STUDEREN OP HET HOgER bEROEPSONDERwijS Of … · Studenten met een functiebeperking mogen dan wel...

STUDEREN OP HET HOgER bEROEPSONDERwijS Of wETENScHaPPElijk ONDERwijSZORGELIJKE ERVARINGEN UIT DE PRAKTIJK

iNHOUD

Inleiding 3

Wat moet er veranderen? 4

Knelpunten-analyse van de casussen 6

Ervaringen van jongeren met het hbo en wo 8

Ervaringen van ouders met het hbo en wo 15

Ervaringen van docenten en begeleiders in het hbo en wo 23

Studeren op het hoger beroepsonderwijs of wetenschappelijk onderwijs met een beperking. Zorgelijke ervaringen uit de praktijkOudervereniging Balans & Nederlandse Vereniging voor Autisme,februari 2019

2 STUDEREN OP HET HbO Of wO MET EEN BEPERKING

iNHOUD/cOlOfON

STUDEREN OP HET HbO Of wO MET EEN BEPERKING 3

iNlEiDiNg

Afgelopen zomer namen Oudervereniging Balans en de Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA) gezamenlijk het initiatief om ervaringen met studeren op het mbo te bundelen in een dossier. Dit leverde veel reacties op. Ook van studenten en ouders die studeren op het hoger beroepsonderwijs (hbo) en wetenschappelijk onderwijs (wo). Dit was voor ons aanleiding om te kijken of de problemen waar mbo-studenten met een functiebeperking tegenaan lopen, overeenkomen met de problemen die studenten op het hbo en wo ervaren. Het aantal reacties was, na een enkele oproep via onze websites en via facebook, wederom overweldigend.

We hebben veel reacties binnengekregen van studenten met autisme, ADHD, dyslexie en andere ontwikkelingsproblematiek. Uit de ervaringsverhalen die we ontvingen,

kunnen we opmaken dat de problemen waar studenten tegenaan lopen grotendeels over-eenkomen. Gebrek aan begeleiding en kennis over ontwikkelingsproblematiek zijn bijvoor-beeld een gemeenschappelijk probleem. Evenals problemen met stage en flexibiliteit in het volgen van het opleidingsprogramma. Toch zien we verschillen. Hbo- en wo-studenten met een functiebeperking melden meer financiële problemen rond studieschuld. Meer studenten met een functiebeperking stoppen namelijk vaak noodgedwongen voortijdig met hun op-leiding. Zij moeten dan al hun studiefinanciering terugbetalen. En zowel studenten als ouders melden dat ouders op het hbo en wo buitenspel staan. Ook als studenten aangeven dat zij willen dat er wordt samengewerkt met hun ouders.

We hopen dat dit dossier zal bijdragen aan meer inzicht in de problemen van studenten met ontwikkelingsproblematiek. En vragen zowel de opleidingen als de politiek om maatregelen te treffen waardoor ook studenten met een functiebeperking in staat zijn met succes hun studie af te ronden.

WAT MOET ERVERaNDEREN?

Oudervereniging Balans en de NVA geloven in een inclusieve samenleving. Daarbij past inclusief onderwijs, ook op het hbo en wo. Studenten met een functiebeperking moeten een eerlijke kans krijgen om zich voor te bereiden op een volwaardige plek op de arbeidsmarkt. Waarbinnen ze hun capaciteiten en talenten kunnen ontwik-kelen en zich in kunnen zetten voor de maatschappij en hun eigen zelfstandigheid.

Wij vragen om onderwijs waarbinnen jongeren met ontwikkelingsproblemen die nog volop in groei en ontwikkeling zijn, met kennis en zorg worden begeleid. Ondersteund

met passende weten regelgeving op het gebied van maatwerk, flexibiliteit en passende voorzieningen, ook op financieel gebied.

Oudervereniging Balans en de NVA vragen om:

1. Verbetering van de zorgstructuur binnen het hbo en wo. Met meer kennis en expertise op het gebied van ontwikkelingsproblematiek.

Begeleiding van studenten met een functiebeperking is nodig bij het structureren, plannen en prioriteren. Maar ook begeleiding op het gebied van wonen en vrije tijd. Dit omdat – in tegenstelling tot veel mbo-studenten – studenten op hbo of wo veelal zelf-standig moeten gaan wonen vanwege de grotere afstand tussen de onderwijsinstelling en hun woonplaats.


gEwENSTE VERaNDERiNgEN

2. Betere toegankelijkheid van ondersteunende faciliteiten zoals een aangepast studieprogramma, compenserende maatregelen bij examens en de studietoeslagregeling van de gemeenten.

Studenten met een functiebeperking mogen dan wel langer over hun studie doen, maar zij lopen hierbij vaak aan tegen een gebrek aan flexibiliteit van de opleiding. En veel studenten zijn niet op de hoogte van het bestaan van de studietoeslagregeling van de gemeenten.

3. Samenwerking met ouders van de student moet vanzelfsprekend worden wanneer de student zelf aangeeft ook hulp van ouders te willen hebben.

Nu weigeren opleidingen meestal nog met ouders te communiceren. Terwijl ouders hun kind goed kennen en ervaring hebben in het ondersteunen van hun kind.

4. Laat studenten met een functiebeperking niet met een studieschuld zitten. Tref voorzieningen om uitzichtloze situaties te voorkomen.

Studenten met een functiebeperking die het niet lukt om de opleiding te voltooien, blijven zitten met een extra grote schuld. Terwijl zij door hun functiebeperking ook al een achterstand op de arbeidsmarkt hebben. Voor een groep jongeren met een functiebeperking is het risico op de grote studieschuld zelfs een belangrijke reden om niet aan een opleiding te beginnen.


gEwENSTE VERaNDERiNgEN

kNElPUNTEN-aNalYSE VAN DE CASUSSEN

Na bestudering van de verhalen van zowel ouders en studenten als van begeleiders uit de zorg rondom studenten en begeleiders uit het onderwijs, zien wij 6 duidelijke knelpunten naar voren.

kNElPUNTEN

1.In theorie is een aangepast studieprogramma mogelijk. In de praktijk lopen veel studenten hierop vast. Een vast aanspreekpunt waar studenten die vastlopen terecht kunnen, is er veelal niet. Bij een vraag om hulp worden zij regelmatig heen en weer gestuurd van de mentor naar de studentenassistent, de decaan en de studieadviseur. Terwijl het vragen om hulp voor hen vaak al moeilijk is. Velen haken mede daardoor voortijdig af. Opleidingen ontmoedigen studenten nog steeds door te zeggen dat het hen toch niet zal lukken de opleiding te voltooien met bijvoorbeeld autisme. Studenten vragen om meer flexi-biliteit binnen de curricula. Maar ook meer prikkelarme plekken om te kunnen werken.

2.Begeleiding heeft vaak onvoldoende expertise op het gebied van ontwikkelingsproblematiek zoals autisme en ADHD. Daarbij geven veel studenten aan niet alleen begeleiding op het gebied van studie nodig te hebben. Maar ook op het gebied van wonen en vrije tijd. Zij vragen hulp bij plannen, structureren bij het schrijven van scripties, prioriteren, en bij het uitvoeren van samenwerkings-opdrachten. Maar ook op het gebied van wonen, huishoudelijke taken en vrije tijd is hulp gewenst. Veel studenten wonen niet meer bij hun ouders. De beschikbaarheid van instanties als bijvoorbeeld Stumass of Villa Abel, die deze combinatie van begelei-ding wél bieden, is onvoldoende. Of er zijn problemen rondom financiering van deze zorg, omdat deze deels onderwijs- en deels zorggerelateerd is (wmo).


kNElPUNTEN

3.Veel ouders willen hun kinderen graag helpen bij de problemen waar zij tijdens hun studie tegenaan lopen. Toch worden zij stelselmatig buitenspel gezet. Ook als studenten, die meerderjarig zijn, zelf heel duidelijk bij de opleiding aangeven dat ze graag willen dat ouders hen helpen voor-zieningen te regelen en afspraken te maken. Terwijl begeleiding van ouders, die al jaren-lang ervaring hebben in wat hun kind nodig heeft, toch de meest voor de hand liggende en goedkoopste manier is van hulp bieden aan studenten.

4.Studeren kost studenten met een functie-beperking extra veel energie. Een bijbaan om iets bij te verdienen, zoals veel studenten hebben, is voor hen daardoor niet altijd haal-baar. De hiervoor bestaande studietoeslag-regeling wordt momenteel uitgevoerd door de gemeenten. Veel studenten weten niet van de studietoeslagregeling. Bovendien komen studenten die in het verleden al eens een bijbaantje hebben gehad, veelal niet in aanmerking. Aanvraagprocedures verschillen per gemeente, evenals de hoogte van de toeslag.

5.Studenten met een functiebeperking eindigen, als het hen niet lukt een opleiding af te ronden binnen de gestelde termijn, met een extra forse studieschuld. Zonder afgeronde opleiding en met weinig perspectief op een baan. Dit brengt hen in een uitzichtloze positie zonder toekomst-perspectief. Daarnaast vindt een groep studenten met ontwikkelingsproblematiek het risico te groot om een opleiding te starten die ze uiteindelijk misschien niet kunnen voltooien. Waardoor ze bij voorbaat al afzien van een studie.

6.Opvallend vaak lopen jongeren zonder diagnose alsnog vast op het hbo en wo en worden zij na een lange weg alsnog gediagnostiseerd, vaak met autisme. Samenwerkingsopdrachten, plannen en stages worden aangegeven als struikelblok. Zonder diagnose zijn er voor deze groep helemaal geen faciliteiten of begeleiding. Een aanzienlijk deel van deze studenten geeft aan uiteindelijk thuis te komen zitten met een studieschuld, zonder diploma’s en met depressiviteit en angstklachten.


ERVaRiNgEN VaN jONgEREN MET HET HBO EN WO

ERVARING 1, STUDENTIk heb in de loop van mijn leven drie diagnoses gekregen. Dyslexie, autisme en adhd. Het mbo en hbo kon er niets mee. Meerdere keren is mij gezegd dat ik niet op de juiste plaats zat, maar waar dan wel? Het gaf mij veel negatieve emoties. Angst, paniek en verdriet. Op het mbo had ik veel angsten en vond ik met veel moeite de schoolpsycholoog, die weinig voor mij kon betekenen. Ik viel dan ook uit. Alle hulp op het MBO hielp niet, het was een negatieve ervaring terwijl ik een leuke klas had. De hulpverleners die ik al om mij heen had konden ook niets voor mij doen ondanks mijn hulpvraag die ik had gesteld. Ik vind dat er op elke school experts moeten zijn die leerlingen kunnen ondersteunen en docenten kunnen inlichten over wat een kind nodig heeft. Daarnaast moet het makkelijker zijn om vakken even niet te volgen. Op de universiteit kon dat op het hbo niet. Op de universiteit waren er goede psychologen die gespecialiseerd waren in mijn problematiek.

ERVARING 2, STUDENTIk heb 9 jaar over mijn (normaal tweejarige) onderzoeksmaster filosofie gedaan. Ik kwam in de problemen tijdens mijn masterscriptie. Deels door mijn autisme zelf en deels door psychische problemen die ik door mijn autisme ontwikkelde, zoals angst en spanning. Uiteindelijk ben ik desondanks cum laude afgestudeerd en nu doe ik promotieonderzoek. Wat er bij mij goed is gedaan is dat de universiteit veel geduld met mij heeft gehad. Ik had een begeleider die in mij geloofde en er in bleef vertrouwen dat het goed zou komen. Ik kreeg geen negatief studieadvies en werd niet gedwongen te stoppen. Dat zou nu denk ik wel zo zijn. Dat maakt het voor goede studenten met bijkomende psychische problemen onmogelijk af te studeren. Ook financieel kon toen nog veel geregeld worden met de IB-groep (nu DUO). Mijn prestatiebeurs (20.000 euro) heb ik niet terug hoeven betalen. Normaal moest je hier-voor binnen 10 jaar afstuderen, maar deze termijn is bij mij eerst verlengd en uiteindelijk is de prestatiebeurs al voordat ik afgestudeerd ben omgezet in een gift. Zonder dit soort financiële regelingen had ik onmogelijk kunnen afstuderen.


ERVaRiNgEN jONgEREN

ERVARING 3, STUDENTIk heb zeer veel moeite met sociale contacten. Tijdens de studie wordt er regelmatig verwacht dat je zelf wel groepjes vormt. Dit was voor mij een probleem. Ik begrijp niet hoe mensen dat doen. Wat mij hielp was dat ik op een gegeven moment samen met een studie genootje die net als ik serieus en gemotiveerd was optrok omdat wij tegelijkertijd met de studie gestart zijn en geen interesse hadden in typische studentenleven-dingen. Ons contact draaide voor-al om de studie en was dus functioneel en duidelijk. Zij nam het voortouw als we groepjes moesten vormen, dan zorgde zij dat we samen in een groepje kwamen. Ik kan me voorstellen dat een ‘maatje’ toewijzen in het hoger onderwijs goed kan werken als dit niet vanzelf ont-staat. Een ander probleem is stages en afstudeeropdrachten. Omdat ik een universitaire studie deed hoefde ik geen stage te doen, maar deze zou ik zonder twijfel niet gehaald hebben. Vandaar ook dat ik denk dat als ik hbo had moeten doen, ik zou zijn vastgelopen. Op stages wordt veel verwacht wat betreft sociale vaardigheden. Sollicitaties voor een afstudeer-opdracht waren ook een probleem omdat ik me niet goed kan uiten. Schriftelijk wel, in een gesprek niet. Uiteindelijk heb ik een opdracht gevonden waarvoor ik niet hoefde te sollici-teren.

ERVARING 4, STUDENTIk, als autist, heb vele opleidingen (waaronder HBO-Niveau) bijgewoond. Waar ik tegenaan liep is dat ik niet zo goed communiceren kan als de overige leerlingen. Hierdoor begrepen de medestudenten mij niet en gingen ze over mij roddelen. Is er begeleiding mogelijk? Dit gun ik namelijk iedere autist met problemen op school of tijdens werk!

‘De medestudenten begrepen mij niet en gingen

over mij roddelen’


ERVaRiNgEN jONgEREN

ERVARING 5, STUDENTHoofdzaken en bijzaken scheiden.Samenwerken.Lessen met veel mensen bij elkaar, veel geluiden (ik kan me afsluiten maar dat kost veel energie).Feedback die je krijgt is niet concreet.Opdrachten niet duidelijk, voor mij te vaag.Roosters komen laat, daardoor onduidelijkheid, geen controle.Hoe ik er mee omga:Samenvattingen kopen en aantekeningen maken in de les.Voorzieningen: Extra tijd en laptop en door de laptop krijg ik een apart lokaal. Voor mij kost schrijven heel veel energie, omdat ik bij mijn autisme ook een lichte motorische beperking heb, vandaar de laptop. Extra tijd, omdat ik meer tijd nodig heb om dingen te verwerken.Het aparte lokaal is heel fijn omdat daar veel minder prikkels zijn van andere mensen, dat lokaal heb ik niet alleen maar is met een mannetje of 25. Bij de hogeschool waar ik op zit is er veel mogelijk, alleen moet je het zelf regelen bij de decaan. De hulp moet je zelf vragen. Dat kan weleens te veel zijn.

ERVARING 6, STUDENTVoor mij is het vooral lastig dat naast studeren er ook nog veel andere taken bij komen zoals koken en de was doen. Op de middelbare kwam ik gewoon thuis en dan stond het eten klaar en was m’n was al gewassen. Ook had ik in het begin wat last met structuur in m’n dag brengen, maar gelukkig krijg ik hulp van StumASS (organisatie die studenten met autisme helpt) en van m’n ouders. Ook zijn bepaalde specifieke taken wat lastiger zoals essays schrijven, maar ik heb goede docenten die mij hier maar al te graag mee helpen en ik kan altijd een draft inleveren en extra vragen stellen, hoewel ik dat soms wat lastig vind. Ik heb heel erg geluk dat mijn studie als je er naar vraagt hulp biedt, en dat mijn autisme niet zo erg is als bij anderen.

ERVARING 7, STUDENTIk ben een 24-jarige studente en ben momenteel bezig met het afronden van de Bachelor. Ik ben intussen vijfdejaars (de bachelor duurt drie jaar) en dat komt doordat ik studie vertraging heb opgelopen. Mijn autisme weerhield me verder te komen. Ik moest in het derde jaar namelijk een fulltime stage lopen. Ondanks dat ik dit acht maanden lang heb geprobeerd


ERVaRiNgEN jONgEREN

en mijn best heb gedaan om het af te ronden, ben ik er totaal aan onderdoor gegaan. Het werken zonder duidelijke opdrachten/taken in een omgeving vol met sociale interactie en prikkels maakte mij elke dag zeer gestrest en angstig. Tijdens de stage heb ik dit aan mijn begeleider proberen aan te geven, maar het werd afgewimpeld. Er was nauwelijks tot geen begeleiding vanuit de universiteit voor de stage, omdat professoren niet gespecialiseerd zijn in het begeleiden van stages. Het derde jaar is toen volledig misgegaan, ik heb mijn scriptie niet afgerond en geen vakken gehaald, omdat ik compleet gesloopt was van de stage. Er is ook een aantal algemene zaken waar ik tegenaan ben gelopen met studeren:College krijgen in een werkgroepvorm vind ik verschrikkelijk. Deze vorm van onderwijs is interactief. Ik snap dat het belangrijk is om te discussiëren over de stof en in een kleinere bijeenkomst dieper op de stof in te gaan, maar in een klas van dertig leerlingen durf ik echt niet mijn mond open te trekken. In het eerste jaar hebben de universitaire docenten een overleg over mij gehad, omdat ik goede papers en tentamens maakte, maar niet partici-peerde in de werkgroep. Ze vroegen zich af waarom ik dat niet deed. Vaak ben ik na college overprikkeld. Ik heb mij dan in het openbaar vervoer moeten begeven en meestal is het voor/tijdens/na de colleges erg rumoerig door andere studenten. Er komt natuurlijk ook een sociaal aspect bij kijken. In combinatie met de kennis die ik aangereikt heb gekregen, is het vaak dan te veel voor mij en kan ik de rest van de dag niet veel nuttigs meer doen en ben ik heel moe. Het volgen van meerdere vakken tegelijk werkt voor mij absoluut niet. Ik kan mij maar op een enkel vak richten en niet op twee of meer. Ik besteed namelijk erg veel tijd aan studeren en moet alles tot op de bodem uitzoeken en heb hele markeer- en samenvattingsrituelen die ik écht moet uitvoeren, anders hoeft het van mij niet (ik ben daarin nogal perfectionis-tisch). Meestal is het wel zo dat er twee vakken tegelijk in een blok worden gegeven en dan ga ik er altijd eentje verwaarlozen omdat ik simpelweg geen tijd heb voor het tweede vak. Soms verwaarloos ik het eerste vak ook, omdat ik in een poging toch een tweede vak aan-dachtig te volgen, weer ben achtergelopen bij het eerste vak. Dit leidt tot veel frustratie en gevoelens van falen.


ERVaRiNgEN jONgEREN

‘Scriptie niet afgerond en geen vakken gehaald, omdat ik compleetgesloopt was van de stage’

ERVARING 8, STUDENTIk heb jaren gevochten voor “gelijke rechten” . Zelfs het CVRM gaf mij ongelijk. Ik ben jaren door de hogeschool tegengewerkt, sterker nog: ze hebben mij vanwege mijn asperger geprobeerd te “ontmoedigen verder te studeren”. Zelfs nadat ik mijn propedeuse al behaald had. Dat ging heel ver. “Autisten konden geen docent worden” werd er gezegd, dit terwijl ik al 8 jaar in het onderwijs werk, en zeer gewild ben, juist vanwege mijn ervarings deskundigheid! Het werd mij zelfs “verboden” aanwezig te zijn bij een door mij georganiseerde driedaagse studiereis. “Ik moest mijn tijd aan studeren besteden” werd er gezegd. “Ik deed er te veel dingen naast” (mantelzorg en werk) en “moest mij niet druk maken door steeds de juridische procedures te doorlopen” waar de hogeschool zelf naar verwees, want “dat was verloren energie”. Toen er ook nog eens fouten werden gemaakt met personele bezetting waardoor ik twee jaar stage over moest doen, kreeg ik van het CBHO te horen dat mijn al gelopen stage niet meer beoordeeld kon worden omdat de bezoekende beoordelaar niet meer werkzaam was. Toen ik de directie vroeg om een onderzoek, werden de eigen regels geschonden door-dat de directrice zelf het onderzoek ging doen in plaats van een onafhankelijke onderzoeker aan te stellen. Zelfs bij de klokkenluidersregeling werd geen hoor en wederhoor toegepast, een wettelijk recht. Toen ik de minister hierover informeerde, heeft deze de leugens van de directie van de hogeschool en de rvt overgenomen “dat alles in orde was, en dat het een individueel geval betrof”.

ERVARING 9, STUDENTIk denk dat studenten met een functiebeperking in het hoger onderwijs een groep vormen die zich niet gezien voelen. En veelal de opleiding voortijdig verlaten, en ondanks hun goede verstand en vaardigheden thuis komen te zitten. Zelf heb ik twee keer een halfjaar aan het HBO gestudeerd, en ben hier volledig in vast-gelopen. Waardoor ik helaas de conclusie heb moeten trekken dat studeren aan een hoge-school voor mij níet is weggelegd. Hoe graag ik dit ook gewild had. Dit ligt deels aan mijn eigen stoornis(sen). Maar heeft er ook zeker mee te maken gehad dat ik vanuit de school niet de juiste ondersteuning en aanpassingen heb gekregen. Sinds een aantal jaar is het binnen hogescholen namelijk de standaard dat er projectonderwijs wordt gegeven. Er zijn weinig klassikale lessen meer waarbij de docent doceert, en de leerlingen deze kennis opnemen. In plaats daarvan worden er praktische opdrachten (‘projecten’) gegeven, die leerlingen in groepen moeten uitvoeren. Ik heb heel hard geprobeerd om het toch te redden. Dat was voor mij met mijn autisme niet te doen.


ERVaRiNgEN jONgEREN

ERVARING 10, STUDENTToen ik begon met studeren had ik nog geen diagnose. Ik probeerde natuurlijk keihard mee te doen met college’s, studentenvereniging etc. Resultaten waren aan de magere kant, in-eens hele boeken leren en nieuwe woorden/begrippen is voor iedereen flink aanpoten, denk ik. En het pendelen van uni naar huis, zoeken naar een kamer, nieuwe vriendschappen. Nu weet ik dat dat stevige prikkels zijn, toen kon ik alleen maar huilen en niet weten wat ik met mezelf aan moest dan doorgaan en ‘kopje rechtop’. Ik had er achteraf gezien wat voor gegeven als de studentenpsycholoog/maatschappelijk werk actief achter de dropouts aan was gegaan. Na echt vele jaren heb ik mezelf bewezen een universitaire studie aan te kunnen. Maar toen zag ik door de bomen het bos niet meer, ben gaan werken omdat ik de stufi niet rond kreeg. Lobbyen voor actief mentorschap etc. Dat lijkt me een aardige start.

ERVARING 11, STUDENTIk ben boos over de regelingen van studiefinanciering, in het bijzonder voor studenten met een functiebeperking. Ik moet langer over mijn studie doen. Kreeg op mijn 17e nog helemaal niets. En door mijn autisme lukt het mij ook niet om naast mijn opleiding te werken. Zo bouw ik een torenhoge studieschuld op. Ik weet namelijk zeker dat ik niet de enige ben.

ERVARING 12, STUDENTHet belangrijkste knelpunt dat ik heb ervaren, en dat ik ook zie bij vrienden met Asperger, is een gebrek aan goede begeleiding tijdens het schrijven van de scriptie. Ik had geen problemen met het afronden van vakken omdat die voldoende structuur geven. Maar een masterscriptie is een groter project dat je zelf moet structureren en inhoud moet geven. Dat kostte mij zeer veel moeite. Ik had erg veel moeite om een onderwerp af te bakenen en


ERVaRiNgEN jONgEREN

‘Zo bouw ik een torenhoge studieschuld op. Ik weet zeker dat ik

niet de enige ben’

daarbij te blijven. Ook vond ik het erg lastig om mijn ideeën te communiceren op een manier die voor andere mensen goed te volgen is. Mijn begeleider was van goede wil, maar had niet de tijd om mij meer te begeleiden, noch de kennis van autisme om dat goed te kunnen doen. Mijn problemen waren niet puur studieproblemen, maar hingen samen met mijn bredere psychische functioneren. Ik denk dat studenten met autisme erg gebaat zijn bij extra begeleiding, in ieder geval tijdens het schrijven van de scriptie, door iemand die verstand heeft van autisme en die ze onder-steunt in hun proces. Dit naast de reguliere begeleiding die zich richt op studie-inhoudelijke dingen. Dit betekent dat je als student met autisme óf zelf budget zou moeten hebben om die begeleiding in te kopen via bijvoorbeeld PGB, óf dat de universiteit budget zou moeten hebben om extra uren in te zetten. Ik heb die begeleiding inmiddels wel en daardoor heb ik tijdens mijn promotietraject weinig problemen ervaren.


ERVaRiNgEN jONgEREN

ERVaRiNgEN VaN OUDERS MET HET HBO

EN WOERVARING 1, OUDERMijn zoon (24 jaar oud en Asperger) heeft eerst een reguliere middelbare school gevolgd. Is van gymnasium afgegleden naar Havo, heeft wel eindexamen gedaan (nu 5 jaar terug) en wilde daarna graag (in 2014) een Hogeschoolopleiding gaan volgen. Wij hebben een aantal Hogescholen bezocht en vooral erg veel onderzoek gedaan naar studeren met een handicap. Mijn zoon besloot uiteindelijk HBO Rechten te gaan doen. Wij hebben in november vooraf-gaand aan het jaar dat hij zou beginnen al een gesprek gehad met de zorgcoördinator. Beloofd werd toen dat mijn zoon vanaf de eerste dag al hulp zou krijgen, begeleiding van een oudere-jaars student, dat er vaste roosters zouden zijn en dat er bijvoorbeeld ook verlenging geregeld zou worden. Na aanmelding hebben wij in april, dus nog voor het schooljaar begon, opnieuw een gesprek gehad waarin opnieuw beloofd is dat er van alles geregeld zou worden. In de praktijk bleken al deze beloftes niet waar te zijn. Daar word je niet heel blij van en mijn zoon moest stoppen met zijn studie! Mijn zoon is daarna met een thuisstudie HBO Rechten begonnen. De theorie had hij al na 2,5 jaar klaar. Wel constant onduidelijkheid en conflicten, maar daar toch doorheen gekomen. Maar toen kwam de stage. Behalve dat er al bijna geen bedrijf te vinden was dat hem wilde begeleiden, was er ook geen begeleiding op een andere manier, want volgens de opleiding ging het niet om studie-inhoudelijke zaken. UWV (mijn zoon heeft een Wajong-indicatie) wees de verantwoordelijkheid af, want het ging niet om werk en de gemeente zei dat het óf ging om


ERVaRiNgEN OUDERS

studie óf om werk en dan was het UWV verantwoordelijk. Uiteindelijk heb ik als moeder zelf gezorgd voor een stage en voor begeleiding (weer ikzelf dus) en heeft hij het met hangen en wurgen gehaald, maar nu moet hij dus nog een eindstage doen voor zijn eindscriptie. En daar is dus nu weer hetzelfde verhaal aan de gang: niemand voelt zich verantwoordelijk! Ik heb hier nu een flink conflict over met de WMO. Hoe hij moet afstuderen? Ik weet het nog niet.

Mijn dochter (16 jaar oud en MCDD/ADHD) zit nu op een reguliere school en is ook afgegleden van TTO naar Havo. Zij doet dit jaar eindexamen. Wijs geworden door de problemen van mijn zoon, ben ik voor haar nog intensiever en voorzichtiger gaan zoeken naar een vervolg opleiding (komend studiejaar 2019/2020). Zij wil graag international business gaan doen op een Hoge-school. Mijn zoektocht: Hogeschool 1: Het gebouw is een arena. Een overweldigende hoeveelheid licht, geluid en open ruimtes. Geen aparte ruimtes, geen rustpunt en door studenten werd aangegeven dat de organisatie niet zo goed was, wisselende roosters en slechte informatie-voorziening. Hogeschool 2: Daar is bij deze studie nog niet bekend in welk gebouw het plaats gaat vinden, wat het lesprogramma zal zijn en welke docenten dit gaan doen. Leek mij ook niet zo’n goed idee. Hogeschool 3: Wordt vooraf geen enkele voorziening gegeven. Zij willen graag dat je eerst “vastloopt en dan kan er wat geregeld worden”. Is bovendien een mega hoe-veelheid studenten. Ook geen goed plan dus. Dan bleven dus alleen over: Hogescholen die verder weg liggen van ons huis, en dus op kamers. Maar nu komt het probleem!! Mijn dochter moet dus op kamers en haar psycholoog heeft ook aangegeven dat het verstandig is om met begeleid wonen te gaan. Nou, dat is een circus. Je wordt van hot naar her gestuurd. Niemand voelt zich verantwoordelijk. En het Jeugd- en gezinsteam laat je gewoon in de kou staan. Ik ga nu een klacht indienen bij de ombudsman.

ERVARING 2, OUDERWij hebben helaas geen goede ervaringen met HBO-opleidingen. Mijn zoon heeft HAVO Natuur en gezondheid goed afgerond, en is toen gaan studeren in Amsterdam. Daar viel hij al snel buiten de groep, want zijn medestudenten vonden dat hij met te moeilijke ideeën kwam. De studenten waren niet aardig, en wat een drukte in het gebouw.Wij wisten toen nog niet dat hij PDD Nos heeft. Na een halfjaar is hij gestopt, en is toen gaan werken op een jachthaven. Helaas moest hij daar door de crisis weg. Toen is hij weer gaan studeren en kwamen dezelfde problemen weer. Omdat onze zoon geen werk en geen inkomen had hebben we hem aangemeld voor een Wajong-uitkering, maar helaas: volgens de arbeidsdeskundige had hij gewerkt en kan hij dus gewoon werken. Nu woont hij begeleid


ERVaRiNgEN OUDERS

en is hij maar weer een opleiding begonnen. Maar weer de problemen met medestudenten. In groepjes werken, werkt niet bij hem. Ze hadden hem beter alle opdrachten alleen kunnen laten doen. De medestudenten negeerden hem, en gingen pontificaal ergens anders zitten als hij de kantine inkwam. Mijn zoon zit nu helaas nog steeds in de bijstand en wil daar graag uit. Via zijn jobcoach werkt hij part-time bij een websitebureau, waar hij het minimumloon krijgt, en dat wordt verrekend met zijn bijstandsuitkering, Hij houdt er dus € 30 per maand aan over. Hij doet het werk met 2 vingers in zijn neus en wil heel graag veel meer leren zodat hij straks een normaal salaris kan verdienen. Maar omdat hij geen opleiding in die richting heeft gevolgd en geen diploma heeft, zit dat er (bij dit bedrijf) zeker niet in. Zo blijven ook hoogbegaafde mensen met autisme toch altijd weer aan de pan hangen, helaas.

ERVARING 3, OUDERIk heb inmiddels met 5 kinderen met ASS ervaring op HBO of universiteit.Als ik hun verhalen samenvat komt het erop neer dat het een groot probleem is dat je als ouders geen enkele inspraak of zeggenschap meer hebt over hoe jouw kind kan of moet studeren. Ze zijn immers voor de wet meerderjarig? Je hebt geen zicht op wat ze moeten doen, op planning, verplichtingen, afspraken enz. Het blijkt dat er daarbij bij kinderen met ASS veel kleine en grote dingen mis gaan, die dan achteraf recht gebreid moeten worden. Terwijl ze ook voorkomen hadden kunnen worden met begeleiding of toezicht.

ERVARING 4, OUDERGraag willen wij, mijn zoon en ik, reageren op de vraag ‘waar loop ik tegenaan op het HBO’. Punt 1: afspraken worden gemaakt en niet nagekomen. Zo loopt hij steeds tegen het probleem van veranderingen. Punt 2: Hij moet zelf aangeven, wanneer hij b.v. in het Lab werkt, dat het te druk wordt. Maar dat kan hij niet zelf, dat moet gezien worden en dan is het al te laat.


ERVaRiNgEN OUDERS

‘De medestudenten gingen pontificaal ergens anders zitten

als hij de kantine inkwam’

Punt 3: Hij had een dyslexieverklaring dus moest er een bewijs van extra tijd aangevraagd worden; dit kreeg hij pas na 4 weken, na aandringen van Begeleidster. Punt 4: Sommige docenten zijn niet op de hoogte van zijn autisme en dyslexie, wat tot on-begrip leidt. Er zijn dagen dat mijn zoon zijn hoofd zo vol is dat hij tot de andere dag niet eens meer kan nadenken. Te druk, en geen plek om even bij te komen anders dan een toilet. Het ongestructureerde maakt mij zelfs als ouder in de war vanwege de vele wijzigingen in tijden. Zo zag hij een keer op zijn rooster dat hij die dag opeens een toets had, terwijl het geen schooldag was. Hij moest toen meteen komen terwijl er op een andere toets werd geoefend. Zo chaotisch, dat ik als ouder er zelfs ontregeld van raak.

ERVARING 5, OUDEROnze zoon van 17 doet op dit moment een financiële opleiding op MBO3 niveau. Dit doet hij in een structuurklas speciaal voor studenten met o.a. ASS. Laatst sprak ik nog met mijn zoon over hoe hij het ervaart en toen zei hij: “Als er op HBO-niveau ook een structuurklas zou be-staan, zou ik met gemak een HBO-diploma kunnen halen”. Misschien is dit ook iets om onder de aandacht te brengen want je merkt dat deze studenten door een klein beetje extra onder-steuning tot grote dingen in staat zijn. Hoop dat ons verhaal kan bijdragen aan een betere toekomst voor studenten met een kleine gebruiksaanwijzing.

ERVARING 6, OUDERMijn zoon is 20 jaar en heeft pdd nos. Havo gedaan en geslaagd. Op advies van school (begeleidster van net 20) naar Delft gegaan om technische natuurkunde te gaan studeren, hbo. Zij wilde hem ook op kamers daar hebben. School was onmogelijk, de overstap was veel te groot en zij liet de begeleiding steeds afweten. Studieschuld 6000 euro!!! Op eigen kosten een test laten doen. Daar kwam uit dat medische beeldvorming perfect bij hem pastte. Direct aangegeven wat zijn mankement is en hij zou hulp krijgen. Kreeg hij niet en als ik mailde kreeg ik als antwoord dat vanwege wet op de privacy etc. etc. etc.... kind kwam dus geen stap verder. Al met al deed hij het megagoed, haalde alle punten op 10 punten na. Deze kon hij halen met 1 toets, een praktische toets sociale vaardigheden.U snapt het al: hij zakte daar op 1 tiende punt voor, een 5,4. Herkansing aangevraagd, overleg met school, alles ingeschakeld en zijn mentor zei doodleuk: ‘Autisten horen niet in deze wereld en jij zal sowieso zakken voor deze toets, daar zorg ik wel voor’. Het is dat ik het zelf heb ge-hoord, anders had ik het nooit geloofd.


ERVaRiNgEN OUDERS

Mijn zoon is gezakt, is het gesprek aangegaan met ze en ik hoorde hoe ze hem alleen maar aan het uitlachen waren. Hij is totaal kapot gegaan, liep met zelfmoord in zijn hoofd rond, want hij was niets waard en kon niets, en heeft een schuld van 12000 euro. Ik hoef u niet te vertellen wat dit met ons heeft gedaan, elke instantie heb ik aangeschreven gebeld en ben er langs gegaan, maar overal hetzelfde...... hij is volwassen en moet het zelf doen. Tja, dat is de makke met pdd nos. Ik heb vaak geroepen bij instanties .... als iemand valt, help je hem toch ook overeind, ongeacht zijn leeftijd? Waarom niet bij deze groep mensen....

ERVARING 7, OUDERMijn zoon heeft ADD en zit op het HBO. Hij is op het HBO begonnen met de opleiding ICT. Zijn eerste studieloopbaanbegeleider had geen idee wat ADD was. Dus ook geen idee wat hij nodig had. Zij vond dat hij het zelf maar moest regelen, hij was immers 18 jaar geweest. Dan moet de moeder zich er niet meer mee bemoeien. Zij was erg moeilijk te contacten, had je eindelijk contact met haar, dan duurde het zeker nog 1,5 tot 2 maand tot je een gesprek met haar had. Na een halfjaar kwam studiebegeleider nummer 2. Het dossier van mijn zoon was niet over-gedragen, het verhaal begint weer opnieuw. Op de site van de school staat van alles over beperkingen, helaas is de invulling minder/slecht te noemen. Uiteindelijk is hij gestopt met deze opleiding. Waarbij ik wel wil vermelden dat de opleiding ook niet zijn ding was. Hij is nu wederom ge-start met een HBO-opleiding. Deze opleiding past beter bij hem. Hij heeft het nu zelf iets beter op kunnen pakken, omdat hij weet hoe het werkt. Hij kent de school, weet het juiste lokaal te vinden etc. Dit draagt bij aan het zelfvertrouwen en zijn motivatie. Hij heeft extra tijd gekregen voor toetsen, hier heeft hij nog geen gebruik van hoeven maken. We wachten al enkele maanden op een soort van buddy, die hem in de klas kan helpen. Helaas stagneert het hier weer. Ik probeer nu hem te helpen herinneren om dit rond te krijgen. En dan is er nog

‘De mentor zei: ‘Jij zal sowieso zakken voor deze toets, daar zorg ik wel voor’


ERVaRiNgEN OUDERS

de stress over het aantal punten wat behaald moet worden om over te kunnen gaan naar het 2e jaar. Hier ligt de lat wel heel hoog. Daarom ben ik er ook voor om het puntenaantal te ver-lagen. Zodat mijn zoon - en vele anderen met hem - in zijn eigen tempo het HBO kan halen. Aan zijn intelligentie ligt het zeer zeker niet, maar zijn tempo, het opnemen van informatie en de verdere kenmerken van zijn problematiek maken het voor hem moeilijk om zijn opleiding te volgen. Het brengt veel stress met zich mee en dat maakt het allemaal moeilijker dan nood-zakelijk. En het is niet dat hij niet wil (wat vaak wordt gedacht) maar het is dat hij het (soms) gewoon niet KAN! En daar zit het verschil! Er valt veel winst te behalen als het HBO meer rekening kan houden en begeleiding gaat geven aan jongeren met een problematiek/beperking. Hierdoor kun je veel ziekte voorkomen bij deze jongeren (depressies) en minder uitval bij de opleidingen. Daar is iedereen bij gebaat.

ERVARING 8, OUDERWat voor mij een knelpunt was, en wat ik nu ook bij mijn kinderen zie, is dat er weinig tot geen mogelijkheden zijn om een lager studietempo aan te houden, zonder dat dat veel geld kost. Voor mijn zoon is fulltime studeren niet te doen, werken naast zijn studie al helemaal niet. Wel heeft hij een zeer hoog IQ, waarmee een universitaire studie tot zijn wensen behoort. Daarnaast heeft hij door zijn autisme zijn vwo-diploma niet gehaald, waardoor eigenlijk direct een universitaire studie buiten de mogelijkheden ligt. Alles op een lager niveau zal hem minder bevrediging geven, plus dat zijn talenten onbenut blijven. Verder kan hij niet zelfstandig reizen, dus het zou erg fijn zijn als er ook voor hbo en universiteit een soort leerlingenvervoer zou komen. Waarschijnlijk is het idee dat als je op dat niveau kunt studeren, dat dan het openbaar vervoer geen probleem moet zijn. Helaas werkt dat lang niet altijd zo. Ik gun hem een studie waar hij blij van wordt en dat is een universitaire studie.

ERVARING 9, OUDERMijn zoon heeft het HBO voor anderhalf jaar geprobeerd. Helaas wordt er erg de nadruk ge-legd op samenwerking. Mijn zoon wil dat graag. Maar medestudenten konden niet omgaan met zijn stille, correcte manier van studeren en wilden niet met hem aan een project werken. Of ze maakten zich er makkelijk vanaf door hem het werk te laten doen en zelf een mooie beoordeling op te strijken. Mijn zoon wil ze dan niet verlinken en houdt zijn mond. Hij is er erg door getraumatiseerd. Hierop is hij weggepest. Sindsdien kost het hem moeite om te geloven dat hij wel dat niveau heeft. Het heeft hem jaren teruggeworpen in zijn zelfvertrouwen. HBO’s (en overige scholen) zouden naar mijn mening dat heilige samen werken moeten schrappen. Zeker als ze weten dat het om een autist gaat.


ERVaRiNgEN OUDERS

ERVARING 10, OUDERIk ben een moeder van een hoogbegaafde zoon van net 18. Hij doet dit jaar nog staatsexamen, een aantal vakken, en doet modules Open Universiteit (Informatica). Hij is ook lid van team TU Twente, het laatste jaar van de master cybersecurity, met wedstrijden hierin.Hij is uitgevallen in 3 gymnasium, vandaar staatsexamen onder zorgplicht gymnasium met maatwerk zonder schoolgang. De modules aan de Open Universiteit doet hij (niet echt actief…) om alvast te wennen en hopelijk punten te halen i.v.m. bindend studieadvies. Wat misschien weer voor uitval gaat zorgen i.v.m. dat de eerste 3 jaar van de universiteit vrij algemeen zijn en het pas interessant wordt in de master. Dus weer dezelfde problemen als op het gymnasium. Ik zie dat veel hoogbegaafden uitvallen gezien de berichtgevingen en zie het dus naast een extra ook als een extra beperking. Mijn zoon heeft hierdoor moeite met studeren. Graag ook aandacht voor deze groep studenten en de mogelijkheid tot aanpassingen in het aanbod en de wijze van studeren (maatwerk).

ERVARING 11, OUDERMijn dochter studeert nu voor het 3e jaar Toerisme en recreatie. Ze heeft PDD-NOS, ADHD en een auto-immuunziekte SLE (gelukkig mild, wel longschade). Wij gingen er vanuit dat op haarzelf wonen en studeren een uitdaging ging vormen. Daarom een hogeschool dichtbij gekozen. In één keer de propedeuse halen ging natuurlijk niet vanzelf. Ze miste regelmatig communicatie over vakken, zelfs een e-mail dat ze voor een commissie moest verschijnen omdat ze haar BSA niet had gehaald, had ze niet begrepen. We hadden immers aan het begin van het jaar een bezoekje aan de decaan gebracht en uitgelegd dat ze ongetwijfeld 3 jaar over de eerste 2 leerjaren ging doen. We moesten in bezwaar om alsnog uitstel van haar BSA te krijgen. Dit lukte in eerste instantie niet. En zo worden er keer op keer regels overtreden en ontmoedigingbeleid gevoerd. Wat kost het elke keer een energie! Elke keer is de paniek niet te overzien voor haar, ze is dan volledig in de put en heeft dan meteen weer zoveel stress. Ze heeft de colleges die horen bij

‘HBO’s zouden naar mijn mening dat heilige samenwerken

moeten schrappen’


ERVaRiNgEN OUDERS

het tentamen niet gevolgd vorig jaar, dus heeft ze ook geen idee hoe ze zich kan voorbereiden. Toevallig heeft mijn dochter een moeder met haar op de tanden die goed genoeg is ingevoerd in het onderwijs om haar te ondersteunen. Hoe doen al die andere kinderen het, die deze luxe niet hebben? Ze haalt ook nette cijfers, is op tijd met deadlines, plant goed haar schoolwerk. Maar elke keer blijven er dingen opkomen omdat ze achterloopt en geen regulier tempo volgt. Ze mag er langer over doen uiteindelijk, maar die weg is wel bezaaid met hoge hindernissen waar ik haar overheen mag sleuren. Ik blijf het oneerlijk vinden.


ERVaRiNgEN OUDERS

ERVARINGEN DOcENTEN EN bEgElEiDERS

IN HET HBO EN WO

ERVARING 1, BEGELEIDER STUDENTENBinnen onze organisatie begeleiden we studenten met een autismespectrumstoornis. De studenten die wij begeleiden (en wijzelf) lopen tegen verschillende dingen aan op het hbo en wo:

• Het is soms lastig om een aangepast studieprogramma te krijgen.• Er kunnen niet overal stilte-ruimtes gereserveerd worden, waar de studenten zich terug

kunnen trekken bij overprikkeling en/of geluidsarm kunnen studeren.• Sommige docenten zijn erg bereid om de studenten te helpen en mee te denken, waar-

voor lof! Andere docenten zijn hiertoe niet bereid, waardoor het soms wisselt wat mogelijk is, afhankelijk van welke docent de studenten hebben. Wat kan hierbij helpen: docenten moeten flexibiliteit hebben en extra uren krijgen om een programma aan te passen of extra af te spreken met een student met een functiebeperking.

• Het is belangrijk dat er één aanspreekpunt is voor de studenten, één coördinator voor studenten met een functiebeperking. Vaak hebben studenten nu verschillende mensen die betrokken zijn, studentassistent, docenten, mentoren, studieadviseurs, decanen etc.

• Bij het hbo zijn roosters voor het nieuwe blok of voor de tentamens pas heel laat bekend. Soms nog niet eens de week van tevoren.


ERVaRiNgEN DOcENTEN

• De studiehandleidingen kunnen per vak erg verschillen. Het zou fijn zijn als er één format is hiervoor, zodat de benodigde informatie sneller gevonden kan worden.

ERVARING 2, STUDENTENDECAANAls studentendecaan heb ik veel te maken met studenten met ASS. Zeker omdat ik werk op een faculteit waar studies gegeven worden die aantrekkelijk blijken te zijn voor autistische jongeren: Oriëntaalse Taal en Communicatie (waar Japans, Chinees en Arabisch geleerd kunnen worden) en de Vertaalacademie. Op andere faculteiten zien we veel ASS-jongeren bij ICT en Bèta Sciences. Natuurlijk zijn er ook bij andere studies studenten met ASS te vinden, maar niet zo specifiek. Door de jaren heen heb ik dus veel ervaring opgedaan met het begeleiden van deze jongeren. Dat doe ik niet alleen, maar in samenwerking met organisaties als Stumass en Boba. Ik heb succeservaringen en faalervaringen, het is niet eenvoudig om al die ervaringen zo-maar op te sommen. Wel zou ik erg graag willen delen, in de aanloop naar 20 februari! Aan-gezien ik van mening ben dat er nogal wat weerstand is binnen opleidingen tegen studenten met ASS, en ik zou willen lobbyen voor de omarming van deze studenten door het faciliteren van o.a. meer flexibiliteit in de structuur van de curricula. Maar ik zou ook willen lobbyen voor tegemoetkomingen voor de opleidingen wanneer studenten met een beperking langer dan nominaal studeren, iets waar de opleiding nu voor beboet wordt.

ERVARING 3, OUDERS, WERKZAAM IN HOGER ONDERWIJSIk heb zelf autisme, ben vader van 2 kinderen met autisme, heb een HBO- en een universitaire opleiding. Ik ben docent, autismeambassadeur en voorzitter van een examencommissie. Ik geef presentaties aan docenten en studiebegeleiders over autisme & didactiek en begeleid collega’s bij het vinden van oplossingen voor studeren met autisme. Vooral als voorzitter van een examencommissie kan ik binnen mijn school aangeven welke de mogelijkheden zijn voor passend onderwijs binnen het huidige systeem. Veel scholen zien de examencommissie als obstakel omdat die allerlei aanpassingen niet zou toestaan. Het tegendeel is waar. Examen-commissies zien er niet alleen op toe dat de regels juist gehanteerd worden maar ook dat de uitzonderingen juist worden toegepast.


ERVaRiNgEN DOcENTEN

perspectief voor ieder kind

balaNS - Landelijke Oudervereniging voor kinderen met ontwikkelingsproblemen bij leren en/of gedrag.

Weltevreden 4A • 3731 AL De Bilt • T +31 (0)30 225 50 50E [email protected] • w balansdigitaal.nl

Balans versterkt de positie van kinderen en jongeren met ontwikkelings problemen als AD(H)D, dyslexie, autisme, DCD en dys calculie. Wij zijn een platform voor informatie, kennis, nieuws en belangen behartiging. Ook zorgen wij voor kennisuitwisseling tussen ouders, onderwijs- en zorgprofessionals en wetenschappers. Perspectief voor ieder kind, dat is waar wij voor staan.

De Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA) is dé vereniging die zich inzet voor de belangen van mensen met autisme en hun naasten. De NVA houdt zich bezig met belangenbehartiging, betrouwbare informatie-voorziening en lotgenotencontact in de buurt. De NVA zorgt voor begrip en herkenning. De NVA wil dat mensen met autisme en hun naasten zichzelf kunnen zijn en optimaal tot hun recht kunnen komen.

OVER balaNS OVER DE NVa

Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA)Weltevreden 4a | 3731 AL De Bilt | 030 229 98 00 |

E [email protected] | W autisme.nl

STUDEREN OP HET HOgER bEROEPSONDERwijS Of … · Studenten met een functiebeperking mogen dan wel...

Documents

Transcript of STUDEREN OP HET HOgER bEROEPSONDERwijS Of … · Studenten met een functiebeperking mogen dan wel...