder de 18

chtig op het 

rek aan vaard

egische vaard

56%

56%

58%

60%

75 

en onder 

ernet (2% 

t bij bijna 

n van een 

internet. 

digheden 

digheden 

2010

2011

76  

11 Conclusiesentoegangsbarometer 

11.1 Inleiding 

In  dit  slothoofdstuk worden  eerst  de  belangrijkste  conclusies  getrokken.  Hier  komen motivaties, 

fysieke  toegang, vaardigheden, hoeveelheid  internetgebruik,  soorten van  internetgebruik, effecten 

van  internetgebruik en digibewustzijn aan de orde. Voor motivatie,  fysieke  toegang, vaardigheden, 

hoeveelheid  internetgebruik, soorten van  internetgebruik  is er net als  in de vorige trendrapportage 

een toegangsmeter geconstrueerd. Deze is weergegeven in Figuur 11.1. 

 

11.2 Belangrijksteresultaten 

Het  proces  van  volledige  toegang  tot  computers  of  het  internet  is  een  proces  van  vier 

achtereenvolgende  fasen. Motivatie  is de drijvende kracht om computers en het  internet  te willen 

gebruiken. In het vorige trendrapport werd geconstateerd dat  in vergelijking met andere  landen de 

motivatie  om  computers  en  internet  te  gebruiken  in  Nederland  zeer  hoog  is.  Er  is  echter  een 

minderheid  van  ouderen  en  lager  opgeleiden  die  niet  voldoende  gemotiveerd  is  om  toegang  te 

verwerven tot het internet. Bij degenen die het internet nog nooit gebruikt hebben (9% volgens het 

CBS in 2010) is desinteresse de belangrijkste reden, gevolgd door het gevoel te oud te zijn om er nog 

mee te beginnen, het niet nodig hebben, onvoldoende vaardigheden bezitten en geen tijd hebben. 

Deze motieven komen relatief veel voor bij ouderen en lager opgeleiden.  

Een belangrijk onderzoeksresultaat bij de niet‐gebruikers is dat slechts 7% aangeeft het internet in de 

toekomst nog te willen gaan gebruiken (bij de 9% van de niet‐internetgebruikers die gestopt zijn met 

het gebruik van het  internet  is bijna de helft niet meer van plan naar het  internet terug  te keren). 

Hier naderen we de  slinkende harde  kern  van mensen die  echt niet willen  of  kunnen. Deze  kern 

bestaat voor een deel uit functioneel of volledige analfabeten die echt niet mee kunnen.  

Bij degenen die het  internet wel gebruiken wijzen de motivaties erop dat het  internet nog  steeds 

primair  een  informatiemedium  is.  Het  internet  als  communicatiemedium  (interactie)  en 

vermaaksmedium  is  in  opkomst.  Verklaringen  hiervoor  vinden  we  in  de  opkomst  van  bepaalde 

toepassingen zoals de sociale netwerksites, het gebruik van e‐mail (de meest gebruikte toepassing), 

vrij surfen of browsen en online gamen. Er zijn geen grote verschillen tussen mannen en vrouwen bij 

de algemene motivaties om het  internet te gebruiken. Bij de verschillende  leeftijdsgroepen zijn wel 

algemene  verschillen  aanwezig.  De  jongste  groep  scoort  bijna  op  alle motivatie  categorieën  het 

hoogst,  en  steken  vooral  uit  bij  de  motivaties  vermaak,  interactie  en  groepscommunicatie.  Het 

grootst zijn de verschillen echter bij de opleidingsniveaus. Hoger opgeleiden gebruiken het  internet 

iets meer  voor  informatie  in  het  algemeen.  Zij willen  het  internet  ook meer  benutten  voor  hun 

carrière  en  voor  transacties.  Lager  opgeleiden willen  het  internet  duidelijk meer  gebruiken  voor 

vermaak en ontspanning en voor groepscommunicatie.  

Wanneer men voldoende motivatie heeft om de digitale wereld binnen te stappen moet men fysieke 

toegang zien te verwerven. Ondanks dat in Nederland de fysieke toegang tot computers en internet 

zijn verzadigingspunt bereikt is er nog geen sprake van volledige dekking. Zowel bij computerbezit als 

77  

bij internettoegang thuis blijven lager opgeleiden en vooral senioren achter. Bij internettoegang is er 

11% verschil tussen hoger en  lager opgeleiden en 29% verschil tussen 65‐plussers en 16‐35  jarigen. 

Naast motivatie zal dit verschil ook te wijten zijn aan een verschil in vaardigheden. Bij de toegang tot 

computers en  internet  is de thuisaansluiting de  laatste jaren steeds belangrijker geworden. Gebruik 

elders  betekent  steeds  meer  een  tweede  of  derde  aansluiting.  Daarom  blijven  additionele 

aansluitpunten en wireless  faciliteiten  in publieke  ruimten en gebouwen, ook die van de overheid 

van groot belang. 

Wanneer men  eenmaal  toegang heeft  is het  noodzakelijk om  voldoende digitale  vaardigheden  te 

ontwikkelen waardoor werken met computers en het  internet goed en zinvol verloopt. Het betreft 

een  aantal  vaardigheden  die maar  ten  dele  in  de  traditionele media  zijn  opgedaan. Het  gaat  om 

operationele  vaardigheden  (‘knoppenkennis’),  formele  vaardigheden  (werken  met  bestanden, 

browsen en navigeren), informatievaardigheden (informatie zoeken in computerbestanden en op het 

internet), communicatievaardigheden (contacten maken en onderhouden en zich presenteren op het 

internet) en  tenslotte  strategische vaardigheden. Dit  laatste  is de  capaciteit om  computers en het 

internet  als  middel  te  gebruiken  voor  een  bepaald  persoonlijk  of  professioneel  doel.  Deze 

vaardigheden zijn nodig voor een volwaardig gebruik van computers en het  internet. Uit een reeks 

van  prestatiemetingen  aan  de  Universiteit  Twente  bleek  dat  Nederlanders  redelijk  scoren  op 

operationele en formele internetvaardigheden. In deze survey geven zij zelf aan vooral heel goed te 

zijn  in  formele  vaardigheden.  Zij  scoren  echter  aanzienlijk  lager  op  informatie  en  strategische 

vaardigheden. Ook de communicatievaardigheden worden laag geschat.  

Wanneer het gaat over soorten van  toepassingen kan worden geconcludeerd dat het  internet nog 

steeds  in  de  eerste  plaats wordt  gebruikt  als  informatiemedium.  Het  internet  als  communicatie‐ 

(social  media)  en  als  transactiemedium  (internetbankieren,  online  shoppen  en  websites  zoals 

marktplaats  gebruiken)  is  in  opkomst.  E‐mail  was  vanaf  het  begin  al  een  van  de  belangrijkste 

internettoepassingen maar daarbij komt nu de sterk stijgende populariteit van sociale netwerksites 

als Hyves, Facebook en LinkedIn. Deze nemen een deel van het e‐mail verkeer weg. Bij  transacties 

zien  we  het  snel  stijgende  gebruik  van  internetbankieren  en  van  marktplaatsen.  Ook 

vermaakstoepassingen mogen  zich over  een  groeiende belangstelling  verheugen. Behalve het  van 

het begin af aan populaire vrije surfen zien we hier de snel stijgende populariteit van online gamen. 

Het  downloaden  en  uploaden  van  audiovisueel  materiaal  is  niet  zo  overheersend  als  de  vele 

discussies over copyright  in de publieke opinie doen vermoeden. Op enige afstand volgen duidelijk 

minder  populaire  soorten  gebruik:  maatschappelijke  participatie  in  online  fora  en  communities, 

educatie  en  werk.  Telewerk  en  telestudie  blijken  nog  steeds  vrij marginale  activiteiten. Wat  de 

sociale verschillen  in het gebruik betreft  is het opvallend dat mannen de meeste toepassingen nog 

steeds significant meer gebruiken dan vrouwen. Vrouwen gebruiken alleen significant meer sociale 

netwerksites, sites met gezondheidsinformatie voor patiënten en zelfhulpgroepen. Hoger opgeleiden 

gebruiken de meeste toepassingen nog steeds significant meer dan lager opgeleiden. Dit geldt in het 

bijzonder voor informatietoepassingen. Lager opgeleiden gebruiken meer chatboxen, marktplaatsen 

en online gamen. Nederlanders tussen 16 en 35 gebruiken de meeste toepassingen nog steeds meer 

dan mensen boven de 35 en zeker boven de 55. Dit geldt vooral voor de nieuwere communicatie‐ en 

vermaakstoepassingen. 55‐Plussers gebruiken vrijwel alle toepassingen significant minder. 

78  

In tegenstelling tot het aantal verschillende toepassingen dat men op een dag gebruikt en de soort 

van  toepassingen  zijn  de  verschillen  in  gebruiksfrequentie  van  het  internet  tussen  mannen  en 

vrouwen, hoger en lager opgeleiden en in mindere mate jongeren en ouderen aan het gelijktrekken. 

Het absolute aantal uren dat men internet gebruikt in de vrije tijd komt neer op een gemiddelde van 

3,1 uur per dag. Vier en tachtig procent van de internetgebruikers benutten dit medium nu dagelijks. 

Mannen  gebruiken  het  internet  nog  altijd meer  uren  per  dag  dan  vrouwen, maar  het  verschil  is 

aanzienlijk  geringer  geworden.  Het  meest  opzienbarend  zijn  de  verschillen  naar  opleiding  en 

maatschappelijke positie. Lager opgeleiden gebruiken het  internet  in de vrije tijd gemiddeld op een 

dag  langer dan hoger opgeleiden: 3,7  tegen 2,5 uur. Dit kan worden verklaard door de gevonden 

verschillen in gebruik. Bij de lager opgeleiden zijn sociale netwerksites, online gamen, markplaatsen 

en chatten populair. Het gebruik van deze toepassingen vergt meer tijd dan sessies met betrekking 

tot het zoeken van allerlei soorten  informatie, hetgeen door de hoger opgeleiden het meest wordt 

gedaan. Werklozen en arbeidsongeschikten gebruiken het internet gemiddeld 3,6 en 3,7 uur per dag 

terwijl werkzame personen dat gemiddeld 2,8 uur doen in de vrije tijd. De vrije tijd die men per dag 

heeft lijkt dus een belangrijke factor te zijn. In elk geval lijkt het historische keerpunt dat in het vorige 

trendrapport werd aangeduid zich door te zetten.  

Om de vraag te beantwoorden wie nu het meest van het  internet profiteert, kunnen we het aantal 

en soort van effecten vergelijken voor verschillende groepen. Hier zien we dat van de 10 effecten er 

gemiddeld  4  zijn  bereikt.  Het  aandeel  internetgebruikers  dat  deze  positieve  effecten  heeft 

ondervonden  is  in 2011  toegenomen  ten opzichte  van 2010. We  zien dat het  internet een  steeds 

belangrijkere  rol gaat  spelen  in het dagelijks  leven van de gemiddelde Nederlander. De  resultaten 

geven tevens aan dat het vooral de jongste groep gebruikers zijn die profiteren. Ook zien we dat de 

lager opgeleiden achterblijven. Eerder zagen we al dat voor deze groep de toepassingen van vermaak 

intensiever  worden  gebruikt.  Van  het  gebruik  van  deze  toepassingen  profiteert men  dus  helaas 

minder als het gaat om het behalen van de winstpunten die in de enquête aan de orde gesteld zijn. 

Het  laatste  aspect  dat  in  dit  rapport  aan  de  orde  kwam  is  digibewustzijn.  Dit  jaar  betrof 

digibewustzijn  de  maatregelen  die  mensen  nemen.  De  belangrijkste  maatregelen  die  worden 

genomen  zijn  die  maatregelen  die  in  elke  moderne  computer  met  internettoegang  zijn 

geprogrammeerd  in  de  beveiligingsoftware.  Zelf  herhaaldelijk  stappen  zetten  zoals  controle 

waarnaar  persoonlijke  gegevens  worden  gestuurd,  het  veranderen  van  het  wachtwoord  en  de 

installatie van pornofilters (voor kinderen) wordt aanzienlijk minder gedaan. Bij alle maatregelen zijn 

16‐35  jarigen en 55‐plussers het meest onvoorzichtig op het  internet. Hetzelfde geldt voor de  lager 

opgeleiden. Waarschijnlijk  komt  dit  door  een  algeheel  gebrek  aan  vaardigheden  als  het  gaat  om 

ouderen en lager opgeleiden en een zekere naïviteit en gebrek aan strategische vaardigheden als het 

gaat om jongeren.  

 

79  

11.3 Toegangsbarometer 

In de vorige trendrapportages is er een toegangsmeter geconstrueerd op basis van motivatie, fysieke 

toegang, hoeveelheid gebruik, vaardigheden en soorten van gebruik. Met de gegevens in dit rapport 

kan een vergelijkbare toegangsmeter worden opgesteld. In deze toegangsmeter zijn de effecten van 

gebruik en de verschillende aspecten bij digibewustzijn niet opgenomen. Om het volledige figuur  in 

haar  context  te  begrijpen  dienen  de  betreffende  hoofdstukken  te  worden  geraadpleegd.  De 

percentages in Figuur 11.1 zijn als volgt tot stand gekomen: 

•  Motivatie. Van alle Nederlanders geeft 5% aan geen interesse te hebben of niet te willen. De 

  overige  95%  lijkt  wel  gemotiveerd  het  internet  te  gebruiken  (CBS  Statline,  2009).  De 

  verschillende  motivaties  van  niet‐gebruikers  en  gebruikers  zijn  niet  in  de  barometer

  opgenomen.  

•  Fysieke  toegang. Van de Nederlandse  individuen heeft 94%  thuis of elders toegang tot het 

  internet. 

•  Gebruiksfrequentie. Van de internetgebruikers in Nederland gebruikt 84% het internet bijna 

  dagelijks. 

•  Vaardigheden. De  percentages  in  het  vorige  trendrapport waren  gebaseerd  op  de  laatste 

  prestatiemeting die op de Universiteit Twente plaats vond. Voor elke vaardigheid was het 

  gemiddeld percentage  voltooide taken genomen. In dit trendrapportage zijn de percentages 

  van  vorig  jaar  als  0‐meting  genomen.  De  gemeten  vooruitgang  in  de  survey  is  zodoende 

  vertaald naar de percentages in de prestatiemetingen.  

•  Soort gebruik. De zeven opgenomen categorieën komen uit Tabel 6.1.  In deze tabel zijn de 

  verschillende  soorten  van  gebruik  gecategoriseerd  binnen  zeven  algemene  internet 

  gebruikssoorten.  De  vermelde  percentages  in  de  barometer  zijn  gebaseerd  op  het 

  gemiddelde  van  alle  bijbehorende  soorten  van  toegang  in  een  categorie.  Het  percentage 

  is het gemiddelde wekelijkse gebruik van de categorie van toegang.  

 

Wanneer we deze toegang vergelijken met de percentages van vorig jaar dan kan in ieder geval het 

volgende vastgesteld worden: 

Slechts 5% van de Nederlandse bevolking is geheel niet geïnteresseerd in het internet. Dit is 

ten opzichte van vorig jaar niet veranderd.  

Van de Nederlanders heeft 94% fysieke toegang.  Hiervan maakt 91% daadwerkelijk gebruik 

van het internet. Vorig jaar was het  4% van de Nederlanders met fysieke toegang die geen 

gebruik maakten van het internet. 

Van de Nederlanders gebruikt 84% het internet bijna dagelijks. Dit is een stijging van 2% ten 

opzichte van vorig jaar. Het jaar daarvoor was een stijging van 14% waarneembaar. 

Betreffende vaardigheden zien we een stijging van 4% bij de formele vaardigheden. 

Informatie en strategische vaardigheden stegen met 1%.  

Bij de soorten van gebruik zien we de grootste stijging bij de vermaakstoepassingen. Het 

gebruik hiervan steeg met 3%. Het gebruik van informatietoepassingen steeg met 2%, 

evenals educatieve toepassingen.  

 

85    

 

   

 

 

 

 

 

 

Figuur  11.1  Toegangsbarometer  2010-­‐2011  

Motivatie   Fysieke    toegang  

Gebruik   Operationele  Formele  Informatie  

Communicatie  

Informatie  Communicatie  

Vermaak  

Transactie  Werk  

Groepscommunicatie  Educatie  

Vaardigheden   Soorten  gebruik  

Strategische