Teaching Quality en Teacher Quality

VELOV Congres, 8 februari 2018

Tim Christiaens en Kathleen Feremans

Dit werk valt onder een Creative Commons Naamsvermelding-Niet Commercieel-Gelijk Delen 4.0 Internationaal-

licentie. (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/deed.nl)

Opbouw praktijkcomponent

SLO Gedragswetenschappen

SLO Gedragswetenschappen2

SLO Gedragswetenschappen3

Curriculum SLO GW (60 stp.)

Theoretische component

30 studiepunten

Praktijkcomponent

30 studiepunten

SLO Gedragswetenschappen4

Stage SLO Gedragswetenschappen

Ingroeistage

• Onbekende context

• voor student, leraar-in-opleiding

• BSO, TSO of TKO

• Team teaching

Doorgroeistage

• Zelfstandig in context + Team teaching

• Context

• SO, ander type dan ingroeistage

• HO

SLO Gedragswetenschappen5

Pijlers van de SLO GW stage

SLO Gedragswetenschappen6

Wat doet een leraar? Hoe en waarom doet een

leraar dat?

Kernpraktijken

• Kernpraktijken zijn praktijken die

• een leraar met hoge frequentie uitvoert in het

onderwijzen

• aangeleerd kunnen worden

• de complexiteit van de onderwijspraktijk bewaren

• Kernpraktijken brengen de essentiële kennis en

vaardigheden alsook de professionele

identiteitsvorming van de leerkracht samen

SLO Gedragswetenschappen7

• Problematische implementatie van basiscompetenties:

• afvinklijst

• geven weinig concrete invulling aan stageactiviteiten

• moeilijk implementeerbaar

• moeilijk observeerbaar en evalueerbaar

• Kernpraktijken zijn

• concreet

• waarneembaar en op een objectieve manier te

evalueren

Competentiegericht opleiden vanuit kernpraktijken

SLO Gedragswetenschappen8

Design: een lessenreeks ontwerpen

• K1: Denkprocessen van leerlingen in een inhoudsdomein identificeren om zo de beginsituatie helder te krijgen. (o.a. cognitie, misconcepties, metacognitie, motivatie, interesse, overtuigingen en houding ten opzichte van het onderwerp)

• K5: (digitale) Leermiddelen ontwikkelen, kiezen, evalueren en aanpassen in functie van een specifiek leerdoel en denkprocessen van leerlingen

Realisatie: een lessenreeks uitvoeren

• K8: Kerninhouden uitleggen (kerninhoud, of kernidee = het hart van het onderwerp waarover les gegeven wordt; dit moeten leerlingen zeker begrijpen om het onderwerp onder de knie te krijgen.)

• K9: (vraag)Gesprekken over kerninhouden leiden en begeleiden (micro)

Schoolontwikkeling en schoolorganisatie

• K14: Correct, begrijpelijk en professioneel communiceren met ouders en externen

• K15: Met het schoolteam overleggen en activiteiten opzetten of ondersteunen strevend naar een schoolcultuur gericht op leerprocessen (o.a. durven uitwisselen met collega's, leren van elkaar)

Kernpraktijken SLO GW

SLO Gedragswetenschappen9

Waarom?

SLO Gedragswetenschappen10

SLO Gedragswetenschappen11

• Potentieel van een stage ten volle benutten

• Studenten nemen hun leerproces zélf in handen

• Stage is meer dan

• afzonderlijke lessen geven

• Micro- en meso-opdrachten vervullen of afvinken

Doel

SLO Gedragswetenschappen12

Complementariteit tussen kernpraktijken en basiscompetenties

SLO Gedragswetenschappen13

Competentiegericht opleiden vanuit kernpraktijken

Evaluatie

Samen opleiden

Samen evalueren

SLO Gedragswetenschappen14

SLO Gedragswetenschappen15

Samen opleiden Studenten

LectorMentor

Begeleiding

- Bootcamp: Intro tot coaching

- In team: met mentor en

medestudent

- Door lector: intervisie

geïntegreerd in LN

Begeleiding van de student

SLO GW Student(en) Mentor

Stage Bootcamp / Lerend netwerk

Start Driehoeksgesprek

inspireren→

invullen→

uitvoeren

roadmap planning actie

TijdensLerend netwerk Stage op school

SLO GW

Tussentijds stagebezoek

Einde Eindgesprek

SLO Gedragswetenschappen16

Samen evalueren

• FORMATIEF

• KERNPRAKTIJKEN

• TEACHING QUALITY

Studenten

LectorMentor

Evaluatie op stageschool

SLO GW Student(en) Mentor

Stage Tool

Start Planningsgesprek

rub

ric

kern

pra

ktijk

en

planningsgesprekken

Tijdensbegeleidingsgesprekken

Begeleidingsgesprek

Einde Eindgesprek

Aan de hand van rubric

- Op basis van kernpraktijken

- Indicatoren per kernpraktijk

Wie?

- Student zelf

- Peer

- Mentor

- Lector

SLO Gedragswetenschappen17

De bevlogen leerkracht (Steele)

unaware aware capable inspired

K8: Kerninhouden

uitleggen

(kerninhoud, of

kernidee = het hart

van het onderwerp

waarover les

gegeven wordt; dit

moeten leerlingen

zeker begrijpen om

het onderwerp

onder de knie te

krijgen.)

Kerninhouden worden

(vaak) onduidelijk

gebracht, of zijn niet

aangepast aan de

beginsituatie van de

leerlingen. Er is weinig

aandacht voor (non-

verbale) signalen van

leerlingen. Inhoudelijke

kennis vertoont wezenlijke

tekorten.

Kerninhouden worden

uitgelegd volgens de

voorbereiding. Deze

verloopt meestal vrij

gestructureerd. De leraar

slaagt er niet in deze

inhouden systematisch op

het niveau van de

leerlingen te brengen,

noch in te spelen op de

signalen van leerlingen.

Inhoudelijke kennis is

soms beperkt.

Kerninhouden worden

helder uitgelegd met een

duidelijke structuur. De

uitleg is op maat van de

leerlingen. Vlot inspelen

op signalen van de

leerlingen is nog niet aan

de orde. De leraar

vertoont een degelijke

inhoudelijke kennis.

Kerninhouden worden

helder uitgelegd en sluiten

aan bij de voorkennis van

de leerlingen. De leraar

speelt hierbij vlot in op

non-verbale signalen van

de leerlingen en past zijn

uitleg vlot aan de

groep/de leerling aan. Een

diepgaande inhoudelijke

kennis voeden deze uitleg.

SLO Gedragswetenschappen18

Terugblik & Reflectie

Kernpraktijken

• Terugblik op “de zaak”

• Praktijkervaringen

• Begeleid door mentor

• Peerfeedback medestudent

Basiscompetenties

• Reflectie op “de persoon”

• Groei naar leraarschap

• Persoonlijk

• Begeleid door lector

Persoonlijk interpretatiekader

Professioneel zelfverstaan

-Zelfbeeld

-Zelfwaardegevoel

-Beroepsmotivatie

-Taakopvatting

-Toekomstperspectief

Subjectieve onderwijstheorie

-Kennis

-Opvattingen

SLO Gedragswetenschappen19

Reflectief ervaringsleren

SLO Gedragswetenschappen20

Samen evalueren

• SUMMATIEF

• BASISCOMPETENTIES

• TEACHER QUALITY

Summatieve evaluatie Deliberatie

Rubric

kernpraktijken Groei-portfolio

Reflectie

groei naar leraarschap

Terugblik

onderwijspraktijk en het effect op

het leren van leerlingen

Beslissings-standaard

Startbekwameleraar?

Formatieve evaluatie

Leraar-in-opleiding

Evaluatiedossier

basiscompetenties

Leraren-opleiding

Externe assessoren

SLO Gedragswetenschappen21

Evaluatiedossier: templateFunctionele gehelen

Inschatting Bewijskracht (directe link invoegen)

Motivering

Functioneel geheel 1: de leraar als begeleider van leer- en ontwikkelingsprocessen

Uitstekend

Goed

Voldoende

Onvoldoende

Bewijs 1 (link) Kenmerken van dit bewijs:

Eigen bewijs

Extern bewijs

Direct bewijs

Indirect bewijs Bewijs 2 (link) Kenmerken van dit bewijs:

Eigen bewijs

Extern bewijs

Direct bewijs

Indirect bewijs …

Waarom is deze bewijskracht een goede indicatie van dit functioneel geheel? Welke kernpraktijken en basishoudingen maken deel uit van deze bewijskracht en zorgden ervoor dat je dit functioneel geheel uitstekend, goed, voldoende of onvoldoende kon realiseren? Wat vind je sterke en minder sterke aspecten aan de uitgevoerde praktijk waaraan dit bewijs refereert? Wat zou je een volgende keer in een gelijkaardige situatie behouden en wat zou je anders doen?

Functioneel geheel 2: de leraar als opvoeder

Uitstekend

Goed

Voldoende

Onvoldoende

Bewijs 1 (link) Kenmerken van dit bewijs:

Eigen bewijs

Extern bewijs

Direct bewijs

Indirect bewijs Bewijs 2 (link) Kenmerken van dit bewijs:

Eigen bewijs

Extern bewijs

Direct bewijs

Indirect bewijs

Waarom is deze bewijskracht een goede indicatie van dit functioneel geheel? Welke kernpraktijken en basishoudingen maken deel uit van deze bewijskracht en zorgden ervoor dat je dit functioneel geheel uitstekend, goed, voldoende of onvoldoende kon realiseren? Wat vind je sterke en minder sterke aspecten aan de uitgevoerde praktijk waaraan dit bewijs refereert? Wat zou je een volgende keer in een gelijkaardige situatie behouden en wat zou je anders doen?

SLO Gedragswetenschappen22

• Surf naar SLO GW website

• http://slogedragswetenschappen.weebly.com/

Meer informatie

SLO Gedragswetenschappen23

• Biesta, G. (2013). Beleidsevaluatie lerarenopleidingen. Rapport van de Commissie BeleidsevaluatieLerarenopleidingen. Juli 2013. Brussel. Onderwijs Vlaanderen. Geraadpleegd op 1 maart 2017 via http://onderwijs.vlaanderen.be/sites/default/files/atoms/files/2013-10-05-rapport-beleidsevaluatie-lerarenopleidingen.pdf

• Grossman, P., Hammerness, K. & McDonald, M. (2009). Redefining teaching, re‐imagining teacher education. Teachers and Teaching. 15(2), 273-289. DOI: 10.1080/13540600902875340

• Feremans, K., Elen, J., Christiaens, T., Hindrix, K. & Holvoet, E. (2017). Poster session: Acknowledging complexity: teaching practices at the core. Aquilafuente: 2017, Volume: 227. ISATT (International Study Association on Teachers and Teaching) (Salamanca, Spain) 2017.

• Feremans, K., Elen, J., Holvoet, E. & Christiaens, T. (2017). Acknowledging complexity: teaching practices at the core. Aquilafuente: 2017, Volume: 227. ISATT (International Study Association on Teachers and Teaching) (Salamanca, Spain) 2017.

• Kelchtermans, G. (2002). Reflectief ervaringsleren voor leerkrachten: een werkboek voor opleiders, nascholers en stagebegeleiders. Deurne: Wolters Plantyn.

• Korthagen, F. (1993). Het logboek als middel om reflectie door A.S. leraren te bevorderen. Tijdschrift voor lerarenopleiders. 15(1), 27-34.

• Steele, C. 2009. The inspired Teacher: How to Know One, Grow One, or Be One. Alexandria, VA:ASCD.

• Struyven, K. & De Meyst, M. (2010). Competence-based teacher education: Illusion or reality? An assessment of the implementation status in Flanders from teachers’ and students’ points of view. Teaching and Teacher Education. 26, 1495-1510. http://dx.doi.org/10.1016/j.tate.2010.05.006

Referenties