Technische Infrastructuur in Technische Infrastructuur in de Ruimtelijke Ordeningde Ruimtelijke Ordening

Opzet college

1. Introductie problematiek; de verplaatsingsmarkt2. Ruimtelijke Ordening als instrument voor een duurzame mobiliteit3. Het beoordelen van de bereikbaarheid van locaties4. Verstedelijking en mobiliteit5. Beleidsplan Duurzame Mobiliteit Vlaanderen/Ruimtelijk

Structuurplan Vlaanderen6. Provinciaal verkeers- en vervoerplan7. Workshop beleidsontwikkeling: formuleer:opgaven,

doelstellingen, randvoorwaarden, kaders, middelen/instrumenten, rollen

8. Werken met scenario’s9. Zelforganisatie in het transportsysteem10. Voordracht gast : Verkeer en prijsbeleid

• Scriptie

Scriptieonderwerpen• Naar een betere afstemming tussen ruimtelijke inrichting en de vorm en exploitatie van openbaar

vervoer.• De doortochtenproblematiek (verzoening van ruimte en verkeer)• Verbetering van de verkeersveiligheid op het Belgische wegennet• Naar een betere afstemming tussen ruimtelijke inrichting en het gebruik van langzame vervoerwijzen

(voetganger en fiets).• Woonwens versus verkeerswens of woonwens = verkeerswens• Stedelijke (vervoers)concepten voor de toekomst (structurering van de stad, nu en in de toekomst)• Integratie van infrastructuur in stedelijk weefsel• Naar een veiligheidstoets van ruimtelijke plannen• Naar een leefbaarheidstoets van ruimtelijke plannen • Schaarste als indicator voor gewenste ruimtelijke investeringen• Ontwikkel een methodiek die het mogelijk maakt regio’s ruimtelijk-economisch te vergelijken• Bereikbaarheid versus verkeersleefbaarheid (wanneer bereikbaar, wanneer leefbaar)• Het ruimtelijk aspect in mobiliteitsconvenanten• Dynamiek in ruimtelijke bestemmingen• De nieuwe rol van de overheid in de beleidsvoorbereiding en -uitvoering (publiek-publiek, publiek-

privaat)• Netwerkstructuur en knooppuntenhiërarchie • Knooppuntenhiërarchie en bijbehorend ruimtelijk programma• Krijtlijnen voor een parkeerbeleid in Vlaanderen• Flexibiliteit in het ontwerp van de infrastructuur• Netwerksamenleving en ruimtelijke ordening

Transportsector

• Verplaatsingsmarkt

• Vervoermarkt

• Verkeersmarkt

Verplaatsingsmarkt

Markt waar de behoefte aan activiteiten en het aanbod van activiteiten leiden tot een verplaatsingspatroon

• Er is sprake van mogelijke interacties tussen geografisch gescheiden locatie

• Interacties hebben een ruimtelijke en een tijdsdimensie• Vervoersconsument maakt een afweging tussen het nut

(van de koppeling van activiteiten) en het offer (gegeneraliseerde weerstand)

• Vervoersconsument maakt een individuele afweging; percepties spelen een grote rol

Vervoersmarkt

Markt waar het gevraagde verplaatsingspatroon en het

aanbod van vervoersmogelijkheden leiden tot een vervoers-

patroon, waar de personen- en goederenverplaatsingen

worden toegedeeld aan vervoermiddelen en –diensten

• Vraagzijde omvat verplaatsingspatronen• Aanbodzijde: het voor elke verplaatsing beschikbare

aanbod van vervoermiddelen en diensten incl. percepties van de kwaliteit

Verkeersmarkt

Markt waar de gevraagde vervoerpatronen wordengeconfronteerd met het aanbod aan infrastructuur(capaciteit) en de daaraan gekoppelde verkeersbeheersing-systemen (bijv. dynamische verkeersmanagement, verkeerslichtenregeling), met als resultante eendaadwerkelijk gebruik van de infrastructuur in de vorm van een verkeerspatroon.

• Vraagzijde omvat de vervoerpatronen• Aanbodzijde bestaat uit de beschikbare infrastructuur

met al haar attributen (netwerken, verkeersbeheersingsystemen, etc.)

Samenhang markten

Te verrichtenactiviteiten

Verplaatsings-patronen

Ruimtelijkeordening entijdsordening

(incl. percepties)

Vervoer-patronen

Vervoer-middelen en

-diensten(incl. percepties)

Verkeers-patronen

Infrastructuurmet haarattributen

Verplaatsingsmarkt

Vervoermarkt

Verkeersmarkt

= Component Verkeer en Vervoer markt

Samenhang markten

Economischegroei

IndividueleOntplooiings-mogelijkhedenTe verrichten

activiteiten

Verplaatsings-patronen

Ruimtelijkeordening entijdsordening

(incl. percepties)

Vervoer-patronen

Vervoer-middelen en

-diensten(incl. percepties)

Verkeers-patronen

Infrastructuurmet haarattributen

Milieu-verontreiniging

Milieu- enveiligheids-parameters

Verplaatsingsmarkt

Vervoermarkt

Verkeersmarkt

Verstoring

Visuele

hinder

Sociale recht-

vaardigheid(vervoers

ongelijkheid)

= Component Verkeer en Vervoer markt

= Effecten duurzaamheid

Bereik-baarheid

Ruimte-beslag

Veiligheid

Samenhang markten

ATTITUDE

Te verrichtenactiviteiten

Verplaatsings-patronen

Ruimtelijkeordening entijdsordening

(incl. percepties)

Vervoer-patronen

Vervoer-middelen en

-diensten(incl. percepties)

Verkeers-patronen

Infrastructuurmet haarattributen

Milieu- enveiligheids-parameters

Verplaatsingsmarkt

Vervoermarkt

Verkeersmarkt

Volume 1

Volume 2

Modalsplit

Verkeers-

efficiency

Bron

Vervoers-efficiency

= Component Verkeer en Vervoer markt

= Aangrijpingspunt maatregelen

= Effecten duurzaamheid

Economischegroei

IndividueleOntplooiings-mogelijkheden

Milieu-verontreiniging

Verstoring

Visuele

hinder

Sociale recht-Vaardigheid(vervoersongelijkheid)

Bereik-baarheid

Ruimte-beslag

Veiligheid

Actoren

Op de deelmarkten zijn uiteenlopende actoren actief betrokken bij

beleidsontwikkeling en beleidsrealisatie (arena’s)

Relaties tussen actoren:• Wet- en regelgeving• Financieel (investeringsgelden, subsidies, belastingen)• Formeel advies (op basis van bevoegdheid)• Informeel advies (lobby, tussen pot en pint)• Vertegenwoordiging (van een actor op een ander schaalniveau)• Communicatie (interactie op basis van gelijkwaardigheid)• Advisering (bijv. op basis van onderzoek)

Ontwikkelingen

• Mainport Antwerpen

• Congestieproblematiek

• Ruimtelijke ordening en corridors

• Toepassing prijsmechanisme

• Publiek-publieke en publiek-private samenwerking

• Europees beleid

Mainport Antwerpen

• Ontwikkelingen in het internationale goederenvervoer;

– Grote containerschepen (8000 TEU)– Distributie volgens Hub and Spoke

systeem– Bedrijven zijn footlose

• Snelheid is belangrijk: uitbreiden buiten de sluizen

• Kwaliteit multimodale achterlandverbindingen; interfaces

• Inbreiden: verbeteren ruimtelijke efficiency haven

• Realloceren: verplaatsen van bepaalde havenfuncties naar andere locaties

Grote containerschepen

Havencapaciteit/achterlandverbindingen

Belangrijkste havens van Europa

Belangrijkste havens van de wereld

Distributie

• Redernetwerk wereldomvattend

• Hamburg – Le Havre range

Overslag in de Hamburg - Le Havre range

Overslag in de Hamburg - Le Havre range

Overslag in de Hamburg - Le Havre range

Belangrijkste havens in Europa

Belangrijkste havens in Europa

Belangrijkste havens in de wereld

Belangrijkste havens in de wereld

Congestieproblematiek• Vraag naar capaciteit overtreft gedurende een bepaalde periode van de

dag het aanbod van capaciteit

• Een lineaire groei van het verkeer veroorzaakt een exponentiele groei van de congestie

• Dilemma: niets doen of uitbreiden capaciteit of invoeren prijsmechanisme of beter benutten beschikbare capaciteit

• Robuust netwerk en betrouwbare reistijden; kwetsbare onderdelen van het netwerk

• Flexibele infrastructuur (vraag en aanbod)

• Bereikbaarheid, milieu, leefbaarheid, veiligheid

Ruimtelijke ordening en corridors

• Uitdijing stedelijke omgeving• Schaalvergroting en specialisatie van economische functies• Toename ruimtelijke discrepantie (mismatch tussen wonen en

werken omvangrijke forensenstromen op Brussel)• Versterking recreatieve functie van steden

• Waar nieuwe stedelijke locaties ontwikkelen (geconcentreerd of niet)?

• Hoe te ontsluiten (infrastructuur investeringen (GEN) en ruimtelijke inrichting)?

• Waar ligt de verantwoordelijkheid (bestuurlijke samenwerking, PPS DBFM(O))?

• Hoe garanderen we kwaliteit bereikbaarheid en leefbaarheid op corridors?

Stedelijke kwaliteit!

Ruimtelijke kwaliteit!

Urban sprawl

Toepassing prijsmechanisme

• Beprijzen en ook belonen?• Waar beprijzen?• Differentiatie in Beprijzen (tijd en plaats)• Beprijzen op hoofdwegennet en regionale wegennet• Internalisering van externe effecten (milieuhinder,

onveiligheid)• Ruimtelijke effecten• Effecten (vraagpatroon, andere vervoerwijzen)• Budget neutrale invoering beprijzen

Tolpoorten

Elektronisch betalen

Publiek-publieke en publiek-private samenwerking

• Huidige patstellingen doorbreken• Innovatie bevorderen (niet meer werken volgens bestek)

• Herdefiniëring van rollen van publieke en private partijen• Bereidheid van andere partijen om te investeren in

infrastructuur• Bundelen van expertise• Risico beheersing• Strategisch belang infrastructuur• Vermijden van monopolies

DBFM(O)

• DBFM (Design, Built, Finance, Maintain) is een innovatief contract waarbij de opdrachtnemer ontwerpt, realiseert, financiert, beheert en onderhoudt.

• Aspecten:• Omgevingsmanagement; • Contractbeheersing; • Risicomanagement; • Eisenboom; • Lane rental/verkeersmanagement; • Boetepuntensysteem; • Tussentijds Beschikbaarheids Certificaat; • Organisatie/communicatie; • Partnership; • Raad van Deskundigen.

• De evaluatie geeft aan dat beide partijen hebben moeten wennen aan hun nieuwe rol. Voor opdrachtgever betekent het meer op afstand de gevraagde dienst te beoordelen terwijl de opdrachtnemer een stap vooruit heeft moeten zetten om de ontstane leemte op te vullen. In plaats van te sturen op product moet de opdrachtgever nu sturen op het proces.

Europees beleid

• Wet- en regelgeving • Milieu (emissienormen)• Verkeersveiligheid (doelstellingen voor

reductie aantal verkeersslachtoffers• Infrastructuur: TEN etc.

VerkeersveiligheidThe SEC Belt: the good & the less good

Number of Deaths per Million Inhabitants (2004)

0255075

100125150175200225250

Latvia

Lithu

ania

Cypr

usGr

eece

Poland

Slove

nia

Czec

h Re

publ

ic

Belg

ium

(200

2)Hu

ngar

yPo

rtuga

lEs

toni

aSp

ain

Slova

kia

Luxe

mbo

urg

Austr

iaIta

lyFr

ance

Ireland

Finland

Germ

any

Denm

ark

Unite

d Ki

ngdo

mSw

eden

Neth

erland

sM

alta

100110120130140150160170180

Inde

x 19

80 =

100

VMT (millions) Lane Mile Index

No longer a big city problem-Congestionin small areas grew 300%

“Never before in this century, except during the two world wars, has the country’s transportation system been as stressed as it is now” – Washington Post 5/15/01

Vehicle travel up 72%Road Miles, up 1%

1980-1998

Future Problem(s)

Environment

Emissions of CO2 per sectorBelgium – 2004 (source febiac)

Expected evolution of traffic related emissions (source: febiac)

Prediction of car fleet, veh. km’s and CO2 emissions of passenger cars

Changes in fuel types

Costs of CO2 reduction in the transport sector

• Decrease of average CO2 emissions (new cars):140g/km to 120g/km increase in retail price of €2450 per vehicle.

• This comes on top of the retail price increase of €1200 reaching 140g/km in 2008.

• Price per reduced tonne of CO2: €132 - €233

• Price on world market (tradable emission rights):

€20 per tonne CO2

Noise annoyance

• NRC February 13th 2007: In 10 years time noise annoyance will become the most serious environmental threat in the Netherlands

• Impact (2006): 1 billion Euro per year

• Percentage highly annoyed in the Dutch population is around 40%.

Noise annoyance: contribution of transport system

Noise annoyance during night time

Environment

• Challenges:– Vision zero: Zero emissions; zero noise annoyance– Significant reduction of exhaust emissions and PM10– Environmental friendly traffic patterns– Significant reduction of noise annoyance (greatest

environmental threat!)– Significant reduction of Disability Adjusted Life Years (DALY) =

loss of healthy life years

• Belgium: Dense network (km/km2): 4.8 (B), 2.8 (Nl), 1.8 (Fr,De)

Environment

• Possible measures– Network hierarchy (creation of environmental friendly areas)– Noise barriers– Cost-effective CO2 reductions through a combined effort by

involving vehicle technology, alternative fuels, eco-driving, the control of tyre pressure and improved infrastructure.

– Pricing schemes, taxation – Replacing diesel cars by petrol cars– Legislation: new directives (EC) for emissions (reduction of CO2

emissions with 25% (2012) = 130 g/km)– Legislation: new directives (EC) for noise limits (74 dB(A) for

cars and 80 dB(A) for commercial vehicles); focus on tyre/road noise

Project realisation time

Project realisation time

• Challenges– Reduce realisation time of infrastructure projects– Reduce (avoid) frequent and significant overrunning of the

budget

• Possible measures– Prioritisation of projects based on CBA– Public participation/open dialogue– New ways of financing infrastructure projects

(also because of lack of financial resources) PT: 4.5 billion and private transport: 1.5 billion!!

Open dialogue

There..roads

There..houses…

and offices

Activation of communities of interest

Road users

Spatial planning

EnvironmentProvinces

Municipalities

Min.Transport

Conclusions

• Many challenges and diverse • Medium and long term

– How to deal with mobility growth?• Short and medium term

– Reliability, throughput– Safety– Environment– Project realisation time (new developments, maintenance)– Knowledge development

• Gradual change? Need for transitions– fundamental change of structure (of institutions, and the balance

of power), culture (dominant perspectives) and procedures (routines, rules, behaviour) at the system level.

Old Thoughts New Thoughts

Old thoughts New thoughtsGradual change Transitions

List of projects Performance-based and robust networks

Investments sums Desired quality

Throughput on road sections Accessibility of urban areas

PT versus car Multimodal transport (PT and car)

8/5 operations 24/7 operations

Solutions are ‘one-dimensional’ Solutions are ‘multi-dimensional’

Crossing borders, interoperability, compensation, etc.