Afgiftekantoor 2550 Kontich Verschijnt 3-maandelijks: Jaargang 13 – september 2013. V.u.: secretaris Luc Dom, Gemeenteplein 1 – 2550 Kontich

DE COMPOSTKRANT EEN INITIATIEF VAN DE GEMEENTELIJKE COMPOSTMEESTER, ONDER AUSPICIËN VAN HET GEMEENTEBESTUUR

In deze editie van de Compostkrant gaan we het hebben over biodiversiteit in onze composthoop, het oogsten van pompoenen en ajuinen, over de Biologisch-Dynamische Zaai- Plant- en Oogstkalender, over de cursus van Natuurpunt met betrekking tot de Oude Spoorwegbedding, Behaag Natuurlijk 2013 en een kleine keuze aan tuinbeurzen die je kan bezoeken tijdens de herfst. Biodiversiteit in onze composthoop (Bron: KringloopZINe, nr 3 2013, VLACO) ‘Composteren is een natuurlijk proces waarbij onder gecontroleerde omstandigheden micro-organismen en kleine ongewervelde organismen keuken‐ en tuinresten (in aanwezigheid van zuurstof en vocht) omzetten in een humusrijk product, compost genaamd.’ Op die manier definiëren we composteren in onze brochures en folders. De ongewervelde organismen waar we het dan meestal over hebben zijn: mijt, pissebed, compostworm, springstaart, miljoenpoot en duizendpoot. Maar in een hoop composterend materiaal zitten uiteraard nog wel wat andere diersoorten. Heel wat soorten gebruiken het composterend materiaal voor de ei‐afzet, als vluchtoord, als overwinteringsplaats … We zijn er van overtuigd dat een composthoop nog heel wat andere diersoorten omvat, dan de diertjes waarover we het standaard hebben … Maar welke diertjes dat dan precies zijn, onderzochten we tot nu toe nog niet. Tijd dus om daar verandering in te brengen. Met de hulp van de ViezeBeestjesWerkGroep van de Jeugdbond

2

voor Natuur en Milieu (JNM) willen we deze biodiversiteit de komende maanden beter in kaart brengen. Op 6 mei deden we alvast een eerste try-out. Gewapend met insectenpotjes, formaldehyde (formol), loupes, determineersleutels, riek, schop en plastiek zeildoek toog Vlaco en enkele JNM’ers naar wijkcomposteerpark ’t Compostjen in Lokeren. De lokale compostmeesters hadden daar voor ons een prima onderhouden compostvat en compostbak ‘klaargemaakt’ waar we ons ding konden doen. Na het nodige voorbereidingswerk startten we met het – laagje per laagje – wegscheppen van de inhoud van bak en vat. We verzamelden uitsluitend ongewervelde diersoorten die duidelijk IN het composterend en/of gecomposteerd materiaal verbleven (aanvliegende insecten, boven de bak rondvliegende muggen … werden niet bemonsterd). Al snel konden we een aantal vaststellingen doen: • Het overgrote deel van de diersoorten bevindt zich in overgangszones (bv. de zone tussen composterend materiaal en reeds gecomposteerd materiaal, de zone tussen voldoende vochtig materiaal en te droog of te nat materiaal …). • Hoe dieper je in het composterend materiaal doordringt, des te kleiner het aantal diersoorten leek te worden en des te meer ‘typische’ compostbeestjes je aantreft (bv. duizendpoten, pissebedden, compostworm). • Naast de alom bekende beestjes zijn er heel wat andere dierfamilies / diersoorten in het composterend materiaal aan te treffen. Vooral de groep van spinnen, kortschildkevers, springstaarten en naaktslakken bleek sterk vertegenwoordigd. • De compostbak is, per volume-eenheid, duidelijk soortenrijker dan het compostvat. • Veel diertjes zijn sowieso moeilijk tot op soort te determineren. Een determinatie tot op genus- of familieniveau is dikwijls het best haalbare.

3

De diertjes die we vingen werden opgeslagen in insectenpotjes, met toevoeging van een flinke scheut Formaldehyde 4 %. Op die manier sterven ze snel en pijnloos, drogen ze niet uit en treedt er geen ontbinding op; hun oorspronkelijke consistentie blijft behouden, wat de determinatie vergemakkelijkt. De determinatie is momenteel nog volop aan de gang, want het is écht specialistenwerk. Dankzij de ViezeBeestjesWerkGroep, met backup van enkele UG-biologen en –doctorandi, konden tot nu toe volgende diersoorten (levend én actief in de stalen van ’t Compostjen) worden gedetermineerd: • 3 soorten pissebedden: het Paars drieoogje (Trichoniscus pusillus; een soort dwergpissebed), de Mospissebed (Philoscia muscorum; met een duidelijk bruine tekening op de rug), de Berijpte pissebed (Porcellionides pruinosus; met opvallend witte poten) • 1 soort rolpissebed: vermoedelijk de Gewone Oprolpissebed (Armadillidium vulgare; ziet er uit als een grote pissebed, en rolt zich in een bolletje bij gevaar) 2 soorten duizendpoten: de Gewone duizendpoot (Lithobius forficatus; de meest voorkomende soort die je voortdurend aantreft in composthopen), de Tuinbladkruiper (Cryptops hortensis; een smallere, blekere en langere soort) • 4 soorten slakken: de Gewone tuinslak (Cepaea nemoralis; met geel-zwarte belijning op het huisje), de Segrijnslak (Cornu aspersum; een caracolle-look-a-like), de Grote aardslak (Limax maximus; naaktslak met wit-bruine belijning als een luipaard), de Boswegslak (Arion silvaticus; een veelvoorkomende grijsachtige naaktslak) • 4 soorten spinnen: de Stekelpoot (Zora spec.), de Huiszebraspin (Salticus scenicus; met luipaardmotief, maakt geen web maar bespringt zijn prooi), de Schorsmarpissa (Marpissa muscosa; eveneens een springspin), de Kruidhangmatspin (Neriene clathrata; klein spinnetje met donkerbruin lijf en lichtbruine poten) en de Lentehangmatspin (Neriene montana). • 2 soorten kortschildkever: een grote soort Kortschildkever behorend tot Aleocharinae sp., de Stinkende kortschildkever (Ocypus olens; een kleine, zwarte, langwerpige kever)

4

• 2 soorten glanskever: de Schorsglanskever (Glischrochilus hortensis, een zwart kevertje met 4 oranje stipjes) en Epuraea biguttata (een lichtbruin kevertje met veel minder duidelijke stipjes) … en dan hebben we het nog niet over al die soorten die we al lang kennen: Compostworm, Kelderpissebed … berijpte pissebed gewone duizendpoot gewone tuinslak

De herfst: oogsten van pompoenen, ajuinen en sjalotten

Pompoenen: De herfst is voor de deur en de pompoenoogst kan beginnen! Normaal gezien loopt het oogsten van eind augustus tot in september. De pompoen heeft zijn oorsprong in Mexico en Zuid-Amerika en dat kan je merken aan onze warme zomer. De pompoen wordt best voor consumptie direct verwerkt.

Als je ze nog wenst te bewaren leg ze dan in een donkere, goed verluchte kamer op kamertemperatuur. (Maximaal 5 à 6 weken). Te vroeg geoogste exemplaren kan je laten narijpen achter glas.

Het tijdstip van oogsten varieert van soort tot soort, maar het is wel erg belangrijk voor de verdere houdbaarheid.Het is een misvatting dat volgroeide vruchten ook rijp zijn.Laat de vruchten zolang mogelijk aan de plant en oogst als: · de stelen droog of kurkachtig zijn, er moeten kleine scheurtjes in de steel zitten. · de schil hard is. · er vorst wordt voorspeld

5

Om te oogsten: · snij je de steel zo lang mogelijk af. Bij een (te) korte steel zal de houdbaarheid sterk verminderen. · vermijd dat de vruchten geblutst worden. op beschadigde plekken gaan de vruchten rotten. · verwijder aarde en/of ander vuil met een zachte borstel · plaats de vruchten binnen in een droge geventileerde ruimte. · niet op elkaar stapelen · leg ze eventueel op een zachte ondergrond (stro) · omdat ze voor een groot deel uit water bestaan kunnen ze vochtranden nalaten als u ze op een tafel of houten ondergrond legt. · controleer regelmatig op rotte plekken. Rottende exemplaren kun je nog aan dieren voederen.

Zelf zaden oogsten: kies een flink exemplaar uit en bewaar dit in een ruimte zoals hierboven omschreven. Eind november kan je het zaad dan uit de pompoen halen. Maak ze schoon met een droog borsteltje en laat ze zo’n tweetal weken drogen. Bewaar ze in een omslag of zakje dat je goed kan afsluiten. Vergeet niet de naam en/of eigenschappen te noteren.

Pompoenen als decoratie: Pompoenen zijn te kleurig en decoratief om zomaar direct te worden verwerkt. Gebruik ze als decoratief element op het terras in combinatie met andere vruchten. Leg ze eventueel op een tapijt van mos. Let op: leg beschadigde exemplaren best niet in de huiskamer. Er kunnen zich gassen ophopen die de vrucht kunnen doen knallen.

Ajuinen en Sjalotten (Bron: www. groen.net): Als het loof bij ajuin en sjalotten gaat afsterven en er worden enkele zonnige, droge dagen voorspeld, is het tijd om ze te gaan oogsten. Graaf de uien voorzichtig op met een spitvork of riek op een droge dag. Laat ze nog wat op de aarde liggen of op een zeef, om verder te drogen en hang ze dan onder een afdak. Je kan het loof afsnijden of het aan de ajuin laten zitten en het vlechten.Bewaar de uien daarna op een droge, koele plaats.

6

De Biologisch-Dynamische Zaai- Plant- en Oogstkalender van de Koninklijke Volkstuinen Kluisbergen heeft zijn oorsprong in de oude culturen: van de Maya’s in Amerika, van Azië tot de Kelten. De kalendermakers richten zich op de hemel. Zij ontdekten hemelverschijnselen waarop zij voor hun tijdrekening konden vertrouwen. In 2000 heeft José Orins de onderstaande kalender ontworpen. Deze zaai- plant- en oogstkalender geeft aan op welke dagen je kan overgaan tot grondbewerkingen, het zaaien, planten, verzorgen en oogsten om optimale resultaten te verkrijgen. Cursus Natuurpunt Oude Spoorwegbedding Dit najaar organiseert Natuurpunt “Oude Spoorweg” een cursus die je leert tuinieren met veel minder werk, minder kosten en vooral met veel minder afval. De tuin van ergernis wordt een tuin van plezier. De natuur, je tuinvriend! Verre ontdekkingsreizen naar tropische regenwouden of Afrikaanse savannes zijn niet voor iedereen weggelegd. Gelukkig valt er ook dicht bij huis heel wat te beleven, zoals bijvoorbeeld in je eigen tuin. Natuurpunt Educatie laat je alvast kennismaken met de bijzondere planten en dieren die we zo dicht bij huis kunnen aantreffen en wat we kunnen doen om het hen naar hun zin te maken. Wil jij ook te weten komen waarom roodborstjes aan het raam komen tikken? Vraag je je wel eens af wat die vleermuis bij die lantaarn te zoeken heeft? Of ben je razend benieuwd welke bijzondere vlinders rond de

7

vlinderstruik fladderen? Dit alles en nog veel meer kom je te weten tijdens de cursus “Natuur in de tuin”. Bovendien krijg je vanuit VELT (Vereniging voor Ecologisch Leven en Tuinieren) een onmisbare inleiding tot de basisprincipes van ecologische siertuinen.

Vrijdag 04 oktober Les 1 : Inleiding + Vogels in de tuin (Joeri Cortens) Vrijdag 11 oktober Les 2 : Ecologische siertuin – de juiste plant op de juiste plaats (VELT) Vrijdag 18 oktober Les 3 : Insecten in de tuin (Joeri Cortens) Vrijdag 25 oktober Les 4 : Zoogdieren en amfibieën in de tuin (Joeri Cortens)

Wanneer? De theorielessen gaan telkens door op vrijdag in oktober 2013 van 19u30 tot 22u30. Een tuinbezoek wordt nog ingepland. Waar? 't Mosterdpotje, Mechelsebaan 218 te Duffel (parkeermogelijkheid op PVT). Prijs? 30 euro voor leden en 35 euro voor niet-leden, te storten op rekeningnummer BE65 5230 8019 2096 Inschrijven? Uiterlijk 20 september 2013 - mail naar natuur.oudespoorweg@telenet.be of telefoneer naar 0486 41 36 58 Marleen Van Puyvelde of 0477 69 96 76 Peter Geschier.

Behaag Natuurlijk 2013

De behaagactie is een actie van de MINA-raad en het gemeentebestuur, op initiatief van Natuurvereniging Natuurpunt. Het is een pleidooi voor duurzaam en streekeigen groen. Hagen, bomen en klimplanten worden aan een democratische prijs aangeboden. Vooral het streekeigen karakter van de beplanting en de betekenis hiervan voor de fauna worden benadrukt. In 1994 stelde Natuurpunt Rupelstreek aan de Gemeentelijke Milieu-adviesraden van haar

8

werkingsgebied deze behagingscampagne voor onder het motto "Behaag de Rupelstreek". Op dit voorstel werd ingegaan door 4 Rupelgemeenten. Het succes maakte dit initiatief voor herhaling vatbaar (Bron: Natuurvereniging Natuurpunt). Sindsdien wordt de actie jaarlijks herhaald met constant succes. Dertien Natuurpuntafdelingen (Aartselaar, Antwerpen-Noord, Antwerpen-stad, Hobokense Polder, Klein-Brabant, Land Van Reyen, Mechels Rivierengebied, Noorderkempen, Oude Spoorweg, Rupelstreek, Schijnvallei, Voorkempen en Zuidrand Antwerpen) ondersteunen de actie en richten zich tot de bevolking van wel 30 gemeenten. Het succes van de opeenvolgende campagnes heeft ongetwijfeld te maken met de vlotte samenwerking tussen de medewerkers van onze natuurvereniging, gemeentelijke groendiensten, milieudiensten en milieu-adviesraden in de Natuurpuntwerkgroep “Behaag ... Natuurlijk”. Om deze 20

e verjaardag te vieren bieden we naast de planten iets extra

aan: bijenhotels! Extra aanbod: Bijenhotels te koop Het gaat niet zo goed met de bijen. Honingbijen verdwijnen uit hun korven en ook de wilde bijen doen het zo mogelijk nog slechter. Hoog tijd voor acties! Kortom, voor Natuurpunt een prima moment om nu ook bijenhotelletjes te koop aan te bieden aan 14 euro. Bewaar het hotelletje enkele maanden, en hang het op een zonnige plaats in je tuin tijdens de komende lente. Van maart tot oktober gaan zich daar boeiende taferelen afspelen met verhalen over verleiding en bedrog, metselaars en behangers, macho’s en huisvrouwen. Wist je trouwens dat wilde bijen niet steken? En dat ze solitair leven en elk een eigen nestje maken, en vooral dat ze bessenstruiken, fruitbomen en andere gewassen bestuiven? De hotelletjes worden gemaakt door Den Atelier in Niel, een arbeidszorgcentrum voor mensen, die omwille van een beperking, niet terecht kunnen in de gewone tewerkstelling. Door aankoop van dit bijenhotel toont u dus ook een sociaal engagement. Den Atelier is een project van vzw Pegode: www.pegode.be

9

Aangeboden haagpakketten Er worden 12 verschillende pakketten aangeboden, naargelang de ruimte die je wenst te beplanten. Het plantgoed is tussen 80 en 120 cm groot (behalve de taxus, zie lager). Cursief gedrukte soorten zijn autochtoon.

Pakket 1: Houtkant – prijs: 6 euro Soorten: zomereik, haagbeuk, winterlinde, zoete kers, vogelkers, lijsterbes. 12 planten: 6 soorten, 2 planten per soort, goed voor 20 m.

Pakket 2: Houtkant voor natte en moeilijke gronden – prijs: 5,50 euro Soorten: zwarte els, grauwe wilg, schietwilg, boswilg, Gelderse roos en hazelaar. 12 planten: 6 soorten, 2 planten per soort, goed voor 20 m.

Pakket 3: Geschoren doornloze haag – prijs: 12,50 euro Soorten: wilde liguster, veldesdoorn, olm, rode kornoelje, haagbeuk en Gelderse roos. 24 planten: 6 soorten, 4 planten per soort, goed voor 8 m.

Pakket 4: Doornhaag – prijs: 11 euro Soorten: sleedoorn, eenstijlige meidoorn, eglantier, hondsroos. 24 planten: 4 soorten, 6 planten per soort, goed voor 8 m.

Pakket 5: Bloesem- en bessenhaag – prijs: 12 euro Soorten: sleedoorn, eenstijlige meidoorn, Gelderse roos, rode kornoelje, sporkehout en wilde kardinaalsmuts. 24 planten: 6 soorten, 4 planten per soort, goed voor 8 m.

Pakket 6: Veldesdoornhaag – prijs: 13 euro Soort: veldesdoorn - 25 planten. Goed voor 6,25 m.

Pakket 7: Meidoornhaag – prijs: 13 euro Soort: eenstijlige meidoorn - 25 planten, goed voor 6,25 m.

Pakket 8: Sneukelbosje – prijs: 5 euro Soorten: eglantier, gele kornoelje, vlier, hazelaar

10

8 planten: 4 soorten, 2 planten per soort.

Pakket 9: Vogelbosje – prijs: 3 euro Soorten: kardinaalsmuts, eenstijlige meidoorn, Gelderse roos, rode kornoelje en sporkehout. 5 planten: 5 soorten, 1 plant per soort.

Pakket 10: Taxushaag – prijs: 16 euro Soort: taxus - 10 planten. Goed voor 2,5 m.

Pakket 11: Haagbeukenhaag – prijs: 16 euro Soort: haagbeuk - 25 planten, goed voor 6,25 m.

Pakket 12: Beukenhaag – prijs: 20 euro Soort: beuk - 25 planten, goed voor 6,25 m. Bomen Naast de traditionele knotwilgen zijn de bomen van het jaar de lijsterbes en de winterlinde.

Knotwilg – prijs: 3 euro

Lijsterbes – prijs: 30 euro

Winterlinde – prijs: 35 euro

Bestellen van het plantgoed kan tot uiterlijk 25 oktober 2013. Neem het eerstvolgend informatieblad door wanneer die in je bus valt. Hierin ga je het volledig overzicht krijgen van welk plantmateriaal te koop is, de prijslijst, op welke rekeningnummer je stort en het bestelformulier. Rond deze periode raadpleeg je ook de website van de milieudienst.

11

Een info-avond wordt georganiseerd op zaterdag 28 september om 10u30 in het Ecohuis ‘t Kleibrood, ’s Herenbaan 129 te Boom. Kom je met de auto dan kan je best parkeren op een parking in de Beukenlaan of in de Acacialaan. Beide parkings zijn op wandelafstand van het Ecohuis ’t Kleibrood.

Info: 03 887 13 72 of natuur.rupel@skynet.be Tijdens deze avond stelt Natuurpunt, in samenwerking met de gemeente Boom de 20

ste editie van Behaag...Natuurlijk voor. Tijdens een presentatie

worden de pakketten en prijzen voorgesteld. In de tuin van het Ecohuis werden de verschillende haagplanten, die te koop worden aangeboden, aangeplant zodat de deelnemers meteen een idee hebben hoe de planten eruit zien. Inkom is gratis.

Tuinbeurzen in de herfst Zoek je een actieve uitstap tijdens de herfstmaanden? Wordt je graag geïnspireerd en zoek je planten aan te kopen voor de lente? De

herfstperiode was tot voor enige decennia hét tijdstip bij uitstek om planten aan te kopen. Mede omwille van de containerteelt werd dit grotendeels naar de lente verschoven. De herfst blijft het een uitgelezen moment om planten aan te schaffen en deze enkele belangrijke maanden voorsprong te bieden op de latere lente-aankopen. En wie weet kunnen we dan met zijn allen genieten van een schitterende 'été indien'? Waar kan je naartoe?

Plantes Rares et de Collection – 53ste editie, plantenbeurs met meer dan 70 exposanten 28-29 september 2013 – van 10u – 18u – te Celles – meer info: http://www.aywiers.be/index.html

12

Les jardins d’aywiers – Fête des plantes et du jardin met meer dan 170 exposanten : 4-5-6 oktober 2013 – Ancienne abbaye d’Aywiers – Lasne – meer info: http://www.lafeuillerie.be/nl/

Plantendag herfst in het Arboretum van Kalmthout op zondag 7 oktober 2012 - meer info: http://www.provant.be/vrije_tijd/domeinen/arboretum_kalmthout/evenementen/plantendag_najaar/

Tuindagen van Beervelde – herfsteditie 2013 – van 11 tot 13 oktober – iedere dagen van 10u tot 18 u . Het thema van de herfsteditie wordt ..... – meer info: http://www.mooietuinen.be/tuindagenbeervea.html

Festival des Plantes –12 en 13 oktober - chateau de Beez – Beez van 10u tot 18u – meer info: http://www.festivaldesplantes.be/fr/festival-plantes/festival-des-plantes.htm

Hou steeds onze webstek en het Kontichs informatieblad in de gaten voor concrete evenementen.

Lijst van vrijwilligers die je tijdens de weekdagen kan contacteren:

Beyens Robert Peter Benoitlaan 21 03 457 76 11

Ceulemans Frans Dennenlaan 5 03 457 97 41

De Bruyn Erik Mechelsesteenweg

163

03 457 16 07

Filliers Ingrid Vlierenpaal 34 03 458 25 96

ingridfilliers@gmail.com

Hendrickx Jos Koningin Astridlaan

110

03 457 13 19

Laenens Steve Groeningenlei 76 03 457 85 66

Voorbraeck Danny Pierstraat 48 danny.voorbraeck@telenet.be

Met groeten van Evelyne en Shinta.