Spm2110 Studiehandleiding en Programma 2010

spm2110 Analyse van Complexe Omgevingen

Studiehandleiding en Programma, 19 april - 2 juli 2010

Blackboard: SPM2110 ANALYSE VAN COMPLEXE OMGEVINGEN (2009-2010 Q4) (15296-091004) Docenten: dr.ir. L. Hermans (modulemanager) ir. G. Bekebrede dr. P. Bots prof.dr.ir. W. Thissen dr.ir. T. Ruijgh-Van der Ploeg Vragen: Blackboard, of email: [email protected]

Programma spm2110 1

Inhoudsopgave

1. Algemene informatie bij de module spm2110............................................................ 2 1.1. Leerdoelen.............................................................................................................. 2 1.2. Plaats van de module in TB BSc curriculum ......................................................... 2 1.3. Basiscomponenten van de module: Theorie en Toepassing................................... 2

2. Rooster en deadlines..................................................................................................... 4 2.1. Belangrijke data en deadlines................................................................................. 4 2.2. Rooster ................................................................................................................... 4

3. Issuepaper: Windenergie op zee ................................................................................. 7 3.1. Korte introductie van het onderwerp...................................................................... 7 3.2. Bronnen en achtergrondinformatie......................................................................... 8 3.3. Opbouw deel-opdrachten ..................................................................................... 10

Week 1: Ingangstoets en probleemformulering .............................................................. 11

Ingangstoets...................................................................................................................... 11 1. Keuze probleemeigenaar en eerste probleemstelling ................................................... 11

Week 2: Systeem- en scenario-analyses............................................................................ 12 2. Systeemanalyse, verantwoording en interpretatie ........................................................ 12 3. Scenario-analyse contextscenarios........................................................................... 12

Week 3a: Actorenanalyse .................................................................................................. 14 4. Actorenanalyse ............................................................................................................. 14

Week 3 & 4: Koppeling actoren- en systeemanalyse met DANA .................................. 15 5.a Verkennen DANA software, bekijken en analyseren van interviews ........................ 15 5.b Koppeling actoren- en systeemanalyse met DANA................................................... 16

Week 5: Verhaallijn ........................................................................................................... 17 6. Verhaallijn issuepaper .................................................................................................. 17

Week 6: Onderzoeksvoorstel............................................................................................. 19 7. Onderzoeksvoorstel ...................................................................................................... 19

Week 7: Theorie t.b.v. tentamen....................................................................................... 20 Week 8: Concept issuepaper, peer reviews, oefententamen........................................... 20

8. Concept issuepapers ..................................................................................................... 20 9. Peer review................................................................................................................... 21 Oefententamen ................................................................................................................. 21

Week 9: Feedback gesprekken concept issuepaper ........................................................ 22 Week 10: Issuepaper .......................................................................................................... 22 Week 11: Tentamen ........................................................................................................... 22

Programma spm2110 2

1. Algemene informatie bij de module spm2110

1.1. Leerdoelen Het belangrijkste overkoepelende leerdoel van deze module is om te leren hoe complexe beleidsproblemen geformuleerd kunnen worden op een manier die deze problemen vatbaar maakt voor een zinvolle vervolg-analyse. En om daarnaast inzicht te hebben in de mogelijkheden en beperkingen die dergelijke vervolg analyses hebben als onderdeel van een breder beleidsproces. Meer specifiek kent deze module de volgende leerdoelen (Course Base): Aan het eind van deze module kan de student:

1. Zes mogelijke rollen van een beleidsanalist benoemen, en beargumenteren welke rol(len) een beleidsanalist zinvol kan spelen in concrete situaties, ter ondersteuning van een bestaande probleemeigenaar met een bestaand TB-probleem

2. Drie typen methoden voor een rationeel-analytische probleemverkenning zinvol en in onderlinge samenhang toepassen op een bestaand TB-probleem:

a. Een systeemanalyse b. Een actorenanalyse c. Een toekomstverkenning d. Beoordelen welke van bovenstaande technieken zinvol ingezet kunnen worden als onderdeel

van een rationaal-analytische probleemverkenning 3. Een agenda voor zinvol beleidsanalytisch vervolg-onderzoek opstellen, op basis van voorgaande

deelanalyses, met specifieke aandacht voor het gebruik maakt van kwantitatieve analysemethoden die in andere modules van het TB Bachelorcurriculum worden geleerd

4. De resultaten van een probleemanalyse en onderzoeksvoorstel kunnen rapporteren aan een (fictieve) probleemeigenaar in een beknopt doch volledig en overtuigend issuepaper

1.2. Plaats van de module in TB BSc curriculum

De module SPM2110: Analyse van Complexe Omgevingen, is een direct vervolg op een aantal eerdere vakken uit het TB Bachelorcurriculum. Er is een duidelijke relatie met het vak spm1110 Inleiding TB. Een deel van de technieken uit dit vak komt ook terug in spm2110, maar nu met de nadruk op het gebruik in een ongestructureerde multi-actor omgeving. Daarnaast worden onder andere de projectvakken rond Onderzoeksmethoden & Dataverwerking en de onderdelen projectmatigwerken en schriftelijk rapporteren uit het eerste en tweede jaar van de TB BSc opleiding als bekende voorkennis verondersteld. Het afronden van dit vak is vereist voor het TB Bachelorproject. Wanneer je SPM2110 niet hebt afgerond, zul je geen toestemming krijgen om aan het TB Bachelorproject deel te nemen. Dit heeft te maken met het zgn. issuepaper, dat je in spm2110 leert schrijven, en dat een verplicht onderdeel is van de eerste fase van het Bachelorproject.

1.3. Basiscomponenten van de module: Theorie en Toepassing Dit vak kent een theorie en een toepassingscomponent. De toepassingscomponent bestaat uit het uitvoeren van verschillende deelanalyses voor een complex TB-probleemprobleem, waarbij met name de multi-actor complexiteit een belangrijke rol speelt. De theorie-component bestaat uit de achterliggende theorien bij deze deel analyses, naast verdiepende en verbredende stof met betrekking tot de specifieke methoden en technieken bij deelanalyses. Werkvorm: hoor- en werkcolleges (incl. een practicum) Binnen dit vak zijn er twee werkvormen: hoorcolleges en werkcolleges. Hoorcolleges worden doorgaans gegeven op maandagochtend (3-4e uur), werkcolleges op donderdagochtend (1-2e uur). Let wel, hierop wordt soms een uitzondering gemaakt, in verband met de verschillende vrije dagen in dit kwartaal, zoals Hemelvaart en Pinksteren. Dit is onder andere het geval voor

Programma spm2110 3

een van de zes werkcolleges, namelijk het enige werkcollege dat de vorm heeft van een computerpracticum met DANA-software. Dit staat gepland op dinsdagmiddag in week 4. Zie het schema verderop in deze hand-out. Toetsing Er zijn twee toetsonderdelen: het issuepaper en het tentamen. Beide tellen voor 50% mee in het eindcijfer. Het issuepaper wordt geschreven in tweetallen, waarvoor deelopdrachten en de daaraan gekoppelde werkcolleges de bouwstenen leveren. De tentamenstof bestaat uit het leerboek Policy Analysis of Multi-Actor Systems, van Enserink et al., de collegesheets, en de artikelen van Mayer et al. (2004) en van Bryson (2004). Deze artikelen worden beschikbaar gesteld via Blackboard.

In de eerste weken ligt het accent tijdens de ingeroosterde contacturen op het werken aan het issuepaper, in de laatste weken ligt het accent meer op de overige tentamenstof. Bonusregeling en zelftoetsing Actieve deelname aan de werkcolleges en het practicum, inclusief het inleveren en presenteren van deelopdrachten van voldoende niveau (o.a. ingangstoets en peer review, zie het weekprogramma en de deelopdrachten hieronder) wordt beloond met een (individueel) bonuspunt op het issuepaper.

Hiertoe wordt tijdens de werkcolleges een presentielijst bijgehouden. Om voor het bonuspunt in aanmerking te komen mag maximaal n werkcollege gemist worden. NB: er mag maximaal n werkcollege gemist worden, maar dat geldt niet voor deelopdrachten, en ingangstoets; alle deelopdrachten moeten ingeleverd worden en van voldoende kwaliteit zijn.

Voor deelname aan de bonusregeling, en voor het verkrijgen van feedback op deelopdrachten, moeten deze de dag vr het betreffende werkcollege om uiterlijk 12.00 uur1 worden ingeleverd via Blackboard (via Assignments), in het voorgeschreven format (zie deelopdrachten hieronder). Het bonuspunt is individueel en geldt alleen voor het cijfer behaald voor het issuepaper van dit semester (2010). Het geeft dus geen bonus op het cijfer voor het tentamen of voor een issuepaper in een volgend studiejaar! Werkcolleges en deelopdrachten Tijdens de werkcolleges worden de resultaten van de tevoren uitgewerkte opdracht besproken. Hierbij ligt de nadruk op de interpretatie van de resultaten, en enkele van de veel voorkomende probleempunten en valkuilen. De opdracht dient verder in zelfstudie te worden uitgewerkt. De opdrachten leveren de bouwstenen die nodig zijn voor het schrijven van het issuepaper (IP). Het issuepaper is iets anders dan een nietje door de verschillende deelopdrachten, maar zonder de deelopdrachten uit te voeren kun je geen goed issuepaper schrijven! In de praktijk zullen veel van de gemaakte modellen en analyses in de bijlagen bij het issuepaper terechtkomen. Deelname aan de werkcolleges wordt daarom sterk aanbevolen maar is niet verplicht. Deelname is wel vereist voor het bonuspunt. Duos Het issuepaper en de deelopdrachten worden in principe in duos gemaakt. Zoek dus een collega-student om mee samen te werken.

1 Ook hierop wordt een enkele keer een uitzondering gemaakt, in verband met vrije dagen. Zie het rooster.

Programma spm2110 4

Tijdsbesteding Ervaring leert dat je voor een goed resultaat minimaal een volle dag per week moet besteden aan de deelopdrachten, buiten de tijd die je kwijt bent aan het volgen van hoor- en werkcolleges (ook nog eens 4 uur per week). Reserveer hiertoe tijd in je agenda! NB: De studiebelasting kent een piek in de eerste twee weken, met een hogere belasting dan de hier vermelde dag, en juist iets meer ruimte tegen het eind van het kwartaal (mits er in voorgaande weken goed gewerkt is) Concept issuepapers, peer reviews en docent-feedback Op of voor maandag 7 juni 2010 om 12:00 s middags kan een concept issuepaper (90%-versie) worden ingeleverd voor feedback. Voorwaarden voor feedback door docent op concept issuepaper

Ook studenten die niet meedoen aan de werkcolleges kunnen een concept inleveren. Het concept paper dient aan een aantal minimumeisen (zie verderop) te voldoen om in

aanmerking te komen voor feedback door de docenten. Studenten die een concept issuepaper hebben ingeleverd worden ingedeeld voor het

opstellen van een peer review van het issuepaper van een collega-student. Deze review moet op of voor maandag 14 juni 2010 om 12:00 s middags worden ingeleverd.

Is aan de bovenstaande voorwaarden voldaan, dan bespreken de docenten op of voor vrijdag 18 juni hun eigen docent-feedback en de ontvangen peer reviews met de auteurs. Met deze feedback kan het issuepaper verder verbeterd worden. De definitieve versie van het issuepaper dient voor of op 25 juni 2010, 12:00 s middags te worden ingeleverd, zowel elektronisch (via Blackboard, als Word-document) als in hard copy (bij Secretariaat Sectie Beleidsanalyse, kamer B.3.350). 2. Rooster en deadlines

2.1. Belangrijke data en deadlines 1. Issuepaper: Vrijdag 25 juni, 12:00 via Blackboard, als Word document, en in

hardcopy, kamer B.3.350 (Secretariaat Beleidsanalyse). 2. Tentamen: Week 28 juni 2 juli 3. Herkansing tentamen: augustus 2010 (?) Voor de bonusregeling (bonuspunt op cijfer voor issuepaper): 1. Ingangstoets werkcolleges: Donderdag 21 april, 8:45 9:30 (in werkcollege zalen) 2. Wekelijkse deelopdrachten en deelname werkcolleges (zie elders voor details, inleveren

altijd de dag voor het betreffende werkcollege, uiterlijk 12:00, via Blackboard) 3. Concept issuepapers: Maandag 7 juni, 12:00 via Blackboard en Peer Review System

(voor evt feedback, ook buiten deelname werkcolleges en bonusregeling) 4. Peer reviews: Maandag 14 juni, 12:00 via Online Peer Review Systeem 5. Issuepaper: Vrijdag 25 juni, 12:00

2.2. Rooster Het uitgewerkte rooster staat op de volgende twee paginas. Hierin staan de data, tijdstippen en lokaties van hoor- en werkcolleges, deadlines voor deelopdrachten en het computerpracticum.

Programma spm2110 5

Week 1 Week 2 3 4 5 Introductie Mono-actor analyses Multi-actor: Actorenanalyse Multi-actor (2) Synthese en verhaallijn

19-23 april 2010 26-30 april 2010 3-7 mei 2010 10-14 mei 2010 17-21 mei 2010

Maandag Hoorcollege: Kick off Hoorcollege: Systeemanalyse & Toekomstverkenning

Hoorcollege: Actorenanalyse Practicum DANA

Hoorcollege: Issuepaper - Synthese en Vervolgonderzoek

Tijd & plaats

10:45 - 12:30, Civiele Techniek, Collegezaal C 10:45 - 12:30, CT zaal C 10:45 - 12:30, CT zaal C

DINSDAG 11 MEI, 15:45 - 17:30, Onderwijsgeb. Zuid, Studio Classrm 1 & 2 (1.02 & 2.02)

10:45 - 12:30, CT zaal C

Docent(en) Hermans, Bots, Versteegh Hermans Hermans Bots, Hermans Thissen

Inhoud

Intro vak: beleidsanalyse in multi-actor context. Rooster + logistiek. Intro opdracht probleemformulering met doelmiddelenschema

Intro opdracht systeemanalyse: Systeemdiagram, CRD, doelenboom (technieken Inleiding TB, extra aandacht doelenboom)

Intro opdracht actorenanalyse: Stappen incl illustratie voorbeeld casus

Dynamic Actor Network Analysis; software voor actorenanalyses, gerelateerd aan systeemdiagram

Intro casus door externe gast; incl actoren. Omgevingsscenario's, in relatie tot systeemdiagram

DANA practicum, diagram voor PE en 2-3 'critical actors', enkele simpele analyses

1. Vorm en verhaallijn issuepaper, boodschap & kennislacunes. 2. Onderzoeksplan: elementen en m.n. onderzoeksvragen. 3. Wiskundige modellen

Di/Woe Opdracht: Casus materiaal en Probleemformulering Opdracht: Systeem- en scenario-analyses Opdracht: Actorenanalyse

Opdracht: Koppeling actoren- en systeemanalyse met DANA Opdracht: Verhaallijn

Literatuur Casusmateriaal, boek (para 2.2, 2.5, 3.3) boek Hfst 3 & 5 boek Hfst 4 DANA hand-outs boek Hfst 6 & 8

Voorbereiden ingangstoets casus Systeemanalyse: doelstellingen-boom (criteria), causale analyse en systeemdiagram

Actorenanalyse: stappen en uitkomsten

Actorenanalyse afronden en koppeling aan herzien systeemdiagram via DANA

Opdracht: verhaallijn met 'boodschap' & kennislacunes

Drie probleemformuleringen met doel-middelenschema's en keuze Omgevingsscenario's, gerelateerd aan systeemdiagram woe 5 mei bevrijdingsdag

Deadline Woensdag 21 april, 12.00 Woensdag 28 april, 12.00 Donderdag 6 mei, 8.45 Maandag 17 mei, 10.00 Woe 19 mei, 12.00

Donderdag Werkcollege 22 april Werkcollege 29 april Werkcollege 6 mei Hemelvaart Werkcollege 20 mei

Tijd & plaats 8:45 - 10:30, TBM B, C, D, E 8:45 - 10:30, TBM B, C, D, E 8:45 - 10:30, TBM B, C, D, E 8:45 - 10:30, TBM B, C, D, E

Docent(en) Bekebrede, Bots, Hermans, Thissen Bekebrede, Bots, Hermans, Thissen, Ruijgh

Bekebrede, Bots, Hermans, Thissen

Bekebrede, Bots, Hermans, Thissen, Ruijgh

Ingangstoets casuskennis Systeemanalyse, mn interpretatie (betekenis voor probleemeigenaar)

Actorenanalyse, mn interpretatie voor probleemeigenaar (en argumenten hiervoor)

Bespreken eigen 'boodschap' en kennislacunes

Doel-middelenschema's en initiele probleemformuleringen Toekomstverkenning, mn interpretatie

Intro DANA & practicum opdracht

Do + Vrij 13-14 mei 2010 is vrij ivm hemelvaart

Vrijdag Koninginnedag Hemelvaart

Programma spm2110 6

6 7 8 9 10 11 Kennislacunes en onderzoek Theorie en reflectie Concept issuepaper Witte week Herkansingen Tentamen

24-28 mei 2010 31 mei - 4 juni 2010 7-11 juni 2010 14-18 juni 2010 21-25 juni

2010 28 juni - 2 juli

2010

Maandag Pinksteren Hoorcollege: rollen beleidsanalyse, beleidsprocessen

Geen hoorcollege Tentamen

Tijd & plaats 10:45 - 12:30, CT zaal C

Docent(en) Thissen

Inhoud Deadline concept issuepapers voor peer reviews (12:00)

Ingevuld peer review formulier (12:00)

Maandag 24 mei 2010 Pinksteren Hexagon model, wicked problems, beleidstheorieen & rol van kennis in beleidsproces

Di/Woe Opdracht: Onderzoeksvoorstel Opdracht: Afronden concept issuepaper

Opdracht: Peer review & oefententamen

Literatuur boek Hfst 7 boek Hfst 2 Alles

Omzetten kennislacunes in onderzoeksvragen en koppeling aan mogelijke modellen

Werken aan concept issuepapers

Uitvoeren peer reviews via vast beoordelingsformulier, online via 'PRS'

Maken oefententamen - Maandag 7 juni Peer reviews: Ma 14 juni Donderdag Werkcollege 27 mei Hoorcollege 3 juni Plenair college 10 juni Feedback concept IPs

Tijd & plaats 8:45 - 10:30, TBM Zaal B, C, D, E 8:45- 10:30, CT zaal D 8:45- 10:30, CT zaal D Inroostering door docenten

Docent(en) Bekebrede, Bots, Hermans, Thissen, Ruijgh Hermans Hermans (tweetallen)

Overige methoden toekomstverkenningen (trend-extrapolatie, scenarios)

Bespreken onderzoeks-voorstellen, selectie beste voorstellen voor beoordeling externe commissie Grondslagen actorenanalyse

en overige methoden

Oefententamen: Voorbeelduitwerking oefententamen (bv tentamen juli/aug 2009)

Feedback issuepapers door begeleiders

Deadline issuepapers: 25 juni, 12:00 's middags

Vrijdag

Programma spm2110 7

3. Issuepaper: Windenergie op zee

3.1. Korte introductie van het onderwerp Een belangrijk onderdeel van dit vak is het schrijven van een issuepaper. In het issuepaper ligt de nadruk op probleemverkenning en het formuleren van onderzoeksvragen. Je kiest allereerst een probleemeigenaar vanuit wiens perspectief je de problematiek benadert. Onder andere door het afbakening van het probleemveld en modellering van het bijbehorende systeem, door het verkennen en structureren van doelstellingen en onzekerheden, en door het uitvoeren van aan actorenanalyse (her-) structureer je het probleemveld, onderken je kennislacunes en kom je tot een plan van aanpak, het formuleren van onderzoeksvragen, en een onderzoeksplan. Dit jaar staat offshore windenergie in de Noordzee centraal als onderwerp van het issuepaper. Als gevolg van de klimaatproblematiek betreffende CO2 uitstoot staat duurzame energie de laatste jaren in sterk in de belangstelling bij zowel overheid, bedrijven als burgers. De overheid heeft als doelstelling geformuleerd om in 2020 20% van het totale energieverbruik op te wekken middels duurzame technologien (wind, zon, biomassa, getij). Offshore wind technologie is voorzien om een significant deel van de ambitie om in 2020 6000 MW opgesteld vermogen te realiseren. Op dit moment is er slechts 228 MW aan opgesteld vermogen operationeel in de Nederlandse exclusief economische zone (EEZ) van de Noordzee. Eind 2009/begin 2010 heeft Rijkswaterstaat de eerste vergunningen afgegeven voor de realisatie van 950 MW in de komende 3 4 jaar. Dit betekent dat in de periode tot 2020 nog 4870 MW dient te worden gerealiseerd. De Noordzee wordt zeer intensief gebruikt door meerdere gebruikers, zoals de scheepvaart, olie- en gasbedrijven en visserij. Offshore windparken nemen een significante hoeveelheid ruimte in beslag waardoor er grote kans bestaat dan Noordzee gebruikers elkaar zullen tegen komen. Dit wordt onderkend door het ministerie van Verkeer en Waterstaat en middels het Nationaal Waterplan en de achterliggende Beleidsnota Noordzee wordt een ruimtelijk kader gegeven hoe de EEZ kan worden ingedeeld. Echter, ook dit maakt niet exact duidelijk welke gebruiker welk stuk van de Noordzee kan gebruiken en waar windmolenparken kunnen worden gebouwd. Wat betekent een grote toename aan windmolenparken in de Noordzee nu concreet voor huidige en toekomstige gebruikers? Waar kunnen offshore windparken het beste worden gerealiseerd? Hoe om te gaan met de belangen van de olie- en gasindustrie? De Noordzee heeft een groot aantal offshore installatie waar nu olie en gas wordt gewonnen. Wanneer zijn de reservoirs uitgeput? Kunnen lege olie & gas reservoirs in de toekomst wellicht gebruikt worden om CO2 op te slaan? De Noordzee is ook een belangrijk natuur- en recreatiegebied; wat zijn de ecologische gevolgen van offshore wind? En hoe en waar kan de opgewekte windenergie aangesloten worden op het electriciteitsnetwerk? Wat betekent dit voor zandwinning in de Noordzee? Wat betekent het voor de scheepvaart? Hoe de veiligheid van scheepvaartroutes te waarborgen? Hoe ervoor te zorgen dat de concurrentie positie van de havens in Rotterdam en IJmuiden/Amsterdam niet wordt aangetast? Hoe kan men ervoor zorgen dat voldoende investeringen beschikbaar komen voor dure offshore windparken met een technologie die nu nog niet rendabel is zonder overheidssubsidies? En wat betekenen de plannen in andere Noordzeelanden voor offshore windmolenparken voor Nederland? Een hele waslijst aan vragen dus, met als overkoepelende vragen: Is offshore wind eigenlijk nog wel zon goed idee? Welke problemen lost het op en welke nieuwe problemen creert

Programma spm2110 8

het? Wat is eigenlijk het probleem? Is offshore wind wel nodig, of zijn er andere oplossingen denkbaar? Kortom: Voldoende complexiteit om een TB perspectief op los te laten!

3.2. Bronnen en achtergrondinformatie Voor een goede probleemanalyse is het nodig voldoende achtergrondmateriaal bestudeerd te hebben. De twee tabellen hieronder bevatten een korte omschrijving en links naar relevante achtergrond informatie rond de casus Offshore windmolens. Dit overzicht is nadrukkelijk een eerste handreiking, geen uitputtend overzicht. Ga zelf op zoek naar informatie die helpt bij de probleemanalyse voor jouw probleemeigenaar en afbakening! Zoek bijvoorbeeld ook in de bibliotheek, op internationale sites, en op sites van belanghebbende partijen! En document is verplicht, naast de informatie uit het Kick-off Colleges. Deze kennis wordt getoetst in een ingangstoets voorafgaand aan de werkcolleges (in het eerste uur van het eerste werkcollege). Verplicht: Beleidsnota Noordzee 2009-2015. Ministerie Verkeer en Waterstaat (Rijk). URL: http://www.noordzeeloket.nl/Images/Beleidsnota%20Noordzee%202009-2015_tcm14-4287.pdf. Tabel 1: Documenten en artikelen Document Auteur(s) Inhoud URL Beleidsnota Noordzee 2009-2015 (met name Energie-delen)

Rijk, m.n. Min VenW

Windenergie en overige gebruikers Noordzee

http://www.noordzeeloket.nl/Images/Beleidsnota%20Noordzee%202009-2015_tcm14-4287.pdf

Nationaal Waterplan 2009-2015 (Noordzeeparagraaf)

Rijk, m.n. Min VenW

Gebruiksfuncties en gebruikers Noordzee, RO

http://www.verkeerenwaterstaat.nl/Images/NWP_tcm195-270588.pdf

Windenergiegebieden op Zee. Notitie 2010 tbv PlanMER

Haskoning i.o.v. Min VenW

Invulling zoekgebieden. Varianten en Wettelijk kader (plan)MER

http://www.verkeerenwaterstaat.nl/Images/Notitie%20windenergiegebieden%20op%20zee_tcm195-273408.pdf

Integraal Beheerplan Noordzee 2015 (2005)

Rijk (RWS en VROM)

Ruimtelijk beheer, rol VROM

http://www.noordzeeloket.nl/Images/IBN2015%20NL%20versie_tcm14-2231.pdf

Kaartenatlas Nationaal Waterplan

Rijk, m.n. Min VenW

Kaarten Noordzee-gebruik en visies

http://www.verkeerenwaterstaat.nl/Images/kaartenatlas_tcm195-269869.pdf

Werkprogramma Schoon en Zuinig

Rijk (VROM, EZ)

Energiebeleid NL http://www.vrom.nl/pagina.html?id=2706&sp=2&dn=7421

Ecorys Marktanalyse Wind op Zee, 2009

Ecorys iov Min EZ

Speelveld offshore wind & SDE tender

http://www.ecorys.nl/dmdocuments/Marktanalyse%20Wind%20op%20Zee_final%20_publieke%20versie_.pdf

Lang niet genoeg duurzame elektriciteit (artikel)

Volkskrant, 16 jan 2010

Internationale dimensie, energiebedrijven

http://www.volkskrant.nl/economie/article1338499.ece/Veel_te_weinig_groene_energie

TenneT position paper Infra op Zee

TenneT Rol TenneT http://www.tennet.org/images/TT%20Po.paper%20Infra%20op%20Zee_tcm41-17979.pdf

Assessment of sound sources in the North Sea

TNO iov Min V&W

Geluidsbronnen op de Noordzee (en meer)

http://www.noordzeeloket.nl/Images/Assessment%20of%20natural%20and%20anthropogenic%20sound%20sources%20and%20acoustic%20propagation%20in%20the%20North%20Sea_tcm14-4113.pdf

De Kaderrichtlijn Mariene Strategie

EU Ecologie en internationale regelgeving

http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2008:164:0019:0040:NL:PDF

Programma spm2110 9

Tabel 2: Websites Naam Auteur Inhoud URL Nationaal Waterplan 2009-2015

Rijk (Min V&W)

NWP en alles wat ermee samenhang

http://www.verkeerenwaterstaat.nl/onderwerpen/water/water_en_toekomst/nationaal_waterplan/

Noordzeeloket Rijk (Min V&W)

Noordzee beheer en beleid

http://www.noordzeeloket.nl

SDE Stimulering Duurzame Energieproductie

SenterNovem (Agentschap NL)

SDE subsidieregeling Wind op zee

http://www.senternovem.nl/sde/Wind_op_zee/index.asp

Interview met minister EZ over Groene Energie

Min EZ Filmpje Interview Minister Verhoeven, Groene Energie (2010)

http://www.ez.nl/Actueel/Pers_en_nieuwsberichten/Nieuwsberichten_2010/Maart_2010/Meer_groene_banen_minder_groene_subsidies

Opening Windmolen park Egmond

Min EZ Filmpje opening park Egmond (2007)

http://www.ez.nl/Actueel/Video_s/Video_opening_windpark_Egmond

VROM Dossier Windenergie

Min VROM VROM dossier Windenergie

http://www.vrom.nl/pagina.html?id=6984

Beleidsprogramma Schoon en Zuinig

Min VROM Energie- en klimaatbeleid VROM

http://www.vrom.nl/pagina.html?id=32950&ref=http://www.google.co.uk/search?hl=en&q=schoon+en+zuinig&meta=

Nederlandse Wind Energie Associatie

NWEA Branche-organisatie Windenergie sector

http://nwea.nl

The European Wind Energy Association

EWEA Europese branche-organisatie

http://www.ewea.org

TenneT TenneT Netbeheerder, net op zee

http://www.tennet.org/projecten/Netopzee/Index.aspx

ABB BorWin1 filmpje offshore HVDC verbindingen

ABB Aansluiting windmolenparken op elektriciteitsnet.

http://search.abb.com/library/Download.aspx?DocumentID=9AKK104295D7457&LanguageCode=en&DocumentPartID=&Action=Launch of via: http://www.abb.com/industries/ap/db0003db004333/1fbf53439b602861c12574a900335a23.aspx

NWO Symposium Geluidshinder op zee

NWO (met TNO, Min V&W, Def, LNV)

Achtergrond-info, presentaties en links naar relevante literatuur Geluid op Zee

http://www.nwo.nl/nwohome.nsf/pages/NWOA_7M9D8F

Zeekracht ENECO, ASN, DOEN, Natuur en Milieu

Initiatief uit campagne Stichting Natuur en Milieu voor windmolenpark op zee

http://www.zeekracht.nl/

Initiatiefgroep Wind op Zee

WNF en vijf grote NL ondernemingen

Campagne Wereld Natuur Fonds voor Wind op Zee

http://www.wnf.nl/nl/wat_wnf_doet/campagnes_wnf/draag_bij_aan_een_witte_noordpool_/initiatiefgroepwindopzee/initiatiefgroepwind_op_zee/

Nederlands Onderzoeksplatform Duurzame Energievoorziening

NODE (oa TNO, ECN, TU Delft, TUe, UU, Ecofys)

Onderzoeksplatform, oa offshore wind

http://www.energieplatform.nl/energieopties/windenergie/

EnergieNed EnergieNed Vereniging van Energieproducenten, -handelaren en -retailbedrijven in Nederland

http://www.energiened.nl/

Prinses Amalia Windpark

Eneco en Econcern

Windpark bij IJmuiden. O.a. filmpjes bouwproces

http://www.prinsesamaliawindpark.eu/nl/index.asp

Noordzeewind Nuon en Shell Windpark Egmond http://www.noordzeewind.nl/

Programma spm2110 10

3.3. Opbouw deel-opdrachten Aan jullie (als duo) de taak om vanuit het perspectief van een door jullie te kiezen probleemeigenaar deze situatie te analyseren, aan te geven wat volgens jullie een zinnige probleemformulering zou zijn, en vervolgens hoe door jullie uit te voeren onderzoek zou kunnen bijdragen aan het verhelderen en (deels) oplossen van die probleemsituatie. Het issuepaper dat je hiervoor schrijft, zogenaamd in opdracht van een van de betrokken actor(en), bevat de uitwerking en resultaten van je probleemanalyse en een voorstel voor vervolgonderzoek ten behoeve van je probleemeigenaar. In het leerboek Policy Analysis of Multi-Actor Systems wordt in hoofdstukken H2 t/m H7 diverse activiteiten en stappen gepresenteerd voor het uitvoeren van een probleemverkenning en het ontwikkelen van een onderzoeksplan en in H8 wordt nader ingegaan op het issuepaper. In onderstaande tabel en figuur (Table 2.4 en Figure 1.5 overgenomen uit H1-H2) wordt het overzicht van stappen aangegeven. De verschillende stappen vallen grotendeels samen met de deelopdrachten die per week beschreven worden op de volgende bladzijden.

Table 2.4: Sequence of Steps

Step Techniques, chapters Problem formulation problem owner put in words Interviews, literature Critical analysis, specification and reformulation Choice of level of problem definition and objectives Specify criteria Identify and structure relevant factors Identify possibilities of influence and constraints Synthesis and consistency check

Means ends diagram, Objectives tree, Causal relation diagram, system diagram, objectives-means diagram, and brainstorm. See chapter 3

Exploration of the future Among others contextual scenarios, see chapter 5 Actors- and network analysis Various, see chapter 4 Reformulate problem Among others system diagram, see 3.5 Draw up a plan of action and a research plan Various, see among others chapters 6 and 7

Figure 1.5: Structuur deelopdrachten en issuepaper


Week 1: Ingangstoets en probleemformulering Ingangstoets Eerste uur werkcollege, donderdag 12 april, 8.45-9.30 Ter voorbereiding op de werkcolleges en het issuepaper word je geacht het casusmateriaal goed te bestuderen. Besteed hieraan tenminste vier uur in de eerste dagen. Om free rider-gedrag tegen te gaan is een ingangstoets ingesteld. Aan het begin van het 1e werkcollege krijg je een aantal meerkeuzevragen m.b.t. de casus voorgelegd. Wie blijk geeft van onvoldoende voorbereiding verspeelt de bonus voor deelname aan de werkcolleges (zie ook Bonusregeling aan het begin van dit document). 1. Keuze probleemeigenaar en eerste probleemstelling Inleveren: 21 april (vr 12.00 uur); werkcollege: 12 april (tweede uur) In het eerste werkcollege volgen we Stap 1 van de probleemverkenning in het leerboek. Geef aan voor welke probleemeigenaar je een issuepaper zou willen schrijven en daaraan gekoppeld welke problemen deze actor ziet. Hierbij maak je deels gebruik van kennis opgedaan bij het vak Inleiding Technische Bestuurkunde, rond het maken van een probleemstelling. Daarnaast gebruiken we een doel-middelenschema om een eerste keuze te maken ten aanzien van afbakening en niveau van de probleemstelling. Werkwijze: De werkwijze is toegelicht tijdens het eerste college zie de slides. In het kort: 1. Kies een probleemeigenaar, op basis van je interesse en het door jouw bestudeerde

casusmateriaal. 2. Formuleer een eerste correcte probleemstelling waaruit zowel de door de

probleemeigenaar gewenste situatie als de kloof tussen die gewenste situatie en de huidige (of toekomstige) situatie naar voren komt alsook een dilemma (dus: Wens + dilemma, iets van de vorm Hoe X zonder dat Y of Z ?). (Zie boek Inleiding TB, De Haan et al., 2.1)

3. Construeer vervolgens een doel-middelenschema (Zie leerboek Enserink et al., 3.3.1). Dit doe je vanuit het perspectief van de door jou gekozen probleemeigenaar (dus nog zonder rekening te houden met de doelen van andere actoren). Gebruik dit schema om nog ten minste twee alternatieve probleemstellingen te maken, bijvoorbeeld (dit is maar een suggestie!) n op een lager niveau (meer in de richting van een bepaalde oplossingsrichting) en n op een hoger niveau (meer gericht op de globale doelstellingen van je probleemeigenaar).

4. Maak tenslotte een beargumenteerde keuze voor de probleemstelling die in jouw ogen de voorkeur verdient. Bedenk daarbij: je werkt in het belang van je opdrachtgever (= de probleemeigenaar). Zoek dus naar de probleemstelling die het beste aansluit bij de belangen van je probleemeigenaar.

Product: Max. 5 powerpoint slides met toelichting (Titelslide met naam niet meegerekend). Gebruik voor de toelichting de notes functionaliteit in powerpoint.


Week 2: Systeem- en scenario-analyses 2. Systeemanalyse, verantwoording en interpretatie Inleveren: 28 april (vr 12.00 uur); werkcollege: 29 april (eerste uur) Tot nu toe had je probleemstelling de vorm van een enkele zin, ondersteund met een doel-middelenschema. Nu gaat het erom de probleemdefinitie schematisch uit te werken in de vorm van een compleet systeemdiagram, en de betekenis van dit systeemdiagram voor de door jouw gekozen probleemeigenaar te benoemen. Werkwijze: 1. Volg de stappen uit 3.3 van het Leerboek van Enserink et al. Deze stappen komen

grotendeels maar niet volledig overeen met de stappen uit het vak Inleiding Technische Bestuurskunde. Let met name goed op bij het maken van een doelstellingenboom; lees hiertoe paragraag 3.3.2 uit het Leerboek zorgvuldig door!.

2. Wees vooral kritisch: een probleemdefinitie is immers subjectief. Werk een doelenboom uit en reflecteer daarbij goed op de doelstellingen zoals jij die formuleert voor je probleemeigenaar: Waarom wil hij/zij X? en wat betekent X precies? Leidt heldere en meetbare criteria af uit de doelenboom.

3. Construeer vervolgens, uitgaande van je doelenboom en doel-middelenschema, een causaal relatiediagram. Bepaal wat je beschouwt als (externe) omgevingsfactoren en wat als de te benvloeden systeemfactoren.

4. Geef je bevindingen weer in een systeemdiagram en geef daarbij een verantwoording voor de gekozen afbakeningen: wat neem je wel/niet (meer) mee en waarom is dat beter?

5. Controleer de consistentie tussen de afzonderlijke diagrammen Product: Max. 5 powerpoint slides met toelichting (titelslide met o.a. naam en gekozen probleemeigenaar niet meegerekend). Gebruik voor de toelichting de notes functionaliteit in powerpoint. 3. Scenario-analyse contextscenarios Inleveren: 28 april (vr 12.00 uur); werkcollege: 29 april (tweede uur) Ontwerp contextscenarios (ook wel bekend als omgevingsscenarios) voor de problematiek zoals door jou voor je probleemeigenaar afgebakend betreffende offshore windenergie. Gebruik hierbij de reeds gemaakte probleemstelling en systeemanalyse als uitgangspunt. Werkwijze: Het stappenplan voor het ontwerpen van omgevingsscenarios vind je in 5.3 van het leerboek. De eerste stappen komen overeen met de stappen uit het vak Inleiding TB. Nu worden daar echter nog enkele stappen aan toegevoegd. Er zijn nu drie hoofdstappen: (A) het ontwerpen van een scenariologica, (B) de uitwerking van de scenarios, en (C) het formuleren van de implicaties voor de probleemstelling.


A: scenariologica ontwerpen Doorloop met je collega het stappenplan in Tabel 5-2 tot en met stap 5. Dit komt

overeen met de techniek voor contextscenarios zoals die is aangeleerd bij het vak Inleiding TB.

Discussie en brainstorming zijn handige hulpmiddelen voor de tweede en derde stap. Probeer te oefenen in het onderscheiden van externe factoren en andere factoren als tactics (maatregelen onder controle van je probleemeigenaar), systeemfactoren en criteria. Externe factoren zijn in principe niet te benvloeden door de probleemeigenaar met zijn beleid. Let ook op het onderscheid tussen externe factoren (op de rand van het afgebakende systeem) en drijvende krachten. Drijvende krachten zijn de achterliggende grotere ontwikkelingen bij de externe factoren, zoals bijvoorbeeld klimaatverandering, of demografische, technologische en economische ontwikkelingen. Deze drijvende krachten bevinden zich op een hoger aggregratie- of schaalniveau dan de externe factoren die direct op het systeemdiagram aangrijpen

Prioritering en selectie in Stappen 4 en 5 moet minimaal twee en bij voorkeur drie of meer assen opleveren die samen de ruimte opspannen waarbinnen je scenarios een plek krijgen. Motiveer je keuze voor dze assen in relatie tot je probleemstelling en afbakening.

B: scenarios uitwerken en toepassen (Stap 6 Leerboek) Werk jullie opzet nader uit (de zesde stap uit Tabel 5-2 in het Leerboek, max. 1 A4 per

scenario). Geef een indicatie van de globale inhoud van minimaal drie door jullie relevant geachte onderscheidende scenarios in de door jullie opgespannen ruimte. Bedenk een passende naam voor ieder scenario en werk tenminste drie scenarios uit in een verhaal van max 1 A4.

C. Implicaties voor de probleemstelling (Stap 7 Leerboek)

Rondt de opdracht af door de scenarios te gebruiken binnen jullie issuepaper, waarbij het gaat om de vraag of het probleem zoals jullie dat tot nu toe hebben beschreven ook in de toekomst relevant zal zijn, van welke factoren het afhankelijk blijkt (en of je die al had meegenomen in je causale analyse), welke maatregelen en/of criteria meer of minder gevoelig zijn voor bepaalde externe ontwikkelingen, en of de systeemafbakening juist en verstandig is.

Indien nodig, pas dan jullie probleemstelling en systeemdiagram aan! Mogelijk moeten er nieuwe factoren meegenomen worden, of verdwijnt het probleem vanzelf bij bepaalde mogelijke ontwikkelingen!

NB: Je hoeft dus NIET stappen 8 uit het stappenplan uit Tabel 5-2 te doorlopen. Deze stap betreft de daadwerkelijke monitoring van de verschillende mogelijke omgevingscondities, maar dat is een taak die buiten de probleemanalyse valt. Vaak is het wel zinvol dergelijke activiteiten op te nemen als onderdeel van het onderzoeksplan. Product: Max. 5 powerpoint slides met toelichting (titelslide met o.a. naam en gekozen probleemeigenaar niet meegerekend). Gebruik voor de toelichting de notes functionaliteit in powerpoint.


Week 3a: Actorenanalyse 4. Actorenanalyse Inleveren: direct voorafgaand aan het werkcollege van donderdag 6 mei, dus vr 8.45 uur (woensdag 5 mei is Bevrijdingsdag) Tot nog toe hebben we grotendeels gebruik gemaakt van methoden en technieken die al bekend waren uit het eerstejaars college Inleiding Technische Bestuurskunde. Hierbij hebben we een probleem beschouwd waarbij we met name naar n actor hebt gekeken, namelijk de gekozen probleemeigenaar. Met deze opdracht plaatsen we het probleem veel nadrukkelijker in een multi-actor context. Jullie voeren een eerste scan uit van deze multi-actor omgeving en de mogelijke implicaties hiervoor voor jullie probleemverkenning. Werkwijze 1. Volg de stappen die uit 4.4 van het leerboek. 2. Identificeer en karakteriseer de voor jullie probleemformulering relevante actoren en

maak een formele kaart. 3. Beschrijf de probleempercepties van deze actoren, de relevante onderlinge

afhankelijkheden, en bepaal de voor de probleemeigenaar kritieke actoren met behulp van de overzichtstabel voor wederzijdse afhankelijkheden (Table 4.6 uit het leerboek).

4. De inzichten die je ontleent aan deze actoren- en netwerkanalyse kunnen aanleiding zijn om tot bijstelling van jullie probleemstelling, afbakening en systeemanalyse te komen. In het bijzonder moeten jullie de kritieke actoren in je analyse betrekken: welke nieuwe criteria en factoren moeten in beschouwing worden genomen nu blijkt dat jullie probleemeigenaar rekening moet houden met deze actoren? En leidt dat tot nieuwe relevante omgevingsfactoren, of tot nieuwe middelen? Specificeer deze bijstellingen in termen van aanpassingen aan je systeemdiagram.

Product: Max. 5 powerpoint slides met toelichting (titelslide met o.a. naam en gekozen probleemeigenaar niet meegerekend). Gebruik voor de toelichting de notes functionaliteit in powerpoint.


Week 3b & 4: Koppeling actoren- en systeemanalyse met DANA 5.a Verkennen DANA software, bekijken en analyseren van interviews Uitwerkingen en elektronische DANA-folder meenemen naar het DANA practicum, dinsdag 11 mei, 15.45 in Onderwijsgebouw Zuid (Classroom 1 & 2) Op basis van de vorige actorenanalyse heb je een beeld gekregen van de multi-actor context rond het probleem. Hieruit heb je als het goed is al enkele inzichten gehaald die je hebt kunnen koppelen aan je systeemanalyse en probleemstelling. Echter, het is ook mogelijk om de manier van denken uit het systeemdiagram veel directer te koppelen aan inzichten omtrent met name de hulpbron-afhankelijkheid in het actorennetwerk. Dat doe je in deze en de volgende opdracht. Hiervoor wordt gewerkt met DANA software, te vinden via Blackboard, maar ook direct via http://dana.actoranalysis.com In het eerste deel van deze opdracht verkennen jullie zelfstandig de DANA software en analyseren jullie tenminste twee interviews met andere actoren (dus actoren anders dan jullie probleemeigenaar). Dit is vereiste voorbereiding voor het practicum. Werkwijze Tijdens het werkcollege van donderdag 6 mei wordt in het tweede uur een korte toelichting gegeven op de DANA software. Hiermee kunnen jullie vervolgens zelf de software verkennen en gebruiken voor het maken van de eerste DANA diagrammen. Dit zijn causale diagrammen die dezelfde elementen onderscheiden als het systeemdiagram: middelen van actoren (probleemeigenaar en anderen instruments in DANA), systeemfactoren (factors), omgevingsfactoren (prospects) en doelstellingen (goals of constraints) 1. Bestudeer de handleiding bij de DANA-software en slides van de werkcollege-instructie 2. Maak voor deze opdracht een nieuwe arena aan in DANA, en voeg tenminste je

probleemeigenaar toe als actor aan deze arena 3. Zet het systeemdiagram van jullie probleemeigenaar in DANA, als weergave van zijn/haar

probleemperceptie. (NB: Dus niet als Analyst View, maar als diagram bij een actor, namelijk jullie probleemeigenaar).

4. Op Blackboard staan vier films van interviews met actoren bij het casus-materiaal.

Selecteer tenminste twee van deze actoren (NB: niet je probleemeigenaar! Hoewel je dit interview natuurlijk wel kunt bekijken als extra informatiebron). Gebruik je eerdere actorenanalyse om je keuze voor twee actoren te maken. Het ligt voor de hand om, indien mogelijk, kritieke (critical) actoren te selecteren, omdat met deze actoren de hulpbronafhankelijk van je probleemeigenaar het grootst zal zijn.

5. Bekijk deze twee films (elke film duurt ongeveer een half uur). Voeg de geselecteerde actoren toe als actoren in jullie DANA arena en vertaal de interviews, per actor, naar een causaal diagram dat de perceptie van deze actor weergeeft. Onderscheid in dit diagram de onderdelen van een systeemdiagram zoals DANA ze voorschrijft (middelen, context, systeem, doelstellingen). In totaal levert dit dus twee extra diagrammen op, naast het diagram dat jullie al voor je probleemeigenaar hebben gemaakt.

Product: Een eigen DANA folder met percepties (=causaal diagram) van probleemeigenaar en van tenminste twee andere actoren. Neem deze mee naar het practicum op dinsdagmiddag 11 mei.


5.b Koppeling actoren- en systeemanalyse met DANA Inleveren: maandag 17 mei (voor 10.00). Werkcollege: DANA Practicum dinsdag 11 mei 15.45 17.30 in Onderwijsgebouw Zuid (Classroom 1 & 2) Deze opdracht begint met een practicum, op dinsdagmiddag. Dit practicum telt als een werkcollege en deelname maakt dus onderdeel uit van de bonusregeling. Voor deelname aan het practicum zijn de resultaten van de voorgaande deelopdracht nodig. Zorg dus dat je die meeneemt naar het practicum: jullie eigen DANA folder op een memorystick, inclusief de twee gemaakte diagrammen voor andere actoren op basis van de bekeken interviews. Werkwijze 1. Je hebt nu tenminste drie percepties van actoren gemodelleerd in DANA. Hiermee kun je

enkele analyses uitvoeren. Voer tenminste een analyse uit met betrekking tot resource-dependency (utility to gain, utility to lose, dependency graph) en inferred strategies (ideal, details). Tenslotte kunnen jullie ook nog de Quick analysis functionaliteit gebruiken om de diagrammen zelf te analyseren. Zie de DANA handleiding en slides op Blackboard.

2. Gebruik de DANA analyses om systeem- en actorenanalyses te koppelen. Allereerst door op basis van inzichten uit de DANA analyses een Analyst view te maken in DANA met daarin meegenomen de relevante middelen van andere actoren. Hierbij kun je ook de manier van denken zoals die in DANA is ingebakken gebruiken om de hulpbronafhankelijkheden te beschouwen van je probleemeigenaar met andere actoren, die je nog niet expliciet in DANA gemodelleerd hebt. Dit diagram kunnen jullie gebruiken als uitgangspunt voor de definitieve systeemanalyse in jullie issuepaper.

3. Scherp jullie actorenanalyse aan op basis van de uitkomsten van DANA. Voor sommige actoren zullen de kolommen middelen en de probleempercepties nu bijvoorbeeld nauwkeuriger ingevuld kunnen worden.

Product: Max. 5 powerpoint slides met DANA diagrammen en analyse-resultaten, inclusief toelichting (titelslide met o.a. naam en gekozen probleemeigenaar niet meegerekend). Gebruik voor de toelichting de notes functionaliteit in powerpoint.


Week 5: Verhaallijn 6. Verhaallijn issuepaper Inleveren: 19 mei (vr 12.00 uur); werkcollege: 20 mei Je hebt nu alle deelstappen voor een initile probleemverkenning doorlopen. Nu is het zaak om de verschillende onderdelen te overzien. Zijn de onderdelen nog consistent? Maar vooral: wat zijn de belangrijkste inzichten voor je probleemeigenaar? Wat heb je inmiddels geleerd over de allereerste probleemstelling, en wat betekent dit dan voor je probleemeigenaar? Om de belangrijkste inzichten en de belangrijkste boodschap voor je probleemeigenaar scherp te krijgen, werk je in deze opdracht een verhaallijn uit. Een verhaallijn is een document van ongeveer 2 3 paginas A4 waarin je de stappen in het betoog van je issuepaper puntsgewijs weergeeft, in logische volgorde met behulp van bulletpoints. Een verhaallijn is gn inhoudsopgave, maar geeft juist de inhoud zelf beknopt weer. Je schrijft een issuepaper om het probleem van je opdrachtgever scherp(er) te definiren en om de opdrachtgever/probleemeigenaar te overtuigen dat om tot een goede beslissing te komen bepaald (technisch-bestuurskundig) onderzoek nodig is. Dat overtuigen lukt alleen maar als je een betoog opbouwt dat als het ware een verhaal vertelt over de probleemeigenaar, de situatie waar deze zich in bevindt en de keuzes waar de probleemeigenaar voor staat. Als de probleemeigenaar zich goed kan identificeren met de hoofdpersoon in het verhaal en de geschetste problemen als herkent, zal de ontknoping aan het einde van het verhaal overtuigen. En die ontknoping moet zijn dat door het doen van bepaald onderzoek kennis beschikbaar komt op grond waarvan de probleemeigenaar beter en/of gemakkelijker kan besluiten. Om jullie te helpen bij het schrijven van een issuepaper met een duidelijke verhaallijn vragen we jullie om die verhaallijn van tevorendus nog vr dat je het issuepaper zelf gaat schrijvenin zijn geheel te doordenken en puntsgewijs op te schrijven. Werkwijze 1. Bestudeer Hoofdstuk 8 en de Appendix uit het leerboek. (NB: voorlopig kun je het

onderdeel research plan nog even buiten beschouwing laten bij het opstellen van deze verhaallijn)

2. Loop alle deelanalyses nog eens na, waarbij je met name kijkt naar de interpretatie: wat betekent dit nu voor de probleemeigenaar? Wat hebben jullie geleerd sinds de eerste deelopdracht? In het eerste werkcollege hebben jullie een voorlopige probleemstelling geformuleerd. Dankzij je uitgebreide probleemverkenning heb je de onvolkomenheden in die probleemstelling onderkend, de consequenties van verschillende systeemgrenzen doordacht, en onzekere ontwikkelingen en kennishiaten benoemd die leiden tot nieuwe problemen en vragen. Was jullie eerste probleemvermoeden juist? Welke argumenten speelden een doorslaggevende rol bij het handhaven dan wel bijstellen van jullie probleemstelling? Wat zijn de hoofdconclusies uit de scenario-analyse, en uit de actoren/netwerkanalyse, en tot welke bijstellingen in de probleemstelling en -afbakening hebben die geleid? Welke hoofdconclusies trek je uit een en ander?

3. Identificeer hieruit de belangrijkste nieuwe inzichten, en de belangrijkste kennislacunes; wat zou je probleemeigenaar nog moeten weten om tot een weloverwogen beslissing te komen ten aanzien van zijn of haar probleem?


4. Construeer vervolgens een verhaallijn die logischerwijs leidt tot deze inzichten en kennislacunes, gebruik makend van je deelanalyses ter onderbouwing van de verschillende stappen in het betoog.

Product: Max. 3 A-4tjes met een verhaallijn in bulletpoints. Begin met de probleemstelling, en eindig, via de uitgevoerde deelanalyses, met belangrijke conclusies en kennislacunes. Welke vragen moeten nog beantwoord worden door de probleemeigenaar om een weloverwogen besluit te kunnen nemen?


Week 6: Onderzoeksvoorstel 7. Onderzoeksvoorstel Inleveren: 19 mei (vr 12.00 uur); werkcollege: 20 mei In het onderzoeksplan beschrijf je de geconstateerde kennislacunes en in detail de doelen, de vragen en de werkwijze van het voorgenomen onderzoek. Besteed hierbij bijzondere aandacht aan de keuze van onderzoeksmethoden en (wiskundige) modellen. Suggesties voor vorm en inhoud van een onderzoeksplan vind je in H7 van het leerboek. Uiteraard kun je ook teruggrijpen op de kennis uit de eerdere modules rond modelleren en rond onderzoeksmethoden (zoals bijv SPM2921 en het daarin gebruikt leerboek van Verschuren). Probeer daarbij ook aandacht te besteden aan procesmatige stappen zoals het betrekken van bepaalde partijen bij het onderzoek. Werkwijze: 1. Begin met de probleemstelling en belangrijkste openstaande kennislacunes, op basis van

jullie eerdere analyses en verhaallijn 2. Maak een gemotiveerde keuze voor een van deze kennislacunes, die zich zou kunnen

lenen voor verder onderzoek met behulp van kwantitatieve TB-methoden en modellen 3. Formuleer een hoofdvraag en verschillende deelvragen voor onderzoek naar deze

kennislacune 4. Maak een gemotiveerde keuze voor een geschikte methode om de onderzoeksvragen te

beantwoorden 5. Operationaliseer enkele van de belangrijkste onderzoeks- of modelvariabelen, en geef aan

hoe jullie aan de benodigde input gegevens zouden kunnen komen 6. Voeg een realistische planning toe voor het uitvoeren van dit onderzoek. Product: Max. 3 A-4tjes met een onderzoekvoorstel. Begin met de probleemstelling en de belangrijkste kennislacunes, en eindig, via onderzoeksvragen en methoden, met een concreet voorstel voor een onderzoekstraject. Welke vragen moeten nog beantwoord worden door de probleemeigenaar om een weloverwogen besluit te kunnen nemen, en hoe zijn (enkele van) deze vragen te beantwoorden door vervolgonderzoek? NB: Tijdens het werkcollege zal een selectie van onderzoeksvoorstellen worden gemaakt om voor te leggen aan het panel van externe deskundigen. Zij zullen deze voorstellen vanuit de praktijk beoordelen op kwaliteit, relevantie, en haalbaarheid.


Week 7: Theorie t.b.v. tentamen Geen deelopdrachten en geen werkcolleges deze week. Wel twee hoorcolleges, met theoretische verdieping en methodische verbreding, beide verplichte stof voor het tentamen. Daarnaast zelfstudie en zelfstandig afronden van de concept issuepapers Week 8: Concept issuepaper, peer reviews, oefententamen 8. Concept issuepapers Inleveren: 7 juni (vr 12.00 uur) Het is mogelijk (en gewenst) dat je je concept issuepaper aanbiedt voor het verkrijgen van feedback ter verbetering van je concept. Ook als je niet alle werkcolleges hebt gevolgd kun je je concept issuepaper ter beoordeling aanbieden! De deadline voor het aanleveren van concept issuepapers is maandag 7 juni 12.00. Concept issuepapers moeten als hardcopy worden ingeleverd op het secretariaat Beleidsanalyse op de derde verdieping, kamer B3.250, en electronisch. Voor het elektronische aanleveren volgen nog uitgebreide instructies via Blackboard. Elektronische versies worden namelijk verwerkt en gebruikt binnen een apart online peer-review systeem (http://www.actoranalysis.com/prs/ ). De electronische versie dient te zijn gemaakt in MS Word format en geanonymiseerd, d.w.z. zonder enige vermelding van auteurs, ten behoeve van de anonieme peer reviews. Minimumeisen aan concept issuepaper Het concept issuepaper dient aan een aantal minimumeisen te voldoen om in aanmerking te komen voor deelname aan het peer review proces en beoordeling door de docenten:

De hoofdtekst (dus exclusief bijlagen) is minimaal 3000, maximaal 5000 woorden. De maximale totale omvang van het issuepaper (dus inclusief bijlagen) is 30 paginas De hoofdtekst is een lopende tekst die uitmondt in een onderzoeksvoorstel De inzichten die zijn ontleend aan de analyses zijn vermeld in de hoofdtekst De samenhang tussen de analyses is transparant en consistent Er zijn kennislacunes gesignaleerd Er zijn onderzoeksvragen geformuleerd Er zijn methoden en technieken aangegeven die je in je onderzoeksplan wil gebruiken Er wordt aandacht besteed aan de mogelijkheden van wiskundige modelleerwijzen Alle gevraagde en gebruikte modellen zijn aanwezig (de meeste in bijlagen)

o Doel/middelen schema o Doelstellingenboom o Causaal model o Systeemdiagram(men) o Scenarios en scenario-analyse o Actorenanalyse o Koppeling actorenanalyse met systeemdiagram middels DANA-analyses


9. Peer review Inleveren: 14 juni (vr 12.00 uur, via het online PRS) Een goede analist kan niet alleen zelf een issuepaper schrijven, maar kan ook een constructief oordeel vellen over de issuepapers van anderen. In deze opdracht voer je een peer review uit voor een issuepaper van je collegas. Het doel is om de schrijvers van het door jouw te reviewen concept-issuepaper inzicht te geven in de kwaliteit van hun concept issuepaper, en om ze concrete suggesties te doen voor de verbeteringen die nog nodig zijn om tot een eindproduct van voldoende kwaliteit te komen. Vaak helpt het maken van zon peer review voor het werk van iemand anders ook met een andere blik kritisch op je eigen werk te reflecteren. Deze opdracht voer je individueel uit, dus niet in tweetallen. Iedere student maakt zelf een eigen peer review. En ieder duo ontvangt vervolgens dus twee anonieme peer reviews op het eigen werk naast feedback van een docent. Werkwijze: Via het online peer review systeem (PRS), krijg je een issuepaper toegewezen. Dit issuepaper lees je door en beoordeel je met behulp van een vooraf vastgesteld beoordelingsformulier, ook via het PRS. Daarnaast voorzie je het ontvangen issuepaper van commentaar op tekstniveau, middels de track-changes functie in MS Word. De details vind je op Blackboard en het PRS (http://www.actoranalysis.com/prs/ ). Product: Een ingevuld peer review formulier (online, via PRS) en opmerkingen en tekstsuggesties in het originele document via track changes in MS Word. Oefententamen College: donderdag 11 juni, 8.45-10.30, Civiele Techniek Zaal D Op Blackboard staan tentamens uit voorgaande jaren, als oefenmateriaal ter voorbereiding op het tentamen. In het college van 11 juni zal een van deze tentamens uitgewerkt worden. De uitwerkingen zullen na afloop van het college ook op Blackboard gezet worden. Om meerwaarde uit dit college te kunnen halen, is het zaak om eerst zelf het tentamen te maken. Daarom wordt van deelnemers verwacht dat ze uitwerkingen, of pogingen daartoe, meenemen naar dit college. Dit maakt het mogelijk om interactief het tentamen te doorlopen, om zo te zien in welke valkuilen je nog stapt, en om gericht vragen te kunnen stellen aan de docent tijdens het uitwerken van de opgaven. Het oefententamen zal tijdig via Blackboard beschikbaar worden gemaakt. Deze laatste opdracht en dit laatste plenaire werkcollege is geen onderdeel van de bonus-regeling en is dus op geen enkele manier verplicht, maar wel van harte aanbevolen!)


Week 9: Feedback gesprekken concept issuepaper Doordat elke student n peer review schrijft voor een issuepaper terwijl issuepapers door duos worden geschreven, krijgt elk duo feedback (anoniem) van twee studenten feedback. Deze week geven ook de docenten hun feedback op de concept issuepapers en op de ontvangen peer reviews. Deze gesprekken worden gevoerd per issuepaper (dus per tweetal), en hiervoor maak je samen met je collega-auteur een afspraak met een van de begeleidende docenten, zie hiervoor t.z.t. de mededelingen op Blackboard. Na deze gesprekken heb je nog minimaal een week de tijd om de kwaliteit van je issuepaper te verbeteren. Voorwaarden voor feedback door docent:

Het ingeleverde concept voldeed aan de minimum-eisen (zie week 8) Beide auteurs zijn aanwezig bij het feedbackgesprek. Beide auteurs hebben, individueel, een voldoende goede peer review ingeleverd

voor het hun toegewezen paper (zie opdracht 8 in week 8) NB1: deze voorwaarden gelden ook voor studenten die niet deelnemen aan de bonusregeling, maar wel feedback willen op hun concept-issuepapers. NB2: Voor deelnemers aan de bonusregeling, maken deze eisen integraal onderdeel uit van de voorwaarden om in aanmerking te komen voor het bonuspunt bij het issuepaper. Week 10: Issuepaper De definitieve versie van het issuepaper dien je in te leveren uiterlijk vrijdag 25 juni 2010 vr 12.00 uur.

Lever een hardcopy in bij het secretariaat Beleidsanalyse op de derde verdieping, kamer B3.250. Voeg hierbij ook jullie reeds door de docent becommentarieerde concept issuepaper!

Lever daarnaast een elektronische versie (in MS-Word) in via Blackboard. Deze versie wordt gebruikt voor een plagiaatscan en om het tijdig halen van de deadline controleerbaar te maken.

Inleverdatum definitief issuepaper: vrijdag 25 juni 2010, 12.00 uur

Week 11: Tentamen

Zorg dat je tijdig OSIRIS (of TAS?) raadpleegt en je aanmeldt voor het tentamen!

Spm2110 Studiehandleiding en Programma 2010

Documents

Transcript of Spm2110 Studiehandleiding en Programma 2010