Tijding sept 2013 3

tijdingLedenblad van de IZB, jaargang 75, nr. 3

• BOEI 90 op weg naar zelfstandigheid

• Zonder geloof vaart niemand wel?

• Arjan Markus blikt terug op het werk in Utrecht

Leiders en herders

c o l u m n

Het is een groot gevaar dat de leider verandert in een verleider’. Aldus de jonge

Dietrich Bonhoeffer in een radiotoespraak bij de machtsovername door Hitler

in 1933. Het waren woorden waarvan het profetische karakter maar al te snel

openbaar kwam. Woorden met een dringende waarschuwing tegen het onkritische

gebruik van de begrippen ‘leider’ en ‘leiderschap’. Woorden die nog steeds actueel zijn.

Met enige regelmaat verbaas ik me over het argeloze gebruik van de termen leider en

leiderschap, ook in de kerk en in kerkelijke organisaties. Alsof de woorden van

Bonhoeffer van een andere planeet zijn. Natuurlijk beseffen we allemaal wel dat ze

gesproken zijn in een andere tijd en een andere situatie: een levensgevaarlijke situatie

in politiek en kerkelijk opzicht. Een situatie waarin het er voor de kerk op aankwam om

vlijmscherp te onderscheiden tussen waarheid en leugen, tussen leider en verleider.

Heeft echter iedere tijd niet iets van datzelfde dilemma? Natuurlijk beseffen we

allemaal dat er leiding nodig is. In onze tijd vermengt de roep om leiderschap zich

echter veel te makkelijk met het streven naar macht, naar topprestaties, naar het

maximale, naar...

De woorden van Bonhoeffer bevatten een waarschuwing die we ook nu ter harte

moeten nemen. Het woord ‘leider’ heeft geen democratische geschiedenis en het is

evenmin een echt bijbels woord. De nieuwtestamentische ‘episkopos’ (de bisschop) is

veel meer een herder dan een leider. Hij zíet zijn kudde, want dat hoort bij het wezen

van zijn opdracht. Maar hij ziet niet neer op die kudde; integendeel, hij ziet naar zijn

kudde om. En wel naar de hele kudde, inclusief het zwakste schaap. De herder weet

heel goed de weg, hij weet ook het doel waar het naartoe moet. Hij aarzelt niet om

voorop te gaan en de weg te wijzen. Dat is soms levensgevaarlijk, maar hij heeft

zichzelf ervoor over. Het meest kenmerkende is echter dat hij de kudde bij elkaar houdt

om het doel te bereiken. Ook het zwakste schaap moet mee. De leider verwijdert de

zwakke elementen om zijn doel te bereiken. De herder bewaart het zwakke juist bij de

kudde. De kerk is om Christus’ wil de kerk van de ‘niet vele wijzen, niet vele machtigen,

niet vele edelen’. Ik weet eigenlijk niet goed waarom dat niet evenzeer zou gelden van

kerkelijke organisaties. Wij hebben herders nodig…

Louis Wüllschleger, directeur

Louis Wüllschleger,

directeur

‘Ook het

zwakste schaap

moet mee’

‘

‘Je moet er bij zijn geweest. Zulke coole, leuke mensen ontmoet. Maar ook veel gebrokenheid gezien, waar je echt moedeloos van kan worden. De enige reden om

volgend jaar geen Dabarwerk te doen is de heimwee die je krijgt wanneer je thuis bent, want die is ondraaglijk.’

‘Je moet er biJ ziJn geweest…’

Zomaar één van de evaluaties van het Dabarwerk 2013. Ruim 400 jongeren waren in de afgelopen maanden betrokken bij het camping- en evangelisatiewerk. In een speciale uitgave van Dabar blikken enkele jongeren terug. De folder valt komende week bij Tijding-lezers in de bus. Kijk anders even op www.dabarwerk.nl.

In de afgelopen negen jaar werkte Arjan Markus als

missionair predikant van de IZB in de Jacobikerk

(Utrecht). Ter gelegenheid van zijn afscheid blikt hij

terug op zijn ervaringen, met name over het

missionaire werk via de netwerken van

gemeenteleden.

‘In het laatste jaar in Utrecht raakte ik betrokken bij het

plan voor een missionaire gemeente in de wijk

Kanaleneiland. In dat deel van de stad wonen jonge

christenen, die elke zondag naar de binnenstad fietsten

om naar ‘hun’ kerk te gaan, de Jacobikerk en de Nieuwe

Kerk. Met deze groep is het initiatief genomen om, met

instemming van de Protestantse Gemeente Utrecht, een

nieuwe gemeenschap te vormen en kerkdiensten te gaan

beleggen in de Triumfatorkerk in Kanaleneiland. Het

project is gestart (www.dehaven-kanaleneiland.nl) en er

wordt nu een parttime predikant aangesteld. Sinds ik bij

het project betrokken raakte, kreeg ik reacties in de trant

van: ‘Nu ben je gemeentestichter. Welkom in de echte

missionaire wereld!’ Daar keek ik wel van op. Samen met

een aantal ‘doorfietsers’ kerkdiensten dichter bij huis

beleggen en nadenken over kerk-zijn-voor-de-buurt. Het

echte werk?

De meest duurzame vorm van missionair werk is volgens

mij de navolging van Christus in het alledaagse leven. Dat

levert geen spetterende publiciteit op, geen spannende

reportages met indrukwekkende getallen. Het is een

verhaal over volharden. Maar als je dat doet, individueel

en als gemeente, dan gebeurt er ook iets! Maar laten we

er niet te euforisch over doen: navolging heeft ook een

vervelende kant. Het vraagt van je om het Koninkrijk te

dienen bij al je bezigheden en ambities, in je relaties, op

de navolging van Christus’

‘Meest duurzame vormvan missionair werk is

september 2013 • Tijding 03

je werk en in je gezin. Om daar dagelijks voor te kiezen is

nogal wat, in een samenleving waarin de meeste mensen

niets met dat Koninkrijk hebben.

Het vraagt een alerte houding om ook als gemeente de

focus op navolging in het dagelijks leven te houden. Voor

je het weet ben je weer naar binnen gericht. Hoeveel

energie kan er niet weglekken naar discussies over

verbouwing van het kerkgebouw of een wijziging in de

eredienst? Een missionaire gemeente is in permanente

staat van paraatheid: ben je zelf nog op de weg van de

navolging? Draagt het werk van de gemeente bij aan de

toerusting daartoe? Nodigt het ook anderen uit om

volgeling te worden?

Ruimte

Tien jaar geleden heeft de kerkenraad van de Jacobikerk

de beslissing genomen om ons bij missionair werk vooral

te concentreren op de bestaande sociale netwerken van

gemeenteleden: buren, collega’s, vrienden, etc. en om te

werken vanuit het kerkgebouw. Toen ik begon als

predikant zijn we in de Jacobikerk gestard om dit vorm te

gaan geven. Ik zei bijvoorbeeld tegen

gemeente leden: Jullie hebben

allerlei niet-gelovigen in je netwerk. Zou je

hen willen uitnodigen voor een kring

waarin we samen de Bijbel gaan lezen? Zo

eenvoudig is het begonnen. Niks spectacu-

lairs, iedereen zou het kunnen doen. En ik

merkte dat ‘heidenen’ zo’n verzoek helemaal

niet zo gek vinden. Christenen hebben te vaak last

van valse bescheidenheid over wat ze ‘in huis’ hebben

en wat ze anderen zouden kunnen bieden.

Het werden open, vrijblijvende bijeenkomsten, waarin ik

heb geleerd dat je ruimte moet laten aan de Geest, om

zijn werk te doen. Dus niet iedere kringavond met de deur

op de knip een evangelisatie praatje afsteken, maar

ontspannen ingaan op vragen, zodat bezoekers zich

serieus genomen voelen. Je moet beseffen dat je in veel

gevallen maar een stukje van hun levensweg met hen

optrekt. Een bescheiden opstelling trekt mensen aan.

Door als gemeente initiatieven te organiseren voor

zoekers uit de netwerken van gemeenteleden, kun je

gemeenteleden een handje helpen om soms wat verder

te komen in het gesprek met hun bekenden.

We bedachten een ‘missionair traject’ met debatavonden,

kringen en cursussen, zodat bezoekers na de ene kring of

Alpha-cursus konden doorstromen naar een andere

activiteit. Er zijn er die zo wel een jaar of vijf in kringen

van de Jacobikerk hebben geparticipeerd; sommigen

verdwenen na een tijdje weer, anderen hebben

daardoor het geloof gevonden.

Dr. Arjan Markus (1971) deed 8 september

jl. intrede als predikant van de Oude of

Pelgrimvaderskerk in Rotterdam-Delfsha-

ven. Sinds 2004 werkte hij als missionair

predikant van de IZB in Utrecht.

Hij publiceerde ‘Beyond Finitude’ (zijn

proefschrift, in 2004), werkte mee aan

de bundel ‘Missionair is mogelijk (2007),

schreef ‘Adieu God’ (2010) en ‘Heel het

leven’ (2013).

‘Christenen hebben te vaak last van valse

bescheidenheid over wat ze ‘in huis’ hebben’

Tijding • september 201304

Kerkdienst

In onze missionaire

aanpak hebben we nauwelijks

‘gesleuteld’ aan de kerkdienst. Het bleef een klassieke

dienst. Als we zo nu en dan wat andere liederen zingen,

doen we dat niet met het oog op de zoekers. Voor hen is

het allemaal even ‘vreemd’, of je nu Psalmen of

Opwekking zingt.

We hebben wel kortere, informelere ‘open diensten’

ingevoerd, maar afgaande op de reacties van zoekers

hebben velen van hen net zo lief een gewone dienst.

Dan is het drukker en kunnen ze ‘incognito’, achter een

pilaar, de dienst bijwonen.

We beseffen wel dat het taalgebruik nauw luistert in een

dienst. Je moet zo spreken alsof er tien heidenen onder

je gehoor zitten; vaak is dat ook het geval. Dus geen

karikaturen scheppen van mensen buiten de kerk, geen

wij-zij-denken (‘we zijn allemaal gedoopt…’). Of je daarin

slaagt, kan de doelgroep je haarfijn uitleggen. Ik heb

weleens mensen uitgenodigd om als ‘kijk-heiden’

feedback te geven op diensten. Buitengewoon leerzaam.

Verkiezing

Het missionaire predikantschap is me op het lijf

geschreven. Ik zou niets anders willen. Sinds mijn

promotiestudie ben ik geboeid door andere levens-

oriëntaties van mensen, andere perspectieven dan het

christelijke. Ik ben me er van bewust dat mijn geloof een

perspectief is, zij het voor mij een waar perspectief.

Zonder aanvechting is dat overigens niet. De vraag of ons

geloof niet op projectie berust, is nooit ver weg. Ik spreek

ook wel afhakers, die bewust afscheid hebben genomen

van hun christelijke achtergrond en dat beschouwen als

een prettige wending in hun leven. Als ik dat spiegel aan

mijn eigen

leven, constateer

ik dat God steeds aan mij is

blijven trekken. De Geest blijft met me

bezig en als ik volhard, komt dat doordat Hij me

vasthoudt. De gereformeerde theologie spreekt in dat

verband over uitverkiezing; het geloof dat God niet

loslaat wat Hij is begonnen. Dat is meer dan theorie; ik

heb het zelf ervaren. Ook als het gaat om de vraag

waarom de een gelooft en de ander niet, kom je

uiteindelijk uit op de verkiezing. Ik ken mensen die al

jaren oprecht op zoek zijn, zonder het te vinden, hoe

graag ik het hen ook gun. God gaat zijn eigen weg en

moet het hen geven. Maar ik geloof dat onze God zeer

ruimhartig is en ben heel erg hoopvol op dat punt.

Voordeur

De statistieken van de kerk stemmen al jaren niet vrolijk.

Dat raakt me wel, maar ik ga er niet onder gebukt.

Misschien komt het doordat ik bij de ‘voordeur’ van de

kerk werk. Ik zie mensen binnenkomen. In de loop der

jaren zijn er heel wat aangehaakt, ook kerktoetreders die

belijdenis deden, hun kinderen lieten dopen. Daar kun je

vrolijk van worden. Maar dat wordt ik ook van de

vitaliteit van het geloof, van mensen die bewust Jezus

willen navolgen. Met toewijding, oog voor elkaar, oog

voor de omgeving. Dat maakt een gemeente, hoe klein ze

ook moge zijn, tot een plek van hoop.’

Koos van Noppen

Eén van de

activiteiten van de

Utrechtse gemeente:

het Jacobi-debat.


Aantal

Ja, ik ontvang graag de GRATIS digitale nieuwsbrief van de IZB-Ark Boekhandel

Naam

Straat en huisnummer

Postcode

Woonplaats

Telefoonnummer

E-mailadres

X

X

X

X

9789023927365 Alleen samen, Dr. Paul J. Visser (e 11,90)

9789023927334 Oefenruimte, Sake Stoppels (e 9,90)

9789023927136 Stil tot God, Dr. W. Verboom (e 7,50)

9789033800399 Zet de deur van je huis maar open,

Arjen en Annemarie ten Brinke(e 9,95)

X 9789065393739 HSV Jongerenbijbel (e 49,50)

Bestelbon

Bon opsturen in envelop

(postzegel is niet nodig) naar:

IZB-Ark

Antwoordnummer 70,

3800 VB Amersfoort

Of per e-mail naar:

[email protected]

b o e k

h a n d e l

Dr. W. Verboom

Stil tot God9789023927136

Een selectie meditaties. Dr. W. Verboom let bij het uitleggen van de Bijbel vooral op het verband waarin het tekstgedeelte staat. Deze uitleg combineert hij steeds met de pastorale toepassing, die de lezer bemoedigt en verder helpt.

Sake Stoppels

Oefenruimte9789023927334

Een goed onderbouwd pleidooi voor een cultuur van discipelschap in de kerk. ‘Jezus roept leerlingen, geen kerkmensen’. Deze uitspraak is een belangrijke grondtoon in dit boek, dat vooral bestemd is voor voorgangers en andere leidinggevenden in de gemeente.

Dr. Paul J. Visser

Alleen samen9789023927365

Een prachtig boek over onze relatie met God en onze medemens. 52 overdenkingen van de auteur van De hemel dichterbij. Dr. P.J. Visser is predikant van de Amsterdamse Noorderkerk en cursusleider van Areopagus (IZB).

HSV Jongerenbijbel9789065393739

Op DV 5 oktober verschijnt de HSV-Jongerenbijbel. Een prachtig cadeau voor jongeren! Reserveer alvast een exemplaar voor de speciale introductie-prijs van € 49,50. Bij afname van grotere aantallen, gelden er interes-sante kortingen. Wij informeren u graag over de mogelijkheden.

7,50

49,50

9,90

Arjen en Annemarie ten Brinke

Zet de deur van je huis maar open9789033800399

Een laagdrempelig boek dat insteekt op het verlangen van mensen om hun geloof handen en voeten te geven in de dagelijkse leefomgeving. Het bevat tips om daar praktisch mee aan de slag te gaan. Arjen ten Brinke is werkzaam namens de IZB als gemeentestichter in Den Haag. Via www.izb-ark.nl kunt u ons hele assortiment doorzoeken en eenvoudig bestellen. Heeft u geen internet? Bellen kan ook: (033) 4613225. 9,95

11,90

c o l u m n

Hekkenstorm

Ze sprak me aan bij de ingang van onze kerk. Even daarvoor was ze langsgelopen en ze had met zichzelf

afgesproken: ‘Als het hek op de terugweg open is, is dat een teken van boven en ga ik vragen of ze me verder

kunnen helpen’.

Even later was het hek open, want ik was ‘toevallig’ net aangekomen. Ze sprak me aan met de vraag hoe de kerk haar

misschien verder kon helpen met het geloof. Ik zei dat er twee opties waren: ‘Aanstaande zondag is er een dienst; je

bent hartelijk welkom! Maar we kunnen samen eens afspreken.’

De volgende dag ontmoetten we elkaar. De vrouw, 41 jaar, had het idee dat ze bij het christelijk geloof moest zijn. Ze

had al een hele zoektocht achter de rug, bij de islam, het boeddhisme en de Jehova’s getuigen. Ze wilde de God leren

kennen, die haar nu al verschillende keren had laten merken dat Hij er is en haar wil helpen.

Het werd een mooi, open gesprek. Er waren nog wel wat obstakels, wat haar betreft: Was zij wel goed genoeg? Kon ze

zichzelf wel vergeven? Kon zij, die graag overal controle over wilde hebben, zich wel aan Jezus Christus overgeven?

We hebben het gesprek op verschillende momenten voortgezet.

Later schoot opeens door me heen: wat zou er zijn gebeurd als het hek van de kerk dicht was gebleven?

Bij hoeveel kerken is het hek – letterlijk en/of figuurlijk – dicht? En bij hoeveel christenen is –

figuurlijk gesproken – het hek om hun hart dicht? Bij jou misschien? Bij mij?

Het kost overigens wel wat om hekken open te doen. Je neemt een risico. Want hekken worden

over het algemeen neergezet om een gevoel van veiligheid te scheppen. De vele hekken bij

kerken, zijn er een uiting van dat kerken graag op safe spelen. Maar dat hindert mensen wel

om in de kerk te komen om te horen van vergeving en acceptatie door Jezus Christus. En de

meeste mensen hebben diezelfde neiging om op safe te spelen in onze contacten. En dat

hindert mensen om bij ons hart te komen en zo proeven ze niet de liefde van God die daar –

als het goed is – leeft.

Om nog even terug te komen op de gesprekken met de vrouw die de open hekken als een

teken van hogerhand zag. In het derde gesprek hebben we samen gebeden. Zij gaf zich

toen in haar eigen woorden over aan God en vroeg vergeving. ’s Avonds mailde ze

me: ‘Ontzettend bedankt. Ik merk van binnenuit een mooie verandering. Wel heel

erg prettig. Ik vertrouw in God en bedank hem dat ik mag zijn wie ik ben en

zal zijn wie ik oorspronkelijk hoor te zijn. Ik ben benieuwd wat er vervolgens

nog zal gebeuren. Ik verheug me erop.’

Bij de meeste mensen duurt het langer, voor ze zich overgeven… Maar als

het gebeurt, dan is het natuurlijk fantastisch. En dit soort dingen zijn

mogelijk als we hekken opengooien. Misschien wordt het tijd voor een

‘hekkenstorm’ waarbij we met kracht de hekken om onze kerken en om

onze harten afbreken.

Niels de Jong,

missionair predikant te Rotterdam-Centrum

www.noorderlichtrotterdam.nl

www.uitonverwachtehoek.nl


In november is het zes jaar geleden dat BOEI 90

begon. Een missionair pioniersproject, in de Haagse

nieuwbouwwijk Wateringse Veld. In 2007 was er geen

enkele kerkelijke presentie in de Vinexlocatie. Kerken

in de nabije omgeving, de IZB en Missionair Werk &

Kerkgroei staken de koppen bij elkaar en

ontwikkelden het project BOEI 90, op de begane

grond van een appartementencomplex. Na een

moeizame wervingsprocedure werd Arjen ten Brinke

als pionier benoemd.

In de afgelopen jaren is er een geloofsgemeenschap

ontstaan, met reguliere samenkomsten. Deze maand

wordt een kerkenraad geïnstalleerd en dit najaar

zullen ook de eerste doop- en avondmaalsdiensten

plaatsvinden. In een gesprek ter gelegenheid van deze

mijlpaal kijkt Arjen achterom.

seculiere klimaat’

Arjen ten Brinke, bij de verzelfstandiging van BOEI 90:

‘God heeft mijn naïviteit gebruikt om me in Wateringse

Veld te krijgen. hoe oud was ik? 23 jaar. en dan beginnen

aan zo’n ambitieus gemeentestichtingsplan… als ik er

op terugkijk, ben ik zelf ook verbaasd, dat ik het heb

aangedurfd. mijn leeftijd had ik bewust weggelaten uit de

mail waarin ik reageerde op de advertentie. de vacature

had maandenlang op de website gestaan. Zonder over

drijving kan ik het roepingsbesef noemen, dat ons hier

bracht. We waren zo’n switch in ons leven helemaal niet

van plan. We hadden net ons tweeonderéénkaphuis

verbouwd. Ik had nog nooit van Wateringse Veld gehoord.’

Missionaire drive

‘Voordat we hier begonnen, waren annemarie en ik lid

van een grote gereformeerdebondsgemeente in de

alblasserwaard. niks mis mee, maar ik heb daar wel altijd

een soort onrust over me gehad: al die mensen die in de

buurt van dat kerkgebouw woonden en die er niet

kwamen, hoefden die de boodschap niet te weten dan?

die missionaire drive had ik al op jonge leeftijd. onlangs

kwam ik een werkstukje tegen van de middelbare school.

als 14jarige maakte ik een schrijfopdracht voor neder

lands, waarbij ik had gekozen voor het werk van een

evangelist. de laatste zin luidde: “het lijkt mij mooi dat

ooit eens te worden”.

Ik heb dat van huis uit meegekregen. de kerk van mijn

jeugd was de Gereformeerde Gemeente in kampen.

We hadden in ons gezin vaak asielzoekers over de vloer.

afghanen, koerden, mijn ouders waren er altijd mee in de

weer. ’s ochtends voor het ontbijt zat mijn vader al met

één van de vluchtelingen bijbelstudie te doen. Ik kwam

een keer uit school, toen zei mijn moeder: “We moeten

even praten, want als jij nu voortaan je kamer deelt met

je broer, dan kunnen we die koerdische man tijdelijk

onderdak bieden…” Zulke ervaringen vormen je.

meer dan de catechisatielessen van hellenbroek.’

Resultaatgericht

‘In mijn vorige functie, bij stichting ontmoeting in

Rotterdam, werkte ik onder verslaafden, dak en thuis

lozen. maar ik merkte dat ik niet in de wieg ben gelegd

voor hulpverlening, daar ben ik veel te ongeduldig voor.

Ik ben een resultaatgerichte idealist; ik ben geneigd de

lat hoog te leggen.

Gelukkig ben ik met een realist getrouwd. annemarie

zorgt voor het evenwicht. als gemeentestichter moet

je doelgericht werken, maar tegenslag incalculeren.

ongeduld is mijn valkuil. ‘nu heb ik zoveel geïnvesteerd in

die contacten en is hij/zij nog niet tot geloof gekomen…’

dat werkt natuurlijk niet. daarom moet je van tijd tot tijd

je werk van enige afstand bekijken. en je zegeningen

tellen.’

Seculier

‘Zeker gezien de haagse context, waar de helft van de

Pknkerken de deuren voorgoed moet sluiten, is het een

wonder dat in Wateringse Veld een gemeenschap is

ontstaan met zoveel jonge mensen. maar ik maak me

geen enkele illusie over ons huidige seculiere klimaat.

de situatie is veel ernstiger dan wel eens wordt

gesuggereerd. Zelfs het meest basale besef over God,

‘Ik maak me geen enkele illusie over het


geloof en kerk is totaal afwezig. Je zult mij niet zo gauw

meer horen zeggen dat ‘elk mens diep in zijn hart een

honger naar God heeft’. Ik ontmoet er zat die straal aan

hem voorbij leven, die aangeven niets te missen en

zichzelf als ‘gelukkig’ beschouwen. Ze halen onverschillig

hun schouders op bij het evangelie. eerlijk gezegd heb ik

dan nog liever dat ze zich er aan ergeren; dan valt er

tenminste een gesprek over te voeren.’

Klimaat

‘Pasgeleden werd ik uitgenodigd om iets te zeggen bij de

begrafenis van een wijkbewoonster die zelfmoord had

gepleegd. omdat zij weleens bij boeI 90 was geweest, had

haar man me gevraagd iets te zeggen. Ik heb dat graag

gedaan. mijn toespraakje stond ingepland tussen armin

van buuren en marco borsato. en om dan vanuit de bijbel

iets te zeggen dat begrijpelijk en relevant is voor de

aan wezigen, van wie de meesten denken ‘dat zij nu

een sterretje is’, dat valt nog niet mee. We moeten dat

religieuze anal fabetisme niet onder schatten. Want het

bepaalt ook het klimaat waarin gemeente leden moeten

leven. later vandaag heb ik nog een afspraak met een

jongen, die er helemaal doorheen zit. een echte

hagenees, zijn ouders doen nergens aan, net als veel

van zijn vrienden. hij is via boeI 90 tot geloof gekomen

en moet nu opletten om niet af te haken. heftig.’

Geschonken

‘de mooiste ervaringen die ik hier heb meegemaakt, zijn

me geschonken, op de meest onverwachte momenten.

de wijkbewoonster die op een ZuidFranse camping

nietsvermoedend een tentje opzette, pal naast de

onze. Ze komt elke twee weken naar de bijbelkring.

of de ontmoeting, tijdens het schaatsen op een vijver

Een droom werd werkelijkheidArva van der Spek herinnert zich nog als de dag van gisteren

dat ze – na een zoektocht via internet – telefonisch contact

zocht met BOEI 90. ‘Ik kreeg Annemarie ten Brinke aan de lijn.

Het was een heel open gesprek, waarin ik me helemaal op m’n

gemak voelde. Toen ik de hoorn neerlegde maakte ik een ronde-

dansje door het huis. “Wat is er mama?” vroeg mijn dochter, die net

binnen kwam. “Heb je de lotto gewonnen?” “Nee”, zei ik, “maar zo voelt

het wel”.’

de zoektocht van Peter en arva van der Spek naar het

christelijk geloof had een impuls gekregen tijdens de

opvoeding van hun kinderen, Tanitsja en aydan. ‘Van jongs

af heb ik belangstelling gehad voor het geloof, al was ik er

niet gestructureerd mee bezig’, vertelt arva. Ze heeft een

moslimachtergrond. ‘op de christelijke school luisterde ik

altijd geboeid naar de verhalen. maar thuis hadden we

geen bijbel.’ haar man, Peter, maakte vooral via zijn oma,

die nauw betrokken was bij zijn opvoeding, kennis met het

geloof. ‘nadat haar man plotseling was gestorven, is ze

niet meer naar de kerk geweest. Ze hield ons wel de

christelijke waarden voor.’

In de eerste jaren van hun relatie was geloof ‘geen issue’.

arva: ‘diep in mijn hart was ik er wel mee bezig, maar we

spraken er niet over.’ Peter: ‘We hadden allebei ons eigen

beeld van God. als ’t tegen zat, dan bad ik ook wel. daar

putte ik kracht uit.’

het ‘issue’ werd een actueel gespreksonderwerp, toen er

kinderen kwamen. als jonge ouders hadden Peter en arva

er veel voor over om hun kinderen naar een christelijke

school te sturen. Zelfs al was die aan de andere kant van

de stad. ‘We hadden er zelf veel aan gehad, en dat gunden

we onze kinderen ook. een goeie rugtas.’


de kinderen kwamen met vragen thuis waar hun ouders

niet een twee drie een antwoord op hadden. ‘eens in de

paar maanden bezochten we een schoolkerkdienst. Je

zag wat het met de kinderen deed. We praatten er met

hen over en namen thuis ook tijd voor God. maar we

merkten ook dat we basiskennis misten.’

een ‘gewone’ kerkdienst bezoeken was nog een hele stap,

al groeide het verlangen daarnaar. arva: ‘maar je stelt je

allerlei vragen: ben ik wel welkom? Wat doen ze allemaal?

en wat, als ik de liedjes niet ken?’ Via internet oriënteerde

ze zich op een kerk met veel aandacht voor kinderen.

Zo kwam boeI 90 in beeld.‘

het klikte meteen. ‘In dat eerste telefoongesprek voelde

ik me zo welkom; het was helemaal niet veroordelend

ofzo. Ik kon van alles vragen. na het gesprek had ik een

smile van oor tot oor. een droom was werkelijkheid

geworden.’

het eerste bezoek van arva en Tanitsja smaakte naar

meer. ‘We werden als nieuwkomers gesignaleerd, maar

hartelijk. het was alsof ik die mensen al heel lang kende.’

na een paar keer ging Peter ook mee. ‘het voelde als

een warm bad.’

hier in de wijk. Ik ging onderuit. Terwijl ik op m’n

snufferd lag, keek ik een man in de ogen. Hij

hielp me overeind en we raakten aan de praat:

wie ben je, wat doe je? op het gebied van

geloof wist hij van toeten noch blazen.

Sindsdien bezoekt hij de diensten; hij heeft

gevraagd of hij gedoopt kan worden.

een huisarts vond boeI 90 op internet

en belde me of ik iemand wilde

begeleiden in de laatste fase van het

leven. Zulke verzoeken grijp ik met

beide handen aan. Ik geef wel aan

wie ik ben. Ik ben niet zo’n vage

dominee die alleen maar komt

meehelpen vragen te stellen. Ik

geloof dat er een antwoord is.‘

Inmiddels zijn ze vertrouwde gezichten in boeI 90,

betrokken bij allerlei activiteiten. de kinderen hebben

de ontwikkeling van hun ouders gevolgd. ‘Je zou kunnen

zeggen dat ze ons op momenten zelfs zijn voorgegaan’,

zegt Peter. arva: ‘Toen Tanitsja een schooladvies kreeg

toegestuurd, was ze niet bezorgd. ‘“God heeft het beste

met me voor”, zei ze. bijzonder dat kinderen hun ouders zo

het vertrouwen op God kunnen voorleven. Ik herinner me

de dag dat ik liep te balen omdat ik gezakt was voor het

examen. “mam”, zei aydan, “God geeft alles op zijn tijd”.’

Onlangs hebben ze zich officieel als lid ingeschreven en

nog dit jaar hopen ze met z’n vieren gedoopt te worden.

In de loop van 2014 willen ze hun huwelijk alsnog kerkelijk

laten bevestigen.

Peter: ‘We hebben een turbulente periode achter de rug.

ons leven is behoorlijk veranderd. We zijn er een hechter

gezin door geworden. We leven meer in vrijheid, niet

beheerst door angsten. als ik zie hoe we door het geloof

gelukkiger zijn geworden, ben ik ontzettend dankbaar.’

arva: ‘Ik zie het geloof als een zaadje, dat al heel vroeg

in mijn leven is geplant. Jaren heb ik het geen water

gegeven. maar nu het dat krijgt, blijft het groeien en

bloeien.’

‘De mooiste ervaringen

die ik hier heb mee-

gemaakt, zijn me

geschonken, op de meest

onverwachte momenten’


Onlangs werd ik geïnterviewd door een journalist van

de IKON. Hij wilde weten met welke verwachtingen ik

indertijd theologie ging studeren en predikant werd, en

hoe ik daar nu op terug keek. In de loop van het lange

gesprek keerde hij een paar maal terug naar boven-

staande vragen.

Het zette me aan het denken.

‘Als er geen God is, is er geen deugd en is alles geoor-

loofd’, zegt Iwan Karamazow, een van de hoofdpersonen

in Dostojevki’s meesterwerk De gebroeders Karamazow.

Deze zin is zelfs de kernboodschap in het oeuvre van de

beroemde Russische schrijver. Naar mijn overtuiging

heeft Dostojevski hier zeker een punt. Heel veel mensen

in ons land leven vandaag alsof God niet bestaat. Soms

spreken ze het uit als hun overtuiging: God bestaat niet.

Veel vaker laten ze het in het midden. Ze zeggen dan dat

niemand zeker kan weten of God bestaat en dat je over

dingen die je niet zeker kunt weten beter kunt zwijgen.

Dostojevski wil hen wakker schudden. Het is alsof hij

wil zeggen: besef je wel wat er op het spel staat? Het is

onbestaanbaar om zo nonchalant met deze vraag om te

gaan. Als God niet bestaat dan is er geen laatste oordeel,

dan heeft de beul een eeuwige voorsprong op zijn

slachtoffer, dan zit heel het leven oneerlijk in elkaar. Als

God niet bestaat zou dat tot grote schrik moeten leiden, in

Vindt u het erg dat steeds minder mensen in ons land naar de kerk gaan?

Denkt u misschien dat ze daardoor ook moreel in verval raken en dat het

in een postchristelijk-Nederland uiteindelijk bergafwaarts zal gaan?

Zonder geloof vaart niemand wel?


‘Het christelijk geloof behelst

veel meer dan troost en kracht

voor mensen die daar behoefte

aan hebben. Het christelijk

geloof beantwoordt de vraag of

en hoe het leven hier op aarde

betekenis heeft.’

plaats van tot onverschilligheid.

Uiteindelijk hangt de waarde van het leven ervan af.

Als God niet bestaat dreigt de gapende afgrond van

het nihilisme.

Verantwoording

Ik vind, dat in een gesprek over het geloof in God dit punt

zeker aan de orde mag komen. Wanneer we het geloof in

de God van de Bijbel, de Schepper en de Rechter loslaten,

dan laten we niet iets los, dat een soort toegevoegde

waarde vertegenwoordigt. Zo in de trant van: geloof

betekent voor sommige mensen iets van troost en kracht,

maar andere mensen hebben dat niet nodig, dus die

kunnen ook gerust zonder. Hier mogen we best scherp

over in debat gaan. Het christelijk geloof behelst veel

meer dan troost en kracht voor mensen die daar behoefte

aan hebben. Het christelijk geloof beantwoordt de vraag

of en hoe het leven hier op aarde betekenis heeft. Het

biedt een interpretatie- en zingevingskader, waardoor

het leven de moeite waard is. Het doet ook een appèl

op ons het zo te leven, dat we er straks verantwoording

van kunnen en durven afleggen.

Heel persoonlijk zeg ik ook in zulke gesprekken, dat ik

het om deze redenen buitengewoon triest zou vinden,

wanneer er geen God zou bestaan. Ik zeg ook wel, dat ik

me boos maak over het feit dat velen vandaag denken

dat het hierbij slechts om een hobby gaat van religieuze

mensen.

Weerstand

De stelling van Dostojevski roept echter ook weerstand

op. Mensen wijzen dan op het feit, dat geloof in God

zeker niet

altijd leidt tot een

moreel hoogstaand leven,

maar ook omgekeerd dat niet-

geloven in God kan samengaan met een

ijver voor de humaniteit. In breder verband wijst

men er dan op, dat de ontkerkelijking van Nederland

zeker niet over de hele linie leidt tot moreel verval. De

meeste Nederlanders vinden nog steeds, dat de tweede

tafel van de tien geboden nuttige regels bevat. De moraal

is op een aantal terreinen veranderd, met name de

seksuele moraal, maar dat betekent nog niet dat mensen

nu menen dat alles geoorloofd is. De meeste mensen zijn

nog steeds voor monogamie, terwijl seksueel misbruik

van kinderen en incest zwaarder bestraft worden dan

voorheen, toen veel met de verkeerde mantel der liefde

werd bedekt. Veel mensen die niet in God geloven zijn

bewogen met de zwakken en weerlozen in de samen-

leving, zijn bezorgd over het milieu en zijn zelfs bereid

persoonlijke offers te brengen voor de bevordering van

het ware, goede en schone.

Valkuil

De IKON-journalist die mij herhaaldelijk vroeg of ik de

ontkerkelijking zo erg vond, bracht mij aan de rand van

een valkuil. Het is niet zo, dat alles alleen maar achteruit

gegaan is sinds veel mensen niet meer naar de kerk gaan

en het geloof in God niet belangrijk meer lijken te vinden.

Er zijn zeker zaken achteruit gegaan: het verval van

huwelijk en gezin, de opkomst van de 24-uurseconomie,

Wim

Dekker


het doorgeschoten individualisme zijn wat mij betreft

voorbeelden, die duidelijk te maken hebben met het

loslaten van het christelijk geloof. Positieve ontwik-

kelingen zijn er echter ook. We bewijzen het gesprek over

het bestaan van God en de betekenis van het christelijk

geloof zeker geen dienst wanneer we doen alsof alles in

onze samenleving alleen maar slechter is geworden. Het

is ook niet eerlijk. Beslissend is wel hoe we dit duiden.

Genade

Zelf denk ik aan twee dingen in dit verband. In de eerste

plaats: de christelijke traditie werkt nog op heel veel

terreinen door. De zorg voor het zwakke, de aandacht

voor vluchtelingen en andere mensen in nood heeft

alles te maken met het feit dat ons land eeuwenlang

gestempeld is geweest door een cultuur, waarin de

gelijkenis van de barmhartige Samaritaan bij ieder

bekend was.

In de tweede plaats: Gods bestaan en zijn bemoeienis

met mensen hangen niet af van het feit of veel dan wel

weinig mensen in Hem geloven. Al het goede in onze

samenleving is te danken aan God, die, ook als Hij niet

wordt erkend, toch niet ophoudt zijn goede gaven uit te

delen. Dat is nu juist de kern van wat de Bijbel over Hem

vertelt. Dat is wat in het hart van het christelijk geloof

heet: Gods vrije genade. Hij doet ons niet naar onze

zonden. Hij neemt redenen uit zichzelf om ook door het

oordeel heen een postchristelijke samenleving te

overladen met zijn goedheid.

Dat lijkt een heel vreemd verhaal en dat is het ook. Over

de waarheid van dat vreemde verhaal gaat het in de kerk.

Daarom moet de kerk blijven. De kerk weet van een

geheim, dat de wereld niet kent. De kerk heeft ongeloof-

lijke dingen gehoord. Als de kerk ze niet meer vertelt,

wie zal ze dan vertellen? Ze komen nooit zomaar in een

mensenhart op. Het is best mogelijk, dat mensen weer

religieus worden. Misschien worden ze zelfs wel weer zo

religieus, dat ze over God beginnen te praten. Er moet

toch wel iets zijn… Misschien zeggen ze over een tijdje:

onze verlichte vaderen meenden, dat God er niet toe

deed, maar daarin vergisten ze zich. Er is een geheim, dat

alle dingen omsluit en dat noemen we God. Maar wie is

deze God dan? En wat betekent dat woordje ‘genade’ dan

en nog zo’n vreemde uitdrukking: de rechtvaardiging van

de goddeloze? Zonder de kerk zal niemand het weten.

Terugkijkend op de afgelopen decennia vind ik het heel

jammer, dat de kerk zo is gekrompen en dat zoveel

mensen menen dat God er niet toe doet. Ze doen zichzelf

daarmee tekort. Maar het meest bezorgd ben ik over

een kerk, die haar eigen thema kwijt is en krampachtig

probeert nog wat aardige dingen in de etalage te zetten

om ook vandaag voor mensen aantrekkelijk te zijn.

Dankbaar ben ik voor al die gemeenten, waar mensen

met vallen en opstaan leven uit het hoog geheim dat

‘genade’ heet.

Daarin eren en aanbidden zij God.

Daarin zijn ze missionair.

Wim Dekker

PersonaliaHenk Poolen is met ingang van deze maand

benoemd tot hoofd financiën en bedrijfs-

voering van de IZB. Hij vervult de vacature

die ontstond door het vertrek van Jan

Westland naar de Christelijke Hogeschool

Ede.

Voor de IZB is Henk Poolen geen

onbekende. Hij was in het verleden lid (en

ook voorzitter) van de Commissie Toetsing

Financieel Beleid. Het gaat om een parttime

benoeming (40%). Naast zijn werk bij de IZB

is Henk Poolen als zzp’er actief op het terrein van

financiële en beleidsmatige dienstverlening. Met

name in de zorgsector heeft Henk in diverse financiële

functies ervaring opgedaan.

Henk Poolen woont in Nijkerk, waar hij is aangesloten

bij de wijkgemeente De Fontein. Hij is gehuwd en

vader van drie kinderen.

Henri Wijnne, missionair adviseur van de IZB, is vanaf

1 september één dag per week werkzaam voor Dabar.

De IZB heeft de landelijke organisatie van het

camping- en evangelisatiewerk vorig jaar over-

genomen van de HGJB. Henri versterkt het team dat

verder bestaat uit Kelly de Hoop (secretariaat) en ds.

Davy Hoolwerf (coördinator).

Mark Schippers is per 15 september aan de slag

gegaan als missionair werker in Amsterdam-West

(‘Westerwijk’). Hij is de opvolger van Hariët Tarpeh-van

Ittersum. Mark heeft de opleiding theologie gevolgd

aan de Christelijke Hogeschool Ede en werkte de

afgelopen tijd in een leerwerktraject bij het andere

IZB-project in Amsterdam, ‘Hebron’ in de

Spaarndammerbuurt.

Henk

Poolen


75e jaargang nr. 3 – September 2013 Tijding is een gratis kwartaal-uitgave van de IZB – vereniging voor zending in Nederland en wordt toegezonden aan de leden. IZB-lidmaatschap: aanmelden bij de IZB. De contributie is e 10,- per jaar. Opzegging lidmaatschap voor 1 november. De IZB is een missionaire organisatie binnen de Protestantse Kerk in Nederland en stimuleert, adviseert en ondersteunt gemeenten en gemeenteleden in het evangelisatiewerk door middel van toerusting, materialen en missionaire werkers. Bestuurds. M.J. Tekelenburg, voorzitterds. R.F. de Wit, secretarisA.P. van der Kooy, penningmeesterds. M.C. Batenburgprof.dr.ir. J.H. van Bemmelmw. drs. Z.A. Jansen-Smitdr. H. de Leededs. A. van Lingenmw. J.E. van Velzen-Vermaasds. J. van Walsum Directieds. L. Wüllschleger. IZBJohan van Oldenbarneveltlaan 103818 HB Amersfoorttel.: 033-4611949e-mail: [email protected]: www.izb.nlING: 980 980Rabobank: 30 22 06 191IBAN: NL26 RABO 0302 2061 91BIC: RABONL2U Uw steunSteun de zending in Nederland door uw gebed, uw IZB-lidmaatschap, uw gift en door al uw boeken te bestellen bij de IZB-boekhandel: www.izb-ark.nl, tel. 033-4613225.U kunt de IZB ook op laten nemen in uw testament. Graag willen wij u helpen om dat te regelen. U kunt hiervoor vrijblijvend een afspraak maken met Stefan Poldervaart 06-83697407 of [email protected] RedactieSjaak van den Berg Koos van Noppen

Foto’sTiemen van Meijeren, cover.Sjaak Boot, pag. 7, 10 en 11.Jaco Klamer, pag 12. Overname artikelenOvername van artikelen is toegestaan met bronvermelding.

Colofon

Sjaak van den Berg,

Missionair predikant van

wijkgemeente Martinikerk

in Groningen.

‘Gods stem is in Groningen minder goed te horen dan in de plaats waar

je vandaan komt.’

Deze stelling bespraken (aspirant-)leden van de CSFR na de kerkdienst

tijdens het introductieweekend. We lazen uit 1 Samuel 3, waar in één

zin de toenmalige tijd wordt gepeild: de woorden van God zijn schaars,

er breken nauwelijks visioenen door. In de terminologie van het

bijbelgedeelte kwam de stelling er dus op neer dat de woorden van

God schaarser zou zijn in Groningen en dat er minder visioenen

doorbreken dan op de Biblebelt.

De voorstanders van de stelling waren, opvallend genoeg, veruit in

de minderheid. Ze verdedigden hun opvattingen echter met verve. ‘In

IJsselmuiden zie je iedere zondag grote drommen mensen naar de kerk

gaan. Hier zijn er meer joggers dan kerkgangers. De kerken zijn hier

kleiner en minder makkelijk te zien. Je verneemt hier bijna niets over

God. In IJsselmuiden laat God zich dus meer horen dan in Groningen.’

Een ouderejaars merkte op dat het in Groningen een veel grotere

inspanning vergde om erbij te blijven dan in de plaats waar ze was

opgegroeid. Het is allemaal veel minder vanzelfsprekend. De grote

meerderheid, die tegen de stelling was, bracht ook haar argumenten.

‘In de Biblebelt let je niet goed op. Veel mensen gaan alleen maar naar

de kerk omdat het moet. Ze luisteren niet echt.’ ‘Hier ben je er veel

bewuster mee bezig omdat het niet vanzelfsprekend is. Het is veel

meer van jezelf.’

Het bijzondere is dat beide partijen goede argumenten hebben.

Inderdaad is de frequentie van het getuigenis over God in de zoom van

de Veluwe en de kop van Overijssel veel groter dan in Groningen.

Groningen is een van de meest ontkerkelijkte gebieden van Nederland.

Er zijn minder plekken en situaties waarin er een woord van God klinkt.

In dat opzicht is het moeilijker de stem van God in Groningen te horen.

De vraag waar God het beste te horen is, heeft echter niet alleen met

het spreken van God, maar ook met onze luisterhouding te maken.

Ik heb de indruk, die wordt bevestigd door de opmerkingen van de

studenten, dat de luisterhouding van de gemiddelde kerkganger en de

betrokkenheid bij de gemeente in Groningen veel groter is dan in de

zojuist genoemde gebieden. Deze omgeving leert scherper luisteren

en dichterbij blijven.

Dat gebeurt niet automatisch, integendeel. Luisteren moet je leren. Het

vraagt om discipline en om goede voorbeelden. Daar ligt een opdracht

voor de gemeente en voorganger: de nieuwe studenten en anderen

voorgaan in een luisterend leven. Samuels leven is daarbij een mooi

voorbeeld voor ons allen. Hij hoorde de stem van God in een omgeving

waar het woord van God schaars was. Het feit dat hij de stem van God

kon horen had alles te maken met een biddende moeder. Voorbede

doen voor de mensen om je heen en een (intensievere) gebedspraktijk

aanleren is van levensbelang. Een hoge mate van bereidwilligheid om

te gehoorzamen telt ook mee. Samuels antwoord op het spreken van

God laat die houding zien. Vervolgens is juist hij degene die de stilte

verbreekt namens God. De schaarste van de Godsspraak wordt via

hem verbroken. Dat biedt hoop!

Kun je God horen in Groningen?c o l u m n

Luisteren

moet je leren.

Het vraagt

om discipline

en om goede

voorbeelden.


En dit zijn

de winnaars...

De oplossing van de vorige puzzel was:

Samen eten samen bidden in Amsterdam

Dit zijn de winnaars:

- Stijn van de Bos uit Bergschenhoek- Tessa Kroes uit Genemuiden- Marilyn van der Slikke uit Tholen- Shifra Smelt uit Genderen- Henrianne Tempert uit Wierden- Lean Vellekoop uit Nieuwerkerk a/d IJssel

Hartelijk gefeliciteerd!

4dorp

eren

kerk

lied

stad

team

werk

5basis

buurt

Bijbel

Dabar

dopen

droom

kring

leven

vraag

6geheim

genade

kennis

straat

troost

zoeker

zondag

7camping

contact

gesprek

vrijheid

8aandacht

gemeente

internet

jongeren

vakantie

waarheid

9belijdenis

eredienst

evangelie

navolging

pionieren

predikant

volgeling

zoektocht

10christenen

kerkdienst

missionair

Puzzel

Zoals je ziet ligt er deze keer een legpuzzel voor

jullie klaar. Niet met puzzelstukjes, maar met

woorden. Het zijn allemaal woorden die iets te

maken hebben met het werk van de IZB. En je kunt

ze ook allemaal vinden in dit nummer van Tijding.

Ga er maar eens rustig voor zitten en puzzel er op

los. Hier en daar hebben we je al een beetje

geholpen door alvast een letter in te vullen. Als

alle woorden op de juiste plaats staan, vind je de

oplossing door de letters in de hokjes met de

cijfers in te vullen.

Succes!

Het juiste antwoord mag je opsturen naar IZB, Johan van Oldenbarneveltlaan 10, 3818 HB Amersfoort of mail naar [email protected]. Misschien heb je wel een prijs!

Oplossing:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19

14

s

i

h k 9

2

t

15

6

16

i r 5

10

r 3

m 18

4

11

a

12

19

8

a

7

17

z 1

Tijding sept 2013 3

Documents

Transcript of Tijding sept 2013 3